اگرچه زمینه های تبلیغ و نشر معارف الهی بسیار است؛ لیکن تبلیغ مکتوب چون نشر کتاب و مجله، تاکنون موفقیت چشمگیری داشته است که در این میان، مجلات علوم انسانی و به خصوص «مجلات تخصصی علوم اسلامی»، با ویژگی ها و قابلیت های گاه منحصر به فرد، می تواند به مثابه یکی از بهترین ابزارهای تولید و اطلاع رسانی کارآمد دینی، در پایگاه های اسلامی به خدمت گرفته شود.
اکنون دیگر بر کسی پوشیده نیست که مجلات تخصصی علوم انسانی و اسلامی، با انتشار طیف وسیعی از مقالات علمی مورد نیاز جامعه، نقش موثری در امر اطلاع رسانی بهنگام و کارآمد آموزه های دینی دارند.(1)
مجلات الکترونیکی
همزمان با رشد و توسعه سریع شبکه های اینترنتی در سراسر جهان، تفکر ایجاد »مجله الکترونیک» به سرعت به ثمر نشست؛ به گونه ای که مطابق آمار مؤسسه کتابخانه های تحقیقاتی (ARL)، تعداد نشریه ها و خبرنامه های الکترونیکی، به ترتیب در سال 1991م، 110 عنوان، و در سال 1996م به 1689 عنوان و در سال 1997م، بیش از 4070 عنوان بالغ گردید که 3300 عنوان از طریق وب، 750 عنوان به وسیله پست الکترونیکی و حدود 70 عنوان در محیط گوفر توزیع می شد(2) و روند رو به رشد آن همچنان با سرعت ادامه دارد.
لازم است قبل از بررسی این موضوع، به معنا و مفهوم «مجله الکترونیک» پرداخت. در این زمینه اختلاف نظرهایی وجود دارد که به دو نظر کلی اشاره می شود:
- الف. برخی صاحب نظران معتقدند که مجله الکترونیکی، نشریه ای است که به وسیله رسانه ای الکترونیکی ایجاد گردد و دستیابی به آن فقط از همین طریق مقدور باشد.
- ب. گروهی دیگر تعریف وسیع تری از آن ارائه کرده بر این عقیده اند که مجله الکترونیکی، نشریه ای است که به صورت الکترونیکی یا به وسیله رایانه، قابل دستیابی باشد(3)، اینترنت خواه در شبکه تولید شده باشد یا به شکل چاپی عرضه شده و نسخه الکترونیکی نسخه دوم آن باشد. بنابراین کلیه نشریاتی که امروزه از طریق پایگاه های اطلاع رسانی، اعم از دینی و غیره و همچنین تخصصی و عمومی، در شبکه اینترنت درج می شوند، می تواند «مجله الکترونیکی» به حساب آید.
ارائه مجلات در وب
مجلات مختلف، نسبت به نحوه ارائه مجله چاپ شده در اینترنت، روش های مختلفی را در پیش گرفته اند. تنوع و تعدد این روش ها به اهداف صاحبان نشریات و متصدیان پایگاه های اینترنتی مربوط است. به برخی از این روش ها اشاره می شود.
الف. برخی پایگاه ها اقدام به عرضه و معرفی مآخذشناسی مقالات مجلات می کنند. این پایگاه ها در بهترین حالت علاوه بر عناوین مقالات و مشخصات مآخذ، کلمات کلیدی و چکیده مقالات را نیز درج کرده اند. هدف این پایگاه ها اطلاع رسانی درباره مقالاتی است که در مجلات منتشر شده است. کاربران پس از آگاهی از وجود این مجلات، برای دستیابی به محتوای مقالات باید به کتابخانه ها مراجعه نمایند. در این میان پایگاه اسلامی، پارسا (www.islamicdatabank.com)را می توان بهترین نمونه برای این پایگاه ها معرفی نمود.(4)
ب. دسته دوم پایگاه هایی است که متن دیجیتالی مجلات را عرضه کرده اند. این دسته پایگاه ها، ضمن ارائه متن، قابلیت مهم جست و جو در تمام متن را نیز برای کاربران خود فراهم کرده اند که این امر بازیابی مطالب از میان صفحات را تا حد زیادی آسان می کند. علاوه بر این، عده زیادی از کاربران را از مراجعه به کتابخانه ها و مشاهده نسخه های کاغذی بی نیاز می سازد. البته برخی مطالب ممکن است با نسخه چاپی متفاوت باشد یا برخی فرمت ها و شکل های موجود در نسخه چاپی در صفحات وب قابل نمایش نباشد، از این رو برخی کاربران، برای اطمینان بیشتر، ناچار از مراجعه به نسخه چاپی هستند.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه (www.hawzah.net)بیشترین حجم مجلات تمام متن در زمینه علوم اسلامی را که در پایگاه های وب ارائه شده، به خود اختصاص داده است.
ج. دسته سوم پایگاه هایی است که به جای استفاده از فایل متنی، تصاویر صفحات مجلات را در پایگاه خود ارائه کرده اند. در این مجلات کاربر، تصویری از صفحات منتشر شده کاغذی را به صورت دیجیتال مشاهده می کند و هیچ تردیدی در مطابقت تصویر با نسخه چاپی ندارد. به این ترتیب از مراجعه به کتابخانه ها کاملاً بی نیاز است. البته در این گونه پایگاه ها دیگر فایل متنی در اختیار کاربر نیست و او نمی تواند در تمام متن مجله جست و جو کند.
کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی شیراز (www.srlst.com)از بهترین نمونه های موجود در کشور است که علاوه بر مأخذشناسی مقالات، تصویر صفحات مجله را نیز به صورت اسکن شده در اختیار کاربر قرار می دهد.
د. چهارمین دسته از پایگاه ها، مجلات ارائه شده در وب را به صورت تمام متن و تمام تصویر full text & full image درج کرده اند. در این پایگاه ها ضمن عرضه متن مجلات و فراهم آوردن امکان جست و جو در متن کامل مقالات، کاربر می تواند با مراجعه به تصویر مجله، از مطابقت متن و نسخه چاپی اطمینان حاصل کند یا اینکه مجله را چنان که منتشر شده مشاهده نماید.
پایگاه مجلات تخصصی نور www.noormags.comنخستین پایگاهی است که با این روش کار می کند و امیدوار است تا به زودی به جامع ترین بانک اطلاعارسانی نشریات کشور نیز تبدیل گردد.
قبل از پرداختن به قابلیت های این پایگاه، بخش مجلات پایگاه حوزه را که در شکل گیری پایگاه مجلات تخصصی نقش بسزایی داشته است، مورد بررسی قرار دهیم.
بخش مجلات پایگاه حوزه (www.hawzah.net/per/magazin/index.htm)
همزمان با راه اندازی پایگاه حوزه، وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در سال 1377، بخش مجلات این پایگاه، به منظور اطلاع رسانی علوم اسلامی به محققان و دانش پژوهان حوزه و دانشگاه افتتاح گردید. در حال حاضر این بخش، با بیش از 2000 شماره از 79 عنوان مجله، به صورت تمام متن، به یکی از مهم ترین بانک های اطلاع رسانی نشریات علوم انسانی و اسلامی کشور تبدیل شده است.
حجم انبوهی از مقالات، (قریب به 000/30 مقاله) تنوع عناوین مجلات با موضوعات متعدد، امکان جست و جو در تمام مقالات، امکان مطالعه کامل متن و ذخیره سازی آن، از جمله ویژگی های این بخش از پایگاه حوزه است که توانسته است، قریب 40درصد بازدید کنندگان این پایگاه را به خود اختصاص دهد.
علی رغم ویژگی های مثبت موجود در عرضه اطلاعات، اشکالات و معایبی نیز در ارائه مطالب این بخش وجود دارد که به طور فشرده بیان می شود.
کاستی های بخش مجلات پایگاه حوزه(5)
1. ناقص بودن بایگانی شمارگان مجلات
این مشکل از آنجا ناشی می شود که برای ورود اطلاعات فایل های متنی، به نسخه های متنی (Text)مانند (Word) و (zarnegar)مجله نیاز است؛ در حالی که این گونه فایل ها به دلیل سهل انگاری صاحبان مجلات در نگهداری فایل ها، مانند ویروسی شدن، خرابی هارد دستگاه، از بین رفتن دیسکت های حاوی فایل یا به دلیل قدیمی بودن شماره های مجله و تایپ در محیطهای قدیمی با ابزارهای ابتدایی و عدم امکان تبدیل به فایل های htmlو...، حتی در اختیار صاحبان مجلات نیز نیست. بدیهی است که در چنین شرایطی، تعدادی از شماره های مجلاتی که دچار این آفت شده اند ناقص بوده، جز با صرف هزینه مجدد تایپ کامل متن، قابل درج بر روی پایگاه نخواهند بود.
2. غلطهای متنی
تجربه چندین ساله کار با مجلات نشان می دهد که بر خلاف تصور اولیه، معمولا فایل هایی که صاحبان مجلات به صورت آرشیو به عنوان فایل نهایی نگهداری می کنند، فایل خروجی و نهایی نیست و با آنچه پس از چاپ مجله مشاهده می شود (از جهت نام مقاله، غلطهای متنی، و حتی نام نویسنده و حجم مقاله و تعداد پاورقی ها)، متفاوت است. به دلیل تعدد مراحل تهیه فایل تا چاپ نشریه، امکان حفظ آخرین نسخه از فایل که قابل تبدیل به فایل htmlباشد، در بسیاری موارد وجود ندارد، و مشاهده یک یا چند مورد از این تفاوت ها بین نسخه دیجیتال و نسخه چاپی، می تواند به بی اعتمادی محققان و پژوهشگران بینجامد، اگر چه در پایگاه حوزه تلاش زیادی برای رفع این مشکلات صورت گرفته است؛ ولی متاسفانه هنوز هم برخی اشکالات در مجلات باقی مانده است.
3. عدم درج شماره صفحه
هم اکنون محتوای کلیه مجلات، مانند آنچه در بسیاری از صفحات وب مرسوم است(6). در واحد مقاله عرضه می گردد و محققان و پژوهشگران هنگام مطالعه مقالات از هر گونه اطلاعات در زمینه شماره صفحه، و یا اینکه این مقاله چند صفحه از مجله را اشغال کرده، بی بهره اند و به تبع آن برای آدرس دهی و استناد تحقیقات خود، دچار مشکل می شوند. همچنین در نتایج جست و جو، هنگام بازخوانی مطالب، معلوم نیست این مطلب در کدام صفحه از مجله بوده که این خود مشکلی بر مشکلات کاربر می افزاید.
4. عدم امکان جست و جوی پیشرفته
5. عدم تفکیک میان مجلات تخصصی و عمومی
6. نداشتن بانکی از صاحبان آثار
این سه مشکل از آنجا ناشی می شود که طراحی اولیه نسخه فعلی پایگاه حوزه به سال ها پیش باز می گردد که صفحات استاتیک بوده و در بانک های اطلاعاتی ذخیره نشده اند، از این رو امکان ایجاد دسترسی های متفاوت به یک محتوا، به راحتی وجود ندارد.
7. کندی در ورود اطلاعات
کاستی های فوق مواردی بود که کاربر به هنگام مواجه با پایگاه با آنها روبه رو می شد؛ ولی آخرین مورد، مسئله ای است که مدیران و دست اندرکاران اجرایی پایگاه با آن دست به گریبان بوده اند و آن مشکل به روز رسانی اطلاعات پایگاه است که با توجه به ساختار پایگاه، بسیار کند و نادقیق بود.
طرح پایگاه مجلات تخصصی نور (www.noormags.com)
استقبال خوب و رو به گسترش کاربران از بخش مجلات پایگاه حوزه از یک سو و درک برخی کاستی ها در آن از سوی دیگر، موجب شد که مسئولان شبکه اطلاع رسانی نور، با بهره گیری از تجربیات ارزشمند به دست آمده در زمینه اطلاع رسانی نشریات علوم اسلامی، طراحی پایگاهی مستقل برای عرضه مجلات علوم اسلامی و انسانی را در دستور کار خود قرار دهند.
طرح مقدماتی (RFP) پایگاه، در اواخر سال 1382 در شبکه تدوین گردید و در نیمه اول سال 1383 تحلیل و طراحی پایگاه آغاز شد. پس از تکمیل این مرحله، پیاده سازی پایگاه در دو بخش مدیریت و نمایش، در معاونت فنی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی شروع و تا پایان سال 1383 به انجام رسید، و با شروع سال جدید، ورود اطلاعات پایگاه نیز آغاز گردد.
اهداف راه اندازی پایگاه مجلات تخصصی:
اهداف ترسیم شده برای طرح پایگاه مجلات تخصصی عبارت است از:
- ایجاد پایگاه مستقل مجلات تخصصی علوم انسانی و اسلامی.
- تهیه بایگانی کاملی از فایل های رایانه ای مجلات (با توجه به مشکل حفاظت از فایل های متنی که گذشت).
- ایجاد و تسهیل در زمینه دسترسی به بایگانی مجلات برای محققان و پژوهشگران.
- ارائه قابلیت جست و جو در متن مجلات به اشکال مختلف و با دامنه و نمایه های متفاوت.
- ایجاد بانک جامعی از صاحبان آثار مقالات پژوهشی.
- فراهم آوردن زمینه برای جذب طیف وسیعی از مخاطبان داخلی و خارجی که تاکنون امکان دسترسی به این مجلات را نداشته اند.
- برطرف نمودن نواقص و اشکالات موجود در سایر پایگاه های اطلاع رسانی نشریات علوم اسلامی(7).
- ایجاد سیستم جدید ورود اطلاعات سایت در قالب برنامهCMS ، برای تسهیل در ورود اطلاعات مجلات.
معرفی بخشهای اصلی پایگاه
پایگاه مجلات از چهار بخش اصلی تشکیل شده است که در حقیقت راه های دسترسی به متن مقالات هستند. چهار بخش مزبور عبارت است:
الف. نمایش
در بخش نمایش، کاربران می توانند از طریق عناوین مجلات، فهرست شماره ها، و در نهایت فهرست مقالات هر مجله، به متن مقالات دست یابند. عناوین مجلات نیز بر اساس حروف الفبا و موضوعات دسته بندی شده است. پس از انتخاب عنوان مقاله ای از فهرست یک شماره، کاربر می تواند تصاویر صفحات مجله را مشاهده کند و از طریق نوار موجود در پایین صفحه، بین صفحات مجله حرکت نماید.
نکته حائز اهمیت در بخش نمایش آن است که محور نمایش، تصاویر صفحات مجله است. اگرچه کاربر برای جست و جو می تواند از وجود فایل های متنی بهره مند شود؛ ولی با توجه به مشکل عدم تطابق فایل های متنی برخی مجلات با نسخه های چاپی و همچنین عدم امکان نمایش برخی فرمت های نمایشی مجلات در صفحات وب، در این بخش تصاویر اسکن شده مجلات به کاربران عرضه می شود.
به این ترتیب کاربر می تواند نسبت به یکسان بودن آنچه در پایگاه مشاهده می کند و نسخه چاپی اطمینان کامل داشته باشد. همچنین تمام شماره های همه مجلات قابل عرضه است و نیازی به وجود فایل متنی برای نمایش اولیه مجله نیست. و فایل های متنی را می توان، برای افزایش قابلیت های جست و جو به پایگاه اضافه نمود.
ب. جست و جو
دومین راه دسترسی به مقالات، جست و جو است. در صفحه جست و جو، کاربر این امکان را دارد که چندین نوع دامنه را بر جست و جوی خود اعمال کند.
دامنه نخست عناوین است. کاربر می تواند جست و جوی خود را به یک یا چند عنوان خاص متناسب با موضوع مورد علاقه خود، محدود نماید.
دامنه دوم، جایگاه کلمه جست و جو شده در مطلب است. کاربر می تواند مقالاتی را جست و جو کند که کلمه یا عبارت مورد جست و جو در عنوان، کلمات کلیدی، چکیده، متن، پدیدآورنده یا در یکی از این موارد باشد.
دامنه سوم، تعیین نوع مطالبی است که به عنوان نتیجه ارائه می شوند. با توجه به فرمت های تهیه شده برای مقالات، کاربر می تواند تعیین نماید که برای مثال نتایج تنها از مقاله های مجلات ارائه شود و در صورتی که کلمه یا عبارت مورد جست و جو در سرمقاله یا مصاحبه یا ... وجود داشت، در نتیجه جست و جو نمایش داده نشود.
دامنه چهارم که در جست و جوی پیشرفته قابل تعریف است، دامنه تاریخی است. در این بخش کاربر می تواند محدوده انتشار مطالبی که به عنوان نتایج جست و جو نمایش داده می شوند، تعیین کند.
علاوه بر دامنه های فوق، کاربر می تواند در جست و جوی پیشرفته، چهار کلمه یا عبارت مختلف را با استفاده از عملگرهای منطقی، به صورت همزمان جست و جو کند.
ج. نمایه ها
منظور از نمایه ها نموداری درختی از موضوعات است که به صورت اعم و اخص تعریف شده اند. اگر کاربر یکی از برگ های درخت را تعیین کند و کلید نمایش مقالات را بزند، در سمت چپ مجموعه ای از مقالات مربوط به این نمایه، نمایش داده می شوند.
هم اکنون، پایگاه مجلات در حال مطالعه اصطلاح نامه های موجود است تا از این میان، مناسب ترین را انتخاب کرده، پایه فعالیت خود قرار دهد و بر اساس نیاز خود، نسبت به توسعه و تضییق آن اقدام نماید.
د. صاحبان آثار
در این بخش، فهرست صاحبان آثار که در تهیه مطالب پایگاه نقش داشته اند، ارائه شده و در برابر نام هر صاحب اثر، برخی آثار وی قابل مشاهده است. در صورتی که کاربر نام صاحب اثر را انتخاب کند، در صفحه ای جدید، فهرست آثار وی، به همراه بیان نقش وی در اثر (مؤلف، مترجم، مصاحبه شونده، گزارشگر، ناقد و ... ) ارائه می گردد.
بخش های فرعی پایگاه
حال پس از معرفی بخش های اصلی پایگاه، به معرفی بخش های جانبی آن می پردازیم. این بخش ها عبارت است از:
الف. مستند
مشخصات ماخذ شناسی هر مقاله با نام مستند، در اغلب بخش ها در کنار نام هر مقاله در دسترس است. کاربر در قسمت مستند می تواند، با نام اثر، نام پدیدآورندگان اثر، نام مجله، شماره مجله، شماره صفحه آغاز و انجام اثر، تعداد مجموع صفحات، کلمات کلیدی، چکیده مقاله و نمایه های هر مقاله را مشاهده نماید.
ب. برگزیدن
مقصود از برگزیدن و برگزیده ها، همان مقالات دلخواه و مورد علاقه ای(8) است که کاربر برای مراجعات بعدی در دسترس خود قرار می دهد. این اطلاعات در سرور، برای هر مشترک به صورت جداگانه نگهداری می شود؛ به این ترتیب، در هر مراجعه، امکان استفاده و بهره گیری از این برگزیده ها برای کاربر محفوظ است. کاربر می تواند مقالات برگزیده خود را دسته بندی کند یا اینکه آنها را از برنامه استخراج (9) کرده، برای کاربر دیگری ارسال کند تا او نیز همان مقالات را به مقالات دلخواه خود اضافه (10) نماید.
ج. نقد مقاله
یکی از امکانات موجود در کنار هر اثر، کلید نقد آن است. با زدن این کلید کاربر می تواند نقد خود به این اثر را در چند سطر بنویسد. نمایش نام کاربر در کنار نقد، در اختیار وی است. همچنین کاربر در این بخش می تواند نقدهای دیگران بر مقاله مورد نظر را نیز مشاهده کند.
د. دریافت
چنان که گذشت، محور نمایش صفحات مجله در این پایگاه، نمایش اسکن صفحات آن است. از آنجا که فایل اغلب مجلات با هدف ایجاد امکان جستجو در متن در کنار این تصاویر وجود دارد، امکان دریافت نسخه htmlصفحات نیز برای کاربران فراهم شده است. همچنین با توجه به نیاز کاربران، به سهولت در انتقال بین صفحات مختلف یک مقاله، تصاویر هر مقاله در قالب فایل PDFنیز قابل دریافت و استفاده است. لازم به ذکر است که کاربران برای استفاده از این فایل ها به دریافت اعتبار از مدیران پایگاه نیاز دارند.
ه. امتیازدهی
در کنار عنوان هر اثر، چهار ستاره دیده می شود و هر کاربر می تواند، نظر خود را در مورد مقاله به صورت امتیاز اعلام کند. برایند نظرات کاربران با روشن شدن تعدادی از این ستاره ها نمایش داده می شود.
و. اشتراک و ورود به سیستم
از آنجا که بسیاری از امکانات پایگاه برای هر فرد به صورت جداگانه تعریف شده و برای اختصاصی نمودن این قابلیت ها به شناسایی افراد نیاز است، کاربران برای استفاده از پایگاه، به اشتراک و استفاده از کلمه و رمز عبور نیاز دارند. در حال حاضر کاربران می توانند فرم اشتراک عرضه شده در پایگاه را پر نمایند تا نام کاربر و کلمه عبور، از طریق ایمیل برای ایشان ارسال گردد.
ز. لیست پستی
لیست پستی پایگاه، برای اعلام اخبار به کاربران در نظر گرفته شده است. با توجه به اینکه کاربران، ممکن است به اخبار مجله خاص یا مجلات موضوعی خاصی علاقه داشته باشند، امکان اشتراک در لیست پستی یک یا چند مجله خاص نیز در این بخش فراهم شده است. امکان دیگری که برای مدیران مجلات فراهم شده، ارسال مطلب توسط مدیران مجلات برای مشترکان مجلات است.
ح. راهنمای پایگاه
راهنمای پایگاه توصیف قابلیت های هر بخش و نحوه استفاده از آن است. کاربر پس از انتخاب کلید راهنمای پایگاه، باید بخش مورد نظر خود را انتخاب کند تا راهنمای آن بخش از پایگاه را مشاهده نماید.
ط. گزارش اشکالات صفحه
پایگاه دارای صفحات و بخش های متعددی است و روزانه صفحات متعدد جدیدی نیز به این صفحات اضافه می شود. علی رغم کنترل های متعددی که در مراحل تولید صفحات صورت می گیرد، امکان باقی ماندن برخی اشکالات در صفحات منتفی نیست. همچنین کاربران ممکن است پیشنهاداتی نسبت به صفحات و بخش های مختلف داشته باشند. از این رو کلید مزبور در تمام صفحات گنجانده شده تا کاربران بتوانند اشکالات و پیشنهادات را به مدیران پایگاه گزارش نمایند.
ی. سایر بخش ها
اخبار نشر، مناسبت ها، تبلیغات، آمارهای پایگاه و دموی پایگاه دیگر بخش های جانبی پایگاه هستند.
مدیریت پایگاه
چنان که گذشت، یکی از اهداف مستقل نمودن پایگاه مجلات از پایگاه حوزه، رفع مشکل مدیریت محتوایی پایگاه بود. در صفحات ثابت و غیر پویا نمی توان مدیریت گسترده و کنترل شده ای بر ورود اطلاعات داشت. در این شکل، ورود اطلاعات به عهده بخش فنی است و تولیدکننده اطلاعات غیر از منتشرکننده آن بر وب است. این دو گانگی علاوه بر زمان بر بودن، مشکلات جدیدی را نیز ایجاد می کند.
پایگاه جدید مجلات به سیستم مدیریت محتوا (CMS) مجهز است. بر این اساس، هریک از تولید کنندگان اطلاعات، مستقیماً به بخش مدیریت پایگاه متصل شده و اطلاعات را بر روی شبکه قرار می دهند یا به صورت روی خط، اشکالات اطلاعات قبلی را رفع می کنند.
هر مدیر، تنها به بخشی از مدیریت که برای وی تعریف شده است، متصل می شود و امکان استفاده از سایر بخش ها را ندارد. مراحل تولید برخی محتواها نیز به صورت روی خط انجام می شود؛ برای مثال یکی از مدیران فقط می تواند نمودار درختی بخش نمایه ها را پیشنهاد دهد. مدیر بعدی نیز تنها نمودار پیشنهادی را بررسی و تایید می کند تا پس از تایید وی، در بخش نمایش عرضه شود. مدیر سوم فقط اجازه دارد که انتساب مقالات را به نمایه های تایید شده پیشنهاد دهد. پیشنهادات وی نیز تا زمان تایید مدیر چهارم، در بخش نمایش قابل عرضه نخواهد بود.
تولید کننده اسکن صفحات مجلات، پس از آماده کردن این صفحات، بلافاصله آن را بر روی شبکه قرار می دهد. مدیر دیگری فایل های متنی مجلات را در قالب ها xml فرمت زده، با دستور اطلاعات را به پایگاه اضافه می کند. برنامه مدیریت محتوا، پس از تطبیق محتوا و تصاویر، مجله را به بخش نمایش پایگاه اضافه می کند و در صورت وجود ناهماهنگی بین تصاویر و فایل های متنی، اشکال را اعلام می نماید.
صاحبان آثار، بخش مشترکان، بخش اخبار و مناسبت ها، بخش نمایه ها، بخش گزارش های پایگاه، بخش بنرهای تبلیغی و سایر بخش ها، هر یک صفحه یا صفحات مدیریت مختص به خود، دارند که در مجموع بیش از پنجاه صفحه برای مدیریت محتواهای مختلف پایگاه تعریف شده است و هر مدیر ممکن است تنها به یک یا چند صفحه از این صفحات دسترسی داشته باشد.
شاید برای بسیاری خوانندگان، دانستن این مطلب جالب باشد که صفحات مدیریت پایگاه مجلات، بیشتر و متنوع تر از صفحات نمایش آن است.
شناسایی و گزینش مجلات
بر اساس سیاست گذاری صورت گرفته در پایگاه، در حال حاضر، تنها مجلات تخصصی در پایگاه عرضه می شوند. مجلات تخصصی نیز بر اساس موضوع، انتخاب و اولویت بندی می شوند. پس از تعیین موضوع، محققان پایگاه فهرست جامعی از مجلات مرتبط را شناسایی کرده و به تعدادی اساتید آن رشته عرضه می کنند تا پس از کارشناسی نهایی، کار آماده سازی مجلات را آغاز کنند.
نخستین موضوعی که مجلات آن شناسایی و عرضه شده اند، موضوع قرآن و حدیث است. عناوین انتخاب شده برای این موضوع عبارت است از:
ترجمان وحی، پژوهش های قرآن و حدیث، علوم حدیث، علوم الحدیث، میراث حدیث شیعه، پیام جاویدان، سفینه، صحیفه مبین، مجموعه مقالات صحیفه مبین، نهج البلاغه، فصلنامه قرآنی کوثر، رسالة القرآن، نور علم، رشد(آموزش قرآن)، بینات، بشارت، پژوهش های قرآنی، حدیث اندیشه، زبان و علوم قرآن، آفاق نور، علوم و معارف قرآن، تراثنا، گلستان قرآن و پیام قرآن.
با توجه به اتمام عرضه مجلات قرآن و حدیث، موضوع فلسفه، کلام و عرفان در دستور کار پایگاه قرار گرفته و ورود اطلاعات آن آغاز شده است. مجلات این مجموعه عبارت است :
ارغنون، پژوهش های فلسفی کلامی، معرفت فلسفی، التوحید، ذهن، نشر دانش، الفکر الاسلامی، نامه مفید، نامه علوم انسانی، حوزه و دانشگاه، الهیات و حقوق، سروش اندیشه، ناقد، فصلنامه فلسفی (گروه فلسفه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران)، نامه فلسفه، قبسات، نقد و نظر، کتاب نقد، خردنامه صدرا، فصلنامه اندیشه دینی، برهان و عرفان، اندیشه حوزه، کلام اسلامی، امامت، صبح اندیشه، رسالة التقریب، معرفت، نگاه حوزه، آئینه پژوهش، معرفت(مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی)، پژوهش های علوم انسانی، پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع)، الهیات، پژوهش دینی، نامه پژوهش، انجمن معارف ایران، صبح اندیشه و معارف عقلی.
حقوق نشر
یکی از مسائل مهم در عرصه نشر مکتوب و الکترونیک که متاسفانه در میان پایگاه های اسلامی مغفول مانده است، رعایت حقوق نشر است. پایگاه مجلات بر آن است تا مطالب مجلات را تنها با اجازه و همکاری موسسات ناشر مجله که صاحب حقوق معنوی مجله به شمار می آیند، در شبکه عرضه نماید و بدون موافقت ایشان، به هیچ وجه اقدام به عرضه مجلات نخواهد نمود.
خاتمه
در پایان اشاره به دو نکته لازم به نظر می آید:
- یک. پایگاه مجلات در طی سال ها تلاش در عرصه نشر دیجیتال مجلات مکتوب -در قالب پایگاه حوزه و پایگاه مجلات- تجارب فراوانی کسب کرده است و آمادگی خود را برای انتقال این تجارب به مؤسسات فعال در این زمینه اعلام می کند.
- دو . پایگاه مجلات، خود را در آغاز راهی طولانی می بیند و برای طی این مسیر، نیازمند دریافت نظرات پیشنهادات و انتقادات خوانندگان و کاربران گرامی است.
پی نوشت ها:
