در واقع، این رسانهها با ساخت و پردازش افکار عمومی، فضا را برای اقدامات سیاسی در دهکده جهانی فراهم میکنند. آنها با تضعیف باورهای اعتقادی و پیشینه ملی، فرهنگی، قومیتی و دست زدن به اقداماتی از قبیل: شایعه پراکنی، گسترش ترس و وحشت، رشوه دادن به انسانهای ضعیف النفس و بزرگ جلوه دادن مشكلات نقش ستون پنجم را در جنگ بازی نموده و همانند پیاده نظامهای دشمن، زمینه را برای سقوط حكومتها و تسلّط بر آنان فراهم میآورند.
اسلام به عنوان دومین دین بزرگ جهانی با ظهور انقلاب اسلامی ایران طراوتی تازه یافته و روزبهروز بر تعداد پیروانش به شكل چشمگیری افروده میشود، که البته این مسأله در تضاد با سیاستهای افزونطلبانه كشورهای غربی به سركردگی آمریكا می باشد. این کشورها كه از گسترش روزافزون اسلام به وحشت افتاده بودند، به طرق مختلف برای مقابله با اسلام بسیج شدند. رویدادهای چند سال اخیر و استراتژیهای بهكار برده شده توسط آمریكا و دیگر كشورهای غربی كه در مقابل كشورهای مسلمان و بهخصوص ایران اسلامی گرفتند، خود نشان دهنده میزان هراس دشمنان اسلام است. آنان با استفاده از ابزارها و روشهای مختلف به جنگ علنی علیه اسلام دست زدند. نوشتن كتاب آیات شیطانی توسط سلمان رشدی مرتد، جنگهای گوناگون در خاورمیانه که روزانه تعداد زیادی از انسانهای بیگناه را به خاک و خون میکشد، تمسخر نمادهای مقدس مسلمانان و احکام و مبانی مترقی آن و توهین به شخصیتهای بزرگ و با عظمت اسلامی مانند پیامبر عظیمالشأن اسلام(ص)، ساخت فیلمهای گوناگون مستند و سینمایی در تروریست جلوه دادن مسلمانان و منتسب كردن خشونتها به اسلام و قرآن و نیز روشهای گوناگون تبلیغاتی در ترویج مسیحیت در کشورهای اسلامی و بهخصوص ایران اسلامی، همگی دلایلی از میزان هراس دشمنان از اسلام است.
یكی از موسسات پژوهشی در این زمینه تحقیقی انجام داده است كه بر اساس آن تبلیغات تلویزیونی، تبلیغات شهری، تبلیغات در اقشار، تبلیغات در كلیساهای خانگی و تبلیغات اینترنتی، شش راه تبلیغ مسیحیت در ایران است. در اینجا به بررسی ترفندهای بکار گرفته شده در تبلیغات اینترنتی پایگاه های مسیحیت میپردازیم.
تبلیغات اینترنتی مسیحیت
برخی از ویژگیهای منحصر به فرد اینترنت، زمینهای را فراهم آورده است تا بسیاری از گروهها و جریآنهای غیر قانونی از آن به عنوان وسیلهای امن، جهت تبلیغ و جذب، بهرهبرداری كند. فعالیت مبلغان مسیحی در اینترنت با استفاده از حداقل 30 پایگاه و 180 وبلاگ فعال شناسایی شده ، جریان دارد. تالار گفتوگوی این پایگاهها به محلی برای جذب ایرانیانی تبدیل شده است كه تبلیغاتی را دریافت و پس از مدتی به محافل خانگی دعوت میشوند. همچنین از دیگر كاراییهای اینترنت برای گروههای مبلغ مسیحیت، مظلومنمایی و تشویش اذهان عمومی، از طریق انتشار اخبار كذب و بزرگنمایی شده است.(2)
در نتیجه، راهاندازی قارچ گونه پایگاههای تبلیغی مسیحی در كشورهای اسلامی با چنین هدفی شكل گرفته است، كه میتوان آن را از دو منظر مورد بررسی قرار داد:
1. تحلیل ساختاری
به تعبیر لوکاچ با پیچیدهتر شدن جوامع، ارزشهای راستین نیز پنهان گردیده و در واقع در جامعه مدرن ارزشها بهراحتی قابل درك و فهم نیست. لوكاچ و به دنبال وی گلدمن، معتقدند چنین جامعهای است كه بستر خلق رمان است.(3)
در واقع ساخت رمان كاملاً مبتنی بر جامعه مدرن میباشد و یك رماننویس با توجه به ساختار جامعه زمان خود، رمان را مینویسد. در نتیجه، زمان نگارش تراژدیها و داستانهای حماسی به پایان رسیده است.
به همین شكل، یك فیلمساز با توجه به ساختار جامعه خود فیلم خود را میسازد و در واقع فیلمهای سینمایی بازتابی از حقایقی است كه در جامعه به وقوع میپیوندد و یا در شرف وقوع است و فیلمساز آن را در قالب یك فیلم سینمایی و یك انیمیشین در میآورد.
برای نمونه، هنگامی كه لابی صهیونیست خود را در ساختار جامعه مطرود و منزوی میبیند، با ساخت فیلمهایی قصد برونرفت از این وضعیت را دنبال میكند. انیمیشین میكی موس نمادی از همان یهودی سرگردان است كه مدام از سوی رقیبان قویتر تهدید میگردد. اما او با زیركی و چالاكی خود بر تمام آنان فایق میآید. انیمیشنهای تام و جری، جوجه اردك زشت، دامبو فیل پرنده، سیندرلا و سفید برفی نیز از این نمونه میباشند.
امّا زمانی كه یهود از انزوا خارج میشود، ساختار فیلمها نیز تغییر مییابد. اكنون از یهودیان به عنوان تنها منجیان كره زمین یاد میشود. فیلمهایی مثل حمله مریخیها و ماتریكس به دنبال القاء همین مفهوم است.
پایگاههای تبلیغ مسیحیت نیز با وجود تفاوتهای فراوان از نظر قالب و شکل ظاهری دارای ساختار واحدی میباشند و همین مسأله سبب شده تا گردانندگان این پایگاهها با تحمل هزینههای فراوان و صرف وقت زیاد، این پایگاهها را با ویژگی هی خاصی طراحی نموده و در روزآمد سازی آنها بکوشند.
پایگاه اینترنتی تبلیغ مسیحیت برای مخاطبان شمالی کشورمان نمونه کوچکی از پایگاههای تبلیغی مسیحی است که در راه انحراف باورهای دینی و اسلامی مردم خطّه شمال ایران اسلامی طراحی گردیده است. این پایگاه به زبان گلیكی بوده و علاوه بر اناجیل چهارگانه متی، مرقس، لوقا و یوحنا، دارای قسمتهای دیگری با عناوین معجزات مسیح و نغمه شالیزار میباشد كه تمامی این بخشها با لهجه زیبای گلیكی و با هدف ترغیب مخاطبان خود برای گرایش به مسیحیت شکل گرفته است.
از دیگر پایگاههای تبلیغی مسیحیت میتوان به پایگاهی اشاره کرد که برای نجات ایران سفارش به دعا و راز و نیاز می کند، كه پدیدآورندگان این پایگاه هدف خود را از طراحی آن، واكنش به بحران جهانی اخیر در مورد ایران مطرح كردهاند و اینكه 120 تن از رهبران كلیساهای ایران متعهد شدهاند برای نجات كشور به مدت 40 روز دست به دعا بردارند و روزه بگیرند!!
دقت در این دو پایگاه مطرح شده و پایگاههای فراوان دیگری كه در این زمینه وجود دارد، نشان دهنده آن است كه اگرچه این پایگاهها از نظر محتوایی تفاوتهای بسیاری با یكدیگر دارند و هر کدام گروههای خاصی را مورد خطاب خود قرار داده اند، اما در ورای این تفاوتهای ظاهری، شاهد ساختار مشتركی میباشیم؛ به گونهای كه پایگاه «شالیزار كلام خدا» با مورد توجه قرار دادن فرهنگ و آداب و رسوم مردم شمال ایران و مشكلات و سختیهای فراوان آنها در به دست آوردن مایحتاج زندگی به دنبال القای این مطلب است كه عامل همه این سختیها و دشواریها در واقع آیین اسلام بوده و راه نجات از این مشكلات ایمان آوردن به عیسی مسیح(ع) و مسیحی شدن است.
پایگاه دیگر نیز با ظاهری مزورانه و در قالب دعا برای نجات ایران به همراه 40 فیلم 5 دقیقهای با بزرگ جلوه دادن مشكلات، ناكارآمد جلوه دادن مسؤولان نظام مقدّس اسلامی و شایعه پراکنی به دنبال ایجاد یأس و ناامیدی مردم نسبت به انقلاب اسلامی و سست کردن بنیان نظام میباشد. که در واقع، عامل همه این مشكلات را در اسلام میبیند و راه رهایی را در گرایش به مسیحیت میداند.
2. تحلیل محتوایی
2-1. تولید انبوه
یكی از ویژگیهای پایگاههای تبلیغی مسیحیت، انبوه واژگان، اصطلاحات و لغات آنها میباشد كه در شكلها و رنگها و قالبهای گوناگون خودنمایی میكنند؛ به گونهای كه گاه كاربران اینترنت به دنبال تحقیق و پژوهش در موضوعی حتی بیارتباط با مسائل دینی میباشند، ولی به همراه آن مطلب، تصویری از معجزهای از معجزات عیسی مسیح(ع) و یا یکی از نمادهای مسیحیت مانند صلیب و یا جملهای قابل تأمل در تبلیغ مسیحیت را مشاهده میكنند.
برای نمونه، تعدادی از كلید واژههای بنیادین دو دین بزرگ اسلام و مسیحیت در جستجوگر گوگل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج جستجو بسیار قابل توجه است. مقایسه کلیدواژههای این جستجو نشان دهنده آن است که كلیدواژههای اسلامی حتی اگر به زبان فارسی و عربی مورد جستجو قرار گیرد، بسیار كمتر از واژههای کلیدی مسیحی به زبان انگلیسی میباشد.
2-2. تحریف واژههای اسلامی
یكی از ترفندهای دیگر پایگاههای تبلیغ مسیحیت، استفاده ابزاری از واژههای اسلامی و تحریف آنها میباشد؛ چنانكه كاربر مسلمان را در سردگمی میکشاند؛ برای نمونه، هنگامی كه محققی در هر یك از واژههای Doa، Nejat، Shahadat و دیگر واژههای اسلامی به جستجو در موتورهای جستجو مشغول است، با انبوهی از پایگاهها، وبلاگها و مقالاتی مواجه میشود كه ارتباطی با موضوع تحقیق او نداشته و به ترویج مسیحیت مشغولاند.
پرداختن به مسأله منجی و هزاره گرایی(4) و آخرالزمان (5) كه توسط كسانی چون: تافر، فوكویاما،هانتینگتون و برژینسگی مطرح شده و درباره بحث آیندهنگری غرب، بهخصوص در سینمای غرب به آن پرداخته شد، در واقع از اسلام و فرهنگ ناب شیعی گرفته شده است و در واقع، تنها تمدنی كه موعودش یك موجود عینی زنده است، شیعه است.(6) در حقیقت، گردانندگان صحنه تبلیغات مسیحیت دریافتهاند كه انسان امروزی نیازمند امیدواری است و از همین دریچه نهایت تلاش خود را برای مرتبط ساختن امید به آینده جهت دعوت افراد به مسیحیت به كار میبندند.
جای بسی تأسف است كه در عصر ارتباطات و اطلاعات ما نه تنها شاهد تحریف واژههای اسلامی میباشیم، بلكه با تحریف حتی معانی آیات شریف قرآن و استفاده از رفتار برخی گروههای خشونتطلب منتسب به مسلمانان مانند طالبان و وهابیت، اسلام را دینی خشن و ستیزهجو معرفی میكنند و 5/1 میلیارد مسلمان را به تمسخر میگیرند. نمونه كوچكی از این موضوع را در فیلم مستند فتنه(7) میبینیم كه بهتازگی از سوی نماینده افراطگرای پارلمان هلند «گیرت وایدرز»(8) ساخته شد و از طریق اینترنت به سراسر دنیا ارسال گردید و در همان ساعات اولیه افراد بسیاری آن را در سراسر جهان مشاهده نمودند. در آن فیلم 15 دقیقهای با ارائه كاریكاتوری موهن از پیامبر اسلام(ص) و با تحریف معنای 5 آیه از قرآن مجید و با تکیه بر اعمال نسنجیده گروههایی منتسب به مسلمانان و استفاده ابزاری از صدا و تصویر سعی نمودند تا به مخاطبان خود چنین تفهیم نمایند که عامل تمامی نا امنیها و ترورها در جهان مسلمانان هستند و آنها خشونت و ترور را از متن اسلام و قرآن آموختهاند.
2-3. مخاطبشناسی و توجه به نیازهای او
از محورهای مورد توجه پایگاههای مسیحی سعی فراوان این گونه پایگاهها در شناسایی مخاطبان و موضوعات مورد علاقه آنها است. آنها برای این منظور با روشهای گوناگون به شناخت فرهنگ، اعتقادات و آداب و رسوم افراد و گروهها اقدام میکنند. آنها با شناسایی نقاط ضعف سعی در بزرگ نمودن ضعفها و مشکلات مینمایند. این گونه پایگاهها سعی میکنند با استفاده از کلمات زیبا و دلنشین مانند: آزادی، عدالت، محبت و عشق خود را به آنان نزدیک نموده و از نارضایتیهای مردم به تفصیل سخن گویند تا به این وسیله در قلوب کاربران خود راه یابند.
2-4.توجه به اصل پاداش
یكی از مسائل مهمی كه در پایگاههای تبلیغی مسیحیت مشاهده میشود، توجه به اصل مبادله است. انسانها دوست دارند در قبال كاری كه انجام میدهند، مورد تشویق واقع شوند. در واقع، تشویق محركی است كه كمك میكند تا فرد نسبت به آن عمل علاقهمند گردد.
كاربران اینترنت نیز علاقهمندند هنگامی كه وارد پایگاهی میشوند، امتیازی كسب نمایند. این امتیاز در مورد كاربران مختلف متفاوت است. فیلم جذاب، موسیقی فرحبخش، عنوان مهیجكننده، كتابهای قابل دانلود و مطالب علمی مفید و حتی پاسخگویی آنلاین و یا پست الكترونیك رایگان، همه و همه میتواند انگیزههایی باشند تا افراد را به سوی خود بكشانند.
در صورتی كه كاربر به هر دلیل به پایگاهی وارد شود، ولی آن پایگاه نتواند پاداشی متناسب با او در اختیارش قرار دهد، مطمیناً دیگر به سراغ آن پایگاه نخواهد رفت.
آنچه گذشت اشاره کوتاهی بود بر برخی از ترفندهای تبلیغی پایگاههای مسیحیت در اینترنت. امید است که پایگاههای اسلامی نیز علاوه بر عرضه و ارائه محتوای جذاب و کاربر پسند، در مورد فراهمآوری زمینههای تبلیغ و جذب کاربران در اینترنت و ایجاد انگیزه در آنان برای مراجعات بعدی به پایگاههای اسلامی زمینه را فراهم کنند. البته توجه به اصول اخلاقی اسلامی و شیوههای صحیح و منطقی و عاقلانه در تعامل با کاربران، از مهمترین اصولی است که در این تعامل باید مورد نظر قرار گیرد. ■
پینوشتها:
1. هادی رستگار مقدم، «درآمدی بر وسایل ارتباطی»، اندیشه حوزه، ش 1، سال سوم (تابستان 76)، ص 76 و 77.2. برگرفته از خبرگزاری فارس.
3. جورج لوکاچ، جامعهشناسی رمان، ترجمه: محمد جعفر پوینده، تهران، تجربه، 1375.4. Millennialism Millenarianism.
5.Futurism.6. هالیوود و مهدویت؛ گفتگو با دکتر حسن بلخاری؛ مجله بازتاب اندیشه، شماره 15.7. FITNA.
8. Geert Wilders.