ره آورد نور

اشاره

قرآن کریم، آخرین کتاب آسمانی و برنامه جامع راهبردی انسان به سوی تکامل و معجزه بزرگ خاتم پیامبران علیه السلام و ثقل اکبر و منبع غنی و لایزال حکمت الهی به شمار می آید. جوامع اسلامی از این کوثر جاری و زلال دور مانده و کام تشنه نسل های امت اسلام از گوارای بی بدیل آن محروم شده است.

مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم از جمله مراکزی است که به انگیزه طرح جدّی قرآن در متن حوزه ها و فراخواندن پژوهندگان و طلاب به تفکّر هر چه بیشتر در مفاهیم ژرف قرآن تشکیل شده است. این مرکز برای برآوردن هدف یاد شده چندین برنامه را در دستور کار خود قرار داده است و با گروهای سه گانه خود یعنی دائرة المعارف ها، پژوهشهای نوآمد و تفسیر، پروژه های ملّی و جهانی را در زمینه معارف و علوم قرآن بعهده گرفته است. برخی از این پروژه ها که در جهان اسلام بی نظیر و فاقد سابقه قبلی است نه تنها برای کشور اسلامی ایران بلکه برای همه مسلمانان مایه مباهات و فخر است و ذخائر ارزشمندی برای بشریت به شمار می آیند.

اشاره

همایش «نهضت تولید علم و نظریه پردازی در معارف قرآنی» در شهریور ماه سال جاری با حضور اساتید برجسته و دانش آموختگان رشته علوم قرآن و حدیث در دانشگاه اصول الدین قم و در محضر علامه عسکری برگزار شد.

در این همایش، اساتید علوم قرآنی دانشگاه های کشور همچون دکتر معارف، دکتر نجارزادگان، دکتر تقی پور، دکتر عابدی و حجة الاسلام و المسلمین ایازی حضور داشتند و هر یک از نگاه خویش به بررسی بسترها و چالش های نظریه پردازی در زمینه معارف قرآنی پرداختند. آنچه در پی می آید خلاصه ای از نظرات اساتید محترم است که با هم می خوانیم:

اندیشه تولید نرم افزارهای قرآنی و ارائه نسخه های الکترونیکی از قرآن یکی از انگیزه های اصلی گرایش مسلمانان به فنّاوری رایانه ای جدید بود تا آنجا که به جرأت می توان گفت نخستین نرم افزار اسلامی یک نرم افزار قرآنی بوده است. اهمیت ویژه قرآن کریم و جایگاه بلند آن در نزد آحاد مسلمین از یک سو و موقعیت منحصر بفرد قرآن در پژوهشهای دینی به عنوان اصلی ترین منبع استنباط گزاره های دینی از سوی دیگر موجب شد که اکثر تولید کنندگان نرم افزارهای اسلامی طراحی نرم افزارهای قرآنی را در دستور کار خود قرار دهند گرایش های مختلف تخصصی و عمومی به قرآن همچون تفسیر، ترجمه، قرائت، تجوید و... نیز موجب شد تا نرم افزارهای قرآنی از گوناگونی و آمار افزونتری نسبت به سایر نرم افزارهای اسلامی برخوردار باشند. و نمای تازه ای از نهضت بازگشت به قرآن را در عرصه انفورماتیک اسلامی به نمایش بگذارند امّا این حرکت مبارک با همه نقاط قوتش در ادامه راه با آسیب های چندی مواجه است.

مؤسسه نشر حدیث اهل بیت(ع) به هدف ایجاد مرکز بزرگ اطلاع رسانی قرآن و حدیث از ده سال پیش حرکتی را در زمینه تحقیقات قرآن و حدیث آغاز کرد. به علاوه، تحقیقات در زمینه نسخه های خطی و احیای آثار چاپ نشده بزرگان شیعه و نیز تهیه فهرستگان مشترک جهانی از دستنویس های اسلامی را در دستور کار خود قرار داده است. بخشی از فعالیت های این مؤسسه را در اینجا معرفی می کنیم. امید است که این کار زمینه ای باشد تا بر پایه آن، پژوهش های مفیدی در ساخت تولید علم انجام پذیرد و جامعه جهانی از دستاوردهای آن همچون گذشته بهره مند گردد.

اگر اهل تحقیق و مطالعه باشید، حتماً تاکنون برای پژوهش درباره یک موضوع کلی یا جزئی در جستجوی منابع مورد نیاز خود بوده اید. اطلاع از منابع، شناسایی و در نهایت دسترسی و استفاده از آنها مهم ترین مراحل تحقیق و پژوهش شما به حساب می آیند.

بدیهی است که هر قدر منابع مورد نظر نظامندتر، سامان یافته تر و کارآمدتر باشند، شما را در امر پژوهش بیشتر یاری می دهند. در این مسیر، شیرین ترین لحظه، زمانی است که با خیالی آسوده منابع را دریابید و با بهترین ابزار و امکانات و راحت ترین فهرست ها بتوانید مطالب دلخواه خود را تهیه و تنظیم نمایید. آنچه را که تا کنون به عنوان منابع تحقیق خود دنبال می کردید، غالباً کتاب، مجلاّت و پایانامه ها بودند که برای دسترسی به آنها از راه هایی مانند: انواع فهرستِ کتابخانه ها، نمایه های مطبوعات و مقالات بانک های اطلاعاتی و نرم افزارهای تخصصی، اقدام می نمودید.

نخستین شهرک مجازی قرآنی در اینترنت

نخستین شهرک مجازی قرآنی ایران و جهان، با نشانی اینترنتی www.qurancity.ir در دوازدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم گشایش یافت.

به گزارش ستاد خبری نمایشگاه قرآن کریم، این طرح در نیمه دوم ماه مبارک رمضان در سال جاری راه اندازی شد. کاربران می توانند در این دانشگاه اینترنتی ثبت نام کنند و در فضایی مجازی صاحب خانه، لوازم زندگی و فروشگاه با گرافیک بالا شوند و به فعالیت های قرآنی بپردازند. هدف از ایجاد این شهرک مجازی، بالا بردن انگیزه مردم برای استفاده آسان و ملموس از قرآن است.

اشاره

«نرم افزار اعراب قرآن» در دوازدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم به عنوان نرم افزار برتر قرآنی شناخته شد و آقای دکتر سید رضا نجفی به دلیل طراحی و تولید این نرم افزار به افتخار ارزشمند «خادم القرآن» دست یافت.

دکتر نجفی، استادیار دانشگاه اصفهان و مدیر گروه عربی این دانشگاه است که علاوه بر انتشار کتب و مقالات علمی متعدد، در زمینه تولید نرم افزارهای قرآنی نیز فعالیت دارد. وی در سال 1372 نرم افزار قرآنی «کوثر» را که جزء نخستین نرم افزارهای قرآنی بود، طراحی کرد و ده سال بعد نرم افزار «اعراب القرآن» وی به عنوان نرم افزار برتر شناخته شد.

در این نوشتار که به قلم ایشان نگاشته شده است، با محتوا و امکانات نرم افزار اعراب القرآن آشنا می شویم و نقد و بررسی آن را به مجال دیگری می سپاریم.

اهمیت ترجمه قرآن

بهترین روش تبلیغ اسلام و ترویج آموزه های آن، ترجمه و ارائه معارف حیات بخش قرآنی است. میزان و تعداد ترجمه و شمارگان انتشار متون مقدس یک دین، مهم ترین شاخص موفقیت آن آیین به شمار می آید، به همین دلیل  مسیحیان با ترجمه کتاب مقدس خود به بیش از 1900 زبان زنده و محلی دنیا، موفق ترین دین در عرصه تبلیغ شناخته شده اند .

مسیحیان از زمان حضرت مسیح تا کنون، به طور متوسط، سالیانه یک ترجمه از کتاب مقدس منتشر کرده اند. این در حالی است که مسلمانان از زمان نزول قرآن کریم تاکنون هر بیست سال، تنها یک ترجمه جدید از قرآن ارائه کرده اند. (1)

اشاره

شانزدهم مرداد امسال، جهاد دانشگاهی 28 ساله شد. این نهاد تقریباً همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت خود را آغاز کرده است. فعالیت های قرآنی و ترویج و تبلیغ متون دینی و معارف اسلامی از بدو تأسیس جهاد دانشگاهی همواره از اولویت های راهبردی این نهاد بوده است که با راه‌اندازی «سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشجویان کشور» گامی در جهت سازماندهی کلیه برنامه‌ها و فعالیت‌های قرآنی به منظور پاسخگویی به نیازهای دینی جوانان و دانشجویان و دانشگاهیان برداشته شد. سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشجویان کشور تشکیلاتی است وابسته به معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی که متناسب با نیازهای جوانان به تدوین طرح‌ها و اجرای برنامه‌های ویژه دانشجویان و دانشگاهیان، به موضوع «قرآن و فرهنگ قرآنی» می پردازد. هدف از تأسیس «سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشجویان کشور» توسعه فرهنگ دینی و قرآنی از طریق: تبلیغ و ترویج فرهنگ و معارف قرآن کریم، بسترسازی فرهنگی و فراهم‌سازی زمینه های انس بیشتر با کتاب وحی و تدبر در آن، پژوهش در ابعاد مختلف در جهت ارتقای فرهنگ قرآنی و آگاهی های دینی دانشجویان و دانشگاهیان است.

اشاره

از ابزارهای ارتباطی و اطلاع‌رسانی علمی و پژوهشی که فنآوری روز در دسترس همگان قرار داده است، بسیار سخن گفته شده است. بی‌گمان شبکه جهانی اینترنت نه تنها در حوزه خبری و اطلاع‌رسانی نقش فعال و سازنده‌ای را ایفا می‌کند، بلکه در حوزه پژوهشی و ایجاد بانک‌های علمی و فنی نیز حضور چشمگیر و فعالی را دارا می‌باشد. امروزه کسی نمی‌تواند از تحقیقات علمی و تخصصی سخن بگوید، بی‌آن که به اینترنت و کتابخانه های دیجیتالی آن مراجعه کرده باشد.

اگر دیروز هر محققی برای تأمین منابع پژوهشی خود نیازمند کتابخانه و مطالعات کتابخانه‌ای بود تا از پیشینه تحقیق و مسایل و مطالب مرتبط به موضوع اطلاعاتی را به دست آورد و با فیش‌نگاری تحقیقات خود را غنی و پربار نماید و بتواند پژوهشی جامع و کامل و برخاسته همه انظار و آرای مرتبط به آن موضوع ارایه کند، اکنون بر اوست تا به شبکه جهانی سری بزند و از مجموعه عظیم و فراهم آمده آن که گاه بیش از مجموعه‌های موجود در کتابخانه‌های یک کشور است، بهره‌مند شود.