اسلام، بحران معنوی غرب، فضای مجازی
چکیده
مدرنیتهای که ارمغان نگاه مادی صرف به انسان و جهان است، بشر امروز، بهویژه غربیان را با بحرانهای روانی گوناگون مواجه کرده است. نگاه نقدی دانشمندان غربی به فنّاوریزدگی و ماشینیشدن زندگی، و نیز ایجاد مراکز معنادرمانی برای رفع معضلات ناشی از زندگی مادّیانگارانه صرف در میان غربیان، رویآوردن مردم به ادیان شرق مانند ذن و بودیسم، راهاندازی مکاتب عرفانی و معنویتهای ساختگی، از نشانههای تلاش غرب برای رهایی از بحرانی است که دامنگیرش شده است. در چنین وضعیتی، معرّفی اسلام به مثابه دین آسمانی که برای سعادت انسان برنامهای مدوّن دارد، پذیرش بیشتری خواهد داشت. در این مقاله، نقش فضای مجازی در معرّفی اسلام به جوامع غرب با توجّه به نامههای رهبری بررسی خواهد شد.
ضرورت توجّه به دو حوزه حاکمیتی و کاربری فضای مجازی
اشاره
اهمیت فضای مجازی و فراگیری آن، موجب شده است که مقام معظم رهبری در جلسات و دیدارهای عمومی، بارها در باب فضای مجازی سخن گفتهاند. وضعیت نابسامان فعلی فضای مجازی در ایران و بحث و گفتوگو و اختلافنظرها در این باره، همچنان وجود دارد؛ اما باید گفت که فرمایشهای ایشان در این خصوص، کامل و روشنگر است.
متأسّفانه، هرکس برای تبیین یا اثبات نظر خود در مورد فضای مجازی، تنها به گوشهای از سخنان ایشان توجّه میکند و از نگاه جامع به تمام بیانات و فرمایشهای ایشان غفلت میورزد. سخنان ایشان در باب فضای مجازی را میتوان به دو حوزه حاکمیتی و کاربری فضای مجازی تقسیم کرد.
در این گفتوگو، با جناب آقای محمدرضا سیفی، فعّال و پژوهشگر فضای مجازی، در باره این دو حوزه به بحث نشستهایم.
نظارت بر فضای مجازی و حریم خصوصی کاربران
چکیده
نظارت بر فضای مجازی با هدف صیانت از حقوق کاربران، از الزامات این فضاست که در کشورهای گوناگون، قوانین و مقرراتی برای آن تدوین شده و بر پایه آن، حقوق و تکالیفی برای کاربران فضای مجازی تعیین گردیده است. از چالشهای مطرح در نظارت بر فضای مجازی، تعارض احتمالی آن با حریم خصوصی کاربران است. در این مقاله، به بررسی جنبههای نقض حریم خصوصی کاربران با وضع قوانین نظارتی و راههای جلوگیری از نقض حریم خصوصی پرداخته خواهد شد.
آیا در مدیریت فضای مجازی موفق بودهایم؟
اشاره
رسانههای اجتماعی، علاوه بر نقش رسانهای خود در فضای مجازی، ظرفیت ساماندهی و سازماندهی حرکتهای اجتماعی و مانورهای خیابانی را در فضای حقیقی دارند. شبکههای اجتماعی، شامل: وبلاگها، میکروبلاگها، سایتهای بهاشتراکگذاری لینک، عکس، فیلم و خبر، ویکیها، فرومها، خبرخوانها و سایتهای اجتماعی، از جمله فنّاوریهایی هستند که امکان تعامل اطّلاعات و دیدگاهها را در محیط اینترنت به وجود میآورند.
سرمایهگذاری ایالت متحده روی فنّاوری شبکههای اجتماعی با برنامهریزی، راهبرد مدون و بودجه مصوب در حمایت از اغتشاشهای ایران، نشاندهنده اهمیت فوقالعاده و بهرهگیری ابزاری نظام سلطه از این نوع رسانه است.
در این گفتوگو، حجّتالاسلاموالمسلمین سعید صلح میرزایی، مسئول دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب اسلامی در قم، به بررسی دغدغهها و منظومه فکری رهبری در باره فضای مجازی و آسیبهای این حوزه پرداخته است که در ادامه، تقدیم میشود.
اهمیت و ضرورت مدیریت فضای مجازی
اشاره
همزمان با گسترش فضای مجازی، بحث مدیریت و کنترل این فضا و بهویژه مدیریت سکوهای ارتباطی هم به میان آمده است. از آنجا که مالکیت و مدیریت سکوهای ارتباطی در اختیار دشمن بوده است، در هنگامه فتنه و آشوب، نقش این ابزار ارتباطی در زمینهسازی برای نفوذ دشمن، بهمراتب روشنتر شده است. مدیریت فضای مجازی و کنترل روشهای ارتباط و نظارت بر محتواها و ابزارهای ارتباطی، از جمله مسائل مهمی است که همیشه و بهخصوص در زمانهایی که امنیت جامعه به خطر افتاده، مورد توجّه قرار گرفته است. در این نوشتار به ضرورت مدیریت فضای مجازی و ابعاد مدیریت آن اشاره شده و لزوم استفاده از زیرساختهای داخلی، تبیین شده است.
کلیدواژگان: فضای مجازی، اغتشاشات، فیلترینگ، سکوهای ارتباطی.
بایدها و نبایدهای نظارت بر فضای مجازی
اشاره
امروزه فضای مجازی یا دیجیتال، اهمیتی همسانِ فضای واقعی یا بیرونی دارد. بدیهی است که شناخت درستِ ویژگیها، آثار و پیامدها و نیز نظارت و مدیریت صحیحِ این فضا، نقش بسزایی در سلامت و پیشرفت زندگی بشری ایفا میکند. در این راستا، دقایقی را با جناب حجّتالاسلام و المسلمین دکتر محمدحسین بهرامی، رئیس محترم مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، به گفتوگو نشستیم تا بایدها و نبایدهای نظارت بر فضای مجازی را مرور نماییم. نوشتار پیش رو، ضمن نگاه به وضعیت فعلی مجازی، مسئولیت و جایگاه متولیان، سازمانها و نهادهای علمی و فرهنگی را در زمینه نظارتی بایسته و شایسته بر این فضا یادآور شده است.
امید است، آنچه از نظر شما خوانندگان عزیز و علاقهمندان این دست مباحث میگذرد، مورد استفاده قرار گیرد.
مدیریت فضای مجازی و مطالبات رهبری
اشاره
رهبر حکیم و فرزانه انقلاب، در همان نخستینایام توسعه اینترنت در کشور، بر لزوم مراقبت از فضای مجازی و انجام اقدامهای لازم تأکید نمودند؛ چنانکه بیانات معظمٌ له در آذرماه سال 1381ش گواه این موضوع است. ایشان در سال 1390 با تشکیل شورای عالی فضای مجازی، تلاش برای مدیریت فضای مجازی، بومیسازی سختافزارها و نرمافزارهای پُرکاربرد، بهرهگیری حداکثری از فرصتها و پیشگیری جدی از تهدیدها و آسیبهای این فضا را از مسئولان امر مطالبه کردند. کوتاهی و بیتوجّهی برخی از متولّیان و مجریان به این مطالبات، باعث شد ایشان در سالهای اخیر نیز بارها از وضعیت آسیبزا و رهاشده فضای مجازی کشور و سلطه دشمنان بر آن، بهشدّت اظهار نارضایتی نمایند و از کوتاهی مسئولان گلایه کنند؛ بیانات ایشان از سال 1395 تا 1400ش، بیانگر دغدغههای رهبری در خصوص مدیریت سنجیده و درست فضای مجازی است.
در این نوشتار، ضمن اشاره به برخی از منویات رهبری، به گوشهای از کاستیها و نقایص عملکرد مسئولان مدیریت فضای مجازی میپردازیم؛ هرچند این انتقادها و انتظارهای بجا، نفیکننده زحماتِ انجامشده یا در دستِ انجامِ متولّیان امر در تحقّق بخش اندکی از مطالبات رهبری، نیست.
حوزه علمیه و استفاده بهینه از فضای مجازی و هوش مصنوعی
اشاره
به مناسبت یکصدمین سالگرد تأسیس حوزه علمیه قم، با عضو هیأت امناء مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، جناب آقای دکتر بهروز مینایی، گفتوگو نمودهایم و به طرح مباحثی چند در خصوص بازآفرینی حوزههای علمیه در فضای مجازی پرداختهایم و رسالت سنگین حوزه علمیه را در استفاده بهینه از فضای مجازی و نیز کاربست هوش مصنوعی در تولید و عرضه جذابتر پیام دینی به مخاطب، یادآور شدهایم.
تأثیر فناوری بر دینداری و فرهنگ
چکیده
دین و فرهنگ، در زندگی انسان نقش مهمی را ایفا میکنند و از سوی دیگر، فنّاوری و ابزارهای فنّاورانه، میتوانند دین و فرهنگ و انسانیّت را نشانه روند. قرائن موجود، بیانگر آن است که جوامع پیشرفته یا جوامعی که خود را در معرض فنّاوری افسارگسیخته قرار میدهند، بیشتر در مسیر جدایی از دین و فرهنگ واقع شده و از هویت حقیقی خویش جدا میشوند. از نگاهی دیگر، مزایا و منافع فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات بر کسی پوشیده نیست و چنانچه در زیر چتر انسانیت و دین و فرهنگ مدیریت شود، بسیار پُرفایده و کارآمد خواهد بود. در این مقاله، تأثیر فنّاوری بر دینداری و فرهنگ مورد بررسی قرار گرفته است.
ظرفیتهای تبلیغ دینی در فضای مجازی
اشاره
در جهان امروزی، تعداد کاربران فضای مجازی پیوسته در حال افزایش است. این فضا به دلیل گستردگیای که دارد، میتواند محلّ خوبی برای اطّلاعرسانی، تبلیغ و ترویج آموزههای دینی باشد. ظرفیت فضای مجازی، با وجود تهدیدها و الزاماتی که دارد، فرصت مغتنمی را برای مبلّغان دینی و اصحاب فرهنگ و اندیشه فراهم نموده است که میتوانند از این رهگذر، آموزهها و تعالیم اصیل دینی را بر اساس سطح و نیاز مخاطبان ارائه نمایند. ضرورت حضور مبلّغان حوزوی در این فضا، بر کسی پوشیده نیست. این مسئله، بهویژه در در ایام گسترش و شیوع بیماری کرونا، بیشتر احساس میشود. به همین مناسبت، در گفتوگویی اختصاصی با مبلّغ بینالمللی، آقای سهیل اسعد، به موضوع «ظرفیتهای تبلیغ دینی در فضای مجازی» پرداختهایم.