کلیدواژگان: الکسا، تولبار الکسا، رتبه‌بندی، ترافیک پایگاه، پایگاه‌های مذهبی.
مقدمه
همواره یكی از مؤلفه‌های مهم در میزان موفقیت یک پایگاه اینترنتی، توانایی پایگاه در جذب مخاطب می‌باشد. برای درک بیشتر این مطلب می‌توان گفت که تعداد مخاطبان یك پایگاه، به منزله «شمارگان» یك روزنامه (نسخه كاغذی) می‌باشد و همان‌گونه که افزایش تعداد نسخه‌های منتشرشده از یک روزنامه، دلیل بر محبوبیت بیشتر آن است، افزایش تعداد بازدیدکننده یک پایگاه هم، به منزله موفقیت آن پایگاه به شمار مي‌رود؛ با این تفاوت که در فضای مجازی، این شمارگان به میزان بازدید از صفحات پایگاه و عمدتاً صفحه اول آن، اختصاص می‌یابد؛ البته استخراج این آمار در مقایسه با آمار انتشار یك روزنامه، بسیار سخت‌تر و به تعبیری غیر قابل مقایسه است. به همین علت، طی سالیان اخیر پایگاه‌هایی در فضای مجازی ایجاد شده‌اند كه هدف خود را تعیین میزان مراجعه کاربران به پایگاه‌ها قرار داده‌اند. از جمله مهم‌ترین این پایگاه‌ها می‌توان به: گوگل آنالایتیکز (google analytics)، الكسا و وبگذر اشاره کرد.
اما در میان این پایگاه‌ها، شاید بتوان گفت که پایگاه الكسا به علت ویژگی‌های خاص و منحصر به فردش، در بین پایگاه‌های همنوع خود، بیشترین مرجعیت را برای رتبه‌بندی وب‌سایت‌ها پیدا كرده است؛ تا آنجا که این پایگاه طی مدت زمان شروع فعالیتش توانسته جایگاه مناسبی را برای رتبه‌بندی پایگاه‌های اینترنتی اخذ نماید و نظر صاحبان پایگاه‌ها را برای تحلیل و استفاده از آمار و اطلاعات ارائه‌شده توسط این پایگاه به سوی خود جلب کند.
الکسا (Alexa) چیست؟
الکسا (Alexa)، عنوان سرویسی است وابسته به پایگاه amazon.com که با هدف رتبه‌بندی پایگاه‌های اینترنتی در نشاني Alexa.com ارائه می‌شود.
این پایگاه در سال ۱۹۹۶م توسط دو کارآفرین وب به نام‌های Brewster Kahle و Bruce Gilliat تأسیس شد که نام این پایگاه برای ادای احترام به کتابخانه اسکندریه مصر (Royal Library of Alexandria)، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین منابع دانش و با در نظر گرفتن این تفکر که دنیای اینترنت قابلیت تبدیل شدن به چنین محلی را دارد، از 5 حرف ابتدای کلمه Alexandria گرفته شده است.
اهمیت رتبه و ترافیک یک پایگاه
تمام پایگاه‌هایی که در اینترنت فعالیت می‌کنند، همواره در صدد جذب مخاطب و افزایش رتبه و ترافیک پایگاه‌شان هستند و برای رسیدن به این منظور، از روش‌های مختلفی بهره می‌برند؛ اما اگرچه ترافیک نقش شریان حیاطی مهم را برای یک پایگاه ایفا می‌کند و مهم‌ترین عامل موفقیت آن به شمار می‌رود، ولی باید توجه داشت که کیفیت ترافیک به‌مراتب مهم‌تر از کمیت آن می‌باشد.
اگر چه ممکن است که افزایش بازدید یک پایگاه از چند نفر در روز به چند صد نفر در روز امری فوق العاده هیجان‌انگیز باشد و در نگاه اول همان چیزی باشد که برای یک پایگاه ایده‌آل انتظار می‌رود، ولی در صورتی که بازدید کنندگان به دنبال چیزی غیر از آنچه در پایگاه عرضه می‌شود باشند، جز اینکه در درازمدت ترافیک این پایگاه از دست می‌رود، حاصل دیگری نخواهد داشت.
بنابراین، توجه به اینكه کاربران بعد از ورود به پایگاه چه رفتاری را از خود نشان می‌دهند و آیا دوباره به پایگاه مراجعه می‌کنند و یا اینکه به دليل وجود اشکالات فنی و یا عدم دستیابی به اطلاعات مورد نظرشان برای همیشه پایگاه را ترک می‌کنند، از مهم‌ترین نکاتی است که در کنار رتبه یک پایگاه باید مورد توجه قرار بگیرد.
شیوه‌های علمی رتبه‌بندی پایگاه‌ها
از نظر علمی، رتبه‌بندی پایگاه‌ها بر اساس سه شاخص: رابط کاربری (User interface)، محتوا و دسترس‌پذیری صورت می‌پذیرد.
در رتبه‌بندی بر اساس رابط کاربری، عواملی نظیر: لینک‌های در دسترس، میزان و تعداد به روز شدن، پیوندهای پایگاه، طراحی، چیدمان و کم حجم بودن، از جمله عواملی است که در رتبه‌بندی پایگاه‌ها تأثیرگذار می‌باشد.
همچنین پایگاه‌ها بر اساس حوزه فعالیت‌شان و نوع اطلاعاتی که به کاربران ارائه می‌دهند، در گروه‌هایی مانند: خبری، تبلیغاتی، فروش و يا اطلاع‌رسانی طبقه‌بندی می‌گردند.
در رتبه‌بندی بر اساس شاخص دسترس‌پذیری نیز عواملی مانند: سرشاخه‌های اطلاعاتی (متا دیتا) موجود در یک پایگاه، احتمال دسترسی به پایگاه در هر زمان، وجود موتور جستجوی قوی داخل پایگاه و يا تعداد کاربرانی که یک پایگاه می‌تواند هم زمان پوشش دهد، به عنوان شاخص‌های ارزشیابی و رتبه‌بندی پایگاه‌ها در نظر گرفته می‌شوند.
شیوه الکسا در رتبه‌بندی پایگاه‌ها
پایگاه الکسا از میان روش‌های موجود در رتبه‌بندی پایگاه‌ها، بر اساس بخش محدودی از شاخص دسترس‌پذیری مانند: تعداد بازدید کنندگان، تعداد صفحات بازدید شده توسط کاربران و زمان ماندگاری کاربران، اقدام به رتبه‌بندی پایگاه‌ها می‌نماید.
راهکارهای الکسا در استخراج رتبه پایگاه‌ها
پایگاه الکسا برای استخراج آمار و اطلاعات پایگاه‌های اینترنتی، از روش‌های گوناگونی بهره می‌گیرد؛ برخی از این روش‌ها محرمانه می‌باشد.
یکی از متداول‌ترین راه‌هایی که الکسا در راستای نفوذ در وب و استخراج آمار و اطلاعات و در نهایت، رتبه‌بندی پایگاه‌ها به کار می‌گیرد، استفاده از ابرازی به نام «تولبار الکسا» می‌باشد.
در این روش که با همکاری مستقیم کاربران اینترنت انجام می‌گیرد، «تولبار الکسا» جهت بارگزاری در مرورگر اینترنت کاربران، در اختیار آن‌ها قرار گرفته و نقش یک حلقه واسط بین پایگاه الکسا و پایگاه‌های اینترنتی را ایفا می‌کند. با این روش، پایگاه الکسا در برابر اطلاعاتی که به کمک این نوار ابزار در اختیار کابران خود قرار می‌دهد، از تعاملاتی که هر کاربر در وب دارد، در جهت جمع‌آوری اطلاعات با ارزش وب و غنی نمودن بانک اطلاعاتی خود استفاده می‌نماید.
البته منبع اطلاعات الکسا، تنها به این مورد ختم نمی‌شود و الگوریتم‌های نوین دیگری نیز در رتبه‌بندی پایگاه‌ها توسط الکسا به کار گرفته می‌شوند که از آن جمله می‌توان به ابزارک نمایش بازدید الکسا (Alexa Traffic Widget) اشاره کرد.
اصطلاح «Widget» به طور خلاصه به برنامه‌های کوچک قابل اجرا در صفحات وب گفته می‌شود که با وجود سادگی و ظرافت، می‌تواند پردازش‌هایی را مدیریت یا اطلاعات آماری خاصی را جمع‌آوری کند.
مزیتی که این روش در مقایسه با «تولبار الکسا» دارد، این است که با بارگذاری صفحه، این ابزار به طور خودکار اجرا شده و اقدام به استخراج اطلاعات می‌نماید. از اين رو، با استفاده از آن بسیاری از بازدیدهایی که تا پیش از این خبری از آن‌ها به الکسا نمی‌رسید، زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد. البته باید توجه نمود که اطلاعات این ابزارک، در درجه اهمیت کمتری از «تولبار الکسا» قرار دارند.
آیا اطلاعات الکسا درست و قابل اطمینان هستند؟
همان گونه که اشاره شد، پایگاه الکسا به صورت مستقیم و در تعامل با صاحبان پایگاه‌ها اقدام به استخراج آمار و اطلاعات پایگاه‌ها نمی‌نماید؛ بلکه بیشترین تکیه این پایگاه، روی اطلاعات ارسال‌شده از سوی کاربرانی است که نوار ابزار الکسا را نصب کرده‌اند.
بنابراین، نمی‌توان به صورت کامل به اطلاعات این پایگاه اعتماد کرد؛ چرا که ممکن است بيشتر کاربران یک پایگاه بدون نصب تولبار الکسا از آن دیدن کنند و در مقابل، پایگاهی دیگر به دلیل نوع فعالیتش، بازدیدکنندگان خاصی داشته باشد که غالب آن‌ها «تولبار الکسا» را نصب کرده باشند.
به عنوان مثال، پایگاه‌هایی که میزبان مخاطبان حرفه‌ای وب هستند، رتبه الکسای بهتری نسبت به سایر پایگاه‌ها دارند؛ چرا که به علت نوع اطلاعات و فعالیت این افراد نسبت به افراد عادی، احتمال اینکه آن‌ها «تولبار الکسا» را نصب کرده باشند، بیشتر از افراد عادی است.
از این گذشته، حتی در برخی از موارد ممکن است تحلیل‌های صورت‌گرفته توسط این پایگاه نیز دقیق نباشد؛ به عنوان مثال، الکسا آمار تبادل لینک یک پایگاه را بر اساس حرکت کاربران بین پایگاه‌های مختلف محاسبه می‌کند؛ مثلاً اگر یک کاربر از وب‌سایت A به وب‌سایت B مراجعه کند، الکسا تصور می‌کند که سایت A به سایت B لینک داده است؛ در حالی که ممکن است چنین اتفاقی نیفتاده باشد.
به هر حال، اگرچه الکسا برای استخراج اطلاعات پایگا‌ها و تحلیل آن‌ها از ابزار و شیوه‌های مختلف جمع‌آوری اطلاعات بهره می‌گیرد، اما آنچه به عنوان رتبه توسط این پایگاه اعلام می‌گردد، در واقع، عددی است تقریبی که از ترکیب و آنالیز خودكار اطلاعات دریافتی توسط این پایگاه حاصل می‌شود. از اين رو، بايد هنگام مقایسه رتبه پایگاه‌های مختلف در الکسا، میزان خطای احتمالی را در نظر گرفت.
آیا می‌توان الکسا را فریب داد؟
اگرچه پایگاه الکسا به عنوان یک مرجع معتبر، در محاسبه رتبه پایگاه‌ها بسیار دقیق و وسواسی عمل می‌کند، اما متأسفانه باید گفت که جواب این سؤال، مثبت است.
با وجود اینکه بسیاری از مردم عادی و كاربران معمولی اینترنت، اصولاً به رتبه وب‌سایت‌ها به عنوان یك اصل نگاه نمی‌كنند و قبل از هر چیز، كیفیت و رویكرد پایگاه‌ها باعث مراجعه آنان به پایگاه‌های مورد بازدید می‌گردد، اما با این حال، متأسفانه روش‌هایی برای فریب دادن الکسا در جهت ارتقاي رتبه توسط صاحبان پایگاه‌ها وجود دارد.
این پایگاه‌ها با در نظر گرفتن شیوه خاص الکسا در استخراج اطلاعات و همچنین عوامل تأثیرگذار در رتبه‌بندی پایگاه‌ها و در جهت رسیدن به مقاصد سودجویانه خود، اقدام به استفاده از شیوه‌های غیر حرفه‌ای و متقلبانه برای ارتقاي رتبه خود در این پایگاه می‌نمایند.
به عنوان مثال، پایگاه‌های بسیاری در فضای مجازی وجود دارند که تنها منبع درآمد آن‌ها، از طریق تبلیغات و کسب آگهی است. از اين رو، برخی از این پایگاه‌ها برای اینکه به مشتریان احتمالی خود ثابت کنند که دارای رتبه بالایی در الکسا هستند و بازدیدکنندگان روزانه بسیاری دارند، با استفاده از این شیوه‌های غیرحرفه‌ای، رتبه پایگاه خود را ارتقا داده و از این روش فریب‌کارانه آگهی‌های بیشتری را از مشتریان دریافت می‌کنند.
این گونه پایگاه‌ها، به جای اینکه كیفیت و میزان اقبال کاربران برای‌شان اصل باشد، به فكر كمیت و به موازات آن، افزایش میزان بهره‌وری و سودآوری پایگاه‌شان هستند! بنابراين، رتبه الکسا برای آن‌ها از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار بوده و از هیچ فرایندی برای دستیابی به این هدف رویگردان نیستند؛ حتی اگر روش‌های فوق، نوعی روش دروغین و یا متقلبانه باشد!
برخی از شیوه‌های متقلبانه در ارتقاي رتبه الکسا
از جمله شیوه‌های مرسوم در ارتقای کاذب رتبه الکسا، باز کردن همزمان چندین پایگاه طی یک بازده زمانی کوتاه (مثلاً ۵ ثانیه) می‌باشد که در نتیجه، با استفاده از این روش، ترافیک پایگاه متقلب به صورت مجازی افزایش پیدا می‌کند. در این روش، هر چند وب‌سایت متقلب، با ایجاد ترافیک مصنوعی تعداد بازدیدکننده خود را افزایش می‌دهد؛ اما در واقع، هیچ موفقیتی غیر از ارائه آمار غلط و فریب الکسا نصیب پایگاه نمی‌نماید.
یکی دیگر این روش‌های متقلبانه، فرستادن IPهای فراوان به سوي وب‌سایت هدف می‌باشد. در این روش، پایگاه متقلب با بارگذاری كدهایی در سایت خود، به صورت كاذب و كاملاً دروغین، آی‌پی‌های جعلی تولید كرده و روانه فضای مجازی می‌کند. متصدیان این پایگاه‌ها، در واقع، قصد دارند با این روش، الکسا و یا حتی گوگل را متقاعد کنند که پايگاه آن‌ها بازدیدکننده فراوانی دارد:غافل از اینکه این روش، اگرچه در ابتدا باعث بالا بردن رتبه پایگاه می‌شود، اما پس از مدتی الکسا و گوگل متوجه این حقه شده و حتی ممکن است پایگاه مورد نظر را در فهرست سیاه قرار داده و برای همیشه از گوگل و یا وب‌سایت الکسا حذف و محروم کنند.
به هر حال، صاحبان این پایگاه‌ها باید توجه داشته باشند که افزایش کاذب رتبه الکسا، نه تنها موقتی است و با پایان دادن به این روش کاذب، رتبه پایگاه‌شان نزول پیدا می‌کند، بلکه این افزایش رتبه، نقش مؤثری در محبوبیت پایگاه نداشته و شاید بیشترین کسی که از افزایش رتبه خوشحال شود، خود مدیر پایگاه باشد و نه بازدید کنندگان!
پربازدیدترین پایگاه‌های ایرانی بر اساس رتبه‌بندی الکسا
بررسی پایگاه‌های برتر معرفی‌شده توسط الکسا و همچنین مطالعه و تحلیل آمار و اطلاعات ارائه‌شده توسط این پایگاه، نقش بسیار مهمی در شناسایی نیاز مخاطبان، استخراج اشکالات فنی و محتوایی پایگاه‌ها و همچنین شناسایی و برطرف کردن خلأ‌های موجود در فضای مجازی را بر عهده دارد.
به همین منظور، تحقیقی بر روی پانصد پایگاه پربازدید ایرانی معرفی‌شده توسط پایگاه الکسا انجام گرفت که نتایج این تحقیق نشان‌دهنده روند رو به افزایش استفاده از روش‌های كاذب و غیر پسندیده و به تعبیر صحیح‌تر متقلبانه و سودجویانه در بالا بردن رتبه الکسایی برخی از این پایگاه‌ها بود؛ به طوری که با وجود جای خالی بسیاری از پایگاه‌های فعال و ممتاز موجود در فضای وب، نام پایگاه‌هایی دیده می‌شد كه هیچ شهرتی در فضای مجازی نداشتند!
همچنین در این بررسی مشخص شد که اگر چه ممکن است برخی از پایگاه‌ها برای رسیدن به مقاصد خاص خود اقدام به فریب پایگاه الکسا کرده و به موفقیتی کاذب و موقتی دست پیدا کنند، اما علل و عوامل اصلی موفقیت پایدار و دائمی یک پایگاه را باید در شاخصه‌هایی مانند: نوع محتوا، رفتار و خواسته کاربران، خدمات ارائه‌شده و بستر فنی و گرافیکی پایگاه جستجو کرد؛ نه چیز دیگر!
عکس 1
پایگاه‌های خدماتی در صدر پربازدیدترین پایگاه‌های ایرانی
در این تحقیق که در شهریور ماه 1392 انجام گرفت، پایگاه‌ها بر اساس حوزه فعالیت‌شان به شش گروه اصلی شامل: «خدمات اینترنتی»، «خبری و اطلاع‌رسانی»، «انجمن و شبکه‌های اجتماعی»، «سرگرمی و تفریحی»، «علمی» و «فرهنگی و مذهبی» طبقه‌بندی گردیدند.
این بررسی‌ها نشان می‌داد که پایگاه‌هایی که در حوزه خدمات اینترنتی فعالیت می‌کنند، با فراوانی 54 درصد، بخش اعظمی از پایگاه‌های پربازدید ایرانی را به خود اختصاص داده‌اند که از مهم‌ترین خدماتی که توسط این پایگاه‌ها به کاربران ارائه می‌گردید، می‌توان به: تجارت الکترونیک، دانلود، آپلود، خدمات بانکی، جستجو، خدمات تلفن همراه، پست الکترونیک و آموزش مجازی اشاره کرد.
همچنین حضور گسترده پایگاه‌هایی که در این حوزه به ارائه سرویس‌های مرتبط با وب از قبیل: ارائه ابزارهای اینترنتی، مدیریت وبلاگ و وب‌سایت يا دسترسی به اینترنت پرداخته بودند، با فراوانی 9.4 درصد، نشان‌دهنده اقبال ویژه کاربران ایرانی به استفاده از اینترنت و حضور گسترده و تأثیر گذار آن‌ها در فضای مجازی می‌باشد.
از دیگر نکات قابل توجه در این حوزه، می‌توان به وجود نوسان شدید در رتبه برخی از پایگاه‌ها به علت مراجعه گسترده کاربران آن‌ها برای دریافت خدمات در مقاطع زمانی خاص اشاره کرد؛ به عنوان مثال، پایگاه سازمان سنجش در برخی از روزهای سال، با هجوم گستردۀ تعداد زیادی از کاربران مواجه می‌شود و این پایگاه در جدول الکسا رتبه صعودی پیدا می‌نماید و یا پایگاه‌های بانکی در مقاطع زمانی خاص، از جمله در روزهای پایانی سال، به دلیل ارائه برخی خدمات با مراجعه قابل توجهی مواجه می‌شوند که در طول سال تداوم ندارد.
عکس 2
استقبال ویژه کاربران ایرانی از تجارت الکترونیک و دانلود در فضای مجازی
در حوزه خدمات اینترنتی، پایگاه‌هایی که در زمینه تجارت الکترونیک فعالیت می‌کردند، 15 درصد از پایگاه‌های پربازدید ایرانی را به خود اختصاص داده بودند که این خود نشان‌دهنده روند رو به افزایش تجارت الکترونیک در فضای مجازی و توجه ویژه کاربران ایرانی به این مقوله می‌باشد. در این پایگاه‌ها خدمات متنوعی به کاربران ارائه می‌گردد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به: خرید و فروش کالا و خدمات، درج آگهی، کسب درآمد، استخدام و تخفیف گروهی اشاره کرد.
همچنین در حوزه خدمات اینترنتی، نام 19 پایگاه بانکی نیز به چشم می‌خورد که این، نشان از گسترش بانکداری الکترونیکی در ایران و توجه ویژه کاربران ایرانی به این مسأله دارد؛ تا آنجا که حتی می‌توان گفت انجام امور بانکی از طریق اینترنت به‌تدریج در میان کاربران ایرانی جای خود را باز کرده و به فعالیتی عمومی تبدیل شده است.
توجه ویژه کاربران ایرانی به مقوله دانلود، از دیگر نکات حائز اهمیت در حوزه خدمات اینترنتی می‌باشد؛ به گونه‌اي از میان پانصد پایگاه پربازدید ایرانی، 7.6 درصد از آن‌ها در این زمینه فعالیت می‌کنند که عدم توجه به مسأله مالکیت معنوی و ضعف قانون حق نشر (کپی‌رایت) در کشور، وجود بعضی از تحریم‌ها در تهیه ابزار و نرم‌افزار‌های مورد نیاز و همچنین پایدار نبودن سرعت اینترنت در کشور را می‌توان از عمده‌ترین علل و دلایل مراجعه کاربران به این پایگاه‌ها بر شمرد.
لزوم توجه ویژه به موتورهای جستجوی ایرانی
توزیع گسترده محتوای اینترنتی در فضای وب و گسترش روزافزون پایگاه‌های اینترنتی، لزوم استفاده کاربران از موتورهای جستجو برای دستیابی به خواسته‌هایشان را چند برابر نموده است؛ تا آنجا که همین مسأله باعث شده است که در حوزه خدمات اینترنتی موتورهای جستجو، 4.4 درصد از پایگاه‌های پربازدید ایرانی را به خود اختصاص دهند.
در بررسی انجام‌گرفته مشخص شد که اگرچه در این حوزه نام برخی از موتورهای جستجوی ایرانی مانند: «جس جو» نیز به چشم می‌خورد، اما به علت ضعف در موتورهای جستجوی ایرانی، موتور جستجوی گوگل رتبه اول پایگاه‌های پربازدید ایرانی را به خود اختصاص داده و «یاهو» در رتبه دوم قرار گرفته است.
از این رو، با توجه به اهمیت موتورهای جستجو به عنوان دروازه ورودی اینترنت، خوشایند نیست که سهم صنعت وب ایرانی از موتورهای جستجوی برتر ایرانی در این حد محدود و یا غیر کارآمد باشد؛ چرا که کاربران عمدتاً به وسیله موتورهای جستجو در اینترنت گشت‌وگذار می‌کنند و حتی گاهی اوقات این موتورهای جستجو هستند که مخاطبان را به سمت‌وسویی خاص هدایت می‌کنند.
میزان استفاده کاربران ایرانی از پایگاه‌های خبری و تفریحی و سرگرمی
در ادامه این تحقیق، مشخص شد که پایگاه‌هایی که در حوزه خبر و اطلاع‌رسانی فعالیت می‌کنند با در اختیار گرفتن 22 درصد از پربازدیدترین پایگاه‌های ایرانی، رتبه دوم این گروه‌بندی را به خود اختصاص داده‌اند.
به نظر می‌رسد كه مهم‌ترین علت گرایش ویژه کاربران ایرانی به دریافت اخبار و اطلاعات از طریق اینترنت، به دليل وجود برخی از ویژگی‌های برجسته و خاص خبرگزاری‌های اینترنتی مانند: استفاده از ابزار چند رسانه‌ای در انتقال محتوا، مشارکت کاربران، عدم محدودیت زمانی و مکانی و تنوع در اطلاع‌رسانی نسبت به سایر رسانه‌ها باشد.
همچنین در بررسی انجام‌گرفته مشخص شد که پایگاه‌هایی که در حوزه سرگرمی فعالیت می‌کنند، 12 درصد از پایگاه‌های پربازدید ایرانی را به خود اختصاص داده‌اند که یکی از علل موفقیت برخی از این پایگاه‌ها، استفاده از مطالب و خبرهای جنجالی و جذاب برای جذب مخاطبان می‌باشد.
در حوزه شبکه‌های اجتماعی و انجمن‌های گوناگون نیز این پایگاه‌ها، 6 درصد از این آمار را به خود اختصاص داده بودند که علت این امر هم به دليل جذابیت این پایگاه‌ها در خصوص تعامل افراد با یکدیگر و همچنین تبادل اطلاعات بین آن‌ها می‌باشد.
جایگاه پایگاه‌های مذهبی در میان پایگاه‌های پربازدید ایرانی
امروزه گسترش فرهنگ و تبلیغ ادیان از یک مقوله درون‌گفتمانی فراتر رفته و حتی در فضای مجازی هم به صورت گسترده به آن پرداخته می‌شود؛ اما متأسفانه با وجود فعالیت تعداد بسیار زیاد پایگاه‌ها و وبلاگ‌هاي دینی در شبکه جهانی اینترنت، جای خالی پایگاه‌هایی که به صورت اختصاصی در حوزه فرهنگ و مذهب فعالیت می‌کنند، در میان رتبه‌بندی الکسا کاملاً احساس می‌شود؛ به طوري كه در میان پانصد پایگاه پربازدید در ایران، تنها 8 پایگاه با رویکرد مذهبی و فرهنگی حضور دارند که این تعداد، تنها درصد بسیار ناچیزی از کل پایگاه‌های برتر الکسا را تشکیل می‌دهد.
اگرچه در ابتدای امر ممکن است این گونه برداشت شود که علت عدم حضور جدی پایگاه‌های فرهنگی و مذهبی در میان پایگاه‌های پربازدید ایرانی، به جهت فعالیت گسترده همین چند پایگاه موفق در این حوزه و برآورده کردن نیاز کاربران توسط آن‌ها می‌باشد؛ اما واقعیت چیز دیگری است!
در تحقیق انجام‌گرفته مشخص شد که حتی در میان برترین پایگاه‌های مذهبی فعال در این حوزه، برخی از این پایگاه‌ها در کنار برخی از ویژگی‌های ممتازی که در حوزه تولید و گردآوری محتوا و ارائه خدمات ویژه به کاربران دارند، اما عمده دلیل موفقیت خود را مدیون گستردگی و تنوع در پرداختن به مسائل و موضوعاتی فراتر از مذهب و فرهنگ هستند.
به عنوان مثال، پایگاه اطلاع‌رسانی تبیان به عنوان یکی از موفق‌ترین پایگاه‌های ایرانی، در راستای برآورده کردن نیازهای گسترده کاربران اینترنت و همچنین در جهت جذب و حفظ آن‌ها، شبیه به یک فروشگاه زنجیره‌ای عمل کرده و فراتر از اطلاعات مذهبی و فرهنگی به حوزه‌های متنوعی از اطلاعات مانند: ورزش، روان‌شناسی، فناوری اطلاعات، اقتصاد و سیاست نیز پرداخته است. همچنین بخشی از خدمات خاص ارائه‌شده توسط این پایگاه مانند: مشاوره، دانلود، بازی، فروشگاه و نظرسنجی، بیشتر در جهت تأمین نیاز مخاطبان اینترنت است تا تأمین مستقیم اهداف فرهنگی و مذهبی پایگاه.
عکس 3
تولید محتوای دینی توسط کاربران
همچنین بررسی انجام‌گرفته نشان می‌دهد که در زمینه تولید محتوای مذهبی و فرهنگی توسط کاربران، اگرچه نام پایگاه‌هایی مانند: پایگاه «گفتگوی دینی» و «افسران جوان جنگ نرم» به چشم می‌خورد، اما با وجود این، باز هم کافی به نظر نمی‌رسد؛ چرا که اولاً: تولید محتوا - هر چند توسط کاربران صورت گرفته باشد - اگر هدفمند نباشد، سبب می‌شود که نوشته‌ها و تولیدات بیشتر به سوی دل نوشته‌ها و یادداشت‌های شخصی بروند تا اینکه بخواهند در مسير تعالی فرهنگ و مذهب تأثیرگذار باشند.
ثانیاً: اگر چه تولید محتوا توسط کاربران ممکن است بیشتر از تولید محتوا توسط یک تیم ثابت و متمرکز مورد مقبولیت و توجه عامه مردم قرار بگیرد و باعث ترغیب و کنجکاوی آن‌ها برای درک و فهم موضوعات فرهنگی و دینی گردد، اما به علت اینکه عمده مطالب پایگاه‌های فعال در این حوزه، با اعتقادات کاربران در ارتباط می‌باشد، لازم است که در راستای جلوگیری از تبعات منفی احتمالی حاصل از این مسأله مانند: ایجاد شبهات نوظهور و یا ارائه اظهار نظرهای غیر کارشناسی، نظارتی ویژه، همه‌جانبه و مستمر بر روی محتوا و فعالیت این گونه از پایگاه‌ها صورت پذیرد.
به هر حال، پرداختن به علل و عوامل اصلی تأثیرگذار در عدم موفقیت پایگاه‌های فرهنگی و مذهبی و یافتن راهکارهای برون‌رفت از این مسأله، نیازمند بحث کارشناسی و گسترده می‌باشد؛ ولی شاید بتوان از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در موفقیت پایگاه‌های مذهبی به مواردی مانند: توجه ویژه به نیازها و درخواست‌های مخاطبان، تولید و گردآوری محتوا متناسب با نیاز و حوصله مخاطب، استفاده از ابزار و شیوه‌های نوین عرضه اطلاعات، فراهم کردن زمینه مشارکت کاربران در تولید و نقد محتوا و همچنین شناسایی و ارائه خدمات ویژه به کاربران اشاره کرد.
نتیجه
در پایان، باید متذکر شد که اگرچه آمار ارائه‌شده توسط پایگاه الکسا تقریباً مبتنی بر محاسبات فرضی و احتمالی است و کاملاً دقیق و منطبق با واقعیت نمی‌باشد، اما نباید پایگاه الکسا و رتبه آن را دست کم گرفت! چرا که به هر حال، خواسته یا ناخواسته، رتبه الکسا جای خود را در بین کاربران باز کرده و اهمیتی نسبی در عرصه وب و مخصوصاً تجارت الکترونیک پیدا کرده است؛ تا جایی که این پایگاه، یكی از معتبرترین رتبه‌بندی‌ها را در دنیای مجازی به خود اختصاص داده است.
از منظری دیگر، باید توجه داشت که توجه به ارتقاي رتبه الکسا نباید مدیران پایگاه را از هدف اصلی‌شان که همانا شناخت نیاز مخاطبان پایگاه و ارائه محتوای مطلوب و متناسب با نیاز آن‌ها است، باز دارد؛ بلکه اطلاعات و آمار ارائه شده در پایگاه الکسا، یک فرصت عالی را برای مدیران پایگاه‌ها فراهم می‌سازد تا با تجزیه و تحلیل اطلاعات ارائه‌شده، مطالب مورد علاقه مخاطبان پایگاه را تهیه کرده و با بهترین شیوه به آنان عرضه نمایند؛ چرا که تنها با استفاده از مطالب مفید، جامع و کاربردی است که می‌توان مخاطبان را جذب پایگاه کرده و رتبه پایگاه را به صورت سالم و بدون تقلب – هر چند با سرعت کم – ارتقا داد و هیچ گاه نگران پایین آمدن رتبه و یا حذف شدن پایگاه در پایگاه‌های مرجعی مانند گوگل یا الکسا نبود.
