ره آورد نور

چکیده

در جامعه امروزی، حقیقت این است که اگر زندگی، شیوه، روش و سبک زندگی آدم هایی که زندگی می کنند، بر مبنای یکسری مباحث و مبانیِ متقن استوار باشد، طبیعتاً قوام جامعه و مباحث مربوط به امور اجتماعی نیز مستحکم خواهد شد. از این رو، یکی از مسائل مهمی که امروزه نظر بسیاری از سیاست گذاران را به خود جلب کرده، موضوع سبک زندگی و عوامل مؤثر بر آن است.

طیّ سال های گذشته، رهبر معظم انقلاب نیز بر این مورد تأکید فراوان داشته اند که این عوامل مشخص شود و در اختیار سازمان ها قرار گیرد. یکی از این عوامل، تأثیر فضای مجازی است. در واقع، از جمله مباحثی که همیشه جزء دغدغه های اصلی جامعه در این زمینه بوده، تأثیر فضای سایبری و مجازی بر زندگی ایرانی ـ اسلامی است. با وجود آنکه در حوزه فضای مجازی، مطالعات خاصی صورت نگرفته، اما همیشه شاهد تأثیرگذاری آن بر شیوه زندگی افراد بوده ایم. رسانه های اجتماعی به دلیل فضای تعاملی و محاوره ای بودنش، بر اعضای خود بسیار اثرگذارند. تأثیر مخرّب شبکه های مجازی بر شاخص های مختلف زندگی، همچون: پوشش، همسریابی، روابط دوستانه و فعالیت های سیاسی، به وضوح مشاهده می شود؛ اما هنوز این مشکلات و معضلات ریشه یابی نشده است. بر همین روند، در حال حاضر، فضای مجازی به تهدید مبدل شده است؛ در صورتی که می تواند یک فرصت به شمار بیاید؛ به شرط اینکه با سیاست از قبل تعیین شده با آن برخورد کنیم.

در این مقاله، سعی شده است با تبیین و تعریف مفاهیم فضای مجازی و سبک زندگی اسلامی، نقش فضای مجازی را در گسترش سبک زندگی اسلامی مورد بررسی قرار دهیم.

اشاره

ربط(1)، مفهوم اساسی در علم اطلاعات است. هدف این مقاله، ارائه چشم اندازی در مورد دو سؤال مهم است؛ اوّلی تاریخی، و دومی جدید است: 1. چرا ربط به مفهوم اساسی در علم اطلاعات تبدیل شد؟ 2. در این دوره و زمانه با پیشرفت های عظیم در فناوری اطلاعات، چرا ربط هنوز مفهوم اصلی باقی مانده است؟

به دلیل نگرانی های گسترده نظری و عملی و تعهدات جست و جو، در دهه 1950 ربط به عنوان مفهوم اصلی در علم اطلاعات پدید آمده است. رابط به نو به خود به جستجو مرتبط شده و بسیاری از نوآوری ها را در کامپیوتر و محاسبات ایجاد نمود. پیشرفت های اخیر در فناوری اطلاعات، بسیاری از تغییرات بزرگ را به ارمغان آورد. موتورهای جست و جو، رسانه های اجتماعی و بسیاری از منابع اطلاعاتی جدید پدید آمده و جهان تغییر یافته است. به طور گسترده ای جستجوی اطلاعات در سراسر جهان توسط افراد مختلف و به دلایل گوناگون استفاده می شود. با این حال، جست و جو هنوز مبتنی بر ربط است. ربط، هنوز مفهوم اساسی مرتبط با جست و جو و بازیابی اطلاعات است. نتایج تأکید می کنند که فناوری اطلاعات و برنامه های کاربردی بی شماری به سرعت در حال تغییر است. با وجود این، صرف نظر از اینکه چه چیزی باشد، ربط در اینجا باقی می ماند. ربط، بی انتهاست و نگرانی ها در مورد ربط همیشه به موقع خواهد بود.

اشاره

ورود به عصر اطلاعات و ارتباطات و تشکیل جامعه اطلاعاتی، روش ها و فرآیندهای اجتماعی و به ویژه تولید، توزیع و اشاعه دانش را با تحولات اساسی رو به رو ساخته است. نهادهای آموزشی، اعم از دانشگاه ها و حوزه های علمیه، از این تحولات بیشترین تأثیر را پذیرفته و خواهند پذیرفت. استفاده از فناوری های آموزشی، در عصر بیداری و خداجویی جوامع، می تواند بستر انتشار علوم حوزوی را که آموزه هایی الهی است، در سراسر جهان فراهم کند. مطالعه روش های به کارگیری امکانات جامعه اطلاعاتی در دروس حوزوی، نیازمند شناخت فناوری های نوین و تأثیر این دانش های نوپدید بر فرایندهای آموزش و فراگیری می باشد.

تولید محتوا و جهت گیری انتشار منابع درسی حوزه به سوی نشر الکترونیکی و طراحی و تولید نرم افزارهای آموزشی و کمک آموزشی، از ملزومات همسویی با جامعه اطلاعاتی و تحولات نظام های آموزشی تلقی گردیده و بهره گیری از شبکه های رایانه ای ملی و فراملی نیز برای ایجاد سامانه های آموزشی و تأسیس حوزه های علمیه مجازی، از الزامات عصر دانش افزایی و خردورزی محسوب شده است. در این راه، حوزه های علمیه نیازمند تحول در نظام آموزشی و روزآمدسازی متون درسی، روش های تدریس و چارچوب های سنّتی تعلیم و تربیت اند.

اشاره:

یکی از کمبودهایی که در نظام آموزش و پرورش احساس می شود، بحث طرح درس های جذاب در کلاس های مدارس می باشد؛ طرح درس هایی که بتواند دانش آموز را به سوی یادگیری جذب نموده، درصد فراگیری را در آنان به طور محسوسی بالا ببرد. از جمله این درس ها، می توان به دروس معارف آموزش و پرورش اشاره نمود. در این مجال، می کوشیم ضمن تبیین مسئله، به معرفی راهکاری مناسب، یعنی طرح درس دیجیتال، بپردازیم.

حمد و سپاس خدای رحمان که توفیق خود را بدرقه راهمان ساخت تا با بهره مندی از علوم جدید و به خدمت گرفتن فن آوری اطلاعات، در مسیر ترویج معارف حقّه اسلامی خدمت گذار صاحبان اندیشه باشیم و با انتشار ره آورد مطالعات و تحقیقات رایانه ای در گستره علوم آل محمد صلی الله علیه و آله ، به کاروان دانش پژوهانِ دین باور یاری رسانیم و با معرفی ابزارهای نوین پژوهشی و اطلاع رسانی به منظور بازتاب انوار هدایت بخش قرآن و عترت علیهم السلام حرکتی تازه و بدیع را از سرگیریم.

اشاره

در اواخر دهه 1980م تعامل بین سه قلمرو: مخابرات، کامپیوتر و اطّلاعات این قدرت را پدید آورد که انسان در هر نقطه از جهان، اطّلاعات مورد نیاز خویش را بی هیچ حدّ و مرزی جمع آوری کند و مورد استفاده مطلوب قراردهد. آنچه از این توانایی تعبیر می شود به «فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات» معروف است.

در این مقاله، سخن از چگونگی برخورد با انبوه اطّلاعات خوب و بد یا سیاه و سفیدی است که در شبکه جهانی اینترنت در حال گردش است. اگر چه دانشگاه ها، حوزه های علمیه، مراکز و مؤسسات علمی و فرهنگی و نیز کاربران و محققان از این ابزار کارآمد بهره فراوانی برده و می برند، امّا در میان کارشناسان، این بحث مطرح است که آیا می توان به طور مطلق به جریان آزاد اطّلاعات معتقد گردید؟ و یا اینکه انسداد برخی پایگاه های اینترنتی و پالایش دریای مواج اطلاعات جهانی لازم و ضروری می نماید؟

اشاره

به منظور حضور در گستره جدید تبلیغ و ارشاد در عصر فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات (I.C.T) و نیز بهره گیری از شبکه های اطّلاع رسانی و استفاده بهینه از تجربه و تخصّص اساتید فنّ، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در 29 تیر ماه سال جاری به برگزاری همایش در خصوص «کاربردهای IT در حوزه های دینی» با سخنرانی دکتر علی اکبر جلالی اقدام نمود. این همایش، با هدف آشنایی مقدماتی با تعریف فنّاوری اطلاعات IT و بیان وضعیت فعلی، فرصت ها و تهدیدهای آن در جهان حال و آینده، ارائه راه های توسعه فنّاوری اطلاعات در حوزه های دینی و نیز آشنایی عمومی با مفاهیم شهرهای الکترونیکی و نقش فعالیت های دینی در آنها برگزار شد.

دکتر علی اکبر جلالی، فوق دکترای برق و متخصص فنّاوری اطلاعات (IT) از دانشگاه ویرجینیای غربی آمریکا می باشند. در حال حاضر ایشان، قائم مقام پژوهشکده الکترونیک و عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران و استادیار پاره وقت دانشگاه وست ویرجینیای غربی می باشند.

اشاره

مانوئل کاستلر نویسنده کتاب «در باره عصر اطلاعات» معتقد است اگر در گذشته از طریق بازوی کار و کار مکانیکی در کارخانه ها موتورها حرکت داشتند، امروزه این کارها از طریق اطلاعاتی که به وسیله اینترنت مبادله می شود انجام می گیرد و دنیا هم اینک از راه اطلاعات مسیر پیشرفت را طی می کند. در سال 1992م ال گور معاون کلینتون برای نخستین بار اصطلاح بزرگراه های اطلاعاتی را به کار برد و برنامه ملی ایجاد بزرگراه های اطلاعاتی و زیرساخت های اطلاعاتی را مطرح کرد. به دنبال آن در سال 1994م در اوّلین کنفرانس اتحادیه بین المللی ارتباطات از راه ITU یک سیاست پنج اصلی در این راستا مطرح شد. این پنج اصل عبارت اند از:

با توجه به ضرورت فنّاوری اطلاعات و ارتباطات، شاهد آن هستیم که در چند سال اخیر بسیاری از دفاتر، مراکز و سازمان های مربوط به حوزه علمیه در راستای پیشبرد اهداف توسعه اقدام به ایجاد و تولید سایت ها، شبکه های اینترانتی و یا نرم افزار و سخت افزار نموده اند، که در سال های آتی نیز سرعت بیشتری به خود می گیرد. اگر چه تاکنون امکانات، نیروها و سرمایه های هنگفتی هزینه شده؛ اما هنوز اهداف کوتاه مدت و بلندمدت به صورت کلان و خُرد در راستای توسعه تعریف نشده است.
در بین سطوح تصمیم گیری به ویژه در توسعه عملیاتی حوزه دین، فرهنگ و علم این اتفاق نظر وجود دارد که جهت دسترسی به توان بالای فنّاوری اطلاعات و ارتباطات؛ به نتیجه رساندن سرمایه گذاری های انجام شده؛ ایجاد بستر مناسب جهت جلب اعتماد صاحبان سرمایه، مراجع، مدیران عالی رتبه و از طرف دیگر کاربران اعمّ از قشر حوزوی، دانشگاهی و عموم مخاطبان، باید پس از اصلاح دیدگاه نسبت به ICT و شناخت تمام توان و امکانات آن، از روش های مدیریتی متمرکز و یا راهبری متمرکز بر امکانات، نیروها و سرمایه ها استفاده نمود تا چنین فعالیت هایی به صورت منسجم، مطمئن و پایدار صورت بگیرد.

روش های یکپارچه سازی و نهادینه کردن آن، ما را قادر می سازد تا بر ضعف ها و ناکارآمد بودن وضعیت فعلی فایق آمده تا بتوایم علاوه بر برنامه ریزی استراتژیک و کلان حوزوی گروه های بزرگ و کوچک مربوط به حوزه و حوزویان را امر تسهیل روابط، ارتقاء کیفیت محصولات ارائه شده سوق داده و در نتیجه به احیای رسالت حوزوی و مخاطب سازی در عرصه جهانی مخصوصاً محافل علمی دنیا دست یابیم. از این رو، ضرورت ایجاب می کند جهت نیل به آن توانمندی به بررسی مشکلات توسعه در حوزه، تبیین وظایف دولت، و نقش حوزه در این خصوص و مسائل پیرامون آن بپردازیم و سعی شود تا راهکارهای اساسی آن معرفی گردد.

اعراب گذاری متون عربی کار با سابقه ای است و پیشینه آن به صدر اسلام باز می گردد. مشهور این است که اصول نقطه گذاری واعراب قرآن را ابوالاسود دوئلی به دستور امام علی ابن ابیطالب پایه گذاری کرده است. با وجود اینکه عربی، زبان مادری عربها بوده است، ولی آنان بر درست نویسی و درست خوانی متن قرآن کریم اهتمام ویژه ای داشته اند و ائمه دین هم بر این مسئله تأکید می نموده اند؛ چنان که وقتی کسی قرآن را نزد امیر مؤمنان(ع) به غلط خواند، حضرت به ابوالاسود دوئلی دستور داد تا اصول نحو عرب را تدوین نماید، که با راهنمایی آن حضرت(ع) و به کوشش ابوالاسود پایه بنیادین و اصول نحو عرب شکل گرفت.

گفته می شود نخستین نظام اعراب گذاری که در نظر گرفته شد، عبارت از این بود که فتحه (زبر) با گذاردن یک نقطه بالای حرف، و کسره (زیر) باگذاردن یک نقطه زیر حرف، و ضمه (پیش) با گذاردن یک نقطه در داخل شکل حروف نشان داده و روی حرف ساکن نیز دو نقطه می گذاشتند. این اقدام اوّلین گام در پیدایش علم نحو و ادبیات عرب محسوب میشود.