کتابخانه دیجیتال و نقش آن در تحقیقات علوم انسانی و دینی

    گزارشی از یک نشست علمی

دوشنبه, 30 آذر 1383 ساعت 14:55
این مورد را ارزیابی کنید
(1 رای)

به همّت معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چهارمین نشست تخصصی مدیران و کارشناسان با عنوان «کتابخانه دیجیتال و نقش آن در تحقیقات علوم انسانی و علوم دینی» در روز پنجشنبه، پنجم آذر ماه، برگزار شد.

سخنران این نشست علمی، مهندس صنیعی بود که طی سخنانی به بیان ضرورت ایجاد کتابخانه دیجیتال پرداخت و گفت: «تاکنون مقالات بسیاری در مورد روان شناسی، جامعه شناسی و ادبیات در کشور داشته ایم؛ ولی در زمینه علوم مذهبی و ایدئولوژی، در طول بیست سال گذشته در نشریات ISI ، فقط یک مقاله به چاپ رساندیم و این واقعاً یک شوک است».

وی ادامه داد: «این مطلب نشانگر آن نیست که تولید علم در داخل کشور صورت نگرفته؛ بلکه بیانگر چگونگی تعامل با دنیای خارج است. اگر بهترین مقاله در بهترین نشریه هم چاپ شود، نهایتاً محققان داخل ایران می توانند از آن استفاده کنند؛ در حالی که اگر همان مقاله در معتبرترین نشریات دنیا به چاپ برسد، تمام کسانی که در حوزه مذهب در دنیا کار می کنند، از نظریات صاحب نظران کشورمان آگاه می شوند».

سخنران نشست، بر لزوم تعامل و ایجاد ارتباط با دنیای خارج در زمینه تولید علم در علوم انسانی، طبیعی، دینی و اجتماعی تأکید کرد و اظهار داشت: »ما مدعی هستیم که مکتب اسلام بهترین و کامل ترین مکتب، و سخن ما سخن برتر است. از این رو، دیگران تنها با شنیدن استدلال های قوی است که سخن ما را می پذیرند. بدیهی است که این امر به تعامل و ایجاد ارتباط جدی تر و سرمایه گذاری بیشتر در این زمینه نیاز دارد». مهندس صنیعی با اشاره به اینکه هسته مرکزی کتابخانه دیجیتال، بانک های اطلاعاتی هستند، گفت: «این بانک های اطلاعاتی، از سه مجموعه: بانک اطلاعات مرکزی، اطلاعات هسته ای و اطلاعات تخصصی تشکیل شده است که در مجموع، همگی در شمار بانک های اطلاعاتی می باشند».

وی با بیان اینکه بانک های اطلاعاتی، نشانی اطلاعاتی را که در طول سالیان مدید و در منابع مختلف مثل: نشریات، کنفرانس ها، کتاب ها و پایان نامه ها در سطح دنیا منتشر شده، نشان می دهد، افزود: «برای نمونه، به رقم هشت میلیونی در زمینه علم روان شناسی در بانک اطلاعات مواجه می شویم که تمام منابعی که در دنیا، ظرف بیش از صد سال، در قالب پایان نامه، کنفرانس ها، مقالات، نشریه ها و یا هر منبعی که منتشر شده، در این بانک وجود دارد».

وی در مورد بخش بعدی کتابخانه دییجتال؛ یعنی نشریات الکترونیکی، گفت: «این مجموعه برای دسترسی به مقاله، کنفرانس و یا پایان نامه در بانک اطلاعاتی است تا بتوان از اصل آنها به طور کامل استفاده کرد».

مهندس صنیعی ادامه داد: «هم اکنون، حدود 12500 نشریه الکترونیکی در جهان داریم. این رقم در پنج سال گذشته چیزی حدود 500 تا 1000 عنوان بود که به شدت در حال رشد است. بیشتر نشریات معتبر علمی، به شکل الکترونیکی منتشر می شوند و می توان به اصل این مقالات دسترسی داشت».

سخنران این نشست علمی، بخش دیگر کتابخانه دیجیتال را کتاب های دیجیتالی عنوان کرد و یادآور شد: «این بخش نیز حدود چند سالی است که فعال شده است. اگر چه ناشران کتاب های چاپی، به دلیل برخورداری از بازار عظیم و میلیاردها دلار فروش کتاب چاپی و نیز عدم وجود امنیت لازم در نشر و تألیف الکترونیکی، به سختی سعی می کردند تا کتاب هایشان را روی شبکه ببرند؛ ولی در نهایت مجبور شدند به دنیای کتابخانه دیجیتال که به سرعت در حال گسترش است، روی آورند و کتاب هایشان را به شکل الکترونیکی در این مجموعه قرار دهند. در حال حاضر، حدود 30 هزار کتاب الکترونیکی تخصصی در این کتابخانه دیجیتالی در دسترس محققان قرار دارد».

وی گفت: «وقتی به این کتابخانه راه یابید، از هر کتاب جدیدی که در آن ارائه شود، به سرعت می توانید استفاده کنید».

مهندس صنیعی، بخش دیگر کتابخانه دیجیتال را مجموعه منابع مرجع با ارجاعات الکترونیکی معرفی کرد و اظهار داشت: «این مجموعه مانند کتاب های مرجع و دائرةالمعارف هاست. تمام پایان نامه هایی که در دنیا وجود دارد، حدود 1/600/000 عدد است که بیشتر آنها در زمینه علوم انسانی است. شما می توانید از این پایان نامه ها به شکل تمام متن استفاده نمایید و آنها را بر روی پایگاه اینترنتی خود قرار دهید. هم اینک، در ایران قدم های خوبی در این راه برداشته شده است؛ به عنوان مثال، مرکز اطلاعات مدارک علمی، تمامی پایان نامه های داخل کشور را به صورت تمام متن روی شبکه قرار داده است».

سخنران این نشست، مجموعه دیگری را که برای تصمیم گیری های استراتژیک به خصوص در زمینه علوم انسانی بسیار مهم است، بحث اطلاعات استراتژیک معرفی کرد و خاطرنشان ساخت: «این مجموعه به صورت متن سندی روی کتابخانه دیجیتال یا شبکه قرار گرفته نشان می دهد که تحقیقات استراتژیک در کجای دنیا انجام شده است.

مجموعه دیگر، خدمات مربوط به کتابخانه دیجیتال است که اولین آن جایابی منابع چاپی (هولدینگ) است که مقاله یا نشریه مورد نظر را با ذکر عنوان و اینکه در کدام مرکز علمی نوشته شده، معرفی می کند. از خدمات دیگر این مجموعه، امکان ارائه سند از مراکز دنیا و جستجوی تخصصی اینترنت است.

بحث گذرگاه های دسترسی به اطلاعات تخصصی، مجموعه دیگری است که فرق آن با بانک اطلاعات و دیگر مجموعه ها در این است که یکسری از خدمات را در اختیار شما قرار می دهد و دارای سیستم هوشمند بوده، راه حل جامع اطلاعاتی را در یک حوزه تخصصی ارائه می کند. از این رو، می توان یک پرتابل وسیع مذهبی را راه اندازی کرد و سؤالات یا احادیث را به طور جداگانه از مراکز تحقیقاتی متفاوت گرفته و در یک پرتابل قرار داد».

مهندس صنیعی، از جمله ویژگی های چشمگیر کتابخانه دیجیتال را فارغ از اینکه چه منبعی، در چه مرکز و کشوری وجود دارد، امکان ایجاد ارتباط و رفتن به سوی نشریات و یا منابع الکترونیکی دانست و افزود: «هم اکنون، ابزارهایی به وجود آمده که از منابع کتابخانه دیجیتال به راحتی می توان در ایجاد دوره های آموزشی یا یک دانشگاه مجازی استفاده کرد».

اطلاعات تکميلي

  • تاریخ انتشار نسخه چاپی: دوشنبه, 23 آذر 1383
  • صفحه در فصلنامه: صفحه 68
  • شماره فصلنامه: فصلنامه شماره 8
بازدید 10678 بار
شما اينجا هستيد:خانه آرشیو فصلنامه فصلنامه شماره 08 (پائیز 1383) کتابخانه دیجیتال و نقش آن در تحقیقات علوم انسانی و دینی