ره آورد نور

چکیده

از گونه‌ها و شیوه‌های سامان ‌بخشیدن به اطلاعات، فهرست‌نویسی است که در آن کتب توصیف می‌شود تا یابش آن برای کاربر سهل شود. فهرست‌نویسی، سیر تاریخی گوناگونی داشته است و چند سالی است نگاه مفهومی به آن مطرح شده است.

منابع این مقاله در نسخه چاپی منعکس نگردیده است که در ذیل این بخش ارائه می گردد.

چکیده:

مقاله ی حاضر، عهده‌دار مقایسه ی شیوه‌های رایج استناد در نگارش‌های علمی، و یافتن مناسب‌ترین شیوه ی استناد برای پژوهش‌های علوم انسانی و اسلامی است. از این رو، نگارنده، نخست ضرورت پایبندی پژوهشگران به شیوه ی استنادیِ مناسب و یکدست را نشان می‌دهد؛

اشاره

استناد و ارجاع به متون، از لوازم و بایسته‌های پژوهش‌ها و نگارش کتب و مقالات علمی است. پژوهشگر باید برای مستند کردن نوشتار خود و نیز حفظ مالکیت معنوی آثار مطالعه‌شده، به آن منابع استناد کند. استناد به منابع، از گذشته تا روزگار کنونی، به گونه‌های بسیار صورت می‌گرفته است.

چکیده

اصطلاح «کتاب‌شناسی» بر اثر تکثر معناشناختی‌اش، در حوزه‌های گوناگونی به کار می‌رود و معناهای فراوانی در آن خوانده می‌شود؛ چنان‌که گاهی کتاب‌نامه ی آثار (مقاله‌ها یا کتاب‌ها)، کتاب‌شناسی نام می‌گیرد و گاهی فهرستی از کتاب‌ها که بر پایه موضوع ویژه یا نویسنده‌ای برجسته سامان می‌گیرد، کتاب‌شناسی گفته می‌شود.

با وجود گسترش روزافزون تعداد مجله های علمی و استفاده گسترده جامعه از آن در اغلب کشورهای دنیا، از جمله ایران، مسأله انتخاب نشریات ادواری، مدت ها فاقد راه حل صحیح بوده است. عواملی چون: افزایش هزینه اشتراک مجله ها، عدم تخصیص بودجه کافی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی برای خرید، اختلال هايي در جریان انتخاب منظم و با قاعده مجله ها ایجاد نموده اند.

چکیده

نسخه های خطی، میراث به جای مانده از تلاش های علمی، هنری و فرهنگی گذشتگان این مرز و بوم به شمار می روند که به عنوان منابع دست اول تحقیق همواره مورد توجه پژوهشگران بوده و هست. از این جهت، استفاده از ابزار نوین پژوهش برای هر چه بیشتر کاربردی کردن این منابع، از مهمات جامعه اطلاعاتی امروز است.

نوشتار حاضر ضمن معرفی این ابزار نوین و مزایای به کارگیری آن، به شناساندن برخی نمونه های قبلی از کتابخانه های دیجیتال نسخ خطی در دنیا پرداخته است.

اهمیت استناد به منابع در مقالات علمی

امروزه، وضعیت پژوهش تفاوت های زیادی با گذشته پیدا نموده است. یکی از ویژگی های پژوهش در عصر حاضر، اهمیت میزان مستند بودن متن پژوهشی است. کتب و مقالات برای اینکه یک اثر پژوهشی به حساب آیند و در محافل علمی مورد توجه قرار گیرند، باید دارای منابع علمی و حتی الامکان منابع دست اول باشند. ضمن اینکه این استناد باید به صورت استاندارد در متن پژوهشی مورد اشاره قرار گیرد و نشانی دهی شود تا هم حقوق مؤلف متن اصلی رعایت شده باشد و هم مطالعه کنندگان بتوانند به راحتی به منبع اصلی مراجعه کرده، صحت و سقم این نقل را بیازمایند.

برای آن که بدانیم چرا «کتابخانه نور» (Noor Library)، به این نام خوانده شد، باید به سال 1375 باز گردیم. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی که از سال 1368 آغاز به کار کرده بود، مجموعه ای عظیم از اطلاعات کتاب های ارزشمند را در طیف های مختلف علوم اسلامی اعم از حدیث، تفسیر، کتاب شناسی، رجال، تاریخ، فلسفه و غیره گردآوری نمود.

مقصود از گردآوری، ورود اطلاعات این کتاب ها در رایانه و تهیه فایل های متنِ رایانه ای از این کتاب ها بود. مقدار زیادی از این کتب در مجموعه معجم های الفاظ نور، یا معجم های موضوعی و رجالی در قالب لوح های فشرده متعدد عرضه شده بود. امّا برخی از عناوین و کتاب ها مانند «الذریعة» اثر شیخ آقا بزرگ تهرانی، مجموعه ای از کتب اصول، و یا «اعیان الشیعة» سید محسن امین عاملی، و یا «فتوحات مکیة» تألیف ابن عربی، تا آن زمان در شمار نرم افزارهای مرکز گنجانده نشده بود. از طرف دیگر، برای آن که کار موضوعی عمیق در مورد آنها انجام شود و پروژه ها به ثمر بنشیند، به مدت زمان طولانی و صرف هزینه سنگین و نیروی انسانی متخصص نیاز داشتیم. با این همه، حتی یک معجم لفظی ساده رایانه ای از این کتاب های مرجع برای بسیاری از اهل فن بسیار مفید بود.