ره آورد نور

چکیده

در قسمت نخست این مقاله، پس از نگاهی اجمالی به وضعیت مطبوعات اسلامی در کشور، ضرورت حضور مطبوعات در عرصه فناوری اطلاعات مورد ارزیابی قرار گرفت و نشریات اسلامی به عنوان یکی از کارآمدترین و مؤثرترین ابزارهای تولید محتوا در جهت پر نمودن خلأ محتوایی پایگاه های اسلامی معرفی گردید.

در این نوشتار، پس از بررسی چالش ها و موانع موجود نشریات پایگاه های اسلامی، تعدادی از پایگاه های اینترنتی نشریات اسلامی معرفی می گردد.

اشاره

یکی از مسائل مهم و پیش روی دست اندرکاران پایگاه های اسلامی، تعامل با یکدیگر و بررسی بایسته ها و چالش های این پایگاه هاست. در این راستا، نشریه ره آورد نور تاکنون بحث های مختلفی را در شماره های گذشته خود ارائه نموده است و از این پس نیز قصد دارد تا در هر شماره یکی از مسائل مذکور را به نقد و نظر بگذارد.

در این شماره به تبیین نشست «تبلیغات دینی در پایگاه های اسلامی» که در گام نخست در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان 1425ه در محل برگزاری نمایشگاه قرآن کریم تشکیل شد، می پردازیم. در این نشست، حجة الاسلام و المسلمین دکتر سید مهدی خاموشی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و دبیر نشست؛ مهندس محمود دهقان، مدیر شرکت رای مهر، پژوهشگر و صاحب نظر در حوزه نرم افزارهای اسلامی و دکتر علی رضا طالب پور، مدیر مؤسسه تبیان، پژوهشگر و صاحب نظر در حوزه نرم افزارهای اسلامی، به عنوان اعضاء این میزگرد حضور داشتند.

آنچه از نظر شما می گذرد، گزارش اجمالی این گفتگوست که علاوه بر تلخیص مباحث طرح شده، برای استفاده بیشتر خوانندگان به صورت موضوعی و دسته بندی ارائه گردیده است.

 نرم افزارها و پایگاه های اسلامی تولیدشده در جمهوری اسلامی ایران که به جشنواره معرفی شده بودند، پس از تفکیک در چهار رشته و دو مرحله ارزیابی مقدماتی، در نشست هایی با حضور تولیدکنندگان نرم افزار و هیأت هایی مرکب از داوران متخصص در رشته های علوم اسلامی و دانش فنی بررسی گردید. جهت ایجاد فضای مشارکت بیشتر و تقویت انگیزه پدیدآورندگان برای حضور فعال تر در عرصه تولید نرم افزارها و پایگاه های اسلامی، در هر رشته از میان محصولات هر تولیدکننده فقط یک عنوان در تعیین رتبه های سه گانه ملاحظه گردید و دستاوردهای دیگر در صورت نیل به رده های برتر فقط مورد تقدیر قرار گرفت.

اشاره

در پی برگزاری نخستین جشنواره نرم افزارهای اسلامی، گفتگویی صمیمانه با آقای آسیابانی مسئول کمیته داوری این جشنواره ترتیب دادیم تا اطلاعات بیشتری پیرامون سابقه جشنواره، چگونگی برگزاری و شکل گیری آن و برنامه های آتی شرکت تعاونی اطلاع رسانی اسلامی در این رابطه بدست آوردیم. توجه شما را به این گفتگوی کوتاه جلب می کنیم.

طی مراسمی با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مسئولان مراکز تولید کننده نرم افزارهای اسلامی و مدیران پایگاه های اسلامی، برگزیدگان نخستین جشنواره نرم افزار علوم اسلامی معرفی شدند.این جشنواره به منظور گرامیداشت 15 سال داده پردازی علوم اسلامی توسط معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و شرکت تعاونی مراکز اطلاع رسانی علوم اسلامی به صورت مشترک برگزار گردید. مراسم معرفی برگزیدگان جشنواره، پنجم خرداد 84 در تالار فرهنگسرای جوان استان قم برگزار شد.

درآمد

جستار زیر ترجمه گزیده ای از مدخل اخلاق رایانه ای دائرة المعارف فلسفی استنفورد است. در این نوشتار، خاستگاه های اخلاق رایانه ای و چگونگی استفاده از عبارت اخلاق رایانه ای از گذشته تاکنون مورد بررسی قرار گرفته است.

اخلاق رایانه ای، شاخه ای جدید از اخلاق است که به سرعت و به همراه رشد فناوری رایانه ای در حال رشد و تغییر است.

«اخلاق رایانه» از یک سو ممکن است به صورت بسیار محدود و به عنوان تلاش های فیلسوفان حرفه ای برای اعمال نظریه های اخلاقی متعارف نظیر: فایده گرایی، کانت گرایی و یا اخلاق فضیلت محور به مضامین مربوط به کاربرد فناوری رایانه قلمداد شود. از سوی دیگر، این اخلاق ممکن است در یک معنای گسترده به کار رود؛ به طوری که شامل معیارهای فعالیت حرفه ای، رمزهای ارتباط، ابعاد قانون رایانه، خطمشی عمومی و اخلاق شرکت ها قلمداد شود.

اشاره

آنچه در مقاله «اینترنت بسان سمبلی برای خدا» نوشته چارلز هندرسِن مطرح می گردد، در واقع ارائه یکی از دیدگاه هایی است که درباره تأثیر اینترنت و فنّاوری نوین اطلاعاتی در تصور انسان از خدا بحث می کند و ما با وجود همه انتقادهایی که نسبت به مبانی این نظریه و تعابیر به کار رفته در آن داریم، به منظور آشنا نمودن خوانندگان با این نوع دیدگاه ها آن را در معرض استفاده و اطلاع قرار می دهیم. گفتنی است که این مقاله توسط مترجم آن آقای عیسی جهانگیر مورد نقد و بررسی قرار گفته که بعد از نوشته مزبور ارائه گردیده است.

شکل گیری پایگاه بیاض

امروزه استفاده از ابزارهای جدید برای اشاعه و ارائه آراء، نظریات، افکار و اطلاعاتی که در دست می باشد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در جهانی که لحظه به لحظه اطلاعاتی جدید تولید می شود و تولیدکنندگان در صدد ارائه آن به شکل های گوناگون می باشند، وبلاگ توانسته است به عنوان یک رسانه شخصی جایگاه خوبی را در سراسر دنیا برای خود باز نماید؛ که رشد روزافزون این پدیده، خود گواه این مهم است.

حدود سه سال پیش به جهت علاقه وافر به دانش مخطوطات سعی نمودم تا از اینترنت در این وادی استفاده کنم. در اولین پژوهش های خود متوجه این موضوع گردیدم که در ایران و کشورهای غربی و اروپایی نسبت به جنبه الکترونیکی نسخ خطی اسلامی خاصه نسخ خطی شیعی توجهی نشده است.

اشاره

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، نهادی علمی، فرهنگی و هنری و تبلیغی است که به فرمان حضرت امام خمینی (س) تأسیس شد.

یکی از بخش های فعال و کاربردی این دفتر، واحد پاسخ به سؤال های دینی است که در سال 1382ش در مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی تأسیس شد.

این واحد با در اختیار داشتن محققان متعدد و کارشناسان متخصص، به پرسش های گوناگون دینی، اخلاقی، تاریخی، کلامی، فلسفی، عرفانی، اجتماعی، سیاسی و شبهه های گوناگون پاسخ می دهد و از طریق مشاوره کتبی، حضوری و یا تلفنی به حل مشکلات تربیتی و خانوادگی اقدام می نماید.

این واحد تنها به پاسخ دادن به شیوه سنتی بسنده نکرده و به تازگی وارد عرصه اینترنت نیز شده است. از این رو، واحد پاسخ به سؤالات در عرصه وبلاگ، ایمیل و تالار گفتمان نیز قدم جدی برداشته است. آنچه در این نوشتار می آید، معرفی اجمالی وبلاگ های واحد پاسخ به سؤالات است.

پدیده ای به نام وبلاگ

اینترنت امکانات و ابزارهای متعددی را به منظور ارائه خدمات در اختیار علاقه مندان قرار می دهد. یکی از ویژگی های بسیار جذاب اینترنت ارائه خدماتی است که شما را قادر می سازد با مخاطبان خود ارتباطی پویا و متقابل برقرار نموده، از نقطه نظرات آنان در مورد یک مطلب، آگاه شوید. در این راستا، هر یک از کاربران می توانند دانش و تجارب خود را در اختیار دیگران قرار دهند و خود نیز به عنوان عضوی از یک جامعه شبکه ای مطرح گردند. (اشتراک دانش)

فرض کنید ابزاری ارزان قیمت برای انتشار مطالب در اختیار هر نویسنده و یا صاحب قلمی باشد که بتواند با استفاده از آن، عقاید، اخبار و دیدگاه های خود را درباره موضوعات مورد علاقه، بدون محدودیت های مرسوم بیان نماید. آیا شما علاقه مند به استفاده از چنین ابزاری می باشید؟ آیا تمایل به داشتن یک روزنامه شخصی دارید که در آن بتوانید مطالب خود را در خصوص برخی موضوعات، بیان نمایید؟

چکیده

نوشته حاضر کوشیده است در نگاهی گذرا، به بررسی وضعیت مطبوعات دینی در کشور و ضرورت ها و چالش های آن بپردازد و آنگاه ضرورت حضور مطبوعات دینی در پایگاه های اطلاع رسانی علوم اسلامی و چگونگی عرضه نشریات در پایگاه های اسلامی را یادآور شود.

اشاره

اینترنت با همه ابزارها و امکانات متنوعش، زمینه ای مناسب را برای طرح و ارائه عقاید و تأثیرگذاری بر افکار و اعتقادات دیگران فراهم آورده است. انجمن های گفتگو یکی از راه های تبادل نظر و اندیشه است که این روزها در اینترنت مخاطبان زیادی را به خود جذب نموده است. در این نوشتار، ضمن مروری کلی بر ویژگی ها و شرایط حاکم بر انجمن ها، درباره جایگاه انجمن های مذهبی، کاربران آن و موضوعات و مباحثی که در آنها مطرح می شود، سخن رفته است. نگارنده با بیان مصادیقی از وضعیت محتوایی بحث های دینی و مذهبی در انجمن ها، گزارش مختصری را در این مورد ارائه کرده است.

«پایگاه اطلاع رسانی رسا» به همت جمعی از طلاب و فضلاء حوزه علمیه قم با هدف انعکاس اخبار، رخدادها و فعالیت های حوزویان در رسانه ها از زمستان سال 82 آغاز به کار کرده است. این پایگاه پس از برگزاری دوره آموزش خبرنگاری برای طلاب علاقه مند، از ابتدای سال 83 پایگاه اینترنتی خود را با حضور آیة الله نوری همدانی افتتاح کرد.

اهداف عمده این پایگاه به شرح ذیل است:

• - آشناسازی جامعه با کارکردها و برنامه های علمی، فرهنگی، آموزشی و اجتماعی حوزه های علمیه و روحانیت؛
• - بسترسازی چرخه اطلاعات و اخبار میان حوزه، جامعه و نظام؛
• - طرح دیدگاه ها و مطالبات حوزویان در مسائل جامعه و نظام؛
• - ترویج معارف دینی و دفاع از باورهای مذهبی در برابر شبهات موجود.

مقدمه

بشر در طی چند سال گذشته قدم در دنیای جدیدی گذاشته که بدون شک یکی از مهم ترین دستاوردهای آن، تحول و دگرگونی اساسی در ارتباط با چگونگی نشر اطلاعات است. به کارگیری توانمندی های وب در نشر دانش و اطلاعات ضمن غلبه بر محدودیت های زمانی و مکانی حق انتخاب مخاطب را ارج نهاده و بستری مناسب برای تعاملات اطلاعاتی دوسویه فراهم نموده است. در این میان، وبلاگ (Weblog) یا بلاگ (Blog) یکی از جذاب ترین ابزارهایی است که به افراد امکان می دهد تا نظرات، افکار و اندیشه هایشان و هر آنچه در دل دارند را به جهانیان ارائه دهند. امکان انتشار اندیشه ها و عقاید در گذشته تنها برای بخش خاصی از جامعه همچون نویسندگان، اندیشمندان، دولت مردان و ادیبان فراهم بوده است؛ اما امروزه وبلاگ این امکان را برای اقشار مختلف اعم از زن، مرد، پیر و جوان ایجاد کرده است. فرض کنید ابزاری ارزان قیمت برای انتشار مطالب در اختیار هر صاحب قلمی باشد که بتواند با استفاده از آنْ اخبار، گزارشات، عقاید، دیدگاه ها و نقطه نظرات خود را درباره موضوعات مورد علاقه، بدون محدودیت های مرسوم بیان کند و مهم تر از آن از نظریات مخاطبان نسبت به مطالب منتشر شده نیز آگاه شود. آیا شما علاقه مند به استفاده از چنین ابزاری نخواهید بود؟ آیا به داشتن یک رسانه شخصی تمایل ندارید تا در بتوانید موضوعات مورد علاقه خود را بیان نمایید؟ وبلاگ یک رسانه شخصی برای اعضای جامعه جهانی اینترنت است که حق ارائه نظر را برای آنان بدون هیچ هزینه و امکاناتی فراهم می کند. همچنین در دسترس ترین ابزار اطلاع رسانی است که توان فنی خاصی را نمی طلبد، راه اندازی و اداره آن تقریباً هیچ هزینه ای ندارد و هیچ قید و محدودیت زمانی و مکانی را بر نمی تابد. برای راه اندازی یک وبلاگ که ناب ترین کارکردهای رسانه ای را در خود دارد، تنها به اراده و پشتکار نیاز است و بس!

اشاره

هنگامی که پدیده «وبلاگ» در جامعه رواج یافت، کمتر کسی تصور می کرد که کارکرد آن فراتر از یک دفترچه خاطرات یا روزنوشت عادی رود. اینک بیش از پنجاه هزار وبلاگ فعال فارسی در آمار عنوان می شود و هر روز این پدیده جلوه خاصی از جهات مختلف سیاسی، فرهنگی، علمی و مذهبی به خود می گیرد.

انجمن ها و تشکلات گوناگونی که با محوریت وبلاگ نویسی تشکیل شده اند، در حال حاضر به یک دغدغه جدی برای مسئولان کشور تبدیل شده است که نه می توان با آنها برخورد جدی کرد و نه می توان به آسانی از کنار آن گذشت. در نوشتار پیش رو، زاویه ای از حضور طلاب در این «همهمه مدرن» را بررسی می کنیم و به برخی از آسیب های وبلاگ نویسی طلاب اشاره خواهیم کرد.

چکیده

مقاله حاضر ضمن مروری بر چند پایگاه شیعی، مطالب این پایگاه ها را از زاویه چگونگی تعامل آنها با اهل سنّت و اعتقادات آنان مورد بحث و بررسی قرار می دهد و در نهایت، نتیجه گیری می کند که شیعیان به پیروی از رهبران دینی خود در اینترنت از طریق مشی صحیح و همراه با متانت وارد شده اند و مباحث اعتقادی و مورد اختلاف را با شیوه علمی و مستدل به منظور روشن شدن مطلب طرح نموده، مورد نقد و بررسی قرار داده اند.

چکیده

این مقاله ضمن بررسی و طبقه بندی پایگاه های اسلامی اینترنت و نیز بیان چگونگی عملکرد و ارائه اطلاعات دینی توسط آنان، جایگاه مسئله تبلیغ را با توجه به اصول و ارکان آن در بین این پایگاه ها بررسی می کند و در نهایت، شیوه های مناسب و مفید تبلیغ اینترنتی را پیشنهاد می دهد.

اشاره

دستیابی به انبوه اطلاعات ارائه شده در شاهراه ارتباطی و اطلاعاتی اینترنت، جز از طریق موتورهای جستجو میسر نیست. هم اکنون موتورهای جستجوی گوناگونی با گرایش های عمومی و تخصصی در اینترنت فعالیت می کنند. ضرورت طراحی جستجوگر تخصصی پایگاه های دینی شیعیان به منظور راهنمائی کاربران این گونه پایگاه ها موجب شد تا به تدریج بزرگ ترین جستجوگر تخصصی پایگاه های شیعی بنام Shia Search در اینترنت راه اندازی شود و امکان جستجوی موضوعی همراه با خدمات متنوع را فراهم آورد.

شما با مراجعه به این پایگاه به بانک کاملی از اطلاعات درباره مکتب تشیع که توسط پایگاه های شیعی بر اینترنت نشر داده شده است دسترسی پیدا می کنید. حجم اطلاعات این بانک که به چهار زبان فارسی، عربی، انگلیسی و اردو می باشد روز به روز افزوده می شود و تا پایان سال 1383 بیش از 1500 پایگاه به آن پیوند (Link) شده و از این طریق 27827 کتاب، 21473 مقاله، 66689 صوت و فیلم و 7766 قطعه عکس به کاربران ارائه شده است.

در این گفتگو که به صورت مکاتبه ای با حجة الاسلام درایتی مدیر این پایگاه انجام شده است، به بررسی اهداف، کارکردها و کاستی های پایگاه Shia Search می پردازیم.

اشاره

در باره آسیب های اجتماعی اینترنت، سخنان بسیاری گفته شده و از زوایای مختلفی نسبت به این موضوع نگریسته شده است. گستره وسیعی از آسیب های اقتصادی مانند: تشدید تضاد طبقاتی و رشد شکاف میان فرادستان و فرودستان؛ شکاف نسلی بین بزرگسالان و جوانان؛ امنیت ملی، سیاسی و فرهنگی؛ آزادی و دموکراسی دیجیتالی و فرهنگ مجازی و اینترنتی، در زمره آسیب های جامعه شناختی اینترنت می باشند. در این بخش تنها به بیان آسیب های فرهنگی و پژوهشی اینترنت بسنده می کنیم و تحقیق و تحلیل سایر ابعاد اجتماعی و سیاسی اینترنت را از اندیشمندان علوم اجتماعی و ارتباطات به انتظار می نشینیم.

اشاره

در جهان حاضر، نقش و اهمیت اطلاعات و اطلاع رسانی پیوسته افزون می گردد و در این میان، شبکه جهانی اینترنت از مهم ترین ابزار اطلاع رسانی و غنی ترین گنجینه اطلاعات به حساب می آید که به سرعت به محتوای این منبع عظیم و گسترده افزوده می شود. با افزایش تولید اطلاعات اینترنتی، نشر به موقع و در دسترس بودن آن اهمیت زیادی پیدا می کند؛ چرا که طول عمر اخبار متفاوت بوده، از چند دقیقه تا چندین روز یا بیشتر متغیر است. امروزه پایگاه های اینترنتی، دسترسی به اخبار و اطلاعات جدید و همچنین تسهیل در استفاده از بایگانی اطلاعاتی را به مراتب تسهیل نموده اند و در کنار آن، تولید کتب و جزوات آموزشی الکترونیکی نقش و جایگاه تولیدات الکترونیکی را نشان می دهد.

اما تولید و عرضه محتوای الکترونیکی، یک روی سکه می باشد و روی دیگر آن مدیریت این اطلاعات رو به رشد است. و این دغدغه ای است که ذهن بسیاری از مدیران پایگاه های بزرگ را مشغول کرده است. نوشتار حاضر بر آن است تا رویکردی را که پایگاه های اسلامی می توانند به این سامانه داشته باشند، مورد بررسی قرار دهد. نخست به چیستی سامانه مدیریت محتوا و مزایا و معایب آن می پردازیم و سپس به نقش و جایگاه آن در پایگاه های اسلامی اشاره خواهیم کرد.