ره آورد نور

در لایحه جرایم رایانه ای مصوب مجلس آمده است هر کسی به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده، محتویات مستهجن را منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد ارسال یا انتشار یا تجارت، تولید یا ذخیره یا نگهداری یا ارسال کند به حبس از 91 روز تا 2 سال با جزای نقدی از 5 میلیون ریال تا 40 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

در دنیای مجازی اینترنت یکی از اهداف اصلی دشمنان برای ضربه زدن به ارزش ها و باورهای دینی و انقلابی مردم راه اندازی شبکه های سازمان یافته از سایت های مستهجن، ضددینی، ضدفرهنگی و ضد ارزش های انقلاب اسلامی است. در چنین شرایطی وظیفه خانواده، مسئولان نهادهای امنیتی و فرهنگی در مقابله با چنین معضلی دو چندان می شود؛ چرا که دشمنان ایران اسلامی با تمام توان وارد یک نبرد مجازی علیه ارزش های شناخته شده و قابل احترام جامعه اسلامیمان شده اند و باید برای چنین مقابله ای از ابزارهای فرهنگی استفاده نماییم. از همه مهمتر، نظارت و کنترل والدین بر کامپیوترهای خانگی خود و مراقبت از جوانان و نوجوانانی که به نوعی از کاربران اینترنتی محسوب می شوند لازم و ضروری به نظر می رسد، چرا که در این نبرد مجازی، ستیز و جنگی تمام عیار از سوی دنیای استکباری غرب علیه ایمان، باور، فرهنگها و حتّی آداب و رسوم جوامع دیگر ایجاد شده است.

اشاره

ظهور فناوری های نوین ارتباطی در عصر حاضر، به همراه نوآوری هایی که در فضای مجازی به وجود آمده، موجب اختلال در روابط خانواده ها شده است. هدف ما در این مقاله، بررسی نقش مخرب فضای مجازی بر آموزه های دینی خانواده هاست. فضای مجازی، فضای محیط الکترونیکی یا محیط شبکه ای از رایانه هاست که با استفاده از جلوه های سمعی و بصری سعی دارد تا اشیاء و واقعیت های سه بعدی جهان واقعی را مشابه سازی کند که فاقد مادّیّت فیزیکی هستند. در حال حاضر، جامعه سنّتی به سوی جامعه الکترونیک در حال حرکت است. نهاد خانواده، یکی از ارکان مهم جامعه است و از زمانی که اینترنت وارد فضای خانواده ها شده تا به امروز، با وجود تمام محاسن و مزایای آن، یکسری آثار مخرب و نگرانی هایی را بر خانواده ها تحمیل نموده است. آمار کاربران اینترنتی ایران، بیش از 36 میلیون و 500 هزار نفر است. امروزه روش های ارتباطی با دیگران از طریق اینترنت، افزایش یافته است و خانواده های ایرانی در سبد فرهنگی خود، با شبکه های ماهواره ای، فضای مجازی و رسانه های مدرن مواجه اند که هر کدام به نوبه خود، بخشی از فرآیند تأثیرگذاری در خانواده را دارند. هم اینک، فضای مجازی موجب آثار روانی، فردی و اجتماعی شده و نقشی مخرب بر خانواده ها داشته و دارد. آموزش و پرورش، به عنوان یک ارگان مهم جامعه اسلامی، برای مواجهه با این فرایند فرهنگی، وظایف مهمی را به عهده دارد تا بتواند آموزه های دینی خانواده را حفظ نماید.

اشاره

هم زمان با رشد فناوری و دستیابی بشر به دستاوردهای پیشرفته، سطوح مختلف جامعه انسانی نیز فرهیخته تر و داناتر می شود. افزایش دانایی با سهولت دسترسی به اطلاعات و رشد دانش، نسبت مستقیم دارد و در این میان، بسترها و ابزارهای اطلاع رسانی نیز تکامل یافته و در تعامل با دانش، روزآمد شده، پیوسته بروز تازه تری می یابد. هم افزایی دانش نظری و تولید ابزار صنعتی، به گونه ای سرعت گرفته است که تصور اینکه فردا چه ابزاری، به خصوص در زمینه های فناوری اطلاعات و ارتباطات، تولید و عرضه خواهد شد، حتی برای کمپانی های مطرح در این زمینه نیز دشوار شده است.

رابطه فرهیختگی جوامع و بهره برداری از ابزارهای فناورانه، به شکلی صحیح و در جهت تکامل اجتماع، یک رابطه طبیعی است؛ اما اگر جوامعی بخواهند این معادله را بر هم بزنند، یعنی به دنبال استفاده از ابزارهای فناورانه باشند، اما طرف دیگر معادله را که فرهیختگی و دانش افزایی آحاد جامعه و آشنایی با دانش کاربری و فرهنگ استفاده صحیح از این ابزار است، در نظر نگیرند و به آن بی توجهی کنند، بدیهی است که سردرگمی جامعه و متولیان آن را در پی خواهد داشت. آنگاه طوفان اطلاعات و فناوری های آن، موجب درهم ریختگی فرهنگ و فروپاشی اخلاق و هنجارشکنی های گسترده خواهد شد. ضمن اینکه چندصدایی و هیاهو در مدیریت بحران ناشی از افسار گسیختگی فناوری های اطلاعات و ارتباطات، مدیریت آن را در دراز مدت دچار سردرگمی و ناکارآمدی می سازد.

آنچه در این نوشتار می خوانید، دورنمایی از پیشینه ورود اینترنت به ایران و بیان فراز و نشیب های مطرح در این باره است که امید می رود مورد استفاده خوانندگان عزیز و دست اندرکاران امر قرار گیرد.

اشاره

دومین نشست از مجموعه نشست های موضوع شناسی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با عنوان »موضوع شناسی جرایم اینترنتی» برگزار شد.

در این نشست که در روز پنجشنبه 6 اسفند 83 در سالن همایش های ساختمان شماره دو دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تشکیل شد، حجة الاسلام و المسلمین احمد مبلّغی مدیر پژوهشکده فقه و حقوق، ابراهیم شفیعی سروستانی عضو هیئت علمی پژوهشکده، رضا پرویزی دبیر کمیته مبارزه با جرایم رایانه ای معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضائیه و امیر دولتشاهی وکیل دادگستری و پژوهشگر این معاونت، به ایراد سخنرانی پرداختند.

اشاره

امروزه در مسیر همگانی شدن استفاده از فناوری های نوین، می توان به کاهش شکاف دیجیتالی، بهبود شاخصه های کیفیت زندگی و دستیابی به نهادهای مدنی امیدوار بود؛ اما باید به خاطر داشت که فضای مجازی ناشی از شبکه های رایانه ای بسیاری از تعاریف و قانون ها را تحت تأثیر قرار داده است. بنابراین، چگونگی تعامل با این «کنش ها» پر اهمیت است و در راستای طرح مسئله چالشهای حقوقی فضای مجازی، باید تعامل انسان و اجتماع با این فضا را به درستی شناخت.

در همین زمینه، با مهندس محمد حسن محوری، از کارشناسان رسمی دادگستری در رشته رایانه، درباره جرایم رایانه ای و جرایم محیط مجازی و بررسی زمینه های حقوقی و چالش های فضای دیجیتال، گفتگویی را ترتیب داده ایم که از نظر خوانندگان محترم می گذرد.

چکیده

پیدایش رایانه و پس از آن دنیای مجازی اینترنت، همراه خود دستاورد‌های مثبت و منفی بسیاری داشته و دارد. از جمله پیامد‌های منفی آن, پیدایش جرایم نوظهور رایانه‌ای و اینترنتی( Computer & Cyber Crime) است‌. این نوشته در صدد کاوش در مورد چیستی جرایم رایانه‌ای از دریچه حقوقی است‌. ویژگی‌های خاصی چون: تخصصی و علمی بودن، دارای حیثیت عمومی و خصوصی بودن، پیچیدگی خاص، دشوار بودن تعیین صلاحیت کیفری، جهانی بودن، دشوار بودن کشف بزهکار که در این دست از جرایم بروز کرده، است آن را از دیگر جرایم متمایز می نماید‌. ما در این نوشته به طبقه‌بندی این جرایم با توجه به نوع تأثیر آن می‌پردازیم‌. از این‌رو، می‌توان این جرایم را چنین طبقه‌بندی کرد:

الف – جرایم رایانه‌ای  فرهنگی، شامل: جرایم بر ضد مالکیت فکری و جرایم اخلاقی چون جرایم توهین و اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن، جرایم محتوا (Content Crime)و افشای اسرار خصوصی افراد می‌شود.

 چكيده

در جوامع امروزي، همگام با پيشرفت روزافزون فناوري‌هاي جديد، نياز به اطلاعات و امكان استفاده از آن، از ضروريات اساسي است. با توجه به پيشرفت‌هاي قرن اخير در زمينه علوم رايانه، فناوري اطلاعات از اهميت ويژه‌اي برخوردار است؛ به‌ طوري كه قرن حاضر را «عصر اطلاعات» نيز ناميده‌اند؛ قرني كه در آن، استفاده بهينه از اطلاعات عامل مهم توسعه و پيشرفت تلقي مي‌گردد.

وابستگي رشد علم و دستيابي به اطلاعات، اهميت فناوري اطلاعات را بيشتر نشان مي‌دهد؛ چنان‌كه يكي از عوامل مهم در ارزيابي پيشرفت كشورها، ميزان دستيابي به اطلاعات و چگونگي استفاده از آن است. از سوي ديگر، گسترش امكان دسترسي به شبكه‌هاي متصل به هم، مسائل مهم اخلاقي، حقوقي و فرهنگي جديدي را مطرح مي‌سازد.

محرمانه بودن اطلاعات شخصي كه در شبكه‌هاي عمومي قابل دسترسي است، از مهم‌ترين مسائلي است كه بايد مورد توجه دقيق قرار گيرد. راهزني‌هاي الكترونيكي و ساير جرم‌هاي انفورماتيكي، عدم رعايت حق ناشر نيز از اين مقوله بوده و بايد مورد بررسي واقع شوند.

چکیده

انسان عصر حاضر، افزون بر دنیای فیزیکی، که از زمان خلقت خود با آن مانوس بوده و با شرایط و مقتضیات آن خو گرفته، به دنیای جدیدی به نام فضای سایبر پا گذاشته که از ویژگی های متمایزی برخوردار است. این فضا توانمندی هایی برای پیشبرد بهینه امور در اختیار دارد که بشر را ناگزیر از به کارگیری بدون تبعیض و فراگیر آن در تمامی عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، صنعتی، بهداشت و درمان و حتی نظامی کرده است. انعطاف پذیری و سادگی بی نظیر در کاربری، حتی موانع سنی و میزان دانش و مهارت را نیز برداشته است. بی تردید، این وضعیت بیم و امیدهایی را بر می انگیزد. اما آن چه مسلم است این که بهره برداری صحیح و سودمند از این فضا مستلزم رعایت هنجارهایی است که تخطی از آنها میتواند باعث آسیب هایی شود و برخی از آن­ها حتی مستوجب جرم انگاری و مجازات گردند. با این حال، چنان چه به کاربران، که مانند کودکی نوپا در این دریای بیکران رها هستند، آموزش های صحیحی داده نشود، هرگونه مقابله با هنجار شکنی های سایبری در جهت برقراری موازین اخلاقی سایبری، می تواند با ایرادات جدی حقوقی و اخلاقی مواجه گردد. این نوشتار بر آن است با بررسی راهکارهای پیشگیری اجتماعی از جرایم سایبری، به عنوان شاخه های از پیشگیری از وقوع هنجارشکنی های مجرمانه سایبری، میزان کارایی آن را در نهادینه سازی هنجارهای اخلاقی سایبری مورد بررسی قرار دهد.

مقدمه

در حالی که کامپیوترها فراگیرتر و استفاده‌ی آن‌ها راحت‌تر شده است، مجرمان یاد می‌گیرند که چگونه آن‌ها را برای سوء استفاده به کار ببرند.

به تازگی میلیاردها دلار خسارت در دنیای دیجیتال کشف شده است و میلیاردها دلار خسارت دیگر هنوز به صورت کشف نشده باقی مانده ‌است. تریلیون‌ها دلار سرقت می‌شود که بیشتر آن‌ها هیچ گاه پیدا نمی‌شود. مجرمان حرفه‌ای قرن بیست‌‌و‌یکم از راه رسیده‌اند؛ مجرمان دنیای دیجیتال. بدتر از همه این‌که هر کسی که با کامپیوتر آشنا باشد، می‌تواند مجرم شود. می‌تواند هر مرد، زن یا هر بچه‌ای باشد. خود جرم در طبیعت معلوم است. گاهی اوقات ثبت می‌شود و گاهی نمی‌شود ـ صرفاً در دنیای دیجیتال و تنها با سوابقی که به صورت الکترونیکی ثبت می‌شوند، رخ می‌دهد.

امنيت شبكه هاي سايبري و كليه سيستم هاي رايانه اي در هر كشوري از اهميت زيادي برخوردار است. تقويت زيرساخت هاي سايبري، جايگاه ويژه اي در پدافند غير عامل كه به تازگي از سوي مراجع ذي صلاح در ايران ابلاغ شده است، دارد. اتخاذ تدابير امنيتي در زمينه فناوري هاي رايانه اي و سايبرنتيك مهم ترين اقدام براي پيشگيري از آسيب هاي احتمالي در برابر هر گونه اقدامات تروريسم سايبري مي باشد.