ره آورد نور

برگزاری اولین همایش هوش مصنوعی و علوم اسلامی در شهریور 1398

 اوّلین همایش ملّی هوش مصنوعی و علوم اسلامی با همت مرکز مدیریت حوزه های علمیه و همکاری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) و مؤسسه اشراق و عرفان و آزمایشگاه داده کاوی دانشکده کامپیوتر دانشگاه علم و صنعت ایران در تاریخ 16 آبان 1398 در مدرسه علمیه معصومیه قم برگزار خواهد شد.

 اهدافی که برای این همایش اعلام شده اند عبارت اند از:

• - شناسایی فضلای حوزوی و دانشگاهی فعال در هر یک از عرصه‌های مورد نیاز در این پژوهش کاربردی بین رشته‌ای
• - افزايش كارآيی و اثربخشی مطالعات و تحقیقات حوزوی با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی
• - آشنایی با آخرین دستاوردهای هوش مصنوعی قابل کاربست در فرآیند تولید علوم اسلامی
• - تشکیل زیرگروه‌های عملیاتی از محققین علاقه‌مند برای بیان قواعد و اصول به زبان ماشین
• - بررسی تحلیلی فرصت‌ها و تهدیدهای حضور هوش مصنوعی در علوم حوزوی
• - ثبت نام برای کارگاه‌های آموزشی در حوزه‌های گوناگون هوش مصنوعی
• - توانمندسازی طلاب مستعد برای بهره‌گیری از ابزارهای هوش مصنوعی
• - تجمیع آراء، نظرات و مقالات و تضارب آرا بین موافقین و مخالفین
• - بررسی تحلیلی نگاه حاصل از منطق توصیفی به فقه و اصول

امّا محورهایی که برای این همایش اعلام شده است عبارت اند از:

1- امکان یا عدم امکان بهره‌گیری از هوش مصنوعی در فرآیند تولید علوم اسلامی

• + امکان استفراغ وسع توسط هوش مصنوعی، توجّه به روند رو به رشد مباحث هوش مصنوعی، وجود نظائر ارتباط بین رشته‌ای با هوش مصنوعی، کارهای انجام شده مشابه در علومی غیر از علوم اسلامی
• - علوم انسانی علوم مهندسی نیستند، وجود قرائن غیر لفظی برای فهم، روشن نبودن حدود مفاهیم برای برخورد دیجیتالی با مفاهیم، لزوم تجمیع قرائن در برابر رفتار الگوریتمیک، هم‌فضا و هم ادبیات نبودن افراد مختلف، لزوم خلاقیت در فرآیند استنباط علوم اسلامی و خلاق نبودن کامپیوتر

 2- لزوم یا عدم لزوم حرکت به سمت کاربست هوش مصنوعی در فرآیند تولید علوم اسلامی

• + بررسی وجوب استفراغ وسع با بهره‌گیری از فنّاوری، توجّه به گستردگی اطّلاعات، مشکل فراموشی و عدم التفات انسانی، رسیدن به ساخت‌یافتگی دانش، امکان تحقیق‌های آماری و جست‌وجوهای مفهومی، دقت بالاتر در تبیین علوم، رسیدن به استانداردسازی ادبیات گفت‌وگو و ...
• - نداشتن دستاورد خاصّی همراه با هزینه‌ زیاد، پر زحمت بودن وارد کردن اطّلاعات در الگوی کامپیوتری، عدم تصویر روشن از این کاربست، نتیجه‌بخش بودن فرآیندهای موجود در استنباط علوم اسلامی، عدم مقبولیت توسط (واسطه‌گیری) در اجتهاد بین علماء و ...

 3- چالش‌های پیش‌روی کاربست هوش مصنوعی در فرآیند تولید علوم اسلامی

1. ریاضی‌وار نبودن علوم انسانی، وجود قرائن غیر لفظی برای فهم، روشن نبودن حدود مفاهیم برای برخورد دیجیتالی با مفاهیم، لزوم تجمیع قرائن در برابر رفتار الگوریتمیک، هم‌فضا و هم ادبیات نبودن افراد مختلف، لزوم خلاقیت در فرآیند استنباط علوم اسلامی و خلاق نبودن کامپیوتر
2. تحلیل مواردی هم‌چون مرجع ضمیر، وصف مشیر، حیثیت تعلیلیه و تقییدیه، تشخیص، مجازات، دلالت های التزامی و تضمنی، دلالت اقتضاء، کشف تفاوت بین ارشادی و مولوی و تأسیسی و إمضائی، وجود توضیحات غیر محتوایی و بی‌ارزش در متن، مشترکات لفظی (اشتراک در وضع / تفاوت در فضای استفاده / تفاوت بر اساس دوره زمانی یا مکان / تفاوت بر اساس راوی)، وجود شروط و مقدرات غیر منظّم در عبارات، تشخیص قید بودن برای هیئت یا مادّه

 4- بسترهای فناورانه استفاده از هوش مصنوعی در فرآیند تولید علوم اسلامی

• * مهندسی هستان‌نگار، یادگیری هستان‌نگار، ساخت خودکار هستان‌نگار، استخراج دانش، استخراج قانون، بازیابی معنایی دانش، یادگیری ماشین، یادگیری تشویقی، یادگیری Q، یادگیری قانون وابستگی، شناسایی الگو، منطق توصیفی، منطق محمول‌ها، منطق فازی، منطق شهودی، محاسبه با کلمات، پایگاه‌های داده، پایگاه‌های دانش، سیستم‌های استنتاج، فهم زبان طبیعی، سیستم‌های خبره.

5- اقدامات انجام شده در راستای فهم ماشینی دانش دینی در حوزه‌ی علمیه و دانشگاه‌ها

• * تولید پایگاه‌های دانش مورد نیاز، برچسب‌گذاری پیکره‌های بزرگ متنی، پیاده سازی الگوریتمی مباحث فقهی، پیاده سازی الگوریتمی مباحث رجال و اعتبارسنجی، تولید موتورهای تحلیل متن (صرف و نحو)، تولید شبکه‌ی واژگان (وردنت عربی)، تولید گراف دانش (دی‌بی‌پدیا) عربی، ارائه‌ی موتورهای استخراج دانش عربی، تولید اصطلاح‌نامه‌ی علوم مختلف همچون اصول و فقه و فلسفه.

6- پیامدهای فردی و اجتماعی حضور هوش مصنوعی در فرآیند تولید علوم اسلامی

• * لزوم پرهیز از تصور غلط جانشینی هوش مصنوعی به جای علماء علوم اسلامی و ایجاد تصوّر صحیح شأن دستیاری هوش مصنوعی برای علماء و به‌ویژه فقهاء عظام، لزوم انسجام نیروهای مستعد و توانمند، تکاپوی جدید در فضای طلاب، هم‌گامی با علم روز و مکاتب رقیب، شبهه شناسی بهتر، ایجاد وسواس فکری و سخت شدن اطمینان

گفتنی است که علاقه مندان به ارائه آثار مرتبط با موضوع این همایش می توانند تا تاریخ 1 شهریور 1398 آثار خود را از طریق پایگاه اینترنتی همایش به نشانی aiis.najafsys.ir در سامانه ثبت و مدیریت مقالات جهت شرکت در همایش ارسال نمایند.

همچنین اعلام شده است که نتایج داوری آثار شرکت کرده در این همایش 26 مهر اعلام می شود و در طول تابستان 1398 کارگاه های آموزشی مرتبط با موضوع همایش برای علاقه مندان برگزار خواهد شد.

لازم به ذکر است، اولین پیش‌نشست این همایش، 29 فروردین 1398، ساعت 11 الی 13 در تالار اجتماعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور) برگزار می‌شود و دومین پیش نشست نیز در 5 اردیبهشت 1398، ساعت 11 الی 13 در تالار اجتماعت مدرسه علمیه معصومیه برگزار خواهد شد.