ره آورد نور

مقدمه

نرم‌افزار جامع التفاسیر نور، جدیدترین محصول قرآنی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است. این نرم‌افزار، پس از عرضه به سرعت جای خود را در میان قرآن‌پژوهان و محققان علوم اسلامی باز کرده و از رقبای خود در عرصه نرم‌افزارهای قرآنی پیشی گرفته است.

این برنامه به دلیل برخورداری از ترجمه‌ها و تفاسیر متعدد و امکانات متنوع پژوهشی و کاربردهای ویژه‌ای که برای هم علاقه‌مندان به معارف قرآن دارد، در سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم عنوان نرم‌افزار برتر را از آنِ خود کرد.

برنامه جامع التفاسیر نور، از ابتدا به منظور ارائه کتابخانه جامع ترجمه و تفسیر قرآن و پاسخگویی به نیازهای قرآن‌پژوهان طراحی و تولید شد و گرچه در کنار انبوه ترجمه‌ها و تفاسیر قرآن بخش‌های قرائت، تلاوت‌های مجلسی و نگارخانه نیز در نظر گرفته شده بود، اما هیچ‌یک از این امور جنبه پژوهشی آن را تحت‌الشعاع قرار نداد.

اشاره

در عصر مدرن و در زمانی که انسان هویت خویش را فراموش نموده، هر روز رایتی از گوشه و کنار جهان با ندای نجات بشریت افراشته می‌شود؛ امّا نه از سردلسوزی؛ بلکه هوا و هوس توأم با منفعت‌طلبی آن ‌را به حرکت وا داشته است.

از این رو، تبیین عقاید حقه اسلامی و شناساندن جایگاه و منزلت امام منتظر (عج) و پژوهش‌های نوین و کاربردی در این زمینه، بسیار حائز اهمیت می‌باشد و در فضای بحران‌خیز جهان کنونی به‌کارگیری زبان و دانش روز در این مسیر نقش بسزایی دارد.

با توجه به توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات، بر ما است که همگام با عصر حاضر به دفاع از کیان دینی خویش قیام نماییم و با استفاده از این ابزارهای کارآمد، به احیای فرهنگ مهدویت و انتظار برآییم و مطابق با نیاز امروز جامعه، نرم‌افزارهای مهدویت را در دو بخش عمومی و تخصصی تولید و عرضه نماییم تا علاوه بر فرهنگ عمومی، نیاز پژوهشگران را نیز به منابع غنی اطلاعاتی مرتفع سازیم.

اشاره

در شماره هشتم فصلنامه تخصصی ره‌آورد نور، نسخه نخست پرسمان معرفی گردید و خوانندگان محترم با قابلیت‌ها و بایسته‌های این نرم‌افزار آشنا شدند. (1) در این نوشتار، بر آن شدیم تا به بررسی امکانات و محتوای نسخه جدید پرسمان به نام «پرسمان 2» بپردازیم و بار دیگر این برنامه نفیس را  که مشتمل بر هزاران پرسش و پاسخ دانشجویی است، بکاویم و با قابلیت‌های راهگشا و محتوای ارتقا یافته آن بیشتر آشنا شویم. در ضمن، در این مقاله ‌کوشیده‌ایم تا بررسی مقایسه‌گونه‌ای با پرسمان 1 نیز داشته باشیم و روند رو به رشد محتوای برنامه را در نسخه حاضر  مورد بررسی قرار دهیم و در پایان سخن نیز برخی از مهم‌ترین بایسته‌ها و کاستی‌های برنامه را گوشزد نماییم.

نرم‌افزار پرسمان 2 که به همت اداره مشاوره و پاسخ معاونت آموزش و تبلیغ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری تهیه و تنظیم شده، از سوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی صورت نرم‌افزاری یافته و ساختار فنی لازم و خوبی را جهت استفاده علاقه‌مندان و محققان پیدا نموده است. (2)

 چکیده

کسب معرفت، همواره یکی از نیازهای روحی انسان بوده و می­باشد. بدون شناخت، بیابان جهل سرمنزل آدمی خواهد بود و گودال نیستی سرانجامش. در این مجال، نگارنده سعی نموده تا با بیانی روان و ساده، به معرفی نرم‌افزار مجموعه آثار شهید دستغیب(ره) تولید مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی پرداخته، خواننده را با این کتابخانه دیجیتالی آشنا سازد. شایان توجه می­باشد، در ابتدای این مقاله، به اختصار، شخصیت این بزرگ­انسان، در حیطه­های علمی، اجتماعی و سیاسی معرفی گردیده است. در ادامه نیز قسمت­های مختلف این نرم افزار را معرفی نموده، به بیان محتوا، قابلیت­ها و امکانات قابل دسترسی در این برنامه، می‌پردازیم. امید است، این نوشتار بتواند به معرفی این کتابخانه ارزشمند کمک نماید.

 اشاره

شیخ ابو جعفر محمد بن على، معروف به شیخ صدوق و ابن بابویه، از جمله محدثان بزرگ و فقهاى گران‌قدر امامیه و مؤلف کتاب «من لا یحضره الفقیه»، از کتب اربعه حدیثى شیعه مى ‏باشد. بخش درخور توجه آثار ارزشمند ایشان که نقش بسزایی در پیشبرد علوم و معارف اسلامی داشته و دارد، کتاب‌های حدیثی او است.

سنت و احادیث پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع)، به عنوان منبع معرفت دینى از اهمیت خاصى برخوردار است و راهیابى احادیث نادرست و مجعول به مجموعه احادیث گردآورى شده، بررسى اسناد و راویان این احادیث را غیر قابل اجتناب مى‌کند. بدین منظور، علم رجال با شناسایى شخص راویان حدیث، اعتبار یا عدم اعتبار و میزان اعتبار آنان را تحلیل مى‌نماید. نرم‌افزار اسناد شیخ صدوق، برنامه‌ای است که می‌کوشد به‌خوبی اسناد روایات نقل‌شده از جناب شیخ صدوق را بررسی کند. بدیهی است که این برنامه، نقش بالایی در پیشبرد تحقیقات اسلامی داشته و خاصه برای پژوهشگران علم درایه و رجال، بسیار کارگشا است.

سرآغاز

حادثه عظیم عاشورا، بدون شک ماندگارترین و مؤثرترین حادثه تاریخی بعد از ظهور اسلام است. در میان حوادثی که در طول تاریخ بشریت به وقوع پیوسته است، هیچ نهضت و حرکتی به پویایی و برجستگی قیام حضرت سید الشهدا(ع) نیست. قیام عاشورا و فرهنگ و پیام های آن، تأثیر شگرفی در تحول جوامع و سازندگی آنها مخصوصاً در حیطه اسلام داشته است؛ به گونه ای که به جرأت می توان گفت مهم تر علل توسعه و گسترش دین اسلام، عاشورای حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) می باشد.

ائمه اطهار(ع) سعی می کردند همیشه این حماسه زیبا را زنده نگه داشته و آن را پر فروغ و سازنده جلوه دهند. آنان با وجود اینکه در دوران امامت خویش با محدودیت های شدیدی مواجه بودند، اما با اتخاذ صحیح ترین تصمیم ها و موضع گیری های مناسب توانستند از فرهنگ عاشورا و دستاوردهای ارزشمند آن به صورت شایسته پاسداری کنند و راه حماسه آفرینان کربلا را تداوم بخشند. از این رو، احیای فرهنگ خونین عاشورا و حفظ ارزش های آن را می توان یکی از مهم ترین اهداف جامعة بزرگ اسلامی دانست. ترویج این فرهنگ عظیم در سرتاسر جهان می تواند روح خفتة انسان های غفلت زده را بیدار کند. ما مسلمانان معتقدیم که تداوم جهان اسلام جز با زنده نگه داشتن قیام خونین سید الشهدا(ع) میسر نیست؛ چراکه قیام آن امام همام به ما می آموزد که در برابر ظلم و ستم بایستیم و با اشاعه فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر بیدادگری را ریشه کن کنیم. از این رو، زنده نگه داشتن فرهنگ عاشورا ضامن حیات دین اسلام و رسالت آسمانی پیامبراعظم(ص) است.

اشاره

انسان در تلاطم و گردبادهاي جان‌فرساي زندگي به‌خصوص در اين عصر كه مدعيان دروغين اصلاحات در جهان هر كدام براي خود راه و روشي را معين كرده و راه‌هاي ديگر را بيراه مي‌دانند، شناختن راه حق از باطل نياز به هدايت مردان الهي دارد. از اين‌رو، لطف الهي شامل بندگان شد و راهبراني پاك را جانشين خود در زمين قرار داد تا راهنماي انسان به سوي سعادت و تكامل باشند. آنان عترت و اهل بيت آخرين پيامبر الهي(ع) هستند؛ همان كساني كه منزلگاهشان محل آيند و روند فرشتگان و مهبط وحي الهي است.(1) ايشان گنجينه علوم الهي و حاملان كتاب ربوبي و دارندگان عقل كامل‌اند و بي‌شك، تمسّك و پيروي از آنان ضامن نجات و رهايي از گمراهي است.

مؤسسه فرهنگي و اطلاع‌رساني تبيان براي پاسخگويي به اين نياز، لوح فشرده «عترت» را كه دائره المعارف چهارده معصوم‌(ع) است، توليد و به بازار عرضه كرده است. در نوشتار حاضر، ضمن معرفي اين نرم‌افزار به برخي كاستي‌ها و بايسته‌هاي آن نيز اشاره مي‌شود.

مقدمه

نرم‌افزار حکمت اسلامی، مجموعه غنی و گران‌سنگی از مهم‌ترین منابع حکمت و فلسفه است که غالب آثار فلسفى و منطقى تا زمان حکیم سبزوارى را در بردارد. در این نرم‌افزار که با امکانات پژوهشی گسترده از سوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به جامعه پژوهشگر کشور تقدیم شده است، سعی گردیده تا به نیازهای محققان در زمینه فلسفه و منطق پاسخ داده شود.

اشاره

سیره و روش زندگانی رسول خدا(ص) از نخستین روزهای پیامبری و حتی پیش از آن، توجه بشر، به­ خصوص شیعیان و مسلمانان را به خود جلب کرده است و این امر پس از نزول آیه 21 سورۀ احزاب (لقد کان لکم فی رسول الله أسوه حسنه) بیش از پیش اهمیت یافت و الگوپذیری از زندگی ایشان با تأکید خداوند متعال روزافزون گشت.

اهمیت سیره و روش زندگی پیامبر سبب شد تا بعد از وداع ایشان از این دنیا، گزارش­ ها و روایات مربوط به آن حضرت با قداستی شایسته، جمع­ آوری گردد و اکنون نیز با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، تمام این موضوعات در قالب برنامۀ نرم­ افزاری تهیه و تدوین گردیده و در اختیار کاربران قرار داده شده است.

 اهميت جامعه اطلاعاتي

رونمایی از جامع ترین نرم‌افزار فلسفی با عنوان «کتابخانه حکمت اسلامی» با حضور علما، فضلا و فرهیختگان حوزه و دانشگاه هجدهم مهرماه سال جاری در سالن اجتماعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد.

در ابتدای مراسم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمید شهریاری، دبیر شورای عالی اطلاع رسانی کشور و رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با بیان آیه «و من یؤت الحکمه فقد اوتی خیراً کثیرا» ارائه نرم‌افزار کتابخانه حکمت اسلامی را  برگ زرین دیگری از خدمات و زحمات شبانه روزی محققان و پژوهشگران مرکز تحقیقات دانست که هم اکنون به ثمر نشسته است.