جوامع بشری و عصر اطلاعات
چکیده
بشر در طی مسیر تکاملی خود با جوامع متعددی روبهرو گشته است. از آن جمله میتوان به جامعه ایلیاتی، جامعه روستایی و جامعه صنعتی اشاره کرد. اختراع رایانه در اواسط قرن بیستم، گسترش شبکههای ارتباطی و اهمیت اطلاعات در حیات اجتماعی، منشأ تحولات نوینی در زندگی انسان گردیده است. دوران جدید که به عصر اطلاعات موسوم است، نتیجه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات میباشد. امروزه انسان، جامعهای مبتنی بر فنّاوری اطلاعات و ارتباطات را تجربه میکند که از ویژگیهای خاص خود برخوردار است. چنین جامعهای را جامعه اطلاعاتی گویند. در این گونه از جوامع، مفاهیم سنتی موجود در زمینههایی همچون: اقتصاد، آموزش، کسب و کار، مدیریت، تجارت و جنگ دچار تحول میگردد.
در این مقاله، ضمن تعریف جامع اطلاعاتی، تأثیر فنّاوری اطلاعات و ارتباطات بر وجوه مختلف جامعه به اجمال بررسی خواهد شد. باشد که این مختصر، تأثیری هر چند ناچیز بر طرز تفکر مدیران و برنامهریزی بهینه در کلیۀ بخشهای جامعه به منظور ورود متفکران به عصر اطلاعات داشته باشد.
پیشزمینههای توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در ایران
مقدمه
فناوری ارتباطات و اطلاعات و انقلاب کامپیوتری و اینترنتی، در چند سال اخیر تغییرات وسیع و سریعی در جنبههای مختلف زندگی جوامع اعم از: فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و يا سياسي پدید آورده است.
از یک سو این فناوری به عنوان مهمترین ابزار، روش و سرمایه برای توانمندسازی جوامع در قرن جدید برای ایجاد تغییرات اساسی در زندگی، آموزش، اشتغال، چگونگي حکومت و اداره جوامع، بنگاهها و صنایع محسوب شده و همچنین، نوعي فرصت استثنایی برای جبران عقبماندگیهای عصر صنعت برای کشورهای در حال توسعه و نيز تحقق یک جهش اساسی در ورود به دوران فرا صنعتی به شمار ميرود و از سوی دیگر، به گمان بسیاری از اندیشمندان، تأثیرات شگرف این پدیدة نوین قرن معاصر در امنیت و استقلال ملی تا به آنجا است که کشورهای پیشتاز این عرصه، فاتحان جهان نوین و بهرهمندان، نتيجه دستاوردهای بشری خواهند بود و آن دسته از کشورها که از این مهم غافل باشند، در زمرة مغلوبان این دوره از تاریخ محسوب گشته و منابع آنها دستخوش تاراج گرديده، سرنوشتشان توسط دیگران رقم خواهد خورد. از اين رو، ورود توانمند به این عرصه، دیگر یک انتخاب نبوده و الزامی تاریخی است.
راهبردهای کاهش شکاف دیجیتالی
چکیده
نابرابری واقعی در دسترسی و استفاده از اطلاعات و فناوریهای ارتباطی بین کشورها (شکاف جهانی دیجیتالی) و بین گروه های داخل کشورها (شکاف داخلی دیجیتالی) حقیقتی است که آمار و اطلاعات فراوانی در تایید آن موجود است. این نابرابری که خود را به صورت شکاف دیجیتالی نشان میدهد در کشورهای کمتر توسعه یافته عمیقتر است. برای مثال در سراسر قاره آفریقا تنها 14 میلیون خط تلفن وجود دارد که خیلی کمتر از تعداد خطوط مانهتن یا توکیو است. از هر دو نفر آمریکایی یک نفر به اینترنت متصل است حال آنکه از هر 250 نفر آفریقایی تنها یک نفر به شبکه متصل است. در بنگلادش برای داشتن یک رایانه هزینه برابر با میانگین 8 سال حقوق یک فرد لازم است. با وجود این تمام کشورها، حتی فقیرترین آنها در صدد افزایش دسترسی به فناوریهای ارتباطات و اطلاعات و استفاده از آن هستند. با این حال کشورهای دارای اطلاعات دسترسی خود را به این فناوریها به اندازهای توسعه دادهاند که افزایش شکاف بین کشورها را به همراه داشته است. روند نابرابری در تمام سطوح استفاده، در دسترس بودن آن، در آموزش، محتوای مرتبط، همکاری و رشد کاملاً نمایان است.
نسبت میان فلسفه اخلاق و فلسفه فناوری
نگرشی بر فناوری
در اینجا، اصل را بر این می گذاریم که تعریفی از فناوری ارائه دهیم، و در پرتو آن به مسأله مورد نظر بپردازیم. چون ما در زمینه فلسفه اخلاق سابقه دیرینه داریم و انواع و اقسام بحث های مختلف از باستان یعنی از زمان تأسیس فلسفه در جریان بوده است و مفاهیم برجسته ای در آنجا ساخته شده و مفهوم پردازی شده است و شکل ظاهراً قطعی یافته که امروز لااقل می توانیم بگوییم که وقتی صحبت از فلسفه اخلاق می کنیم صحبت از اصول مجردی می کنیم که به کمک این اصول مجرد می کوشیم مفاهیمی را که انگیزه اصلی برای تأسیس فلسفه اخلاق بوده ـ انواع و اقسام مفاهیمی که به صورت پرسش فلسفی مثل عدالت چیست، آزادی چیست و مانند آن را ـ تبیین کنیم؛ مفاهیمی که در آن چارچوب صورت پردازی شده است امروز به کمک مفاهیم، اصول مختلفی در چارچوب نظام اجتماعی معاصر صورت بندی می شود و از آن بر اساس انواع و اقسام مسائلی که جامعه یا افراد یا نهاد های اجتماعی با آن مواجه می شوند استفاده می گردد.
سونامی اطلاعات
مقدمه
رشد اطلاعات و دانش در سالهای اخیر بسیار سریع بوده است و از این منظر عصر حاضر را عصر انفجار اطلاعات نامیدهاند. به طوری که80% یافتههای دانش بشری و نیز90% تمام دانش و اطلاعات فنی جهان در قرن بیستم تولید شده است. این درحالی است که در هر پنج سال و نیم حجم آن دو برابر میشود. ازسوی دیگر بسیاری از آنها درکمتر از 4 سال کهنه میشوند!
امروزه اطلاعات و دانش به عنوان یک منبع ارزشمند و راهبردی و یک دارایی مطرح است و ارائه محصولات و خدمات با کیفیت و قیمت مناسب بدون مدیریت و استفاده صحیح از این منبع ارزشمند، امری دشوار و در برخی موارد غیرممکن است.
حریم خصوصی و جامعه اطلاعاتی
چکیده
این مقاله در تلاش است تا به دو پرسش اساسی در باب حریم خصوصی پاسخ گوید:
اول، اینکه تعریف حریم خصوصی چیست و چه موضوعاتی را شامل می شود؟ و دیگر، اینکه رعایت حریم خصوصی در کدام موارد لازم است و این موارد لازم چه استثنائاتی دارد؟
در این مقاله به نقش خاص فناوری اطلاعات در رشد و توسعه دستیابی به اطلاعات و بازیابی آن اشاره میشود که پیش از آن، در این حد وسیع امکانپذیر نبوده است. این امر میتواند منافع و مضاری را در پی داشته باشد. محدودۀ شمول مفهوم حریم خصوصی در این مقاله بحث شده و سپس به ارزش داوری در باب افشای اطلاعات مربوط به آن پرداخته شده است و حفظ حریم خصوصی از ارزشهای اولی در تفکر اسلامی محسوب گردیده است.در ادامه، به عناوین متعددی که کارهای ما بدان متصف میشود، اشاره میشود و اینکه مطابق هر عنوان ارزش داوری مستقلی میتواند وجود داشته باشد. البته گاهی ارزش حمایت از حریم خصوصی با ارزشهای نهادی و خصوصی دیگر در تعارض قرار میگیرد و حل تعارض بر اساس اولویت در ارزشها مطابق دیدگاه دین اسلام صورت خواهد گرفت.
جایگاه فناوری اطلاعات در پیشرفت کشورها
بشر، سالیان متمادی بدون داشتن وسیلۀ محاسباتی زندگی میکرد و انگشتان دستانش، تنها وسیله محاسباتی او را تشکیل میداد. بالا بودن قدرت تفکر انسان در مقایسه با حیوان، سبب گردیده که هیچگاه به امکانات محدود خود اکتفا نکند و همواره درصدد یافتن راههایی برای توسعه و تکامل این امکانات باشد.
با توسعه و پیشرفت فناوریهای نوین در کشورهای مختلف، بهخصوص در کشورهای پیشرفته و به دنبال آن انفجار اطلاعات در تمام بخشهای مختلف جوامع، پاسخگویی با شیوههای سنتی، دیگر جوابگوی انسانها در زمینه انتقال سریع اطلاعات نبود و به همين جهت، نیاز به شیوههای جدیدتر به شدت احساس میشد. با ورود رایانه، دگرگونی عظیمی در امر انتقال و بازیابی اطلاعات به وقوع پیوست. در واقع، میتوان به کارگیری رایانه را سومین تحول عظیم بعد از پیدایش خط (کتابت) و اختراع چاپ دانست.
فناوری اطلاعات در ایران؛ چالش ها و مشکلات*
مقدمه
با گسترش کاربرد فناوري اطلاعات در کشور و تدوين طرحهايي جهت توسعه اين کاربريها و تعريف پروژههاي مختلف نرمافزاري و سختافزاري در بخشهاي دولتي و خصوصي، اکنون پس از چند سال شاهد به ثمر نشستن بخشي از اين پروژهها در کشور هستيم. اما اينکه انجام اين پروژها تا چه حد به گسترش کاربرد فناوري اطلاعات در کشور کمک نموده است، نيازمند بررسي و ارزيابي جامع هر يک از پروژهها بر اساس اهداف از پيش تعيين شده مي باشد تا بتوان با توجه به مشکلات و کاستيهاي موجود در اين زمينه، در تعيين اهداف و برنامهريزيهاي آينده نگرش واقع بينانه و بهتري ايجاد نمود. در این مقاله سعي شده است تا به برخي از چالشها و مشکلاتي که در عرض اين چند سال گريبانگير فناوري اطلاعات در کشور بوده، اشاره شود:
ارتباطات انسانی و سازمانی و چالش های فناوری اطلاعات*
چکیده
یکی از عوامل اثرگذار بر انتظارات آدمی از نقش خود و دیگران اصول اخلاقی است. اصولی که هر کس در تصمیمگیری و رفتار خود باید رعایت کند. رهیافتهای گوناگونی نسبت به جنبههای اخلاقی کار مدیران بهکار گرفته شده است. در این مقالهّ به رهیافت عدالت پرداخته میشود. بدینمنظور نخست پارهای از فرصتها نظیر انسجام سازمانی مبتنی بر فناوری اطلاعات، واقعیت مجازی و خلاقیت مبتنی بر فناوری اطلاعات و تهدیدها مانند کاهش حضور اجتماعی و غنای اطلاعاتی، عدم ارضای نیاز مطرح شدن و نیاز اجتماعی، دشواری ایجاد اعتماد و ایجاد تنیدگی مورد بررسی اجمالی قرار میگیرد و آنگاه به رهیافتهای اخلاقی در تصمیمگیری اشاره میشود.
فناوری اطلاعات و ضرورت نظارت والدین
اشاره
به دلیل استفادۀ روزافزون و همگانی از پدیدههای فناوری اطلاعات و ارتباطات، به خصوص در دسترس بودن این ابزار و امکانات برای کودکان و نوجوانان، خطرات و آسیبهای کاربری آنها، ضروري است مطالبی، در بارۀ نظارت والدین بر استفاده این گروه آسیبپذیر ارائه شود.