ره آورد نور

اشاره

از برنامه های ستاد بزرگداشت سال امیر مؤمنان امام علی (علیه السلام)  در سال 1379، راه اندازی پایگاه اینترنتی امام علی (علیه السلام) بود که این وظیفه به عهده مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نهاده شد. این پایگاه، با نشانی www.imamalinet.net در تاریخ 79/7/19، با حضور آقای خاتمی رئیس جمهور وقت، راه اندازی شد. به تازگی نسخه دوم این پایگاه، با تغییرات زیادی آماده شده است و در سالروز ولادت با سعادت امیرمومنان علی (علیه السلام) افتتاح خواهد شد. به همین منظور با مسئول محترم این پایگاه، حجت الاسلام آقای احمد اکبری مصاحبه ای ترتیب داده ایم. ناگفته پیداست که افراد زیادی در تهیه محتوا و مسائل فنی این پایگاه همکاری دارند که در آغاز از همه آنها، بویژه مسئولان فنی آن ،آقایان مهندس پورفرد و خسروی تشکر می کنیم.

اشاره

از مهمترین دغدغه های فکری یک پژوهش گر، جمع آوری مطالب مورد نیاز یا محتوای تحقیق است. منابع و مآخذ گوناگونی برای انجام یک پژوهش وجود دارد که کتاب، مقاله، نشریات عمومی و تخصصی، دائرةالمعارف ها و پایان نامه ها از آن جمله اند. اما امروزه، به دلیل توسعه فضای اطلاعاتی و ارتباطاتی و آمیخته شدن رایانه با بخش های مختلف بدنه فرهنگی ، علمی و پژوهشی کشور، باید نوع نگاه و میزان دانسته های خود را روزآمد کنیم تا به بهترین شکل، از ابزارهای نوین و شیوه های کارآمد تحقیقی بهره بگیریم.

اینترنت، به دلیل گستردگی  اطلاعات و آسانی دسترسی به آن، نقش به سزایی در امر تحقیق و توسعه هر کشوری ایفا می کند که البته در جای خود، مزایا و ویژگی های مفید آن، به خوبی تحلیل و بررسی شده است. نیاز همگان، خاصه پژوهشگران مختلف به این منبع جهانی، ضرورت شناخت نسبت به چگونگی استفاده بهینه از آن را آشکار ساخته و اقشار مختلف جامعه، به ویژه فرهنگ دوستان و دانش پژوهان عزیز، بیش از گذشته نیازمند آشنایی با اینترنت و شیوه های پژوهش در فضای آن هستند.

آنچه در پی می آید، راهکارهای پژوهش در فضای جهانی اینترنت، با تأکید بر شیوه های تحقیق در حوزه عرفان اسلامی است که امیدواریم برای محققان علوم اسلامی، خاصه دانشجویان و پژوهش گران عرفان اسلامی، راهگشا و ارزنده باشد و عرفان پژوهان محترم، با روش جست وجو در اینترنت، به منظور شناسایی و نیل به مطالب دلخواه خود آشنا شوند.

چکیده

در این نوشته، پایگاه ها و صفحاتی که به موضوع و شخصیت پیامبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلم) می پردازد توسط شیعیان، به مناسبت سال نبی اعظم راه اندازی و ارائه شده اند، معرفی می گردد.

اشاره

آمار قابل توجهی از پایگاه های اسلامی اینترنت، به کتاب شریف نهج البلاغه باعث شد تا مروری بر پایگاهای شیعی اینترنت بیندازیم و از این رهگذر، به کم و کیف حضور این متن شریف در رسانه جهانی اینترنت، اطلاعاتی به دست آید. در این نوشتار، پس از جستجو در اینترنت و شناسایی پایگاه های مهمی که کتاب نهج البلاغه را به صورت تخصصی یا در بخشی از پایگاه خود مورد توجه قرار داده اند، در حد بضاعت به معرفی و نقد و بررسی آن ها پرداخته شده است.

تاريخچه پايگاه تبيان

در جهت نيل به اهداف متعالي اسلام و تحقق ارزش‌هاي انقلاب اسلامي‌، در سال 1380 بر مبناي رهنمودهاي مقام معظم رهبري، رويكرد جديدي در زمينة استفاده از فنّاوري روز جهت اجراي وظايف و دستيابي به اهداف سازمان تبليغات اسلامي، در اين سازمان دنبال شد و با توجه به تأثيرات قابل توجهي كه ارتقاي روزافزون فنّاوري ارتباطات واطلاعات (ICT) در دگرگوني مناسبات اجتماعي و توسعة دانش و فرهنگ در سال‌هاي اخير ايفانموده است، تصميم بر آن شد كه مؤسسة مستقلي براي پرداختن به اين مقولة مهم تأسيس گردد.

انگيزة اصلي سازمان تبليغات اسلامي بر پاية اين استدلال استوار است كه محتواي مطالب و موضوعات ديني و مذهبي بايد در فرآيندي شكل‌يافته بر مبناي فنّاوري روز ارائه گردد تا از جذابيت‌هاي بيشتري برخوردار بوده، تمايل مخاطبان، به‌خصوص جوانان و نوجوانان را به آن محتوا  افزايش دهد. با درك رسالت فوق، مؤسسة فرهنگي و اطلاع‌رساني تبيان با هدف فعاليت در زمينة فنّاوري ارتباطات و اطلاعات‌، پايگاه اطلاع‌رساني تبيان را راه‌اندازي كرده است اين پايگاه از اوّل تير سال 1381 ايجاد گرديد كه در بخش‌هايي چند فعاليت‌هاي خود را ارائه و گسترش مي‌دهد. هم اکنون اين پايگاه پنجمين سال حيات خويش را سپري مي‌کند و از آغاز تا کنون تغيير و تحولات فراواني را به خود ديده است.

اشاره

مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي که از پيشگامان و پيشتازان عرصه اطلاع رساني در علوم اسلامي و حوزوي بوده است، اينک در تلاشي ديگر با هدف ترويج فرهنگ استفاده‌هاي پژوهشي از شبکه اينترنت و تسهيل دسترسي محققان و پژوهشگران به منابع ديني، کتابخانه ديجيتالي روي خط خود را راه‌اندازي کرده است.اين پايگاه که گنجينه‌اي عظيم و ارزشمند از منابع علوم اسلامي است، به زودي در فاز اول آن 6000 جلد کتاب مربوط به حوزه علوم اسلامي را در خود جاي مي‌دهد.

بدين بهانه، در محفلي صميمانه به حضور دو تن از دست‌اندر کاران تهيه اين برنامه رسيديم تا از چند و چون اين پايگاه مطلع شويم. جناب آقاي سقايي، معاونت فني مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي به عنوان مجري پروژه و جناب حجت الاسلام آقاي بهرامي سرپرست معاونت شبکه اطلاع رساني نور به عنوان متکفل اين پروژه هستند که در اين ميزگرد ما را همراهي مي‌کنند. در اين نوشتار، ضمن تشکر از اين عزيزان، حاصل گفتگوي آنان پيرامون اين پروژه را از منظر خوانندگان محترم مي‌گذرانيم.

 هر گاه برای جستجو و شناسایی مطلب و خواسته مورد نظر خود، درون دنیای بزرگ اینترنت قدم نهاده باشید، شاید اوّلین چیزی که خواسته یا ناخواسته در ذهن شما خطور کرده باشد، اقدام از طریق بهترین و سریع‌ترین ابزار و شیوه برای یافتن مقصود باشد. برای دسترسی به منابع مورد نظر در مدت زمان کمتر، به ناچار باید با راهکار های کاوش در وب و انواع ابزار های مربوط به آن آشنا شد.

ابزار های جستجو در اینترنت متعددند؛ اما بدیهی است که از بین ابزار ‌های کاوش اینترنتی، موتور جستجو و فهرست راهنما دارای اهمیت و کاربرد بیشتری نسبت به سایر انواع می‌باشند. البته بیشتر کاربران عمومی فقط موتور جستجو را می‌شناسند و شاید سایر راه ‌های دسترسی را غیر مفید تلقی می‌کنند. ذکر این نکته راهگشا است که به گونه‌ای می‌توان انواع دیگر را، اقسامی از همین دو نوع به حساب آورد. شاهراه اطلاعاتی را باید به عنوان نوع تخصصی فهرست راهنما و زیر مجموعه آن و فراموتور جستجو، و همچنین پرتال را زیر مجموعه موتور جستجو دانست. شاید به همین علت در برخی متون، ابزار کاوش را دو نوع دانسته ‌اند: موتورجستجو و فهرست راهنما.

اشاره

روزگار کنونى تفاوت‏هاى چشمگیرى با روزگاران پیش از خود دارد. با نگاهى کوتاه به زوایاى مختلف زندگانى انسان می ‏توان به این تحولات در تمامى حوزه ها نگریست. در گذشته، در حوزه روابط انسان‏ها با یکدیگر روابط چهره به چهره جریان داشت؛ یعنى انسان براى رساندن پیام خویش حتماً مى ‏بایست مسیر دور یا نزدیکى را می‌پیمود تا پیام خویش را ابلاغ نماید؛ اما هم اکنون همه چیز رنگ مجازى به خود گرفته است، به گونه ‏اى که ساکنان کره خاکى حتى براى ادامه تحصیل هم نیازمند بیرون آمدن از خانه نمى‏ باشند.

این مسأله در حوزه علوم اسلامى و تبلیغ هم سرایت نموده است؛ چنان که انسان پیش از ما براى پژوهش‏هاى خویش مى ‏بایست حجم وسیعى از منزل یا محل کار خود را به قفسه هاى کتاب اختصاص می‌داد؛ در حالی که پژوهشگر امروزى حجم وسیع‏ترى از آن را در قالب یک لوح فشرده در اختیار دارد. از آن مهم‏تر این‌که اینترنت به عنوان سریع‏ترین وسیله ارتباطى و سرعت تبادل چشمگیر اطلاعات توانسته است به در نوردیدن زندگانى سنتى کمک و به عنوان یک ضرورت در میان تمامى اقشار جامعه مذهبى و غیر مذهبى راه باز کند.

اشاره

همسو با اعلان سال 1385ش از سوی رهبر فرزانه و معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه‌ای –مدّ ظلّه العالی– به نام مبارک پیامبر اعظم(ص) و تأکید ایشان بر استمرار این نام‌گذاری در سال جاری، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در ادامه تولیدات اینترنتی خود، این بار به عرضه لوح فشرده پیامبر اعظم(ص) در اینترنت اقدام نموده است تا به نوبه خود گامی در مسیر معرفی شخصیت و سیره انسان‌ساز آن پیامبر بزرگ الهی بردارد.

نظر به این‌که امروزه از جمله والاترین رسالت رسانه‌های اطلاع‌رسانی، به‌ویژه شبکه جهانی اینترنت، معرفی همه‌جانبه سیره فردی و اجتماعی اهل بیت(ع)، خاصه رسول مکرم اسلام، حضرت محمد مصطفی(ص) است، این مرکز ضمن راه‌اندازی دو پایگاه ویژه پیامبر اعظم(ص) به نام‌های «پایگاه رسول نور(www.rasoolnoor.com)» و «راهنمای پایگاه‌های نبی اعظم(www.nabiaazam.com)»، اقدام به تولید و عرضه لوح فشرده‌ای مشتمل بر محتوای اینترنت در خصوص موضوع مورد نظر نیز نموده است.

همایش آسیب‌شناسی فرهنگ عاشورا در رسانه های مجازی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

در ابتدای این همایش که از سوی فرهنگسرای رسانه و با همکاری دفتر توسعه وبلاگ دینی و هیأت وبلاگ برگزار شد، دانشجویان به ارائه مقالات خود در خصوص دین در فضای مجازی پرداختند. سیدعبدالرسول علم الهدی ، مقاله ای با عنوان «پیام عاشورا در بستر فضای مجازی» و افسانه معلمی در خصوص بررسی روند و تحرکات دین در جوامع مدرن با تکیه بر پایگاهای اینترنتی مهدویت و همچنین طاهره خیرخواه مطلبی با عنوان «تحریفات عاشورایی و فضای مجازی» ارائه کردند.

همچنین در این مراسم معصومه شهبندی و مطهره آخوندی ، مقاله‌ای را با عنوان «تیپولوژی وبلاگ‌های دینی و بازنمایی دین در فضای مجازی» ارائه کردند.