آنچه در ذیل می‌خوانید، گفتگویی است که فصلنامه ره‌آورد نور با سید مرتضی سجادی‌نژاد، مسئول نمایشگاه‌های داخلی این مرکز انجام داده که امید است مورد استفاده علاقه‌مندان قرار گیرد.
با سلام. لطفاً خودتان را برای خوانندگان معرفی کنید. چه مدتی است که متصدی برگزاری نمایشگاه‌های داخلی نور هستید؟
این‌جانب سید مرتضی سجادی نژاد، مدیر نمایشگاه داخلی مرکز هستم. از سال 1378ش در تمام نمایشگاه های بزرگ، مثل نمایشگاه کتاب و نمایشگاه قرآن حضور داشته و به عرضه محصولات نور مبادرت ورزیده‌ایم.
درباره پیشینه برگزاری نمایشگاه در ایران برایمان صحبت کنید.
سؤال خوبی مطرح کردید. باید عرض کنم از ابتدايي‌ترين روش‌هاي مبادله و تجارت در دوران گذشته، مبادله کالا با کالا و خدمات بوده است که در اصطلاح، همان مبادلات تهاتري امروزي است. از آن‌جا که در گذشته، امکان به دست آوردن تمام نيازها و احتياجات به طور روزمره ميسر نبود و از طرفي، شناسايي افراد و گروه‌هايي که بتوانند اين نيازها را برطرف کنند، امکان نداشت، صاحبان کالا و خدمات در محل‌هايي گرد هم آمده و نسبت به عرضه آنچه که در اختيار داشتند، اقدام مي‌نمودند. در حقيقت، مي‌توان گفت قبل از دوران پيدايش پول نيز نمايشگاه‌هاي مختلفي برپا مي‌شده و يكي از عوامل تأثير‌گذار در پيدايش و رواج سكه‌هاي قيمتي یا پول، برگزاري و برپايي اين گونه نمايشگاه‌ها بوده است.
باید بگویم که تا قبل از سال 1851 ميلادي، نمايشگاه‌هاي مختلفي در گوشه و کنار جهان با عناوين و موضوعات مختلف برگزار گرديد و در عصر خود نيز داراي اعتبار بودند؛ اما اوّلين نمايشگاه جهاني به شکل امروزي، در سال 1851م و در محلي به نام «کريستال پالاس» در هايد پارک شهر لندن تحت عنوان «نمايشگاه بين‌المللي كالاهاي ملل جهان» برپا گرديد و افزون بر 14000 غرفه‌دار از سراسر جهان، در آن حضور داشتند. ايران نيز در فضايي به وسعت 92 متر مربع، يكي از مشاركت‌كنندگان آن بود.
در ايران و در گذشته‌اي بسيار دور، همانند ديگر كشورهاي دنيا، برپايي بازارها بر سر راه مسيرهاي تردد كاروان‌هاي تجاري و تشكيل بازارچه‌هاي محلي جهت تبادل كالا و خدمات متداول بوده است؛ ولي هيچ‌كدام از آن‌ها، شكل نمايشگاه‌هاي امروزي را نداشته‌اند. اوّلين اقدام نمايشگاهي صورت‌گرفته توسط ايرانيان، حضور تعدادي از بازرگانان در سال 1851م در زمان ميرزا تقي‌خان امير كبير در نمايشگاه كريستال پالاس لندن بوده است و از نخستین اقدامات تخصصي برپايي نمايشگاه بين‌المللي در كشور، مي‌توان به نمايشگاهي از توليدات صنعتي كشور ايتاليا در سال 1337ش در تهران اشاره نمود.
پس از آن، وزارت امور اقتصاد و دارايي در سال 1347ش به منظور برپايي نمايشگاه‌هاي صنعتي، شركت سهامي نمايشگاه‌هاي بين‌المللي ايران را در محل فعلي خود تأسيس نمود و از سال 1352ش به بعد، همه‌ساله در ماه‌های شهريور و مهر، اقدام به برپايي نمايشگاه‌هاي بين‌المللي بازرگاني تهران می‌کرد. باید اضافه کنم که شركت سهامي نمايشگاه‌هاي بين‌المللي ايران از سال 1353ش، از وزارت امور اقتصاد و دارايي جدا شده و به وزارت بازرگاني ملحق گرديد. بعدها و با توجه به تغيير شيوه‌هاي برگزاري نمايشگاه‌ها، نمايشگاه بين‌المللي بازرگاني تهران، پس از برگزاري بيست و ششمين دوره خود در سال 1379ش، جاي خویش را به نمايشگاه‌هاي تخصصي داد و از آن سال تا به امروز، نمايشگاه‌هاي تخصصي متعددي در حال برگزاري هستند.
به طور کلی، عرضه و معرفی محصولات در نمایشگاهها چه مزایایی دارد؟
به طور کلی، می‌توان دو مزیت را برای این کار در نظر گرفت. یکی از آن‌ها، «پايين آمدن هزينه‌هاي معامله» است؛ به بیان دیگر، اهميت اقتصادي نمايشگاه‌ها را مي‌توان در پايين آوردن هزينه‌هاي هر معامله جستجو كرد. اين هزينه‌ها شامل: تحقيق براي كسب اطلاعات بازار، بازديد كالا بدون رعايت تشريفات قانوني، عدم تأمين هزينه‌هاي لازم جهت تشكيل جلسات مذاكره و عقد قرارداد و از همه مهم‌تر، تمركز عرضه‌كنندگان كالا در يك محيط و عدم لزوم مراجعه به دفاتر شركت‌ها و محل‌هاي توليد آنان است.
از دیگر مزایای برگزاری نمایشگاهها، «دسترسی به ناحیه فروش بی‌طرف» است. نمايشگاه‌ها در محلي برگزار مي‌شوند كه نه قلمرو اختصاصي غرفه‌دار است و نه بازديد‌كننده؛ بلکه جایگاه برگزاري يك محل بي‌طرف است كه باعث مي‌شود بازديد‌كننده با آزادي عمل، از ميان مجموعه اطلاعات موجود، بدون تعهد و به‌راحتي حق انتخاب داشته باشد؛ ضمن اين‌كه بازديد‌كننده و غرفه‌دار، هر دو از موانع روزمره شركتي مبرا هستند.
تا کنون مرکز در چند نمایشگاه داخلی شرکت داشته است؟
روال کاری نمایشگاه های مرکز، بر مبنای حضور مستمر در نمایشگاه های معتبر و محافل دانشگاهی و مراکز علمی میباشد. بر این اساس، مرکز سالانه در حدود 60 نمایشگاه شرکت میکند که در نوع خود، چشم‌گیر و قابل توجه است.
ارزیابی شما از روند شرکت مرکز در نمایشگاه‌های داخلی چگونه است؟
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، همواره تلاش میکند تا در مراکز دانشگاهی و حوزوی حضور فعال و حداکثری داشته باشد و با توجه به این‌که نمایشگاه ها به صورت پیمانکاری برگزار میگردند، به همین جهت، می‌توان اذعان داشت که نمایشگاه های داخلی مرکز، روند رو به رشدی داشته است.
آیا مرکز برای شرکت در نمایشگاه، طرح و برنامه خاصی دارد؟
بله، قطعاً به صورت هدف‌مند در نمایشگاه ها، مخصوصاً نمایشگاه های بزرگ حضور مییابیم. بدین منظور، پیش از برگزاری نمایشگاه ها، اهداف حضور در نمایشگاه مشخص میشود و سپس ساختار سازمانی نمایشگاه شکل میگیرد و برای اهداف پیشبینی‌شده، برنامه‌ریزی میشود.
جالب است بدانید که در نمایشگاه های بزرگ، عرضه مستقیم نرمافزار، تنها بخشی از فعالیت نمایشگاهی ما را شامل میشود و برنامه های دیگر مثل: ارتباط با کاربران، برطرف نمودن مشکلات کاربران و پاسخ‌گویی به سؤالات آنان، خدمات نصب و فعال‌سازی، توضیح و آموزش برنامه های نور توسط کارشناسان، انجام مراسم رونمایی، و نیز ارتباطات و تبلیغات مؤثر، از جمله اهداف شرکت در نمایشگاه ها میباشد.
چه قدر به اهداف خودتان از شرکت در نمایشگاه کتاب رسیده‌اید؟
قطعاً به بیشترین اهداف خود نایل آمدهایم و با توجه به حضور فعال بخشهای ذی‌‌ربط، توانستهایم رضایتمندی خوبی را در مخاطبان ایجاد نموده و مشتریان وفادار نور را افزایش دهیم. شاهد این قضیه، فرم‌های نظرسنجیای است که توسط مخاطبان در نمایشگاه های بزرگ تکمیل میگردد. به طور کلی، می‌توانم بگویم که حضور موفق و مؤثری در نمایشگاه داشته‌ایم.
آیا همه تولیدات و نرمافزارهای مرکز در نمایشگاه حضور داشت؟
انتظار همه کاربران این است که همه تولیدات و محصولات مرکز، در غرفه های نمایشگاهی نور حضور داشته باشد و حتی خدمات مربوط به وب‌سایت‌ها و یا خدمات فرهنگی مرکز هم عرضه گردد. البته ممکن است برخی از نرمافزارها تا زمان برگزاری نمایشگاه، مجوز لازم را از «مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتالِ» وزارت ارشاد اخذ نکنند؛ در نتیجه، نرمافزارهای فاقد هولوگرام در نمایشگاه عرضه نمی‌شوند.
کدام‌یک از محصولات نور، با بیشترین استقبال کاربران و محققان روبهرو شد؟
طبیعتاً نرمافزارهای اصلی نور و تولیدات جدید مرکز، با اقبال مخاطب روبهرو میشوند؛ اما همچنان «جامع تفاسیر نور» و «جامع الأحادیث»، از بارزترین محصولات نور به شمار می‌روند. البته امسال در نمایشگاه کتاب تهران، نرمافزارهای: کتابخوان اندروید، کتابخانه طب، پژوهیار و عرفان و همچنین پایگاه مجلات تخصصی نور، مورد توجه و استقبال خوب کاربران و محققان واقع گردیدند.
دلیل این استقبال را به جهت وجود چه ویژگیهای در این تولیدات می‌دانید؟
ویژگیهای محتوایی و معماری فنی نرمافزارها، در کنار امکانات ویژه پژوهشی، سطح رضایتمندی و اعتماد مخاطبان را به برند نور افزایش داده و باعث شده در مجموع، نگاه و تصویر ذهنی مخاطب به تولیدات فاخر نور، مثبت و قابل اعتماد باشد.
البته باید این نکته را هم اضافه کنم، همکارانی که در غرفه های نمایشگاهی فعالیت میکنند، به لحاظ دانش و توان‌مندی و شناخت نرمافزارها، سطح بالایی دارند و همین امر باعث شده تا نرمافزارها به‌خوبی به مخاطب شناسانده شود و استقبال کاربران و محققان گرامی را به دنبال داشته باشیم.
در نمایشگاهها، بیشترین مطالبه مخاطبان چیست؟
عمده مطالبه مخاطبان در این نمایشگاه، فراهم‌سازی امکان عرضه نرمافزارها بر روی سیستم اندروید بود. همچنین ارائه کتب گویا، یکی دیگر از مطالبات جدّی کاربران میباشد.
از چه شیوه‌هایی برای ارتباط با بازدیدکنندگان استفاده می‌کنید؟
نمایشگاه، در مجموع، محیط بیطرفی را برای عرضه‌کننده و خریدار فراهم میآورد تا فارغ از تشریفات اداری بتواند انتخاب دقیقی داشته باشد. بنابراین، غرفه نور با بهرهگیری از تبلیغات محیطی، تبلیغات پیرامونی و نیز استفاده از غرفهداران متخصص، سعی میکند تا ارتباط ماندگاری را با کاربران محصولات نور برقرار نماید.
به طور کلی، بازدیدکنندگان از نمایشگاهها به چند دسته تقسیم میشوند؟
به طور کلی، می‌توان بازدیدکنندگان از نمایشگاهها را به چهار دسته تقسیم کرد. یک دسته از آنان، بازدیدکنندگان مشتاق هستند. این دسته، نمايشگاه را براي اهداف توسعه در بازار، يك منبع مهم اطلاعاتي مي‌دانند. اینان بسيار اجتماعي هستند و از نمايشگاه براي شبكه‌سازي جدي بهره مي‌برند. ضمن این‌که با داشتن برنامه‌ريزي مناسب، از نمايشگاه‌هاي متعددي در سال بازديد مي‌كنند. بازدیدکنندگان مشتاق، تمايل دارند در طي بازديد از نمايشگاه، به اهداف‌شان برسند و معامله خريد يا فروش را به انجام برسانند.
گروه دیگر، بازدیدکنندگان تخصصی نام دارند. این‌ها مكان‌هاي قابل بازديد را از قبل شناسايي و براي بازديد آن برنامه‌ريزي مي‌كنند. به‌دقت محصولات و خدمات عرضه‌شده در نمايشگاه را بررسي و مورد بازديد قرار مي‌دهند و معمولاً به طور مستقيم در نمايشگاه معامله نمي‌كنند. دسته سوم، بازدیدکنندگان مصلحت‌گرا هستند که بسيار انفعالي‌اند و به‌ندرت بيش از يك روز براي بازديد از نمايشگاه وقت مي‌گذارند. این نوع از بازدیدکنندگان، هيچ هدف خاصي مانند خريد يا انجام معامله از نمايشگاه را ندارند.
اما دسته چهارم، پرسه‌زنان در نمایشگاه هستند که نمايشگاه را همانند ديگر مكان‌هاي ديدني تلقي كرده و صرفاً براي مشاهده به نمايشگاه مي‌آيند. این گروه، با سؤالات بي‌مورد، وقت غرفهداران را تلف مي‌كنند و هدف‌شان معمولاً دريافت اشانتيون و كالاهاي تبليغاتي است.
بازدیدکنندگان از غرفه نور، از چه مقاطع سنی یا تحصیلی بوده‌اند؟
جامعه محقق، پژوهشگران حوزه و دانشگاه، اساتید، اعضای هیئتهای علمی، شخصیتهای علمی و سیاسی کشور، سطح وسیعی از مخاطبان را شامل میشوند؛ اما تولید نرمافزارهای فاخری مثل «دانشنامه حافظ»، طیف وسیعی از ادبیات‌دوستان، و نرمافزار فاخری مانند «کتابخانه طب»، طیف وسیعی از پزشکان را مخاطب نور قرار داده است؛ هر چند نرمافزارهای اندرویدی، مخاطبان جدیدی ایجاد نموده و نرمافزارهایی مثل «نور احکام» که تصویری است، در سطح مدارس و دبیرستان‌ها نیز مخاطبانی برای محصولات نور به وجود آورده است.
آیا نمایشگاه فضای خوبی را برای تعامل با مراکز علمی و پژوهشی ایجاد کرده است؟
یکی از اهداف تبیین‌شده برای نمایشگاه ها، ایجاد ارتباط مؤثر است که شامل مراکز رايانه‌اي علمی و پژوهشی میشود. بدین منظور، همکاران‌مان که در غرفه ها حضور دارند، در نمایشگاه و همین طور در بیرون غرفه‌ها، غرفه های مرتبط و مراکز همکار را شناسایی میکنند و به توضیح فعالیتهای نور جهت ایجاد آشنایی بیشتر و هم‌افزایی میپردازند.و
اگر مطلبی باقی مانده، بیان بفرمایید.
بنده از شما و همه همکاران‌تان در فصلنامه ره‌آورد نور تشکر می‌کنم که این وقت را در اختیار بنده قرار دادید. در همین جا لازم می‌دانم از تمام همکارانم در بخش نمایشگاه داخلی که زحمات فراوانی متحمل شده‌اند، تشکر نمایم. امیدوارم با تجربیات به دست آمده از برگزاری نمایشگاه‌های متعدد، شاهد رشد و ارتقای کیفی نرمافزارهای نور باشیم و بیش از پیش، رضایت کاربران و مخاطبان را فراهم سازیم.