بهره‌برداری از این فن‌آوری در مسائل اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و بهداشتی نیز موضوعیت دارد زیرا IT علاوه بر این كه انجام فرآیند را بهینه می‌كند، در استفاده مفید از زمان نیز به افراد یاری می‌رساند؛ افراد در جامعه امروز به دلیل دوندگی‌های بسیار برای حل و فصل امور خود، وقت بسیاری صرف می‌كنند و به این ترتیب نمی‌توانند به خانواده‌ خود برسند. این صرفه‌جویی در وقت می‌تواند بنیاد خانواده را مستحكم‌تر كند، مصرف منابع را كاهش دهد و مدیریت بر منابع را تسهیل كند.

مجموعه‌ خدمات امروزی را می‌توان با فن‌آوری اطلاعات به مردم ارائه كرد به طوریكه با استفاده از اینترنت برای پرهیز از نامه‌نگاری‌های اداری می‌توان در زمان و هزینه صرفه‌جویی كرد به شرط آنكه زیرساخت‌های استفاده از اینترنت برای همگان و در تمام نقاط كشور فراهم شود.

نقش فن‌آوری اطلاعات در اصلاح الگوی مصرف بسیار موثر است، در بررسی‌هایی كه در یكی از ایالت‌های هند انجام شده، دیده شده است انجام ساده‌ترین امور در این ایالت به صورت فن‌آوری اطلاعات محور و با هزینه كم صورت می‌گیرد. به طور مثال صدور و پرداخت قبوض به صورت الكترونیكی انجام می‌شود و ضمن مكانیزه كردن این فرآیند كل عملیات به بخش خصوصی واگذار شده است.

استفاده از IT و الگوی مصرف كشور

در بیان اهمیت اصلاح الگوی مصرف با IT، باید تاكید کرد که استفاده از فن‌آوری اطلاعات و تهیه زیرساخت‌ها، الگوی مصرف را اصلاح می‌كند، همچنین ارائه خدمات مختلف به صورت الكترونیكی از سوی دولت سفرهای شهری را كاهش می‌دهد و بسیاری از مشكلات خدمات شهری حل می‌شود.

یكی از مهمترین نتایج فن‌آوری اطلاعات كاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت و دقت و پایش سریع اطلاعات در انجام مسائل اجرائی است و اگر از دفاتر الكترونیكی استفاده و دولت الكترونیكی به‌صورت كامل و صحیح پیاده شود، میزان مصرف به طور بهینه و با بهره‌وری بالا اصلاح خواهد شد.

از طرفی اگر مسوولان قصد افزایش بهره‌وری و ایجاد شفافیت بیش از پیش را دارند، رسیدن به این مهم را تنها باید در استفاده از فن‌آوری اطلاعات جست‌وجو كنند، البته نمی‌توان منكر استفاده از این فن‌آوری در امور حال حاضر كشور شد، اما با توجه به ظرفیت‌هایی كه وجود دارد بیش از این می‌توان به بهره‌برداری از فن‌آوری اطلاعات و برای آن برنامه‌ریزی كرد. به ویژه با توجه به سرمایه‌گذاری‌های كلان كه در حوزه فن‌آوری اطلاعات در كشور انجام می‌شود.

با توجه به گسترش بکارگیری فیبر نوری در سراسر کشور در حدود 75 هزار كیلومتر باید اذعان کرد که زیرساخت‌های ایجاد شده برای استفاده از فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات گام خوبی است كه می‌تواند در سال 88 با هدف اصلاح الگوی مصرف توسعه یابد تا دسترسی به اینترنت برای ارائه خدمات بیش‌تر و بهتر در سطح گسترده‌ای از كشور ایجاد شود و برای رسیدن به این مهم حمایت‌های دولت از بخش خصوصی ضروری به نظر می‌رسد.

اصلاح الگوی مصرف حذف بودجه‌ نیست

تاثیر فن آوری اطلاعات در تحقق نامی كه مقام معظم رهبری برای سال 88 در نظر گرفته اند آنقدر از سوی كارشناسان تاكید شده است كه ترس از حذف بودجه IT یكی از دغدغه‌های فعالان حوزه به ویژه در سال جدید است.

اصلاح الگوی مصرف در حوزه‌های مختلف نباید به حذف بودجه‌ IT در ارگان‌های دولت منتج شود زیرا نباید مصرف نكردن را با درست مصرف كردن اشتباه گرفت؛ اصلاح الگوی مصرف با درست هزینه كردن امكان‌پذیر می‌شود؛ بعد از نام‌گذاری سال 88 به‌عنوان اصلاح الگوی مصرف به عقیده عده ای آنچه اهمیت دارد كم كردن هزینه‌ها به هر طریق ممكن است.

به‌عنوان مثال تخصیص بودجه برای فن‌آوری اطلاعات در یك وزارتخانه می‌تواند به رشد زیرساخت‌های ارائه خدمات غیرحضوری آن‌ نهاد منجر شود و این در راستای رسیدن به دولت الكترونیكی و به هدف كاهش رفت و آمدها می‌تواند مفید واقع شود. حذف بودجه در حوزه فن‌آوری اطلاعات، كشور را از رسیدن به پیشرفت به موازات دیگر كشورها در الكترونیكی كردن امور باز می‌دارد.

هزینه كردن در حوزه فن‌آوری اطلاعات توجیه اقتصادی دارد؛ زمانی هزینه‌های صرف شده در این حوزه نتیجه مثبت می‌دهد كه با نگاهی دقیق به اهداف و پروژه‌ها و تهیه زیرساخت‌، شبكه‌های ارتباطی امن ایجاد كرد و به این ترتیب امیدوار بود از هزینه‌های غیرضروری كه وقت افراد جامعه از مهمترین آن‌هاست جلوگیری می‌شود.

حذف بودجه‌ فن‌آوری اطلاعات و نبود زیرساخت‌ و شبكه‌های ارتباطی منافع ملت را تامین نخواهد كرد. در جهانی كه با طبقه‌بندی اطلاعات با محوریت فن‌آوری اطلاعات امنیت بالا را تضمین می‌كنند، نبود این امنیت در كشور ما هزینه‌های بالایی در حوزه كشف جرم و حتی نگهداری از مجرمان می‌طلبد.

بهره‌گیری از فن‌آوری پاك با IT یكی از موضوعاتی است كه كارشناسان بر آن تاكید دارند، فن‌آوری پاك مفهومی بین رشته‌یی است و رشته‌های مختلف دانشگاهی را به هم نزدیك‌تر می‌كند و با بهره‌گیری از فن‌آوری اطلاعات اصلاح الگوی مصرف را در زمینه‌های مختلف گسترش می‌دهد.

فن‌آوری اطلاعات ابزاری است كه می‌توان با استفاده از آن در تمام حوزه‌ها امور را بهینه كرد، بهره‌مندی از فن‌آوری پاك تنها با فن‌آوری اطلاعات ممكن خواهد بود. به طوری كه می‌توان روشن یا خاموش بودن لامپ‌ها و حرارت ساختمان‌ها را هوشمند كرد و این می‌تواند صرفه‌جویی عظیمی را برای كشور به همراه داشته باشد.

بعد از انقلاب .COM و رواج اجرای امور توسط اینترنت، مفهوم جدیدی به نام فن‌آوری پاك (Clean tech) در دنیا در حال گسترش است؛ این فن‌آوری در صرفه‌جویی در انرژی و حفظ محیط زیست از لحاظ تئوری مدرن شده و در بسیاری از نقاط جهان به صورت بهره‌برداری از انرژی خورشید و باد و غیره استفاده می‌شود. به نحوی كه ایجاد ساختمان‌های سبز در جهان یكی از راه‌كارهای صرفه‌جویی انرژی است كه با فن‌آوری پاك امكان‌پذیر است.

انجام امور الكترونیكی از سوی دستگاه‌های مختلف با هماهنگی و به صورت پیوسته و نه مقطعی و چینش مولفه‌های اصلی بهره‌مندی از فن‌آوری اطلاعات در كنار هم در برنامه‌ای زمانبندی شده ضروری است و این در حالی است كه در حال حاضر به طور پراكنده كارهای خوبی صورت می‌گیرد.

همچنین می توان گفت کهIT  از مهمترین راهكارهای اصلاح الگوی مصرف است و باید اظهار كرد که متاسفانه در تمام حوزه‌ها به این دلیل كه نیازهای اصلی را نمی‌شناسیم و یا نمی‌دانیم كجا، از چه چیز و به چه میزان باید استفاده كنیم، اصل الگوی صحیح مصرف رعایت نمی‌شود. با درك چگونگی استفاده درست و بهینه از منابع موجود می‌توانیم امور را مدیریت كنیم.

تنها فن‌آوری كه می‌تواند در راه رسیدن به مدیریت صحیح با علم روز كمك كند تا بتوان اطلاعات را به موقع، دقیق و سریع در دسترسی باشد فن‌آوری اطلاعات است و به این ترتیب می‌توان به اصلاح الگوی مصرف صحیح نیز رسید.

لزوم نظرخواهی از كارشناسان

باید با نظرخواهی از كارشناسان IT درباره‌ این كه چطور می‌توان از پیچ و خم‌های زندگی مردم با فن‌آوری اطلاعات گذشت و آن‌ها را در مسیری آسوده قرار داد، به راه‌حل‌های صحیح رسید. رسانه‌ها باید به صحبت‌های كارشناسان بها بدهند و نتایج را به سمع و نظر دولت برسانند. به این ترتیب دولت می‌تواند بخشی از وقت و ذهن خود را به موضوع فن‌آوری اطلاعات اختصاص دهد.

طبق محاسبات کارشناسان، صدور و توزیع هر قبض حدود هزار تومان است كه با مكاینزه كردن این فرایند، مبلغ به میزان 200 تومان كاهش پیدا می‌كند، اجرای طرح های IT محور در شهرهای شلوغ، باعث كاهش تردد و در نتیجه كاستن از هدر رفتن وقت و سوخت و تصادفات ناشی از سفرهای غیرضروری می‌شود.

زمانی كه این طرح‌ها را برای مسوولان توضیح می‌دهند، مورد قبول واقع می‌شود اما زمان اجرا به دلایل مختلف كاری از پیش نمی‌رود. در حالیكه دولت باید با برون‌سپاری و ‌آزادسازی امور به دست بخش خصوصی طرح‌های توسعه‌یی كشور را پیش ببرد تا نتیجه در سریع‌ترین زمان ممكن حاصل شود.

البته با فرهنگ‌سازی می‌توان درست مصرف كردن را نهادینه كرد اما اجرای طرح‌های فن‌آوری اطلاعات محور، همچون شهر الكترونیكی، دولت، آموزش الكترونیكی، سلامت و تجارت الكترونیكی با همكاری وزارتخانه‌هایی چون ارتباطات و فن آوری اطلاعات می‌تواند باعث كاهش مصرف در تمام زمینه‌های مطرح شده باشد. با ایجاد زیرساخت‌های اساسی به گونه‌ای كه برآورنده نیاز برای برقراری ارتباط امن و سریع باشد می‌توان از فن‌آوری اطلاعات به عنوان كاتالیزور در ارائه خدمات و سرویس به كاربران نام برد.

ایجاد دولت الكترونیكی نیز اتفاق مثبتی است كه می‌تواند بسیاری از هزینه‌ها را از سوی دولت و نیز برای مردم كاهش ‌دهد. اما باید تمام فعالیت‌های این حوزه تجمیع شود.

نقش دولت در بهینه سازی و اصلاح الگوی مصرف

دولت به عنوان نهاد اداره کننده کشور ، باید از تمام راهکارهای موجود و منطقی به منظور بهینه سازی مصرف و افزایش کارایی در بخش های مختلف جامعه کمک بگیرد.

حرکت بر مدار « اصلاح الگوی مصرف » به عنوان شعار کلیدی سال 1388 ، ناظر بر استفاده مطلوب از حداقل منابع ، برای کسب بیشترین بازدهی است که بی تردید ، نیازمند سازگاری بخش عمده ای از برنامه ها و رویه های دولت با مفهوم هوشمندانه ای است که در بطن این شعار گنجانده شده است.

به عبارت روشن تر، دولت به عنوان نهاد اداره کننده کشور، باید از تمام راهکارهای موجود و منطقی به منظور بهینه سازی مصرف و افزایش کارایی در بخش های مختلف جامعه کمک بگیرد.

تجربه کشورهای دیگر ، به خصوص کشورهایی که در زمره جوامع پیشرفته صنعتی قرار دارند ، نشان داده است که استفاده از راه حل های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات ، یکی از راهکارهای ایده آلی است که می تواند در پیاده سازی و اجرای تفکر مستتر در این پیام نقش موثر و کلیدی را ایفا کند. آنچه مسلم است، فلسفه وجودی فناوری های مدرن از جمله ICT ، بر افزایش بازدهی امور ، بهبود روندهای کاری و تسهیل زندگی مردم با توجه به محدودیت منابع استوار است.

به بیان دیگر ، فناوری اساساً به دلیل نیاز جوامع امروزی جهان به بهبود شرایط کسب و کار و زندگی رشد و توسعه یافته و هدف اصلی آن کاهش مصرف انرژی، سرمایه و زمان انجام امور است .

به همین دلیل هم ، تحقق شعار «اصلاح الگوی مصرف»، نمی تواند بدون لحاظ کردن نقش و تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات، جنبه عملی به خود بگیرد. این فناوری ، علاوه بر آن که با حذف بسیاری از روندهای سنتی در زندگی و کار مردم، می تواند ، در کاهش تردد شهروندان برای انجام امور روزمره و سرعت بخشیدن به امور، نقش بسزایی داشته باشد که بی تردید باعث صرفه جویی قابل توجهی در مصرف انرژی ، پول و زمان شهروندان و همچنین دستگاه های دولتی خواهد شد.

توسعه سیستم های کنترل هوشمند ترافیک ، ایجاد و راه اندازی پیشخوان های دولت الکترونیک ، گسترش زیرساخت های ارتباطی و افزایش ظرفیت آنها و بهره گیری از راه حل های آن برای تامین نیازهای شهروندان و ارائه خدمات دولتی، ایجاد و توسعه ساختمان های هوشمند و سایر مواردی که می توانند در خدمت تحقق یافتن این شعار کلیدی باشند، ضرورت های امروز جامعه ایران هستند.

اما به نظر می رسد، این فناوری با وجودی که در بسیاری از کشورها آزمون خود را با موفقیت پشت سر گذاشته و نشان داده است که تاثیر غیرقابل انکاری بر فرایند رشد و توسعه کشورها دارد، در کشور ما به دلایل مختلفی از جمله، تعدد دستگاه های متولی، پراکنده کاری ها و موازی کاری های بی ثمر ، عدم سرمایه گذاری مناسب و درخور و همچنین فقدان برنامه کلانی که بدنه دولت و بخش های مختلف جامعه ملزم به اجرای آن باشند، رشد نیافته است. در حالی که بهره گیری از این فناوری نه تنها، راهبرد مناسبی برای استفاده حداکثر از حداقل منابع است، بلکه، با ایجاد شفافیت مانع انجام بسیاری از امور تکراری می شود و در عین حال، ابزار قابل اتکایی برای نهادهای نظارتی است که قرار است، روند تحقق شعار اصلاح الگوی مصرف را تحت نظارت داشته باشند.

منبع: ایسنا