وضعیت امنیت اطلاعات در عصر فنّاوری

در عصر کنونی که عصر ارتباطات و رایانه نام گرفته، جدیدترین ابزار ارتباطی تحت عنوان «شبکه اینترنت» که روزی منحصر به وزارت دفاع و سازمان های جاسوسی آمریکا می شد، روند فزاینده ای به خود گرفته و فنّاوری نوین اطلاعاتی و ارتباطی تمام شئون زندگی اجتماعی انسان ها را در نوردیده و به درون حوزه های مختلف زندگی بشر نفوذ کرده است.

به موازات افزایش ابعاد خدمات رسانی اینترنت به ویژه امور تجاری، بازرگانی، سیاسی و فرهنگی، حجم تهدیدات و آسیب های ناشی از این ناحیه توسط سازمان رایانه ای اینترنتی، هکرها، رخنه و نفوذ جاسوسان اطلاعاتی، رشد چشم گیری داشته است. این تهدیدات روزبه روز همچنان که گسترش می یابند، پیچیده تر، مخوف تر و خطرناک تر نیز می گردند؛ به گونه ای که سازمان جاسوسی «سیا» نیز از این امر مستثنا نبوده و بارها مورد هجوم و نفوذ رقیبان خود قرار گرفته و صدمات جبران ناپذیری به پیکره شبکه اطلاع رسانی آنها وارد شده است. چندی پیش، یکی از اتباع آمریکایی به دنبال حس کنجکاوی خود وارد شبکه سازمان جاسوسی آمریکا شد و با نوشتن جمله «شبکه شما مورد دستبرد قرار گرفت»، ثابت کرد که هیچ چیز، غیر قابل نفوذ نیست.

جاسوسی الکترونیک و به طور اخصّ جاسوسی شبکه ای اینترنتی، از مهم ترین و جدیدترین تهدیداتی است که متوجه کاربران حقیقی و حقوق می باشد. از آنجا که به طور منطقی هیچ سیستم حفاظتی، صددرصد کامل و غیر قابل نفوذ نمی باشد، به نظر می رسد منطقی ترین راه و اساسی ترین اقدام برای نیل به امنیت مؤثر در شبکه، آگاهی رسانی و آموزش دقیق و کاربردی می باشد؛ زیرا فرصت ها در جایی است که هرگز به ذهن شما نمی رسد؛ جاسوسی سیاسی، اقتصادی و صنعتی تهدیدی شتابنده و فزاینده به شمار می رود. سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) گزارش کرده که در حال حاضر 13 کشور جاسوس صنعتی با قابلیت های جنگ الکترونیکی وجود دارد.

دانشکده جنگ اقتصادی فرانسه، فهرستی از درس هایی چون راهبرد نظامی، اطلاعات، براندازی، هنرهای رزمی، عملیات روانی، دستکاری اطلاعات و اخلال در موقعیت ها را تهیه کرده است که همه آنها مبتنی بر نبردهای رایانه ای و اینترنتی است. جنگ اطلاعاتی، حملات رایانه ای و ایجاد بی ثباتی اطلاعاتی در سازمان ها، از موضوعات بحث انگیز است که باید درباره آن تحقیق کرد. کریستین هارپولوت، مدیر این دانشکده می گوید: »سلاح که حتماً نباید زهر یا تپانچه باشد؛ بلکه خرابکاری در اطلاعات نیز می تواند به عنوان یک سلاح مخرب به کار گرفته شود».

البته تنها فرانسه نیست که با این معضل روبه روست، دانشگاه دولتی ایداهو ژاپن و همچنین 13 مؤسسه آموزش در آمریکا نیز دانشجویان را با نوع خاصی از جاسوسی آموزش می دهند. این دانشجویان، دانش »اطلاعاتی رقابتی» را فرا می گیرند و سپس وارد بازار کار می شوند. ناگفته نماند که اگر چه رقابت در اطلاعات مهم است، اما سرقت فنّاوری از طریق رایانه را نباید نادیده گرفت؛ به عنوان مثال، پلیس مصر در حال بررسی سرقتی است که در دانشگاه قاهره به وقوع پیوست. این ماجرا به سرقت دیسکت های رایانه ای حاوی اطلاعات طبقه بندی شده از ذخایر نفت، گاز و اورانیوم و نیز محل ذخائر طلا و مس در آن کشور مربوط می شود.

دکتر دوروتی دنینگ، استاد دانشگاه جورج تاون می گوید: «باید هدف اولیه برای ما، برخوردار شدن از بهترین، و محروم نگاه داشتن مخالفان خود در دسترسی به اطلاعات باشد. من فکر می کنم تنها چیزی که تغییر کرده است، فنّاوری است. شاید کسی که به جاسوسی شبکه ای مشغول است، کار خطایی مرتکب نمی شود و این، کاری است که کشورها انجام می دهند».

در سال 1991م «انجمن امنیت صنعتی آمریکا» و «شرکت پرایس و واترهاوس کوپرز» در گزارشی با عنوان «روندهای جدید در سرقت اطلاعات اختصاصی» نتیجه یافته های مهم خود را به شرح ذیل ارائه داده اند:

• - هزار شرکت به جهت سرقت اطلاعات اختصاصی، خساراتی به ارزش 45 میلیون دلار متحمل شده اند.
• - 44 شرکت از 97 شرکتی که از آنها سؤال شده بود، پاسخ دادند که با بیش از هزار مورد سرقت مواجه بوده اند. ارزش اطلاعات سرقت شده در 579 مورد از این هزار مورد، نزدیک به یک میلیارد دلار ارزیابی می شود.

سرقت و نسخه برداری از اطلاعات، خیلی راحت است و نیازی نیست کسی بخواهد تحقیقات و پژوهش های علمی خود را از همان اول انجام دهد؛ زیرا هر آنچه که بخواهد در اینترنت یافت می شود. نظام های الکترونیکی نوت بوک با انتشار گزارشی با عنوان »تایتانیک 2020» نتیجه گیری می کنند که دنیا به زودی میلیاردها دلار به جهت سرقت اطلاعات حساس، خسارت مالی و معنوی خواهد دید.

اگر یک نوجوان می تواند به صورت غیر مجاز وارد شبکه های رایانه ای شود، مطمئناً عوامل جاسوسی و جاسوس های فنی خیلی راحت تر می توانند این کار را انجام دهند. وزارت دفاع آمریکا یک «سلول مشترک ارزیابی خطر اینترنتی» به وجود آورده است تا اطلاعات وزارت دفاع بر روی شبکه اینترنتی را بررسی کند و مطمئن شود که عملیات های نظامی و امنیت ملی در معرض خطر قرار ندارند.

سؤالی که مطرح می شود این است که تا چه اندازه اطلاعات از طریق منابع آشکار در دسترس می باشد؟ کتابی در سال 1991م توسط دو کارشناس ارشد اطلاعات نظامی چین با نام «منابع و روش های دستیابی به علوم و فنون، دفاع ملی و فنّاوری اطلاعاتی» در 361 صفحه نوشته شد. این کتاب در سال 1999م در آمریکا نیز انتشار یافت. نویسندگان این کتاب، واژه «اطلاعات» را این گونه تعریف کرده اند: «دانش حساس برای نفوذ در فنّاوری های اساسی». آنها بر این عقیده اند که حدود 80% اطلاعات مورد نیاز ارتش چین از طریق منابع آشکاری نظیر: نشریات، کنفرانس ها و به ویژه اینترنت به دست می آید و 20% بقیه، از طریق منابع طبقه بندی شده و سرّی حاصل می گردد.

جاسوسی از طریق سیستم های اطلاعاتی الکترونیکی، تنها از طریق خلاقیت انسانی محدود می شود. تا اواخر دهه 1980م یک راه ساده برای دسترسی به اطلاعات، استفاده از یک مودم برای وارد شدن به شبکه های رایانه ای بود؛ استفاده کننده ممکن بود که رایانه خود را خاموش کند و چراغ مودم هم وضعیت خاموش را نشان دهد؛ اما شخصی غیر مجاز می توانست در همان وضعیت وارد شبکه شود و از تمام اطلاعاتی بهره مند شود که استفاده کننده مجاز به آن دسترسی دارد.

امروز، یکی از ابزارهای قوی برای جمع آوری اطلاعات، ورود از طریق بنلدگو و دوربین های اینترنتی است. سازمان جاسوسی آمریکا این روش را آزمایش کرده است و اگر آنها از این طریق توانسته باشند به اطلاعات دسترسی پیدا کند، افراد غیر مجاز نیز می توانند به همین روش وارد شبکه های رایانه شما شوند. وحشتناک تر از همه این است که ابزارهایی روی اینترنت است که می تواند بلندگوی رایانه را روشن کند و صداها را ضبط و به شخص دیگری منتقل کند، بدون آنکه استفاده کننده رایانه متوجه شود. کارشناسان همچنین تایید کرده اند که آنچه از این راه انجام می شود، از طریق دوربین اینترنتی (webcam)نیز به دست می آید؛ یعنی می توان از افراد، تجهیزات و اسناد نزدیک محل رایانه عکس و یا فیلم تهیه کرد.

امنیت اطلاعات و رسالت نهادهای دینی

امروزه تب اینترنت همه را گرفته و با راه اندازی پایگاه های مختلف و عدم رعایت مسائل ایمنی، امنیتی و حفاظتی شبکه، تمام نتایج سال ها تلاش و تحقیق و تدبیر مراکز و نهادهای اسلامی چون: حوزه علمیه در اختیار افرادی که صلاحیت داشتن چنین اطلاعاتی را ندارند، قرار می گیرد. انتقال علم و معرفت قابل انکار و انتقاد نیست؛ اما باید حساب شده و با بررسی های دقیق و حیطه بندی کامل، زیر نظر کارشناسان امنیتی صورت پذیرد و پس از محاسبه ضرر و زیان آن، به تولید اطلاعات اقدام نمود.

حفاظت از اطلاعات، کار بسیار مشکل و ضروری است. از این رو، مؤسسات و نهادهای دینی به ویژه حوزه علمیه لازم است که به منظور صیانت از دستاوردهای خود از کارشناسان امنیتی استفاده نمایند. حفاظت ضعیف از اطلاعات پیامدهای منفی و جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت. برخی از اطلاعات پیش پا افتاده که به چشم نمی آید، می تواند دستاویز مطلوبی برای دشمنان باشد. به هر حال، باید بین مسائل علمی و اسرار دینی تفکیک قائل شد. گاهی یک فنجان آب می تواند بزرگ ترین آتش سوزی جهان را کنترل کند؛ اما این زمانی است که به موقع دست به کار شویم و با اولین جرقه، آن را کنترل کنیم.

گفته می شود که اطلاعات طبقه بندی شده و ارزشمندی از کشور آلمان نازی توسط یکی از اتباع آن کشور در زمان جنگ جهانی دوم به آمریکا منتقل شد. سرویس جاسوسی آلمان به دنبال شناسایی این فرد، موفّق به دستگیری وی گردید و متهم مزبور در بازجویی های به عمل آمده از او اعلام کرد که تمامی اطلاعات جمع آوری شده از ارتش نازی را از اخبار آشکار روزنامه ها و نشریات استفاده نموده و پس از جمع بندی با قیمتی گزاف به آمریکا فروخته است.

این موضوع بارها در هشت سال دفاع مقدّس نیز اتفاق افتاد و برخی نشریات، روزنامه ها و حتی صدا و سیما دانسته یا ندانسته با پخش برخی از اخبار خصوصاً اعلام موقعیت های تصرف شده توسط رزمندگان اسلام، ضربات جبران ناپذیری به سیستم دفاعی کشور وارد کردند.

ما در دنیایی جدید، اما خطرناک زندگی می کنیم و از طریق اینترنت آسیب پذیر هستیم؛ چه اینکه ویندوزها حاوی جعبه های سیاهی هستند که اطلاعات ما را در خود ذخیره می کنند و به محض اتصال به شبکه اینترنت، اطلاعات موجود خود را به سازنده خویش منتقل می کنند. در این باره حوزه علمیه قم خطرپذیرترین نهادی است که مورد توجه سرویس های جاسوسی بیگانه بوده است. از آنجا که بارقه انقلاب شکوهمند اسلامی به رهبری حضرت امام(ره) از این حوزه جلوه نموده و هم اکنون نیز زیر سایه رهبری مدبرانه مقام معظّم رهبری به پیش می رود، جذّابیت خاصّی برای جاسوسان و نامحرمان داشته و دارد و جهت وارد نمودن ضربه بر پیکر ایران اسلامی در قالب سیاست های مخوف و پیچیده و کسب اطلاعات و از پای نمی نشینند.

بنابر این، بایسته است که خبرگان و بزرگان حوزه علمیه از تجربیات کارشناسان امنیتی و خبره بهره جسته و به منظور و صیانت حوزه در برابر دسیسه ها و خطرات دشمنان، و حفظ اخبار و اطلاعات داخلی و محرمانه و نیمه محرمانه، توجه و اهتمام بیشتری از خود نشان دهند.