ره آورد نور

برای آشنایی بیشتر با برنامه معجم موضوعی حکمت اسلامی و مسیری را که محقّقان و کادر فنی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در این راستا پیموده اند، به حضور حجة الاسلام محمد علی رستمیان مسئول بخش فلسفه معاونت تحقیقات مرکز رسیدیم و از ایشان درخواست نمودیم تا گزارشی از روند طراحی و تهیه این نرم افزار را در اختیار خوانندگان نشریه قرار دهند. متن کامل سخنان ایشان را با هم می خوانیم.

اشاره

استفاده از رایانه نقش بسزایی در اطلاع رسانی میراث مکتوب ما دارد؛ اما چگونگی استفاده و ذخیره اطلاعات در آن، گونه های متفاوتی دارد که از بین همه آنها معجم موضوعی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

معجم موضوعی یا فرهنگ واژگان عبارت است از مجموعه ای از اطلاعات؛ یعنی خلاصه متن کتب که آن را موضوع می گویند، مجموعه ای از نمایه ها که از موضوعات استخراج می شوند؛ مجموعه ای از کلید واژه ها که به نمایه ها متصل هستند.

برای استفاده از معجم موضوعی کافی است محقق واژه ای را که در مورد آن اطلاعات می خواهد، وارد رایانه کند تا مجموعه از اطلاعات را به صورت منظم در دو یا سه مرحله مشاهده نماید؛ مثلا اگر الغزالی واژه کلیدی، یک محقق باشد، با تقه پیاپی بر کلیدواژه الغزالی به نمایه هایی از قبیل: آراء الغزالی، الأخرویات عند الغزالی و الدفاع عن الغزالی دست می یابد که با انتخاب هر نمایه می تواند به موضوعات آن نمایه منتقل شود و از طریق موضوع هم می تواند به متون مورد نظر خود دست یابد.

«نور الحکمة 3» برای عرضه اطلاعات کتب فلسفه و منطق و کلام از این شیوه - که شیوه ای بی بدیل در عرضه اطلاعات می باشد - استفاده نموده است و محققانی که در تهیه این مجموعه نقش داشتند، زحمات فراوانی را متحمل شده اند، ولی با همه اینها مشکلاتی در این برنامه وجود دارد که قابل چشم پوشی نیستند. در این مقاله تنها به بیان چند مورد از آنها اکتفا می کنیم. امید است که برای تهیه کنندگان این نرم افزار مفید باشد.

پویایی فرهنگ و معارف متعالی اسلام مرهون تلاش طاقت فرسا و دلسوزی عالمان فرهیخته و دانشمندان ژرف اندیشی بوده است که در مسیر تحقق آرمانهای والای انبیا و اولیا (س) همت بلیغ گمارده اند و موجبات شکوفایی و توسعه هرچه بیشتر علم و دین را در عرصه های گوناگون فراهم آورده اند.

از جمله علومی که در وهله نخست ریشه در عقل و خرد آدمی داشته و آنگاه به وسیله معارف انسان پرور الهی، خاصه کتاب آسمانی قرآن کریم و کلمات گهربار اهل بیت (ع) رونق و بالندگی چشمگیری پیدا نموده است، فلسفه و حکمت می باشد. از آنجا که پژوهش در مفاهیم فلسفی و منطقی حوزه شناخت عقلانی را در سطح وسیعی گسترش می دهد، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بر آن شد با تولید نرم افزار نورالحکمة 3 آثار بزرگ حکیمان و فیلسوفان نامدار اسلامی را تقدیم نویسندگان و پژوهشگران عزیز دارد تا به آسانی دیدگاه ها و اندیشه های ناب آنان را بازشناسند و مشکلات تحقیقاتی خود را در این زمینه برطرف ساخته، پژوهشهای منطقی و فلسفی خویش را به شکل مطلوبی سامان بخشند.

 پيش نياز

فلسفه و حكمت، از جمله علومي است كه در وهله اول، ريشه در عقل و خرد آدمي داشته و به وسيله معارف انسان‌پرور الهي. خاصه كتاب آسماني قرآن كريم و كلمات گهربار اهل بيت(ع) رونق و بالندگي چشمگيري پيدا نموده است.

از آن‌جا كه پژوهش در مفاهيم فلسفي و منطقي، حوزه شناخت عقلاني را در سطح وسيعي گسترش مي‌دهد، مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي بر آن شد تا با توليد نرم‌افزار نور الحكمه 3، آثار بزرگ حكيمان و فيلسوفان نامدار اسلامي را تقديم نويسندگان و پژوهشگران عزيز كند تا مشكلات تحقيقاتي خود را در اين زمينه بر طرف ساخته، پژوهش‌هاي منطقي و فلسفي خويش را به شكل مطلوبي سامان بخشند.