چکیده

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، پیشگام در داده‌پردازی علوم اسلامی است و گروه حدیث نور، از پُرسابقه‌ترین گروه‌های علمی این مرکز است که تاکنون بنا بر شرح وظایف خود، نرم‌افزارهای مختلفی را در حوزه حدیث، تولید و تقدیم جامعه علمی و حدیث‌پژوهان عزیز کرده است. این گروه، در مسیر غنی‌سازی متون حدیثی و تولید نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای و معجم‌های موضوعی، مراتب موفقیت خود را ثابت نموده و در حال حاضر، جدیدترین محصول این گروه، «کتابخانه جامع احادیث شیعه و اهل‌سنّت - نسخه ۲» را - که از آن به عنوان تجمیع 2 یاد می‌شود - تولید و عرضه عمومی کرده است. این محصول، به لحاظ گذر از عادت مستمرّ و آیین‌نامه‌ای مرکز در تولید محصولات حدیثی صرفاً امامی‌مذهب، برای نخستین‌بار گام جدید و بلندی در غنی‌سازی حجم گسترده‌ای از متون حدیثی اهل‌سنّت برداشته تا بتواند با فراهم‌سازی بستر مطالعات تطبیقی بین‌المذاهب و ایجاد امکانات و دسترسی‌های پژوهشی به کاربران، نقشی جدید و متفاوت ایفا کند.

این نوشتار، به توضیح و معرّفی محتوای علمی این نرم‌افزار و نوآوری‌های پژوهشی آن پرداخته است.

 چکیده

مدرنیته‌ای که ارمغان نگاه مادی صرف به انسان و جهان است، بشر امروز، به‌ویژه غربیان را با بحران‌های روانی گوناگون مواجه کرده است. نگاه نقدی دانشمندان غربی به فنّاوری‌زدگی و ماشینی‌شدن زندگی، و نیز ایجاد مراکز معنادرمانی برای رفع معضلات ناشی از زندگی مادّی‌انگارانه صرف در میان غربیان، روی‌آوردن مردم به ادیان شرق مانند ذن و بودیسم، راه‌اندازی مکاتب عرفانی و معنویت‌های ساختگی، از نشانه‌های تلاش غرب برای رهایی از بحرانی است که دامنگیرش شده است. در چنین وضعیتی، معرّفی اسلام به مثابه دین آسمانی که برای سعادت انسان برنامه‌ای مدوّن دارد، پذیرش بیشتری خواهد داشت. در این مقاله، نقش فضای مجازی در معرّفی اسلام به جوامع غرب با توجّه به نامه‌های رهبری بررسی خواهد شد.

اشاره

آنچه در این نوشتار می‌خوانید، گفت‌وگویی است که با حجّت‌الاسلام‌والمسلمین سید جلال الدین بختیاری، مدیر محترم گروه فقه و اصول مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی انجام شده است. در این مصاحبه، ضمن اشاره به پیشینه شکل‌گیری گروه فقه و اصول در مرکز و معرّفی محصولاتی تولید آن، به برخی چالش‌های آماده‌سازی و تولید نرم‌افزارهای فقهی و اصولی اشاره شده و در پایان نیز چشم‌اندازها و محصولات در دست اقدام مرکز نور در حوزه فقه و اصول، بررسی شده است. امید که مورد استفاده علاقه‌مندان و کاربران محترم قرار گیرد.

اشاره

نرم‌افزارها و برنامه‌های ویژه تلفن همراه، بخشی از تولیدات کاربردی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که پاسخگوی نیازهای گروهی از کاربران و محقّقان در دسترسی به متون اسلامی و انسانی است. این نوع از برنامه‌ها، به دلیل ویژگی‌های کارآمد و مفیدی مانند: دسترسی آسان و همگانی، تولید زودهنگام و کم‌هزینه، کاربری ساده و زودیاب، همه‌پسندی، حجم اندک و نیز راحتی در نصب و حذف برنامه، از استقبال عموم کاربران برخوردار است. ازاین‌رو، مرکز تحقیقات نور با تولید این نوع از نرم‌افزارها در بستر سیستم‌عامل‌های اندرویدی، در نشر و گسترش معارف اسلامی در فضای مجازی، نقش مؤثّری ایفا نموده است. در نوشتار حاضر، جهت آشنایی بهتر خوانندگان با این دست از تولیدات نور، طیّ دو بخش، این محصولات را معرّفی می‌نماییم.

اشاره

پانزدهمین جلسه از سلسله‌نشست‌های علوم اسلامی انسانی دیجیتال با عنوان «تاریخ از نگاه اهل‌بیت (علیهم السلام)؛ ارائه و تحلیل آن در بسترهای دیجیتال» در تاریخ 19 اردیبهشت 1402 در سالن اجتماعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) برگزار گردید.

در این جلسه، ابتداء پروژه تحقیق بر روی کتاب بحارالأنوار، برای استخراج مباحث مربوط به تاریخ از نگاه اهل‌بیت (علیهم السلام)، توسط ارائه‌کنندگان از گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم (علیه السلام) تبیین شد. در ادامه، ناقدان و کارشناسان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، به بیان نکاتی چند در حوزه‌های محتوایی و فنی مرتبط با این پروژه پرداختند و در پایان، به سؤالات و نظرات ناقدان و حضار جلسه پاسخ داده شد.

آنچه در ادامه از نظر می‌گذرد، مهم‌ترین نکات مطرح‌شده از سوی اساتید و کارشناسان این نشست است که امید است مورد توجّه خوانندگان و علاقه‌مندان این نوع مباحث، قرار گیرد.

اشاره

چهاردهمین نشست از سلسله‌نشست‌های علمی علوم اسلامی انسانی دیجیتال، با موضوع «رشد علم و اخلاق پژوهش» در تاریخ 14 اسفندماه 1401ش در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار گردید. در ابتداء جلسه، آقای دکتر نیکنام به عنوان دبیر نشست، ضمن تبریک اعیاد شعبانیه و خوشامدگویی به میهمانان، ریاست پژوهشگاه علوم و فنّاوری اطّلاعات ایران آقای دکتر محمد حسن‌زاده را معرّفی نمود. ایشان، استادتمام علم اطّلاعات و بحث دانش‌شناسی و عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرّس است. در رزومه علمی و سوابق اجرایی دکتر حسن‌زاده آمده است: عضو کمیته علوم انسانی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، عضو کمیته داوران جشنواره بین‌المللی فارابی، رئیس انجمن ارتقاء کتابخانه‌های عمومی ایران، مدیرمسئول و سردبیر و عضو هیئت تحریریه بیش از ده نشریه علمی - پژوهشی، دبیر کمیته برنامه‌ریزی رشته در شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی، استاد سرآمد آموزشی دانشگاه تربیت مدرّس در سال 1401، پژوهشگر برتر دانشگاه تربیت مدرس در سال 1399 و برگزیده جشنواره بین‌المللی فارابی.

در این نشست همچنین، جناب آقای دکتر فرهاد شیرانی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فنّاوری اطّلاعات ایران نیز حضور داشت. ایشان دانش‌آموخته دکترای تخصّصی مدیریت با گرایش مدیریت دانش از دانشگاه تکنولوژی مالزی است. هم‌اکنون به عنوان استادیار پژوهشکده فنّاوری اطّلاعات در گروه پژوهشی کسب‌وکار الکترونیک در پژوهشگاه علوم و فنّاوری اطّلاعات مشغول به فعالیت است. از جمله سوابق مدیریتی ایشان، عبارت است از: رئیس کتابخانه، مدیریت اسناد و اطّلاعات، معاون اطّلاع‌رسانی پژوهشگاه و رئیس مرکز اطّلاعات مدارک علمی ایران. ایشان مقالات متعدّدی در موضوعات مختلف مدیریت اطّلاعات و دانش کارآفرینی، دانش آرشیوهای الکترونیکی و کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و... دارد.

آنچه در این نوشتار می‌آید، خلاصه‌ای است از مطالب و مباحثی که در این نشست علمی مطرح شده است.