ره آورد نور

اشاره

موضوع نظارت بر فضای مجازی که بارها در فرمایش‌ها و سخنان حکیمانه رهبر معظم انقلاب و نیز متخصّصان و دست‌اندرکاران این حوزه، مورد توجّه و تأکید قرار گرفته، از مباحث مهم و کلیدی در حوزه فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات است و تمام کشورهایی که وارد این عرصه می‌شوند، ناچارند که بر فضای مجازی نظارتی حساب‌شده داشته باشند تا در سایه آن، هم از فواید این حوزه بهره‌مند شوند و هم بدنه اجتماعی و فرهنگی خویش را از آسیب‌های این فضای مواج حفظ کنند‌. نظر به اهمّیّت این مسئله، مناسب دیدیم نگاهی به وضعیت این مقوله در کشورهای مختلف جهان داشته باشیم و آنگاه ضرورت توجّه به این موضوع را در کشور خودمان نیز یادآور شویم.

نوشتار حاضر، با استفاده از برخی منابع و مقالات موجود در فضای مجازی که در این باره به نگارش درآمده است، تهیه و تدوین شده که امید است مورد استفاده علاقه‌مندان و خوانندگان عزیز قرار بگیرد.

اشاره

هم زمان با رشد فناوری و دستیابی بشر به دستاوردهای پیشرفته، سطوح مختلف جامعه انسانی نیز فرهیخته تر و داناتر می شود. افزایش دانایی با سهولت دسترسی به اطلاعات و رشد دانش، نسبت مستقیم دارد و در این میان، بسترها و ابزارهای اطلاع رسانی نیز تکامل یافته و در تعامل با دانش، روزآمد شده، پیوسته بروز تازه تری می یابد. هم افزایی دانش نظری و تولید ابزار صنعتی، به گونه ای سرعت گرفته است که تصور اینکه فردا چه ابزاری، به خصوص در زمینه های فناوری اطلاعات و ارتباطات، تولید و عرضه خواهد شد، حتی برای کمپانی های مطرح در این زمینه نیز دشوار شده است.

رابطه فرهیختگی جوامع و بهره برداری از ابزارهای فناورانه، به شکلی صحیح و در جهت تکامل اجتماع، یک رابطه طبیعی است؛ اما اگر جوامعی بخواهند این معادله را بر هم بزنند، یعنی به دنبال استفاده از ابزارهای فناورانه باشند، اما طرف دیگر معادله را که فرهیختگی و دانش افزایی آحاد جامعه و آشنایی با دانش کاربری و فرهنگ استفاده صحیح از این ابزار است، در نظر نگیرند و به آن بی توجهی کنند، بدیهی است که سردرگمی جامعه و متولیان آن را در پی خواهد داشت. آنگاه طوفان اطلاعات و فناوری های آن، موجب درهم ریختگی فرهنگ و فروپاشی اخلاق و هنجارشکنی های گسترده خواهد شد. ضمن اینکه چندصدایی و هیاهو در مدیریت بحران ناشی از افسار گسیختگی فناوری های اطلاعات و ارتباطات، مدیریت آن را در دراز مدت دچار سردرگمی و ناکارآمدی می سازد.

آنچه در این نوشتار می خوانید، دورنمایی از پیشینه ورود اینترنت به ایران و بیان فراز و نشیب های مطرح در این باره است که امید می رود مورد استفاده خوانندگان عزیز و دست اندرکاران امر قرار گیرد.

اشاره

در اواخر دهه 1980م تعامل بین سه قلمرو: مخابرات، کامپیوتر و اطّلاعات این قدرت را پدید آورد که انسان در هر نقطه از جهان، اطّلاعات مورد نیاز خویش را بی هیچ حدّ و مرزی جمع آوری کند و مورد استفاده مطلوب قراردهد. آنچه از این توانایی تعبیر می شود به «فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات» معروف است.

در این مقاله، سخن از چگونگی برخورد با انبوه اطّلاعات خوب و بد یا سیاه و سفیدی است که در شبکه جهانی اینترنت در حال گردش است. اگر چه دانشگاه ها، حوزه های علمیه، مراکز و مؤسسات علمی و فرهنگی و نیز کاربران و محققان از این ابزار کارآمد بهره فراوانی برده و می برند، امّا در میان کارشناسان، این بحث مطرح است که آیا می توان به طور مطلق به جریان آزاد اطّلاعات معتقد گردید؟ و یا اینکه انسداد برخی پایگاه های اینترنتی و پالایش دریای مواج اطلاعات جهانی لازم و ضروری می نماید؟