فصلنامه شماره 64 (پائیز 1397)

فصلنامه شماره 64 (پائیز 1397)

سال هفدهم/ پیاپی 81

اشاره

به دنبال تولید سه نرم افزار: دانشنامه فضایل اهلبیت (ع)، تاریخ تشیع و نور الولایة نسخه 2، آیین رونمایی از این محصولات، روز پنجشنبه 12 مهرماه 1397 شمسی در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد و محتوای علمی و قابلیتهای فنّی و پژوهشی این تولیدات ارزشمند، در منظر علاقه‌مندان و محقّقان علوم اسلامی قرار گرفت.

در این مراسم، حضرت آیت الله اراکی، دبیر کلّ مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و نیز شخصیتهای علمی و فرهنگی، اساتید، طلاب، پژوهشگران و دوستداران معارف اهلبیت عصمت و طهارت (ع) حضور داشتند. بعد از بیانات حضرت آیت الله اراکی، حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمید شهریاری، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، به سخنرانی پرداخت و مطالب خویش را در موضوع چیستی و کارکردهای اینترنت اشیاء در حوزه حاکمیت ارائه نمود. نظر به اهمّیّت مباحث و موضوعات مطرح شده در این سخنرانی، در صدد برآمدیم آن را در فصلنامه ره آورد نور عرضه نماییم تا در معرض استفاده خوانندگان عزیز قرار گیرد.

  • نویسنده: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمید شهریاری

برگزاری مراسم رونمایی از محصولات نور، فرصتی است برای معرفی دستاوردها و توانمندی‌های مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به جامعه هدف و مخاطبان نرم‌افزارها و تولیدات رقومی نور. این گونه آیین‌ها، موجی فراگیر از تبلیغات چهره‌به‌چهره و محیطی ایجاد می‌کند که از تأثیرگذاری قابل توجهی برخوردار خواهد بود.

در همین راستا، مراسمی در روز پنج شنبه 12 مهر ماه سال جاری، با حضور اندیشمندان، فضلا، طلاب، دانشجویان و علاقه‌مندان به موضوع امامت و ولایت برگزار شد و از سه نرم‌افزار ارزشمند: تاریخ تشیع، فضایل اهل‌بیت(ع) در منابع اهل‌سنّت و نور الولایة نسخه 2 رونمایی گردید.

نخستین سخنران این مراسم، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین بهرامی، مدیر گروه حدیث مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بود که به توضیح اهمیت و امکانات علمی و پژوهشی این سه محصول پرداخت. ایشان در ابتداء سخن، حدیث ولایت (بُنِیَ الإسلامُ عَلی خَمس...) را که در کتاب کافی ذکر شده، بیان نمود و اظهار داشت: خداوند را شاکر هستیم که موفق شدیم تا کنون تولیدات خوبی در زمینه‌های مختلف اسلامی از سوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ارائه شده است؛ امّا در این مراسم، محصولات مخصوص موضوع امامت و ولایت را که به همّت عزیزانمان در مرکز نور مهیا شده و به انجام رسیده، به جامعه عالمان و محقّقان عرضه می‌داریم و در این مجال، به معرّفی اجمالی این سه نرم‌افزار می‌پردازیم.

  • نویسنده: به کوشش: علی نعیم الدین خانی

نوآوری اینترنت در پیوند اشیاء به انسان

به بهانه مصوبه شورای عالی فضای مجازی در موضوع اینترنت اشیاء

چیستی و اهمیت

اینترنت اشیاء (Internet of Things) که در اصطلاح «IOT» نامیده می‌شود، مفهومی انتزاعی برای فرآیندی است که اشیاء فیزیکی به وسیله برچسبهای الکترونیکی و از طریق امواج به اینترنت متصل و سپس با انسان، یا اشیاء دیگر در ارتباط قرار می‌گیرند. در واقع شبکه جهانی اینترنت، پس از سه دهه تجربۀ انباشت، پردازش و انتشار اطّلاعات توسط انسان، اکنون به شبکه‌ای تبدیل می شود که اشیاء و یا به عبارت کاملتر، همه موجودات در جهان هستی نیز می توانند به مدد فنّاوری‌های نوین، از جمله RFID(1) به آن متصل شده و هویت خود را در آن ثبت و به محتوای اینترنت اضافه کنند. تشخیص اشیاء معمولاً به وسیله فرکانس رادیویی پیش‌شرطی برای اینترنت اشیاء تلقّی می شود. اگر همه اشیاء مردم که در زندگی روزمره خود از آن استفاده می کنند، به ابزارهای شناسایی مجهز شوند، می توان آنها را با کمک رایانه‌ها مدیریت و کنترل کرد.

البته با برخی فنّاوری های دیگر هم مثل: بارکدها، کدهای (2)«QR) «Quick Response Code) ، سیستم (3)«NFC) «Near Field Communication) و digital watermarking (4) می توان اشیاء را برچسبگذاری نمود.

  • نویسنده: سردبیر - محمد مهدی نمازی

سامانه ابر نور؛ پیشخوان برخط نرم افزارهای نور www.abrenoor.ir

گفتگو با مهندس مجتبی جعفری مدیر سامانه ابر نور

اشاره

اینترنت، بر حوزه های وسیعی از زندگی بشر سایه افکنده و دستیابی به اهداف بزرگ را که در گذشته غیرممکن می نمود، برای انسان آسان و ممکن نموده است؛ به طوری که امروزه زندگی منهای دنیای مجازی، بسی دشوار و غیرقابل تحمّل است. در این میان، مراکز و نهادهای فرهنگی و علمی نیز می کوشند از این ابزار، به شکل مطلوبی جهت توسعه برنامه های خُرد و کلان خویش بهره ببرند و در عمل، به جذب کاربران و علاقه مندان بیشتر توفیق یابند.

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی که از جمله مراکز پیشرو در تولید نرم‌افزارهای علوم اسلامی (نور) و عرضه محتوای دینی در فضای مجازی است، تاکنون محصولات ارزنده ای را در این بستر ارائه نموده است. بدیهی است، هرچه می گذرد، اتّکاء و نیاز کاربران و پژوهشگران، به فضای مجازی و استفاده از حاملهای همراه، نظیر تلفن همراه و تبلت بیشتر می‌شود. در همین راستا، مرکز نور، چند سالی است که با راه‌اندازی پایگاه اینترنتی سداد نور (سامانه دسترسی از دور)، مسیر دسترسی به نرم افزارهای خویش را از طریق شبکه جهانی اینترنت نیز فراهم ساخته است. این اقدام شایسته که گامی نو و تلاشی درخور تقدیر به شمار می رود، به طور چشمگیری مسیر دستیابی به تولیدات نرم‌افزاری نور را برای کاربران در سراسر جهان هموار کرده است.

آنچه در این گفت‌وگو می خوانید، نگرشی نو از منظر جناب مهندس مجتبی جعفری، به سامانه ابر نور (سداد نور پیشین) است که به ترسیم ویژگیها و قابلیتهای این سامانه جدید اختصاص دارد. امید که مورد استفاده علاقه مندان قرار گیرد.

اشاره

اهل بیت پیامبر گرامی اسلام (ص)، پیوسته مورد احترام و سفارش آن حضرت و سایر معصومان (ع) بوده اند. گفته‌های پیامبر و امامان در این باره، در منابع حدیثی شیعه و سنّی گرد آمده است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در جدیدترین محصول نرم‌افزاری خود، ارائه مهم‌ترین منابع اهل سنّت درباره فضایل و مناقب اهل‌بیت (ع) را در دستور کار خود قرار داده و با واکاوی تعدادی از این منابع، درختواره‌ای از فضایل را تدوین نموده و در قالب یک نرم‌افزار با عنوان «دانشنامه فضایل اهلبیت(ع) در منابع اهل سنّت» ارائه نموده است. این برنامه می‌تواند بخشی از کارهای پژوهشی در این باره را توسعه بخشد و پژوهشگران را در گسترش فعّالیّت‌های علمی و تحقیقاتی یاری رساند.

  • نویسنده: احمد اکبری؛ این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

اشاره

عفاف داشتن و محجوب بودن، از فضایل اخلاقی بشر دانسته شده است که به مثابه امری درونی برای هر انسان، فارغ از دین و مذهبی که دارد، مطلوب شمرده می‌شود. تأکید ادیان آسمانی، به‌ویژه دین مبین اسلام بر رعایت عفاف و حجاب نیز بر مبتنی بودن آنها بر فطرت دلالت می‌کند؛ هر چند این فضیلت اخلاقی و امر فطری، در ادوار گوناگون و جوامع مختلف به دلایل و عللی، گاه مغفول مانده یا در تزاحم با دیگر امور فطری قرار داده شده است. انسان در جوامع گوناگون، نیازمند رعایت عفاف و حجاب است و امروزه با نفوذ اینترنت و ابزارهای گوناگون فضای مجازی در میان مردم، تشکیل جوامع مجازی و نیز بحث عفت و حجاب در آن ضرورت یافته است. در این مقاله، به بررسی فعّالیّت‌های انجام شده در موضوع عفاف و حجاب و نیز عفاف و حجاب کابران در فضای مجازی پرداخته خواهد شد.

  • نویسنده: مصطفی علیمرادی*؛ این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

لغت نامه استاندارد نور؛ ویژگی ها و چشم اندازها

گفت و گو با مسیح توحیدی، مدیر گروه ادبیات متن کاوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی

اشاره

امروزه با توسعه و رشد فنّاوری اطّلاعات، ابزارهای گوناگونی در حوزه تحقیقات شکل گرفته و راه دستیابی به علوم و تولید دانش، هموارتر از گذشته گردیده است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، از جمله مراکز پیشرو در زمینه داده‌پردازی علوم اسلامی است که تولیدات فاخر و ارزشمندی را تقدیم جامعه علمی نموده است.

یکی از اموری که پیوسته پژوهشگران در روند تحقیق به آن نیاز داشته و دارند، دسترسی به لغتنامه و فرهنگ واژگان یا اصطلاحات است که آنان را در خصوص فهم آسان کلمات و درک بهتر معانی عبارات کتب یاری رساند.

نظر به اهمّیّت این بحث، در این شماره از فصلنامه، به حضور مدیر گروه ادبیات متن‌کاوی نور، جناب آقای مسیح توحیدی رسیدیم و کارهای علمی و فنّی صورت گرفته در این مرکز را در حوزه مربوط به لغت جویا شدیم؛ امید که مباحث مطرح شده در این گفت وگو برای خوانندگان و علاقه مندان عزیز قابل استفاده باشد.

  • نویسنده: به کوشش: علی نعیم الدین خانی

اشاره

فضای مجازی، قلمروی وسیع، بدیع و بکر است که برای ساکنان خود امکانات، آزادی‌ها، فرصت‌ها، دلهره‌ها و محدوده‌های نوینی را به همراه دارد. فضای مجازی، برای اوّلین‌بار توسط ویلیام گیمبسون کانادایی در رمانهای علمی ـ تخیلی به سال 1982م مورد استفاده قرار گرفت. در هر صورت، هدف از این مقاله، تبیین فرآیند تعلیم و تربیت در فضای مجازی است؛ فرآیندی که می تواند برای مواجه‌شدن با چالش تقاضای اجتماعی برای افزایش فرصتهای یادگیری بدون استفاده از منابع مالی مؤسّسات عالی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و تعریفی جامع از فضای مجازی و تأثیر آن در فرآیند تعلیم و تربیت ارائه دهد و سپس، به ابعاد تربیتی فضای مجازی در تعلیم و تربیت و مزایا و چالشهای این رویداد در تعلیم و تربیت اسلامی بپردازد و در نهایت نیز راهکارهایی برای افزایش بهره‌گیری آموزشی و همچنین مقابله با آثار مخرّب آن بر روی جوانان (دانش‌آموزان) ارائه کند.

فضای مجازی علاوه بر آنکه آثار مثبت فراوانی بر فرآیند آموزش هر کشور دارد، پیامدهای زیان باری نیز می تواند در این عرصه بر پیکره نظام آموزشی داشته باشد؛ از جمله اینکه بر تعلیم و تربیت اسلامی آثار منفی می تواند بگذارد. در راهکارهایی که ارائه شده، بیشتر به نقش پدر و مادر (خانواده) و مدرسه در این راستا تأکید شده است. امید است با بکارگیری بهتر از این فنّاوری بتوانیم در امر آموزش و پرورش که زیر بنای همه سازمانهای یک کشور است، به سوی دانش و تولید بیشتر حرکت کنیم.

  • نویسنده: سهیل فرید، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل؛ این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید ؛ با همکاری: ابراهمیم قاسمی، پویا عبدی، هادی حاضری، شاهرخ نعمتی؛ آموزگاران مقطع ابتدائی

نگرشی بر مؤلفه های جامعه اطلاعاتی

فرصت ها و چالش های ساختاری جامعه اطلاعاتی با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران*

چکیده

در عصر کنونی، اطّلاعات، به نماد عصری مبدل گردیده که ما در آن زندگی می کنیم. امروزه بارها سخن از انفجار اطّلاعاتی، انقلاب، تکنولوژی اطّلاعاتی و حتّی جامعه اطّلاعاتی به میان می‌آید. اصطلاح جامعه اطّلاعاتی، بازگوکننده توسعه تکنولوژی‌های نوین اطّلاعاتی و تجدید سازمان جامعه، پیرامون جریان اطّلاعات است. امروزه اطّلاعات در تمام صوَر خود به کمک شبکه‌های انفورماتیک، با سرعتی بیش از پیش در دسترس است. این روند با توجّه به کاربرد روزافزون بزرگراه های اطّلاعاتی، در حال سرعت گرفتن بوده و اطّلاعات به عنوان یک کالای قیمتی، در عرصه تمدّن کنونی جهان ظاهر می‌شود. استقرار این جامعه، سبب ایجاد صنایع، مشاغل و محصولات تازه می‌گردد؛ واقعیتی که زمینه‌های اقتصادی جامعه را با مظاهر جدیدی مواجه می‌کند.

زیرساخت‌های جامعه اطّلاعاتی را می‌توانیم درسه دسته زیر قرار دهیم:

  • الف. زیرساختهای ارتباطات از راه دور؛
  • ب. زیرساختهای مرتبط با دانش‌ها؛
  • ج. زیرساختهای تکنولوژیک مرتبط‌کننده اطّلاعات.

در واقع، جامعه اطّلاعاتی قبل از هر چیز، مولود پیوندهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری متعدّدی است که ریشه در ساختار فنّی اجتماعی آن دارد. در اینجا می‌توان به مواردی از آنها اشاره کرد: دیجیتال، پیدایش زبان‌های نوین کامپیوتری همچون Gmail، توسعه تمامی اجزاء شبکه‌های مخابراتی مثل: کابل نوری، ماهواره و تلفی‌ها، و بالاخره پیوند همگی آنها در ساختاری به نام اینترنت که شبکه را عملاً از دیوارهای قبلی (سازمانی، محلّی و ملّی) رها می‌سازد. جامعه اطّلاعاتی، در بر دارنده صوَر نوین ارتباطی در پرتو ابزارهای خاصّی مثل اینترنت می‌باشد که می‌توان به دوستیابی، کنفرانس، مناظره الکترونیک و... اشاره کرد. این پدیده، سبب ایجاد انواعی از اجتماعات مجازی در فضای الکترونیک گشته است. به این اعتبار، می‌توان گفت فضاهایی با عناصر جدید و بدون مرزهای جغرافیایی و سیاسی، روابط اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. یافته‌های این مقاله همانگونه که در ادامه خواهیم دید، حاکی از این موضوع است که ظهور جامعه اطلاعاتی، مقارن با چند پدیده می‌باشد؛ مواردی همچون: الف. جهانی شدن اقتصاد؛ ب. ظهور اقتصاد مبتنی بر دانایی؛ ج. توسعه و کاربرد عمیق شبکه‌های ارتباطی و پیام‌های دیجیتال.

  • نویسنده: علی محمد دوست، دانشجوی دکترای حقوق بین الملل عمومی دانشگاه علامه طباطبایی، این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید ؛ عبدالرضا عالیشاهی، دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
شما اينجا هستيد:خانه سایر مقالات فصلنامه شماره 64 (پائیز 1397)