ره آورد نور

اشاره

حجت الاسلام دکتر حمید شهریاری، از صاحب نظران برجسته بحث های مربوط به فضای مجازی به شمار می روند. ایشان از سال 1377 تاکنون رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی هستند و برخی مسؤولیت هایی که تاکنون ایشان در کارنامه علمی و اجرایی خود ثبت کرده اند، عبارت اند از: عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی، معاون فناوری قوه قضاییه، رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه، دبیر شورای عالی اطلاع رسانی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی «سمت» و عضو هیئت منصفهٔ مطبوعات.

وی طراح و مدیر ارشد بسیاری از طرح های مهم اطلاع رسانی در فضای مجازی است که بیشتر این پروژه ها، در معاونت فناوری اطلاعات قوه قضاییه و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در حال اجرا می باشد. با توجه به نقش و جایگاه ایشان در فعالیت های فضای مجازی و به مناسبت انتشار نامه های مقام معظم رهبری به جوانان غربی از طریق فضای مجازی، فصلنامه ره آورد نور گفت وگوی ذیل را با ایشان ترتیب داده است.

مقدمه

لفظ اعتیاد، بیشتر تداعیگر اعتیادهای سنتی همچون اعتیاد به الکل، نیکوتین، مواد مخدر و قمار است؛ اما اعتیاد از طریق اینترنت با وجهه جدیدی روبه رو شده است. گسترش رایانه های شخصی و افزایش اتصال به اینترنت در خانه و محل کار، منجر به ظهور معضلی به نام «اعتیاد آنلاین» شده است. اعتیاد به اینترنت شامل اعتیاد به اتاق های گپ زنی، هرزه نگاری، قمار آنلاین و خریدهای اینترنتی می شود. همچون دیگر اعتیادها، این نوع اعتیاد نیز فرد معتاد را از خانواده و اطرافیانش منزوی می سازد. اعتیادهای رفتاری، همچون اعتیاد به شبکه اینترنت، می توانند موجب تخریب سلامت، روابط، احساسات و نهایتاً روح و روان فرد گردند. بنابراین، همان طور که رایانه های شخصی روزبه روز در خانه های ما همچون دستگاه های تلویزیون جای پای خود را باز می کنند و اتصال به شبکه اینترنت افزایش می یابد، در راستای مقابله با مضرات این فناوری نوین نیز باید گام هایی برداریم.

تاریخچه

سال 1995 از سوی مطبوعات به عنوان «سال اینترنت» شناخته شد. در سال 1996 نیز فرض بر این بود که اطلاعات و آگاهی‌‌های بشری در مورد این شبکه به خوانندگان انتقال یابد. برای اوّلین بار «اعتیاد به اینترنت» از سوی «ایوان گلدبرگ» روان‌پزشک نیویورکی به طنز مطرح شد. «گلدبرگ» از این که شوخی وی در مورد ابعاد گسترده از شبکه اینترنت تا این حد جدی شده است ابراز شگفتی کرد.(1)

«اعتیاد به اینترنت» اصطلاحی بود که نخستین بار به وسیله «یانگ» معرفی گردید که مورد توجه روان‌شناسان، روان‌پزشکان، دانشمندان و به خصوص کابران اینترنت قرار گرفت. این اختلال با عنواین متفاوتی از قبیل: «وابستگی رفتاری به اینترنت»، «استفاده مرضی از اینترنت»، «استفاده مشکل‌زا از اینترنت »، «استفاده بیش از حد از اینترنت»، «سوء استفاده از اینترنت»، «غیر سازشی»و «اختلال اعتیاد به اینترنت» در نوشته‌های اخیر یانگ پراتلی و همکاران، کرات و همکاران، بیشتر از عناوین دیگر به کار رفته است. (2) گاهی نیز از این بیماری تحت عنوان «اعتیاد مجازی» نام برده می شود.(3)

چکیده

پیدایش رایانه و پس از آن دنیای مجازی اینترنت، همراه خود دستاورد‌های مثبت و منفی بسیاری داشته و دارد. از جمله پیامد‌های منفی آن, پیدایش جرایم نوظهور رایانه‌ای و اینترنتی( Computer & Cyber Crime) است‌. این نوشته در صدد کاوش در مورد چیستی جرایم رایانه‌ای از دریچه حقوقی است‌. ویژگی‌های خاصی چون: تخصصی و علمی بودن، دارای حیثیت عمومی و خصوصی بودن، پیچیدگی خاص، دشوار بودن تعیین صلاحیت کیفری، جهانی بودن، دشوار بودن کشف بزهکار که در این دست از جرایم بروز کرده، است آن را از دیگر جرایم متمایز می نماید‌. ما در این نوشته به طبقه‌بندی این جرایم با توجه به نوع تأثیر آن می‌پردازیم‌. از این‌رو، می‌توان این جرایم را چنین طبقه‌بندی کرد:

الف – جرایم رایانه‌ای  فرهنگی، شامل: جرایم بر ضد مالکیت فکری و جرایم اخلاقی چون جرایم توهین و اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن، جرایم محتوا (Content Crime)و افشای اسرار خصوصی افراد می‌شود.

چکیده

اینترنت و فضای سایبر - گذشته از فواید آن - همراه با مخاطرات و آسیب‌هایی است که  فرد، جامعه و حکومت را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ آسیب‌هایی  که دولت‌ها و صاحب‌نظران عرصه اطلاعات را به چاره‌اندیشی وامی‌دارد. آسیب‌های روانی آن، سلامت روانی افراد جامعه را به خطر انداخته، آسیب دیدگان را فسرده و فرسوده می‌کند. آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی، جامعه را در مسیر فروپاشی و تزلزل قرار داده، علایق ملی و روابط اجتماعی را به‌ویژه در میان خانواده‌ها مختل می‌کند. آسیب‌های سیاسی آن نیز حاکمیت واقتدار دولت‌ها را با تنش مواجه می‌کند. از این‌رو، پرداختن به آسیب‌های پدیده نوینی چون اینترنت و فضای سایبر، از لوازم مهم دور ماندن از خطرات و صدمات آن است.

اشاره

مدتی است که رهبر معظم انقلاب، بر ضرورت نوآوری به جهت «اجتناب‌ناپذیر بودن تحولات در جوامع بشری»(1) تأکید دارند. و در نتيجه، «مدیریت تحولات در کشور»(2) را یک بایسته دانسته. و فرمودند: «با توقف در گذشته و نفی نوآوری، نمی‌توان به جایی رسید... بنابراین، تنها راه صحیح، باز گذاشتن راه نوآوری، آزادفکری و آزاداندیشی و مدیریت این راه تحول‌آفرین است»(3) ایشان با نام‌گذاری امسال به سال نو آوری و شکوفايی، بر ضرورت این مسأله در این برهه از ایران معاصر صحه گذاشتند.

مسجد، به عنوان يكي از اساسي‌ترين اركان انقلاب خمینی کبیر (ره)، باید در دایره نوآوری، جایگاه خود را مشخص نمايد و از این قافله عقب نماند. به  فرموده رهبر فرزانه انقلاب (ره): «تحول راز ماندگاری و تعالی بشر است»(4). بنابراين مي‌توان اذعان داشت كه مساجد و امور مربوط به آن در صورت «کناره گیری از تحول موجب از بین رفتن و یا منزوی شدن خواهد شد.»(5)

 مقدمه

پيشرفت‌هاي فناوري در عصر جديد سبب ظهور شيوه‌هاي جديد گردش اطلاعات و كاهش اساسي در هزينه‌های فنّاوري و ارسال اطلاعات گرديده است و نتيجه اين امر، انفجار اطلاعات است.

امروزه رسانه‌ها توانسته‌اند به همه زواياي زندگي بشر وارد شوند و بر نوع فكر و نگرش آن‌ها تأثير بگذارند.

رسانه‌ها به گونه‌اي درهم آميخته‌اند كه توان انديشيدن را از انسان‌ها سلب می‌کنند؛ به طوري كه موجبات انقياد آدمي نسبت به آنچه را كه اين رسانه‌ها می‌گويند، فراهم آورده اند. در واقع، انسان به تعبير مك لوهان در عصر «برون راهبر» يا «دگر راهبر» مي‌باشد؛ چرا كه در عصر ارتباطات جمعي و نفوذ اين گونه رسانه‌ها به حريم خانه‌هاي شخصي، هر كس از اين وسايل ارتباطی الگو مي‌گيرد؛ زيرا انسان اصولاً الگوپذير است و براي اعمال و رفتار خويش به دنبال الگوها مي‌گردد. از اين‌رو، به راهي مي‌رود كه از طريق اين وسايل تجويز شود. بنابراين، صاحبان و طرّاحان اين گونه وسايل، راهبران انديشه و عمل انسان‌ها به شمار مي‌آيند.(1)

 مقدمه

جنگ رسانه‌اي، از برجسته‌ترين مؤلفه‌هاي جنگ نرم و جنگ‌هاي مدرن در جهان كنوني محسوب مي‌شود. جنگ نرم به مثابه راهبرد و استراتژي انتخابي نظام سلطه براي تسلط بر افكار و اراده ملت‌ها تدوين و طراحي شده است.

امروزه انسان‌ها شاهد فراگيري بي‌سابقه رسانه‌‌ها و وسايل ارتباطات جمعي مدرن و نوين هستند. و به تبع، آن‌ها در معرض شديدترين امواج رسانه‌‌ها قرار دارند. رسانه‌ها كاركردي دوسويه دارند؛ اما بيشترين حجم بهره‌گيري از آن در دست نظام سلطه قرار دارد؛ چنان­كه مي‌توان به جرأت گفت حفظ و گسترش قدرت استكباري نظام سلطه به حضور و ظهور رسانه‌ها وابسته است. رسانه‌ها پل ارتباطي و بلكه وسيله تسلط بر افكار، اراده و احساسات بشريت دوران معاصر به شمار مي‌آيند. مراكز رسانه‌اي اين استكبار كه به مدرن‌ترين فناوري جهاني مجهزند، از يك سو ابزاري در جهت اجراي عمليات رواني قدرت‌ها عليه ملت‌ها و دولت‌هاي مستقل هستند و از سوي ديگر، وسيله‌اي براي كنترل، تضعيف، جهت‌دهي و هدايت جوانان در سراسر جهان محسوب مي‌شوند.

مقدمه

در حالی که کامپیوترها فراگیرتر و استفاده‌ی آن‌ها راحت‌تر شده است، مجرمان یاد می‌گیرند که چگونه آن‌ها را برای سوء استفاده به کار ببرند.

به تازگی میلیاردها دلار خسارت در دنیای دیجیتال کشف شده است و میلیاردها دلار خسارت دیگر هنوز به صورت کشف نشده باقی مانده ‌است. تریلیون‌ها دلار سرقت می‌شود که بیشتر آن‌ها هیچ گاه پیدا نمی‌شود. مجرمان حرفه‌ای قرن بیست‌‌و‌یکم از راه رسیده‌اند؛ مجرمان دنیای دیجیتال. بدتر از همه این‌که هر کسی که با کامپیوتر آشنا باشد، می‌تواند مجرم شود. می‌تواند هر مرد، زن یا هر بچه‌ای باشد. خود جرم در طبیعت معلوم است. گاهی اوقات ثبت می‌شود و گاهی نمی‌شود ـ صرفاً در دنیای دیجیتال و تنها با سوابقی که به صورت الکترونیکی ثبت می‌شوند، رخ می‌دهد.

چکیده

یکی از عوامل اثرگذار بر انتظارات آدمی از نقش خود و دیگران اصول اخلاقی است. اصولی که هر کس در تصمیم‌گیری و رفتار خود باید رعایت کند. رهیافت‌های گوناگونی نسبت به جنبه‌های اخلاقی کار مدیران به‌کار گرفته شده است. در این مقالهّ به رهیافت عدالت پرداخته می‌شود. بدین‌منظور نخست پاره‌ای از فرصت‌ها نظیر انسجام سازمانی مبتنی بر فناوری اطلاعات، واقعیت مجازی و خلاقیت مبتنی بر فناوری اطلاعات و تهدیدها مانند کاهش حضور اجتماعی و غنای اطلاعاتی، عدم ارضای نیاز مطرح شدن و نیاز اجتماعی، دشواری ایجاد اعتماد و ایجاد تنیدگی مورد بررسی اجمالی قرار می‌گیرد و آن‌گاه به رهیافت‌های اخلاقی در تصمیم‌گیری اشاره می‌شود.