ره آورد نور

کلیدواژگان: آیت الله خامنه ای، جوانان اروپایی و آمریکایی، کاربران فضای مجازی، سیاست های دوگانه غرب.

مقدمه

نامه هایی که مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی نوشتند، نکات مهمی را نشانه رفته است. گرچه بازتاب این نامه ها در برخی رسانه های خارجی محدودتر بود، اما در فضای مجازی با سرعت بسیاری منتشر شدند؛ چنانکه ابتدا از طریق شبکه اجتماعی توئیتر (twitter) به صورت بخش بخش منتشر گردید. البته پس از آن، با محدودیت هایی نیز مواجه شد و صفحه ایجادشده برای تبلیغ و انتشار نامه مقام معظم رهبری به بهانه هایی حذف شد و حساب کاربری کاربران دیگر هم با انتشار این محتوا، در معرض مسدود شدن قرار گرفت. (Nikoubazl, 2007)

در برخی از پایگاه ها مانند یاهو (yahoo)، صرفاً بخشی از پیام رهبر انقلاب منعکس شد و به موضوع سیاست های دوگانه غرب اشاره کرد که البته این مطلب، نظرات زیاد کاربران مختلف را در پی داشته است؛ تا جایی که بیش از 500 نظر را ذیل این مطلب، منتشر کرده اند.

در این میان، پایگاه ها و وبلاگ های داخلی کشورمان نیز، اقدام به انتشار نامه و اظهار نظر در این باره کردند. بعضی پایگاه ها نیز بازتاب و نظرات کاربران غربی را در صفحات خود بازنشر دادند. این دسته از کابران، بیشتر جنبه های مثبت نظرات کاربران غربی را منتشر کردند و کمتر به دیدگاه های انتقادی و منفی پرداختند. این موضوع، به خوبی نشان می دهد که فضای مسموم تبلیغات رسانه های غربی، برخی موضوعات مهم را نشانه رفته که در مواردی هم تأثیرگذار بوده است؛ مواردی که باید علاقه مندان به نشر نامه مقام معظم رهبری به آن دقت داشته باشند و در جهت تنویر اذهان عمومی، مخصوصاً برای کاربران اروپایی و آمریکایی اقدام درخور و مناسبی انجام دهند. در اینجا برخی سرفصل های اصلی نظرات کاربران غربی را، چه منفی و چه مثبت، از پایگاه یاهو نقل می کنیم.(Iran condemns West's 'double standards' in letter to youth 2015) و در انتها، نکات و راهکارهایی را جهت تأثیرگذاری بیشتر در فضای مجازی بیان می کنیم.

1. عدم اعتماد به پیام رسانه ها و خبرگزاری ها

تبلیغات مغرضانه و انتشار اخبار یک سویه، دسته ای از کاربران و مردم غرب را نسبت به رسانه ها بی اعتماد نموده است. در نتیجه، حقایقی که از طریق این نامه ها منتشر شدند، در مواردی به درستی دریافت نشدند و بعضی کاربران، با دیده شک و تردید به آن نگاه کردند. بیان ذیل، توسط یکی از این دسته از کاربران در فضای مجازی ارائه شده است:

«ریاکاری هر کشوری، از روسیه و ایران گرفته تا آمریکا و هر کشور دیگر، پسندیده نیست؛ دیگر نمی خواهم از دموکراسی و آزادی چیزی بشنوم.»

این پیش داوری، در مورد هر خبری که از سوی آژانش های خبری منتشر می شود، ناشی از عملکرد ناگوار آنها در انتشار مسائل دنیاست.

2. بدگمانی به اسلام و آموزه های اسلامی

تبلیغات گسترده و ضد اسلامی برخی رسانه های جمعی، به ویژه از طریق فضای مجازی و تحقیر آموزه های اسلامی و ممانعت از بیان واقعیت ها و دستورات دینی، یکی از مهم ترین فعالیت های تخریبی رسانه های وابسته به استکبار است. تضعیف انقلاب اسلامی و ارزش های آن، ممانعت از شناخته شدن شخصیت والای رهبر انقلاب اسلامی در ایران و سایر کشورها، ترویج فرقه گرایی و تعصب های قومی و مذهبی و ده ها فعالیت تخریبی دیگر، علاوه بر ایجاد موج نفرت در میان مسلمانان و سایر ملت ها، تشخیص حقایق و ارزش های صحیح دینی و ملی را نیز سخت نموده است.

عدم درک صحیح دسته ای از کاربران از مفاهیم مهمی مانند: حکومت اسلامی، ولایت فقیه، جایگاه دین در اداره امور ملت ها و دولت ها و ناآگاهی هایی از این دست، مانع از توجه کافی به محتوای نامه ها شده است. به راستی وقتی یک فرد اروپایی نامه ای از جانب مقام معظم رهبری خطاب به خودش می خواند، چه سؤال یا ابهامی در ذهنش نقش می بندد؟ آیت الله خامنه ای کیست؟ چه جایگاه و مقامی در کشور ایران و جهان اسلام دارد؟ واقعیت این است که بعضی کاربران غربی پیش از اینکه درباره محتوای پیام بیندیشند، درباره مقام معظم رهبری یا آیت الله خامنه ای، قضاوت و و پیش داوری کرده اند. کاربران غربی، از محبوبیت مقام معظم رهبری در میان مردم ایران و مسلمانان جهان اطلاع چندانی ندارند. البته تبلیغات منفی رسانه ها، عامل اصلی چنین برداشت هایی است. تصور برخی کاربران این است که آیت الله خامنه ای، از مردم اروپا و همچنین مسلمانان سنّی مذهب خشنود نیستند. و حال آنکه رفتار و نامه ایشان، برآمده از محبت و لطف نسبت به تمام انسان هاست. تبلیغات مسموم دشمن درباره شخصیت مقام معظم رهبری، موجب بدبینی بعضی از کاربران شده است.

مسئله ولایت فقیه، از جمله مواردی است که معمولاً کاربران و مردم غربی اطلاعی از آن ندارند. روشنگری درست و بجا، نسبت به جایگاه مجلس خبرگان و انتخاب ولی فقیه، می تواند از برخی قضاوت ها و پیش داوری های غلط و ناتمام پیشگیری نماید. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، یکی از پیشرفته ترین قوانین اساسی در دنیاست که همه امور آن بر اساس مردم سالاری دینی برپا شده است و حال آنکه رسانه های غربی از جایگاه ولی فقیه به عنوان جایگاهی که مردم هیچ نقشی در تعیین آن ندارد، نام می برند؛ این نگاه، در ذهن کاربران غربی نیز نقش بسته است.

مقام معظم رهبری در نامه اول خود، جوانان و مردم دنیا را به مطالعه بی واسطه اسلام و قرآن کریم فرا خواندند. مشکلاتی که این روزها گریبان کشورهای اسلامی را گرفته و وضعیت اسفناک مسلمانان در برخی کشورهای اسلامی منطقه خاور میانه از یک سو، و مغالطه ها و تبلیغات منفی رسانه های مزدور از سوی دیگر، زمینه را برای سوء استفاده تبلیغاتی سرویس های خبری و اطلاعاتی آنان فراهم نمود که اگر اسلام راستین چنین است، پس کسانی که به آن معتقدند و از اسلام اصیل و بی واسطه بهره می برند، چرا دچار این همه سختی در معیشت خود شده اند. این موارد، از میان برخی نوشته های کاربران غربی نیز دیده می شد که باز هم نشان از بی اطلاعی آنها از آموزه های درست اسلامی و تبلیغات مغرضانه رسانه های وابسته دارد.

3. عدم درک صحیح از چرایی مبارزه با اسرائیل و حمایت از مقاومت

یکی از موانعی که برای دریافت پیام مقام معظم رهبری و ایران اسلامی ایجاد شده، مقابله جدی کشور ایران با اسرئیل است. رسانه های غربی، چنان حریم و حرمتی برای اسرائیل قائل می شوند که هیچ کس به خودش اجازه شک و تردید در حمایت از آنان نمی دهد. مبارزه با این رژیم جعلی نیز در نگاه مخاطبان غربی، یک فعالیت تروریستی تلقی می شود. وقتی چنین باشد، طبیعتاً حزب الله لبنان، سپاه قدس، حماس، جهاد اسلامی یا هر حرکت مقاومت دیگر، در نگاه آنان نامشروع و متهم به تروریست بودن خواهد شد؛ تا جایی که آن را هم وزن گروه های تروریستی چون: بوکوحرام، داعش و القاعده به شمار می آورند.

برخی کاربران قبول دارند که آمریکا و اروپا دارای سیاست دوگانه اند؛ ولی ایران را نیز به علت حمایت از جبهه مقاومت و جهاد و مبارزه با اسرائیل، متهم به اتخاذ سیاست دوگانه می کنند. رسانه های آنان مدام تکرار می کنند که ایران اسلامی در پی ایجاد منطقه شیعی است و حال آنکه این برداشت، تفکر خطرناک وهابی ـ آمریکایی است که رسانه های عربی، عبری و غربی برای تخریب ذهن مخاطبان خود ایجاد و منتشر می کنند.(globalsecurity n.d.) کشور ایران از هر جنبش مقاومتی، چه شیعه (حزب الله لبنان) و چه سنّی (حماس در فلسطین)، حمایت می کند. (عبداللهیان، 1394)

4. عدم پوشش رسانه های خبری مهم

رسانه های خبری مهم و مطرح جهان، خبر ارسال پیام رهبر انقلاب اسلامی ایران را به درستی پوشش نداده اند. (بوراس، 1394) این مسئله نیز امری است که از دیدگاه کاربران غربی پنهان نمانده است. عبارت زیر، نظر یکی از این کاربران است:

«من تعجب نمی کنم که این نامه توسط سی ان ان، فاکس نیوز و دیگر رسانه های اصلی منتشر نشد؛ دلیل آن، کاملاً واضح است؛ چرا که انتشار این نامه، حقیقتی به ارمغان می آورد که رسانه های متعلق به صهیونیست ها از آن هراسان هستند.»

این پنهان کاری صرفاً در مورد نامه مقام معظم رهبری روی نداده است؛ بلکه آنان از انتشار هر موضوعی که منافع آنها را در معرض خطر قرار دهد، پرهیز می کنند و یا آن را وارونه جلوه می دهند. نظر یکی از کاربران درباره پنهان کاری غرب در حمایت از القاعده این گونه است:

«مضحک است که چگونه حتی یک متعصب اسلامی می داند آمریکا به تسلیح القاعده می پردازد؛ اما رسانه های آمریکایی، هرگز از ارتباط اوباما با القاعده صحبت نمی کنند.»

5. سیاست های دوگانه غرب

در نامه مقام معظم رهبری بر سیاست ها دوگانه غرب تأکید شده است. ایشان در این نامه ها، مردم دنیا را از مکر و حیله سیاستمدارنشان مطلع نمودند. سرکوب پیشروترین اندیشه های برخاسته از مردم سالاری با وجود اتحاد با عقب مانده ترین نظام های سیاسی در منطقه، برخورد دوگانه غرب با جنبش بیداری در جهان اسلام، پشتیبانی از رژیم صهیونیستی با وجود کشتار و تخریب های تروریسم دولتی اسرائیل در فلسطین و دعوت مسلمانان به اینکه خود را ستمدیده ندانند با وجود لشکرکشی غربی ها به دنیای اسلام در سال های اخیر، از جمله مواردی هستند که ایشان در نامه های خود بر آنها تأکید کرده اند. (آیت الله خامنه ای، 1393)

برخی پایگاه هایی نیز که در انتشار نامه های مقام معظم رهبری فعال بوده اند، به موضوع سیاست های دوگانه غرب اشاره نموده اند. در این میان، نظرات کاربران عرب زبان، ذیل صفحات انتشار خبر مربوط به نامه ها و اشاره آنان به دوگانگی سیاست های غرب، قابل توجه است؛ همان گونه که در میان پایگاه های غربی نیز، بخش هایی به ارائه جواب ها و تحلیل اندیشمندان، اساتید و فرهیختگان غربی اختصاص داده شده که غالباً در سخنان خود به این مسئله اشاره نموده اند. (Responses the Letter n.d.)

کاربران در فضای اینترنت، نظرات متفاوت و گاهی متضاد در این باره ابراز داشته اند؛ از جمله اینکه گفته اند:

الف) غرب باید سیاست دوگانه داشته باشد: تعدادی از کاربران در فضای اینترنت، داشتن سیاست دوگانه را از نیازهای امروز کشورهای غربی می دانند.

زمانی که رابطه انسان ها و کشورها همانند حیات وحش تصور شود که هرکس برای بقا نزاع می کند، آنگاه در تفسیر سیاست دوگانه غرب برای دست یافتن به منافع بیشتر، شک و ابهامی باقی نخواهد ماند؛ وقتی منفعت طلبی حکم کند که با معیار منفعت، بد و خوب از هم تشخیص داده شود، بدیهی است که نسبت به جنایت های حکام عربستان و قطر و بحرین اغماض می شود؛ وقتی آمریکا و غرب در پی نفت و منافع خودشان باشند، باید برای رسیدن به منافع خودشان از سیاست های دوگانه استفاده نمایند و از تروریسم پروری کشورهایی چون: عربستان، قطر و ترکیه چشم پوشی کنند. (Demirjian, 2016)

ب) سیاست های دوگانه آمریکا و غرب، شرم آور است: کاربران فضای مجازی به سیاست های دوگانه غرب اعتراف می کنند و از این شیوه نگاه سیاستمدارانشان دل زده و ناراحت هستند. نظر یکی از کاربران این گونه است:

«متأسفانه باید اقرار کنیم که ایران درست می گوید. غرب مزورانه از مترسک های کشورهای عربی حمایت می کند و در پی ایجاد اختلاف میان مسلمان شیعه و سنّی است. آمریکا برای اینکه کشورهایی چون: عربستان، ترکیه، قطر و کویت چشم دیدن بشار اسد در سوریه را ندارند، با حکومت اسد مخالفت می کند. چون کشورهای غربی سابقه ای طولانی در حمایت و مسلح کردن اراذل و اوباش و دیکتاتورهاهای مختلف دارند. چرا ایالات متحده می خواهد اسد از سوریه برود؟ برای اینکه متحدان سنّی مذهب آمریکا مانند: عربستان سعودی، قطر، ترکیه، کویت و غیره، این را می خواهند. بشار اسد، رهبر سکولار و تحصیل کرده غرب است و به واسطه او در سوریه، همه جناح های مختلف اسلامی و اقلیت مسیحی برای چندین دهه به صورت مسالمت آمیز کنار هم زندگی می کنند. اگر آمریکا دست از سر اسرائیل و اعراب بردارد، جهان زودتر به صلح خواهد رسید. ایالات متحده، کاری برای پیشبرد صلح در منطقه انجام نداده است.»

کاربران غربی موقعیت هایی را خاطرنشان می کنند که سیاست های غلط آمریکایی و غربی ها در سرتاسر دنیا، گرفتاری های بسیاری را ایجاد کرده و موجب شده که گروه های افراطی ایجاد شود. کاربران در فضای مجازی به خوبی به این موضوع اشاره کرده اند و نمونه هایی را یادآور شده اند. مطلب ذیل دیدگاه یکی دیگر از کاربران است:

«اسلحه ما روزی علیه خودمان مورد استفاده خواهد شد. کمک تسلیحاتی به افغان ها به منظور جنگ با شوروی سابق، موجب شد تا همین اسلحه های افغان ها، علیه آمریکایی ها مورد استفاده قرار گیرد.» به وضوح این نکته از جانب کاربران فضای مجازی تأکید می شود که: «حمایت از داعش و تقویت افراط گرایی، روزی دامن غربی ها را خواهد گرفت؛ امری که اندک اندک شاهد اقدام بمب گذاری و تروریسم در ترکیه و اروپا هستیم و این اقدامات، پایان کار نیست؛ چرا که مسلمانان افراطی را از سرتاسر دنیا جمع و به تبهکاران حرفه ای بدل کرده است.» (Shaheen, 2016)

پیشنهادها

در این نوشتار تلاش شد بعضی از مهم ترین موارد و نکات بیان شده توسط کاربران غربی در فضای اینترنت ارائه گردد. در ادامه، نکاتی را به منظور انتشار بیشتر و مؤثرتر نامه ها در فضای مجازی یادآور می شویم:

1. استفاده از ابزار چندرسانه ای

امروزه ابزارها، وبگاه ها و اپلیکیشن های چندرسانه ای، بهترین رتبه و جایگاه را به خود اختصاص داده اند. پایگاه هایی مانند یوتیوب (youtube.com) و اپلیکیشن هایی چون اینستاگرام (instagram.com)، به سرعت طرف داران بسیاری در میان مخاطبان یافتند. ساخت کلیپ ها و پوسترها و تصاویر زیبا، جذاب و باکیفیت به زبان های مختلف، می تواند بهترین نقش را در انتقال مفاهیم و ارزش های اسلامی داشته باشد. فضای مجازی، فضایی بدون محدودیت می باشد که کاربران می توانند این تولیداتِ چندرسانه ای را با اشتیاق در صفحات خودشان منتشر کنند. متأسفانه، مشاهده می کنیم که تولیدات چندرسانه با کیفیت پایین، به طور مکرر در صفحات کاربران با نیت و مقاصد خیرخواهانه در جهت انتشار پیام مقام معظم رهبری آپلود می شود؛ هرچند گاهی اوقات نیز ممکن است تأثیراتی را در پی داشته باشد.

2. آشنایی و تسلط به زبان انگلیسی و ابزارهای روز

در این باره، موانع چندی در انتقال پیام مقام معظم رهبری به مردم اروپا و آمریکا وجود دارد: نخست آنکه زبان انگلیسی، زبان رسمی تبادل و انتقال پیام می باشد که متأسفانه کاربران ایرانی چندان تسلطی در این خصوص ندارند و درست نمی توانند محتوای مناسب را با این زبان منتقل کنند. کپی یک پیام انگلیسی توسط ده ها کاربر به صورت تقلیدی، چه سودی خواهد داشت.

دوم آنکه برخی کاربران علاقه مند ایرانی که انگیزه لازم برای فعالیت و نشر پیام رهبر انقلاب اسلامی را دارند، به فضای وب و ابزار آن آشنایی ندارند؛ به طور مثال، در صفحات اینستاگرام دیده شده است که تصویر و پیام متنشر شده درباره نامه مقام معظم رهبری، عربی یا فارسی است؛ ولی هشتگ ها (Hashtag) به زبان انگلیسی هستند یا کاربران انگلیسی زبان تگ شده اند و این سؤال و ابهام برای آنها ایجاد می شود که چرا به این صفحه یا دیدن تصویر دعوت می شوند. در نتیجه، از فهم تصویر و پیام آن، عاجز می مانند. (instagram n.d.) تولید محتوای متنوع، استفاده از ابزار و فناوری ها جدید و ظرافت های آن و نیز تسلط به زبان مخاطبان هدف، سه محور کلیدی برای فعالیت موفق در فضای مجازی است.

3. استفاده از توان ایرانیان و مسلمانان علاقه مند در خارج از کشور

یکی از ظرافت های کار در فضای مجازی، ارتباط با کاربران، مخصوصاً کاربران مسلط به زبان، محتوا و ابزار است. مدیریت در فضای مجازی، شرط لازم و ضروری جهت کارهایی همچون انتشار پیام مقام معظم رهبری در میان کاربران سایر کشورهاست. برخی کاربرانی برای تهیه کلیپ و پوستر و اقلام چندرسانه ای، سلیقه های خوبی از خود نشان می دهند، برخی با فضای مجازی و شبکه های اجتماعی و ارتباطی به خوبی آشنا هستند و برخی نیز اسلام شناسان ماهری هستند و برخی دیگر تسلط خوبی به زبان های خارجی، به خصوص انگلیسی دارند. برای دستیابی به نتیجه بهتر، باید این کار بین همه کاربران تقسیم شود و با مدیریت واحد به شیوه ستادی، در همه زمینه ها اقدامات و فعالیت های تبلیغی و ترویجی صورت پذیرد.

4. بسترسازی برای رساندن پیام مقام معظم رهبری

گرچه صرف ارائه و انتشار و دست به دست کردن نامه ها، از اهمیت بسیاری برخوردار است، اما برای روشنگری بیشتر و ترویج درست و صحیح مطالب نامه ها، باید زمینه های بیان و ارائه مفاهیم مقدماتی مربوط به محتوای نامه ها در فضای مجازی فراهم آید. صرف اینکه این نامه ها خوانده شود، کفایت نمی کند؛ بلکه باید اساتید و علما، چه در داخل و چه در خارج کشور، به تبیین و تحلیل این دو نامه بپردازند تا اهمیت و ضرورت آن درک شود. باید خوراک فکری برای کسانی که دلسوزانه این نامه ها را در غرب ترویج می کنند، تهیه شود تا بتوان به نتایج دلخواه دست یافت.

در رساندن پیام اسلام به گوش جهانیان، شایسته است که به نکات ذیل توجه ویژه شود:

اول: معرفی کامل ایران، تبیین قانون اساسی و شیوه مدیریت کشور ایران اسلامی و نیز اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران.

شاید از پیش فرض های لازم برای معرفی اسلام، این باشد که مردم جهان در این زمینه ها شناخت درست و کافی داشته باشند و شناخت های نادرست یا ناقص که رسانه های وابسته به نظام سلطه از این مفاهیم عرضه داشته اند، اصلاح گردد.

دوم: شناسایی فرصت ها و استفاده حداکثری از آن.

باید از هر فرصتی برای رساندن پیام انقلاب اسلامی ایران و تفکر تشیع استفاده کرد. گاه موج هایی در فضای وب یا دنیای واقعی به راه می افتد که به ظاهر تهدیدی برای اسلام تلقی می شود؛ اما در واقع، خود فرصتی است تا کاربران مشتاق فضای مجازی به شناخت مستقیم از اسلام رهنمون شوند. در این گونه از اتفاق ها، کاربران بسیار مشتاق ترند تا اطلاعات مفید را درباره اسلام کسب کنند؛ برای نمونه، زمانی که آن کشیش افراطی آمریکایی به قصد جسارت و توهین به قرآن کریم، این کتاب آسمانی را آتش زد (Goldman, 2010)، جست وجو و دریافت قرآن کریم در قیاس با گذشته، بسیار افزایش پیدا کرد. با توجه به گزارش های سرویس جریان های گوگل ((Google Trends، به وضوح دیده می شود که کاربران بسیاری از کشورها، حتی آمریکایی ها در جست وجو و دریافت متن قرآن کریم در اینترنت بودند تا بدانند این کتاب چه محتوایی دارد که اینها این گونه با آن دشمن اند. چنین فرصت هایی می توانند برای نشر اسلام و آشنایی مخاطبان سراسر جهان، به ویژه از طریق وب، بسیار مناسب باشند. تصویر ذیل میزان دریافت فایل متن قرآن کریم در زمان پیش گفته را نشان می دهد.

میزان دریافت فایل قرآن کریم بعد از آنکه به این کتاب مقدس توهین شد

پی نوشت:

منابع: