با نگاهى گذرا به این شاهراه، به‌راحتى مى‏توان دریافت که اینترنت به پیشرفت جهان‌بینی‌ها کمک شایانى نموده است؛چه بسا اندیشه‌هایى که تا دیروز به فراموشى سپرده شده بودند و هیچ کس طرفدار آن نبود؛ اما هم اکنون عرض اندام نموده و روز به روز بر جمع هواداران آن افزوده مى‏ شود.

در سال‌هاى اخیر مراکز علمی - پژوهشى در حوزه علمیه قم و شهرستان‌ها، از این وسیله استفاده شایانی نموده و توانسته‌اند با ایجاد پایگاه های اینترنتی و اختصاص بخش عمده‌ای از آن به پاسخگویی به سؤالات و شبهات دینی کمک شایانی به دفاع از کیان اهل‌ بیت (ع) و گسترش فرهنگ نورانی تشیع  و پاسدارى از اسلام علوى نمایند .

البته پایگاه‌های پاسخگو به سؤالات و شبهات دینی در اینترنت بسیار است و به جرأت می توان گفت: بیشتر پایگاه‌های و حتی وبلاگ‌های دینی بخشی از پایگاه خود را به پاسخگویی اختصاص داده‌اند که بررسی همه آن‌ها از حوصله این نوشتار خارج است. از این رو، با انتخاب تعدادی از مهم‌ترین این پایگاه‌ها به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

آشنایی با پایگاه‌های پاسخگو:

1. نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها (www.nahad.net)

این پایگاه به زبان فارسی فعال است و بخش‌های مهم آن عبارت است از : خورشید ولایت، با صاحب نظران، در دانشگاه ، حدیث قلم، گزیده، فروغ سخن و با نهاد.

در بخش «با نهاد» با پرسش و پاسخ‌های  دانشجویی آشنا می شوید. پرسش و پاسخ دانشجویی مجموعه‌ای 8000 سؤالی از پرسش‌های دانشجویان و دانشگاهیان می‌باشد که توسط محققان، کارشناسان و صاحب‌نظران پاسخ داده شده است و در سه گروه : عنوان اصلی ، عنوان فرعی و سؤالات جدید دسته‌بندی شده است. متن ماهنامه پرسمان نیز در این بخش قرار دارد.

2. مرکز فرهنگ و معارف قرآنی (www.maarefquran.com)

پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز فرهنگ و معارف قرآنی، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، از نخستین و بزرگ‌ترین پایگاه‌های پاسخگو به  سؤالات قرآنی شناخته می‌شود. این پایگاه از بخش‌های: قرآن‌پژوهشی، آشنایی با مراکز ، اطلاع‌رسانی قرآنی ، پاسخ به سؤالات قرآنی، تازه‌ها، جدیدترین کتب قرآنی و جدیدترین مقالات قرآنی تشکیل شده است.

«پاسخ به سؤالات قرآنی»، بخشی از پایگاه است که برای پاسخگویی سؤالات قرآنی ایجاد شده است. پاسخ به سؤالات قرآنی ، پرسمان قرآنی ، تالار گفتگو و ارسال سؤال قرآنی تشکیل دهنده مطالب این صفحه هستند.

یکی دیگر از فعالیت‌های بسیار ارزنده دفتر تبلیغات اسلامی، راه‌اندازی «مرکز پاسخگویی تلفنی به سؤالات دینی» است و آن‌چنان که دست‌اندرکاران این پایگاه اعلام می‌دارند: «مرکز پاسخگویی تلفنی به سؤالات دینی گامی مؤثر در جهت دست‌یابی به سخنان مقام معظم رهبری است. این مرکز از هفت گروه تخصصی قرآن و حدیث، تاریخ، اخلاق و عرفان، فقه، مشاوره، کلام و فلسفه تشکیل شده است که هر کدام از این گروه‌ها مسئول پاسخگویی به پرسش‌های تخصصی حوزه خود هستند». (1)

3. پایگاه اطلاع‌رسانی اندیشه قم (www.andisheqom.com)

پایگاه اطلاع‌رسانیمرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیهبه نام «اندیشه قم»، پایگاه اختصاصی حوزه علیمه در پاسخگویی به شبهات دینی است . این پایگاه، دارای بخش‌های متعددی می‌باشد که مهم‌ترین آن: پرسش و پاسخ و پاسخ به شبهات است. قرآن‌شناسی ، مهدویت از دیدگاه اهل سنت ، قبض و بسط شریعت، اسلام و فلسفه ، علماء شیعه ، حوزه علمیه ، علوم اسلامی ، عقاید اسلامی و شهر مقدس قم، از بخش های دیگر این پایگاه می باشد.

مجموعه پاسخ‌ها در دو مجموعه جداگانه «پاسخ به شبهات» و «پرسش و پاسخ» ارائه گردیده است که هر مجموعه به اساس موضوعات خاص تنظیم شده است.

با نگاهی به این پایگاه  و بررسی مطالب آن، ضمن آشنایی با مبانی و اعتقادات شیعه، با شهر مقدس قم و حوزه علیمه و علماء شیعه نیز آشنا می‌گردید.

4. مؤسسه تبیان (www.tebyan.net)

این پایگاه به 5 زبان فارسی، عربی، اردو ، انگلیسی و فرانسوی فعال است. بخش‌های مهم پایگاه عبارت است از : دین و اندیشه ، ادبی و هنری، اجتماعی ، ورزشی ، جامعه و سیاست، پرسش و پاسخ، آموزش و کتابخانه.

در قسمت پرسش و پاسخ، به بیش از 21 هزار پرسش در موضوعات مختلف پاسخ داده شده است. رایانه و فنّاوری ، امنیت فنّاوری اطلاعات و ارتباطات ، کامپیوتر، حقوقی، مذهبی؛

دانش‌افزایی دبیران، راهنمای تحصیلی، روان‌شناسی،  ادبی، هنری، علمی و درسی، سلامتی ، مشکلات ما و شما، زبان‌های دیگر، ایران‌شناسی، هنر در خانه، سیاسی،  اعتیاد ،  ورزشی و تعبیر، خواب از موضوعاتی است که به پرسش‌های مربوط به آن‌ها پاسخ داده شده است.

5. مرکز جهانى اطلاع‌رسانى آل البیت (ع) (www.al-shia.com)

مرکز جهانى اطلاع‌رسانى آل البیت (ع) جهت تبلیغ دین مبین اسلام و اعتلاى روز‌افزون دین محمدى (ص) میان آحاد مردم در جایجاى این جهان پهناور تشکیل شده و ارتباط آسان با مراجع عظام تقلید شیعه و پاسخگویى به سؤالات شرعى و اعتقادى مردم را در اولویت کار خود قرار داده است. پایگاه اطلاع‌رسانی این  به 29 زبان زنده دنیا فعال است.

برنامه هاى بخش فارسى در پایگاه مذکور از دوازده کلید واژه تشکیل شده که عبارتند از:

1. کتاب وحى؛
2. اهل بیت (ع)؛
3. تشیع؛
4. خاورشناسى؛
5. مراجع و علما؛
6. اجتماعى؛
7. کتاب‌سرا؛
8. پایگاه‌هاى شیعى؛
9. مراکز و مؤسسات؛
10. بانک صوتى؛
11. نگارخانه؛
12. خدمات.

قسمت «الأسئله و الأجوبه» نیز از قسمت‌های مهم بخش عربی این پایگاه است که پاسخگوی سؤالات و شبهات دینی بوده و به صورت موضوعی طبقه‌بندی و ارائه شده است. در این قسمت، امکان ارسال سؤال جدید نیز وجود دارد.

6. ستاد پاسخگویی به مسائل دینی (www.porsojoo.com)

پایگاه پاسخگویی به مسائل دینی، به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم  وابسته است که با اختصاص گزینه‌هایی چون: معرفی مراکز پاسخگو، ارسال پرسش، بانک پرسش و پاسخ، کتابخانه، مقالات، اخبار و پایگاه‌های مرتبط، امکان دسترسی پژوهشگران و علاقه‌مندان به مسائل دینی را فراهم آورده است.

هدف اصلی این ستاد، سامان دادن به امر پاسخگویی ، هماهنگی بین مراکز پاسخگو و جلوگیری از کارهای تکراری است و در مرحله بعد، پاسخ به سؤالات و شبهاتی که هنوز به آن پاسخ داده نشده است.

در حال حاضر، بانک «پرسش و پاسخ» و «انجمن پایگاه» از قسمت‌های قابل توجه این پایگاه است که به صورت موضوعی به پاسخگویی به سؤالات و شبهات دینی پرداخته است.

در صفحه اصلی این پایگاه نیز جدیدترین اخبار مرتبط با مراکز پاسخگو به چشم می‌خورد که از بخش‌های روزآمد پایگاه به شمار می‌آید.

7. مرکز الابحاث العقائدیه (www.aqaed.com)

این پایگاه از مهم‌ترین پایگاه‌های اطلاع‌رسانی در زمینه شناخت عقاید شیعه می‌باشد که بیش از یک دهه است به زبان عربی فعالیت می‌کند. المکتبه العقائدیه، المستبصرون، الشیعه والتشیع، الندوات العقائدیه و الأسئله العقائدیه  ‌از بخش‌های مهم این پایگاه است .

از بخش‌های این پایگاه، پاسخ به سؤالات اعتقادی (الأسئله العقائدیه) است که به شکل موضوعی تنظیم شده است و موضوعات: القرآن الکریم، آیه المباهله و الموده ، آیه الولایه، ابن تیمیه، الامامه ، البکاء على‌المیت، البناء على القبور، البیعه، التبرک، التوسل و الاستغاثه، حدیث اثنی عشر خلیفة، الخلفاء، الخمس، الدعاء،الشفاعه،  الشورى،  الغدیر ، فرق و مذاهب، النبوه و الانبیاء،  الوحده الاسلامیه و الوهابیه، از بارز‌ترین موضوعات این صفحه است.

یکی از ابتکارات جالب این پایگاه، بخش «المستبصرون» است. این بخش به معرفی و شرح زندگی کسانی اختصاص یافته که از ادیان دیگر به دین مقدس اسلام گرویده و مذهب تشیع را انتخاب کرده‌اند.

8. پایگاه مؤسسه فرهنگی و تحقیقاتی إسراء (www.esraco.net)

پایگاه مؤسسه فرهنگی و تحقیقاتی إسراء، به عنوان پایگاهی اختصاصی، متکفل آثار مکتوب و بیانات حضرت آیت الله جوادی آملی می‌باشد. جام معرفت ، در محضر استاد ، استفتا، پیام استاد، آثار منتشر شده و پرسش و پاسخ، از مهم‌ترین گزینه‌های این پایگاه‌اند.

بخش پرسش و پاسخ این پایگاه، در موضوعات: تفسیر، عترت، فلسفه، عرفان، فقه و حقوق، اجتماعی و معارف، فعالیت چشم‌گیری داشته و تمامی پاسخ‌ها از آثار حضرت استاد تهیه گردیده است.

9. مجمع جهانی اهل بیت (ع) (http://www.ahl-ul-bait.com)

مجمع جهانی اهل‎بیت (ع) به عنوان یک تشکل جهانی و غیر دولتی، از طرف گروهی از نخبگان جهان اسلام تشکیل شده است. همیاری برای رفع مشکلات و مسائل فرهنگی و اجتماعی و ارتباط با سازمان‌های موجود در جهان اسلام و استفاده از منابع عظیم و غنی معارف اسلامی، از اهداف مهم این پایگاه است.

این پایگاه به 15 زبان زنده دنیا فعال است که قرآن، نهج البلاغه ، ادعیه و زیارت، عترت، شیعه‌شناسی، پاسخ به شبهات ، امام خمینی (ره) و حکایات اسلامی، از بخش‌های مهم آن است .

اطلاعات متنوعی مانند : کمیته دفاع از حریم شیعیان، مفاهیم اسلامی ، اسلام و ادیان جهان و چرا شیعه شدم، در صفحه نخست این پایگاه قابل دستیابی است.

آنچه گذشت، مروری کوتاه بود بر جایگاه و وضعیت پرسش و پاسخ‌های دینی و اسلامی در اینترنت که تنها به قصد معرفی و آشنایی با آن‌ها طرح و بررسی شد. قطعاً نقد و بررسی هر یک از این قبیل پایگاه‌ها و صفحات، مجال بیشتری را می‌طلبد که امیدواریم در فرصتی دیگر این موضوع نیز اتفاق افتد.

پی‌نوشت‌ها:

1. به نقل از: مسئول گروه قرآن و حدیث این مرکز در گفتگو با خبرگزاری رسا، <www.porsojoo.com> دسترسی: 8/4/1386.