ره آورد نور

چکیده

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، با الگوهایی خاص، محتوای برنامه های تولیدی خود را برای بازیابی دقیق و آسان اطلاعات، نظام مند ساخته است. فراداده هایی که در طی این سازمان دهی ایجاد شده، خارج از ساختار الگوها و نظام های سازمان دهی نیز می توانند برای ایجاد نظام هایی نوین بسیار سودمند باشند. در این مقاله، به چگونگی استفاده از این فراداده ها در شکل دهی نظام های نوین سازمان دهی دانش پرداخته خواهد شد.

چکیده

عرضه منابع و کتاب های چاپی به شکل رقمی، سال هاست که رونق یافته و با سهولت شیوه های رقمی سازی و دسترس پذیری عمومی ابزارهای آن، این روند در روزگار کنونی شتاب بیشتری گرفته است. بسیاری از سازمان ها و یا افراد عادی، مجموعه ها و پایگاه های دادگانی را در اختیار دیگران قرار می دهند که گاه ارزش خاصی به این منابع نمی افزایند و تنها شایسته عنوان کتاب الکترونیک اند. گاه نیز اطلاعات این مجموعه ها با استفاده از نظام های سازمان دهی دانش، سامان مند می شود. در این نوشته، ضمن بیان کلیاتی درباره سازمان دهی دانش، به نظام های به کاررفته در سازمان دهی اطلاعاتِ عرضه شده در برنامه های مرکز پرداخته و پیشنهادهایی نیز برای تکامل و بهبود آن عرضه خواهد شد.

چکیده

پایگاه جامع الأحادیث، در تیرماه 1393 و با هدف عرضه فعالیت‌های حدیثی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در فضای وب راه‌اندازی گردیده است. جامع الأحادیث، بزرگ‌ترین وب‌گاه حدیثی شیعه است که جهت آسان‌سازی فعالیت‌های پژوهشی علاقه‌مندان و متخصصان حدیث، فعالیت می‌کند. در حال حاضر، نزدیک به 415000 حدیث از 278 جلد کتاب حدیثی شیعه، در آن ارائه شده است. جستجو در احادیث، امکان مشاهده روایات مشابه، امکان مقایسه روایات با یکدیگر، امکان دسته‌بندی روایات و امکان ایجاد پروژه‌های پژوهشی شخصی، از مهم‌ترین ویژگی‌های این پایگاه است. این نوشتار، ویژگی‌های برجسته پژوهشی این پایگاه را مشخص می‌کند.

اشاره

افزون بر دو دهه، از فعالیت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در حوزه داده پردازی علوم اسلامی می‌گذرد و در عمل، به انباشت اطلاعات علمی و پژوهشی مفیدی در این مرکز انجامیده است. یکی از تولیدات جدیدی که به استفاده بهینه و کارآمد از این اطلاعات و تجارب ارزشمند کمک شایانی می‌نماید، راه‌اندازی پایگاه اینترنتی سمیم نور (سامانه مشابهت‌یاب متون نور) به نشانی www.samimnoor.com است. این سامانه که افزون بر اهداف پژوهشی، می‌تواند تأمین‌کننده اهداف آموزشی نیز باشد، نقش بسزایی در تولید علم سالم و کارآمد در سطح کشور دارد. به منظور آشنایی بهتر خوانندگان و علاقه‌مندان عزیز با اهمیت، ویژگی‌ها و قابلیت‌های این پایگاه کاربردی، گفت‌وگویی را با معاون محترم دفتر تهران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، آقای دکتر مهدی بهنیافر انجام دادیم که امید است مورد استفاده پژوهشگران، اساتید و تمامی دست‌اندرکاران عرصه تحقیق، دانش و فناوری قرار گیرد.

 چکیده

کسب معرفت، همواره یکی از نیازهای روحی انسان بوده و می­باشد. بدون شناخت، بیابان جهل سرمنزل آدمی خواهد بود و گودال نیستی سرانجامش. در این مجال، نگارنده سعی نموده تا با بیانی روان و ساده، به معرفی نرم‌افزار مجموعه آثار شهید دستغیب(ره) تولید مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی پرداخته، خواننده را با این کتابخانه دیجیتالی آشنا سازد. شایان توجه می­باشد، در ابتدای این مقاله، به اختصار، شخصیت این بزرگ­انسان، در حیطه­های علمی، اجتماعی و سیاسی معرفی گردیده است. در ادامه نیز قسمت­های مختلف این نرم افزار را معرفی نموده، به بیان محتوا، قابلیت­ها و امکانات قابل دسترسی در این برنامه، می‌پردازیم. امید است، این نوشتار بتواند به معرفی این کتابخانه ارزشمند کمک نماید.

 اشاره

شیخ ابو جعفر محمد بن على، معروف به شیخ صدوق و ابن بابویه، از جمله محدثان بزرگ و فقهاى گران‌قدر امامیه و مؤلف کتاب «من لا یحضره الفقیه»، از کتب اربعه حدیثى شیعه مى ‏باشد. بخش درخور توجه آثار ارزشمند ایشان که نقش بسزایی در پیشبرد علوم و معارف اسلامی داشته و دارد، کتاب‌های حدیثی او است.

سنت و احادیث پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع)، به عنوان منبع معرفت دینى از اهمیت خاصى برخوردار است و راهیابى احادیث نادرست و مجعول به مجموعه احادیث گردآورى شده، بررسى اسناد و راویان این احادیث را غیر قابل اجتناب مى‌کند. بدین منظور، علم رجال با شناسایى شخص راویان حدیث، اعتبار یا عدم اعتبار و میزان اعتبار آنان را تحلیل مى‌نماید. نرم‌افزار اسناد شیخ صدوق، برنامه‌ای است که می‌کوشد به‌خوبی اسناد روایات نقل‌شده از جناب شیخ صدوق را بررسی کند. بدیهی است که این برنامه، نقش بالایی در پیشبرد تحقیقات اسلامی داشته و خاصه برای پژوهشگران علم درایه و رجال، بسیار کارگشا است.

اشاره

راه‌اندازی پایگاه‌های اینترنتی، یکی از بهترین روش‌هایی است که امروزه مراکز و مؤسسات علمی و تحقیقاتی به کمک آن می‌توانند به معرفی مطلوب و گسترده فعالیت‌های علمی و پژوهشی خویش مبادرت ورزند و به وسیله این ابزار کارامد، به اطلاع‌رسانی در مورد محصولات و تولیدات خود همت گمارند و آن‌ها را در معرض استفاده جهانیان قرار دهند.

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، از جمله مراکز مهمی است که تجارب مفید و ارزشمندی را در حوزه پژوهش‌های رایانه‌ای علوم اسلامی اندوخته و تولیدات درخور توجهی را به جامعه اسلامی تقدیم نموده است. در این نوشتار، به منظور آشنایی بیشتر و بهتر محققان با نرم‌افزارهای تولیدی و اقدامات پژوهشی و رایانه‌ای این مرکز، مناسب دیدیم به معرفی تفصیلی محتوا و امکانات پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بپردازیم.

نرم‌افزار چند رسانه‌ای دانشنامه نبوی که به همت متخصصان و کارشناسان مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی تولید شده است، پنجشبه 22 اسفند 1387 با حضور حضرت آيت‌الله العظمی نوری همدانی و حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمید شهریاری، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، و جمع کثیری از اساتید حوزه و دانشگاه و سایر مسئولان اين مرکز و پژوهشگران ديني، در قم رونمايي شد.

اشاره

کافی‌نت تخصصی نور، بانک اطلاعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که حجم انبوهی از اطلاعات مرجع مربوط به پایگاه‌های مــهم، بانک‌های اطلاعاتی دنیا، کتابخانه‌های دیجیتالی اینترنت و نرم‌افزارهای تخصصی اسلامی را فراهم آورده است. بانک اطلاعاتی یا کتابخانه دیجیتال، پایگاهی است که علاوه بر ارائه متون و منابع ارزشمند و کمیاب، امکانات پژوهشی و تحقیقاتی گسترده‌ای را نیز فراهم نموده است. پژوهشگران با استفاده از خدمات اینترنتی و نرم‌افزاری این مرکز می‌توانند ضمن برخورداری از محیطی آرام و پژوهشی، به انبوهی از اطلاعات مورد نیاز خود به زبان‌های انگلیسی، عربی و فارسی دسترسی داشته باشند.

اشاره

یکی از موضوعات مهم در نرم افزارهای تولیدی مراکز و مؤسسات علمی و پژوهشی، در نظر گرفتن امکاناتی است که استفاده از برنامه را به شیوه‏ای مطلوب تسهیل کرده و راه های مختلفی را برای دست‏یابی کاربر به مطلب مورد نظر هموار می‏سازد. از جمله این قابلیت‏ها، امکان کارآمد و مفید «جستجو» است که برای کاربران و محققان اهمیت درخور توجهی دارد.

ارائه شیوه های گوناگون برای دسترسی به مطالب دلخواه و گنجاندن راه های متعدد جستجو در محتوای یک نرم افزار به منظور نیل به پاسخ دلخواه، از ویژگی‏های ارزشمند یک کتابخانه دیجیتالی است. این مهم در تمام نرم افزارهای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به شکل کاربردی و پیشرفته در نظر گرفته شده است. «تنوع» و «سرعت»، دو ویژگی بازر قابلیت جستجوی نرم افزارهای نور است.