فصلنامه شماره 47 (تابستان 1393)
سال سیزدهم / پیاپی 64
چکیده
سهولت تولید محتوا و در نتیجه، انبوهی اطلاعات در فضای رقمی، سبب شده سامانمند کردن محتوا، جایگاهی بسیار مهم در بازیابی اطلاعات داشته باشد. اطلاعات انبوه ساختنیافته کاربران را در جستجوها با میزان گسترده از پاسخهای گاه نامرتبط مواجه میکند که از یک سو، طولانی شدن زمان تحقیق را سبب میشود و این خود، نقض غرض در رقمیسازی محتوا و پایگاههای کتابخانهای است. از سوی دیگر، بسیاری از اطلاعات مفید که کاربران به آن نیاز دارند، به ایشان عرضه نمیشود. در این مقاله، به معرفی و توصیف نظامهای سازماندهی محتوا در پایگاههای اطلاعاتی برخط و برونخط کتابخانههای رقمی پرداخته خواهد شد.
- نویسنده: مصطفی علیمرادی*
چکیده
سرقت علمی، یعنی نسبت دادن آثار و نوشتههای دیگران به خود. اگر نویسنده در تهیۀ اثر خویش از منبع یا منابعی استفاده کند، اما از ارجاع و استناد به منابع خودداری، یا در آن کوتاهی نماید، مرتکب سرقت علمی شده است. در زبان انگلیسی، اصطلاح پلیجریزم (plagiarism) برای سرقت علمی به کار میرود و در زبان فارسی، اصطلاحاتی چون: انتحال، سخنربایی و دستبرد علمی، معرف این رفتار غیر اخلاقی در پژوهش است. به خود بستن آثار دیگران، از گذشتههای دور ناپسند شمرده میشده و امروزه با گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات، زمینههای ارتکاب آن و نیز ابزارهای تشخیص و پیشگیری از آن، گسترش یافته است. این مقاله، نخست تعریفی فراگیر از سرقت علمی ارائه میکند و به ترسیم چشماندازی کوتاه از پیشینۀ آن میپردازد. سپس به موضوع سرقت علمی در فضای دیجیتال اشاره نموده و در ادامه، انواع سرقت علمی، انگیزهها و دلایل ارتکاب آن را بر میشمارد و راههای تشخیص و پیشگیری از آن را نشان میدهد.
- نویسنده: روحالله سلیمانیپور* و حوّا حیدری**
اشاره
گمان اولیه غالب افراد، آن است که کتابشناسیها آنچنانکه در کتابخانههای سنتی مرسوم است، باید همچون سایر منابع مرجع نظیر دائرة المعارفها، فرهنگها و اطلسها، جزئی از محتوای کتابخانه دیجیتال قرار گیرد. این تصور، ناشی از عدم توجه به نقشهای ویژه کتابخانه دیجیتال و تفاوتهای اساسی آن با کتابخانههای سنتی در نوع و کیفیت ارائه خدمات است؛ تفاوتهايی که ما را ناگزیر میکند در خدمات کتابخانه دیجیتال نقش ویژهای برای کتابشناسی در نظر بگیریم و با بهرهگیری از ابزارهايی که این نوع کتابخانه در اختیار ما قرار میدهد، کتابشناسی را از بخش محتوا به زنجیره خدمات کتابخانه دیجیتال بیاوریم.
- نویسنده: سعید زمانی* و فیروزه اکبری**
چکیده
دستبرد فکری، از معضلات عمده در مؤسسههای علمی و محیطهای دانشگاهی به شمار میرود. دستبرد فکری، شکلهای گوناگونی دارد و راههای مختلفی نیز برای تشخیص آن پیشنهاد شده است. راه حلهای موجود، برای تشخیص این تخلفات در متون ساختاریافته مانند کد منابع، محدود به مقایسههای مشابهت متنی دو بخش از اثر است. در این نوشته، اسناد تألیف به مثابه وسیلهای برای تشخیص سرقت فکری بررسی شده و برخی از راه حلهای دیگر نیز معرفی میشوند.
- نویسنده: مصطفی علیمرادی
اسناد شیخ صدوق
گذری بر محتوا و قابلیت های نرم افزار اسناد شیخ صدوق
اشاره
شیخ ابو جعفر محمد بن على، معروف به شیخ صدوق و ابن بابویه، از جمله محدثان بزرگ و فقهاى گرانقدر امامیه و مؤلف کتاب «من لا یحضره الفقیه»، از کتب اربعه حدیثى شیعه مى باشد. بخش درخور توجه آثار ارزشمند ایشان که نقش بسزایی در پیشبرد علوم و معارف اسلامی داشته و دارد، کتابهای حدیثی او است.
سنت و احادیث پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع)، به عنوان منبع معرفت دینى از اهمیت خاصى برخوردار است و راهیابى احادیث نادرست و مجعول به مجموعه احادیث گردآورى شده، بررسى اسناد و راویان این احادیث را غیر قابل اجتناب مىکند. بدین منظور، علم رجال با شناسایى شخص راویان حدیث، اعتبار یا عدم اعتبار و میزان اعتبار آنان را تحلیل مىنماید. نرمافزار اسناد شیخ صدوق، برنامهای است که میکوشد بهخوبی اسناد روایات نقلشده از جناب شیخ صدوق را بررسی کند. بدیهی است که این برنامه، نقش بالایی در پیشبرد تحقیقات اسلامی داشته و خاصه برای پژوهشگران علم درایه و رجال، بسیار کارگشا است.
- نویسنده: علی نعیمالدین خانی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
چکیده
کسب معرفت، همواره یکی از نیازهای روحی انسان بوده و میباشد. بدون شناخت، بیابان جهل سرمنزل آدمی خواهد بود و گودال نیستی سرانجامش. در این مجال، نگارنده سعی نموده تا با بیانی روان و ساده، به معرفی نرمافزار مجموعه آثار شهید دستغیب(ره) تولید مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی پرداخته، خواننده را با این کتابخانه دیجیتالی آشنا سازد. شایان توجه میباشد، در ابتدای این مقاله، به اختصار، شخصیت این بزرگانسان، در حیطههای علمی، اجتماعی و سیاسی معرفی گردیده است. در ادامه نیز قسمتهای مختلف این نرم افزار را معرفی نموده، به بیان محتوا، قابلیتها و امکانات قابل دسترسی در این برنامه، میپردازیم. امید است، این نوشتار بتواند به معرفی این کتابخانه ارزشمند کمک نماید.
- نویسنده: مجید فضلاللهی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
سمیم نور، نقش مهمی در تولید علم کارآمد دارد
گفتوگو با دکتر مهدی بهنیافر، معاون دفتر تهران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
اشاره
افزون بر دو دهه، از فعالیت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در حوزه داده پردازی علوم اسلامی میگذرد و در عمل، به انباشت اطلاعات علمی و پژوهشی مفیدی در این مرکز انجامیده است. یکی از تولیدات جدیدی که به استفاده بهینه و کارآمد از این اطلاعات و تجارب ارزشمند کمک شایانی مینماید، راهاندازی پایگاه اینترنتی سمیم نور (سامانه مشابهتیاب متون نور) به نشانی www.samimnoor.com است. این سامانه که افزون بر اهداف پژوهشی، میتواند تأمینکننده اهداف آموزشی نیز باشد، نقش بسزایی در تولید علم سالم و کارآمد در سطح کشور دارد. به منظور آشنایی بهتر خوانندگان و علاقهمندان عزیز با اهمیت، ویژگیها و قابلیتهای این پایگاه کاربردی، گفتوگویی را با معاون محترم دفتر تهران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، آقای دکتر مهدی بهنیافر انجام دادیم که امید است مورد استفاده پژوهشگران، اساتید و تمامی دستاندرکاران عرصه تحقیق، دانش و فناوری قرار گیرد.
چکیده
پدیدهای که امروزه در کنار پژوهش، از آن سخن به میان میآید، بحث سرقت ادبی است. شرایط خاص فضای وب، به این موضوع سرعت بخشیده و تشخیص آن را آسان نموده است. این پدیده، صاحبان امر را به فکر مقابله با این عمل ضد اخلاقی وادار کرده و رفتهرفته راهکارهای گوناگونی برای آن در نظر گرفتهاند. البته ابزارهایی نیز برای مقابله با سرقت ادبی طراحی گردیده که در اثر گذر زمان، نقصهای اولیهاش کاسته شده و در حال تکمیل شدن میباشد. این قبیل نرمافزارها، از بانکهای اطلاعاتی بزرگی در سراسر دنیا برای شناسایی دقیق موارد سرقتشده بهره میگیرند. این نوشتار، به معرفی برخی از نرمافزارها و پایگاههایی که برای مقابله با این امر طراحی شدهاند، اختصاص دارد.
- نویسنده: سعید اکبری*
چکیده
پایگاه جامع الأحادیث، در تیرماه 1393 و با هدف عرضه فعالیتهای حدیثی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در فضای وب راهاندازی گردیده است. جامع الأحادیث، بزرگترین وبگاه حدیثی شیعه است که جهت آسانسازی فعالیتهای پژوهشی علاقهمندان و متخصصان حدیث، فعالیت میکند. در حال حاضر، نزدیک به 415000 حدیث از 278 جلد کتاب حدیثی شیعه، در آن ارائه شده است. جستجو در احادیث، امکان مشاهده روایات مشابه، امکان مقایسه روایات با یکدیگر، امکان دستهبندی روایات و امکان ایجاد پروژههای پژوهشی شخصی، از مهمترین ویژگیهای این پایگاه است. این نوشتار، ویژگیهای برجسته پژوهشی این پایگاه را مشخص میکند.
- نویسنده: احمد اکبری این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
چکیده
در عصر حاضر، میزان فعالیت علمی کشورها، مؤسسات و افراد، بر اساس تولیدات و یافته های علمی منتشرشده در نشریات معتبر، بهویژه نشریاتی که زیر پوشش پایگاههای اطلاعاتی معتبر نظیر ISI یا ISC هستند، سنجیده می شود. این مقاله، بررسی میکند که با وجود اهمیت موضوع، پژوهشهای اندکی در سطح بین المللی، در باره شیعه انجام شده است؛ علاوه بر این که سهم کشورهای اسلامی و کارشناسان دینی در تولید این مقالات، بسیار کم است.
- نویسنده: امیررضا اصنافی*
انتشار نرمافزر اندرویدی «امالکتاب»
نرمافزار اندرویدی «امالکتاب»، به صورت رایگان توسط مؤسسه امالکتاب در اختیار کاربران قرار میگیرد.
دسترسی به متن قرآن کریم و ترجمه آیتالله ناصر مکارم شیرازی، جستجو در متن و ترجمه قرآن کریم و تلاوت اساتیدی همچون: کریم منصوری، شهریار پرهیزگار، عبدالباسط محمد عبدالصمد (دوره ترتیل) و مشاری راشد العفاسی، از امکانات این نرمافزار به شمار میرود.
از دیگر امکانات این برنامه میتوان به ترجمه گویای آیتالله مکارم شیرازی و امکان تکرار آیات برای علاقهمندان به حفظ قرآن کریم اشاره کرد.
ورود ادوبی به دنیای سختافزار
پس از ورود غول نرمافزاری مایکروسافت به دنیای سختافزار، این بار نوبت ادوبی است که به این قلمرو پررقابت وارد شود.
شرکت آمریکایی ادوبی، یکی از بزرگترین سازندههای نرمافزارهای رایانهای است که بیشتر در تولید نرمافزارهای طراحی و گرافیک تبحر دارد و مهمترین محصول آن، فتوشاپ است. این بار، ادوبی تصمیم گرفته علاوه بر نرمافزارهای طراحی، وارد حوزه سختافزار نیز بشود. به همین منظور، یک قلم با نام Ink و یک خطکشحرفهای طراحی به نام Slide را معرفی کرد. ادوبی در تولید Ink و Slide، از شرکت Adonit کمک گرفته که در تولید قلمهای تبلتی مشهور است. قلم ادوبی، با ظاهری سهوجهی از فناوری حساس به فشار این شرکت موسوم بهPixelPoint استفاده کرده است. Ink که از یک آلیاژ بسیار سبک آلومینیومی ساخته شده، به فناوری بلوتوث LE و سرعتسنج آیپد که باعث کنترل دقیق در استفاده از آن میشود، مجهز است.