اشاره

این پژوهش به منظور بررسی تبیین مواجهه پیشوایان دینی با نوآوری‌های عصر خویش، به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از قرآن کریم، احادیث و تاریخ، انجام شده است. پرسش محوری آن، بررسی این مسئله است که آیا بهره‌گیری از فنّاوری‌های روز، جایگاهی در سیره معصومان (ع) و علماء شیعه داشته است؟

یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که استفاده هوشمندانه و فعّال از فنّاوری، سنّتی دیرپا و ریشه‌دار در سیره رهبران دینی است. در عصر انبیاء، نمونه‌هایی مانند: کشتی حضرت نوح (ع)، زره حضرت داوود (ع) و سد ذوالقرنین، و در عصر پیامبر اسلام (ص) و ائمه (ع)، مواردی چون: خندق، منجنیق، قنات‌سازی و تشویق به علوم تجربی، گواه این مدعاست. این سیره در دوران علماء متأخّر، از شیخ بهایی تا مراجع معاصر، با مواجهه مثبت با صنعت چاپ، رادیو، تلویزیون و در نهایت، فضای مجازی و هوش مصنوعی ادامه یافته است.

مقاله حاضر با گذر از بررسی تاریخی، فواید راهبردی فنّاوری اطّلاعات را برای تبلیغ دین برمی‌شمارد و مهمّ‌ترین چالش‌های این عرصه مانند: سطحی‌نگری، انتشار شبهات و تهدید هویت حوزوی را تحلیل می‌کند. نتیجه نهایی، آن است که انزوا از فنّاوری، مخالف سیره معصومان (ع) است و وظیفه نهادهای دینی در عصر کنونی، حضور فعّال، تولید محتوای عمیق و به خدمت‌گیری ابزارهایی مانند هوش مصنوعی در جهت ترویج دین، مبتنی بر الگویی حکیمانه و بومی است.

اشاره

دانستن این نکته که دین و مسائل معنوی، در زمان ظهور فنّاوری مدرن مجازی و عصر اینترنت در جوامع غربی چه وضعیتی دارد و آیا جایگاه دین و معنویت در جامعه غربی نسبت به عصر صنعتی (دوره قبل از ظهور این فنّاوری) ضعیف گردیده یا تقویت شده، می تواند موضوعی جالب توجه و قابل تأمل باشد و دیدگاه جدیدی از جامعه غربی در عصر جدید به ما بنمایاند. از این رو، آشنایی با نحوه تعامل این دو با یکدیگر به خصوص از دیدگاه یک عالم و اندیشمند مسیحی، برای ما که علاقه مند به استفاده از فنّاوری مدرن اطلاعات و اینترنت جهت نشر معارف اهل بیت(ع) در دنیای تشنه معنویت امروز هستیم، خالی از لطف نخواهد بود.مقاله ذیل که بر گرفته از مجله Religion On است، به این موضوع می پردازد.

مقدمه

از جمله مباحث قابل توجه در جوامع روبه رشد، توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) است. نیل به اهداف از پیش تعیین شده در این عرصه، نیازمند سیاست گذاری مناسب و بسترسازی بهینه جهت فعالیت کارآمد و گسترده است تا از اتلاف هزینه و انجام کارهای مشابه جلوگیری شود.

در این میان، حوزه های علمیه نیز به منظور بهره گیری مطلوب از فنّاوری ارتباطات و اطلاعات، ناگزیر از برنامه ریزی علمی و کارشناسی شده با اهدافی معین است. نیل به نتایج کاربردی ICT و حرکت رو به رشد در مسیر توسعه، در گرو استفاده از نخبگان و نیروهای انسانی متخصص در حوزه های مختلف دین می باشد تا با قدرت اجرایی کافی از این ابزار مفید و راهگشا بهترین بهره ها را برده، ساختاری همگون و مسیری هموار را در نظام خویش پدید آورد و پژوهشگران دینی را به گونه ای شایسته مدد رساند.

دنیای شیشه ای!

اگر اندکی به اطرافمان با دقت نگاه کنیم، بی درنگ در می یابیم همانگونه که بنا به اعلام دانشمندان یخهای قطبی زمین به آرامی آب می شوند به مدد فناوری، فاصله میان انسان ها نیز آب می رود و کوتاه می شود.

از آیفون های تصویری و دوربین های مدار بسته کنترل شهرها تا تلفن های تصویری همراه و دوربین های پخش مستقیم رسانه ها، از تجارت الکترونیک تا آموزش مجازی، از انفجار اطلاعات تا دهکده جهانی، از دهکده جهانی تا دنیای شیشه ای و از دنیای شیشه ای تا... همه و همه واقعیت های تلخ یا شیرین دنیای کنونی و آینده ماست است که به اندازه تعداد نفس هایمان حق استفاده از هوای آن را داریم؛ هوایی که مملوّ از امواج است؛ موج های نامرئی، ویرانگر یا سازنده!

اشاره

مهرماه سال 1393 در سالن اجتماعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، مراسم رونمایی به مناسبت تولید دو نرم افزار «قواعد ادبیات عرب» و «دروس حوزوی» برگزار شد. در این مراسم که شخصیت های دینی و علمی و نیز محققان علوم اسلامی حضور داشتند، دکتر حمید شهریاری، ریاست محترم این مرکز به تبیین جایگاه فناوری از منظر اسلام پرداخت و نکات ارزنده ای را در این باره مطرح نمود.

دکتر شهریاری در این مراسم، ضمن تعریف فناوری، به تحلیل و بررسی مسائل رایج امروزی، به خصوص شبکه های اجتماعی پرداخت و مطالبی را در حوزه فیلترینگ و مدیریت محتوای اینترنت مطرح نمود. آنچه در ذیل می خوانید، گزارشی است از سخنرانی ایشان در این مراسم.