پروژه نرمافزار دانشنامه فرق و مذاهب؛ معرفی، چرایی، هدف، چشمانداز، محتوا و قابلیتها
درآمد
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برای سامان دادن پژوهشهای رایانهای خویش، از گروههای متعدّد علمی و افراد متخصّص و کارشناس در حوزه علوم و معارف اسلامی بهره میبرد و در این سالها، تاکنون محصولات کاربردی و مفیدی را در زمینههای مختلف تولید کرده و در معرض استفاده علاقهمندان و محقّقان قرار داده است. یکی از این گروههای علمی، گروه علوم عقلی نور است که به همت حجّتالاسلام والمسلمین حمیدرضا شیرملکی اداره و مدیریت میشود.
گفتنی است که به کوشش گروه علوم عقلی مرکز نور، محصولات نرمافزاری ارزشمندی تولید و عرضه شده است. یکی از مهمترین پروژههای در دست اقدامِ این گروه، «دانشنامه فرق و مذاهب» است. این پروژه، در راستای تصریح اساسنامه مرکز مبنی بر تولید برنامههای مورد نیاز پژوهشگران علوم اسلامی، بهویژه برای دینپژوهان و علاقهمندان حوزه فرق و ادیان، طراحی شده و به مرحله اجراء درآمده است که به نوبه خود، منبع مناسبی برای پژوهشهای دینی خواهد بود و در مسیر ساماندهیِ تحقیقات حوزه فرق و مذاهب، بسیار راهگشا میباشد.
آنچه در این مختصر از نظر شما میگذرد، گذری است اجمالی بر معرّفی، چرایی و هدف، چشمانداز، محتوا و قابلیتهای تحقیقاتی نرمافزارِ «دانشنامه فرق و مذاهب» که امید است مورد توجّه و استفاده خوانندگان محترم قرار گیرد.
پژوهشمحوری در گام سوم تولید نرمافزارهای نور
اشاره
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، پیشگام در دادهپردازی علوم اسلامی است که تاکنون نرمافزارهای بسیاری را در حوزههای مختلف علوم اسلامی تولید کرده است. این مرکز در مسیر سی ساله دیجیتالسازی متون و تولید نرمافزارها، تاکنون مراحل مختلفی را طّی نموده که میتوان مجموعه فعّالیّتهای گذشته را دو گام اساسی و بنیادی دانست. اینک، گام سوم تولیدات نرمافزاری نور، با ارائه نرمافزار جامع فقه 3 آغاز شده است. این برنامه در راستای ایجاد امکانات و دسترسیهای پژوهشی به محقّق، ویژگیهای برجستهای دارد. در این نوشتار، ضمن تشریح این گامهای سهگانه، مهمترین ویژگیهای پژوهشی جامع فقه 3 معرفی شده است.
بررسی نرم افزار درایة النور نسخه 2 و مقایسه آن با برنامه «جوامع الکلم» و وبگاه «رواة الحدیث الجامع»
اشاره
رجال، دانشی بسیار مؤثّر در علوم اسلامی و از دید کاربرد، بسیار پیچیده است. ازاینرو، استفاده از رایانه برای انجام پژوهشهای رجالی، بسیار توصیه میشود. برنامه درایةالنور 2، از مهمترین برنامههای رایانهای در رجال شیعه است که قابلیتها و امکانات گوناگونی برای پژوهشگران فراهم کرده است. در این مقاله، به بررسی مقایسه ای این برنامه با برنامه «جوامع الکلم» و پایگاه «رواة الحدیث الجامع» از دید رابط کاربری خواهیم پرداخت.
روند تحلیل و طراحی نرم افزار درایة النور 2
اشاره
در روند تولید نرمافزارهای پژوهشی، بعد از انجام کارهای تحقیقاتی سنگین و گسترده، فرایندهای فنّی کار نیز بسیار مهمّ و درخور توجّه است. آنچه زحمات و تلاشهای پژوهشی را سروسامان میدهد و در معرض استفاده آسان و کاربردی محقّقان قرار میدهد، همین قابلیتهای فنّی است که تکمیلکننده پروژههایی از این دست به شمار میرود.
آنچه در این گفتوگو از نظر شما خوانندگان عزیز میگذرد، مطالبی است که از زبان مدیر فنّی نسخه جدید نرمافزار درایةالنور، حجّتالاسلام والمسلمین، مهندس صفایی، مطرح شده است که بهروشنی، روند تحلیل و طراحی این محصول رجالی را تبیین نموده است. درایةالنور یا دانشنامه رجال شیعه، از جمله محصولات تخصّصی نور است که برای محقّقان علم رجال و حدیثپژوهان، بسیار مفید و کارآمد است. امید است مطالب عرضهشده در این مصاحبه، برای مسئولان، مدیران، علاقهمندان و کاربران این نرمافزار، مفید واقع شود و دورنمایی از زحمات ارزنده و ماندگار دستاندرکاران این برنامه را به تصویر کشد.
مراحل آماده سازی و تولید نرم افزار درایة النور
اشاره
آنچه را در این متن میخوانید، گفتوگویی است با حجّتالاسلام والمسلمین سید محمدجواد شبیری، مسئول پروژه درایة النور که درباره مراحل آمادهسازی و تولید این نرمافزار رجالی سخن گفتهاند. ایشان ضمن تبیین روند تهیه این محصول که از اولین تولیدات نور در دهه 70ش محسوب می شود، به برخی مشکلات این مسیر نیز پرداختهاند و نگاهی گذرا به پیشینه این محصول ارزشمند داشتهاند که از نظر خوانندگان عزیز میگذرد.
نگاهی به نرم افزارهای حوزوی نور
اشاره
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، از مراکز پیشرو در حوزه دادهپردازی و هوشمندسازی متون و منابع مربوط به علوم و معارف اسلامی است که تاکنون محصولات ارزشمندی را به جامعه علمی و پژوهشی تقدیم نموده و بار سنگین تحقیق و بازیابی محتواهای دینی و اسلامی را تا حدّ چشمگیری کاهش داده است. از جمله تولیدات فاخر این مرکز، عرضه نرمافزارهای مرتبط با دروس و علوم رایج در حوزههای علمیه است. به اذعان خود طلاب و اساتید حوزههای علمیه کشور، محصولات نور، مسیر دانش را هموار نموده و یاریرسانِ محقّقان در راه استخراج دقایق و نکات علوم و معارف اسلامی است. از این رو، بر آن شدیم در این نوشتار، به اختصار، محتوای علمی این محصولات کارآمد را معرّفی کنیم. امید است که مورد استفاده خوانندگان و علاقه مندان قرار گیرد.
آشنایی با فعالیت های گروه علوم عقلی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)
چکیده
در این نوشتار، فعّالیت های گروه علوم عقلی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، اعم از چگونگی تحلیل محتوا در معاجم موضوعی فلسفی و درختوارههای کلام اسلامی و نیز کتابخانههای حکمت اسلامی، کلام اسلامی و عرفان، همراه با معرّفی نرمافزارهای تولیدشده و نرم افزارهای در حال تولید، معرّفی میگردد.
تجمیع احادیث شیعه و اهل سنت؛ ضرورت ها و راهکار ها
چکیده
صرفنظر از ملاکهای مقبولیت حدیث نزد هر یک از فریقین، انتساب روایات به پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) و نیز در نزد اهلسنّت، مرویات صحابه و تابعان، ضروری مینماید. این مکتوبات پُرارزش، با تمامی مشترکات و تفاوتهای ساختاری و محتوایی، باید در کنار یکدیگر و در بستری واحد قرار گیرند تا پژوهشگران حدیثی بتوانند مطالعات گسترده تحقیقی و تطبیقی خویش را بهراحتی انجام دهند. این نوشتار، به بررسی ضرورتها، فایدهها و راهکارهای گردآوری احادیث فریقین در بستر دیجیتال و نیز پاسخگویی به شبهات و دیدگاههای مخالف پرداخته است.
مراکز حدیثی و فناوری اطلاعات؛ معرفی و بایسته ها
چکیده
مفهوم «مراکز حدیثی» در علوم حدیث، مصادیق گوناگونی دارد. یکی از مصادیق آن، حوزههای جغرافیایی رخدادهای حدیثی و مصداق دیگر آن، مؤسسهها و سازمانهایی است که در زمینه حدیث فعّالیّت میکنند. در این نوشتار، معنای دوم قصد شده است. از این رو، مراکز و مؤسسههای حدیثی بهاجمال معرفی شده، فعّالیّتهایشان بهاختصار بیان خواهد گردید. سپس، به بررسی زمینههای استفاده از فنّاوریهای نوین اطّلاعاتی در علم حدیث میپردازیم و توصیههایی برای بهرهمندی مؤثّر از این فنون در زمینه مباحث گوناگون دانش حدیث عرضه خواهد شد.
پیشینه فعالیت های حدیثی در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
چکیده
بنیان فعّالیّت های مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، در طیّ سی سال که از راهاندازی آن میگذرد، بر ارائه متون دیجیتالی و پژوهش و فراوری منابع و متون اسلامی، با محوریت قرآن کریم و احادیث پیامبر و ائمه معصومان (علیهم السلام) شکل گرفته است. این فعّالیتها، همپای رشد فنّاوری اطّلاعات، در قالب دیجیتال و در سکوهای برخط و برونخط، به مخاطبان عرضه شده است. با توجّه به جایگاه و اهمّیّت حدیث در میان علوم اسلامی، بخش مهمی از فعّالیّتها و در نتیجه محصولات این مرکز، در زمینه حدیث و خدمت به حدیث اهلبیت (علیهم السلام) بوده است. در این نوشتار، ضمن بیان سیر تکاملی فعّالیتهای حدیثی مرکز نور، محصولات حدیثی آن معرّفی میگردد.