کلیدواژگان: عفاف، حجاب، فضای مجازی، هویت مجازی، پایگاه‌های اینترنتی، سواد مجازی.
مفهوم شناسی عفاف و حجاب
حجاب و عفاف، از ارزش‌های جامعه بشری شمرده می‌شود و دین مبین اسلام نیز به رعایت عفاف و حجاب بسیار تأکید دارد. همواره این دو واژه در کنار هم به کار برده می شوند و به نوعی ارتباطی استوار میان این دو وجود دارد.
عفاف، ملکه ای است در زندگی انسان که رفتارها و فکر او را کنترل و هدایت می کند. اگر چه عفاف برآمده از گرایش و خواستهای درونی در انسان است، أمّا بسیاری از رفتارهای مربوط به آن، در دین اسلام تشریع شده است. این رفتارها در چگونگی رابطه با نامحرم به هنگام نگاه، شنیدن و صحبت‌کردن بروز می یابد.
حجاب، در لغت به معنای «ممانعت از رسیدن به چیزی» است. گفته شده که «حُجْب» و «حجاب»، هر دو مصدر و به معنای پنهان کردن و منع از داخل شدن است.
می توان گفت حجاب، ثمره عفاف درونی است که تظاهر و نمود بیرونی یافته است و به نوع پوشش در ظهور اجتماعی افراد و در رویارویی با نامحرم گفته می‌شود. (طیبی، 1385: 3)
بر پایه آنچه در متون اسلامی و کلام اولیاء دین آمده، عفاف و حجاب در همه ابعاد زندگی ظاهری و باطنی انسان گسترده شده و حقیقتی برتر از عالم مادّه، هویتی فطری و آموزه ای آسمانی در وجود انسان است. (میرخانی، 1380: 86)
از این رو، عفاف، نه تنها در اجتماع و در تعامل با دیگران معنا دارد، بلکه در زندگی فردی و تعامل انسان با خود نیز دارای مفهوم است. عفیف بودن افراد در ارتباطات درونی‌شان، به معنای آن است که فکر ایشان مشغول گناه نباشد و عنان چشم، گوش و زبان و اندیشه آنها در اختیارشان باشد و به گناه نیفتند. چنین افرادی راحت‌تر می توانند به رفتار عفیفانه در مواجهه با دیگران دست یابند. چنانچه فردی رفتار عفیفانه را از سر قرب الهی انتخاب نکرده باشد، چون خود را در نگاه جامعه، خانواده و گروه دوستان، مقید به آموزه های دینی می یابد، سعی در بروز رفتار عفیفانه از خویش می کند. (علم الهدی و نوروزی اقبالی، 1393: 12)
عفاف و حجاب در زندگی بشر، به وسعت دایره زندگی فردی، اجتماعی و همه تعاملات فکری و رفتاری اوست. در فضای مجازی که می توان به راحتی به فضای خلوت در تعامل با نامحرم دست یافت و در عین حال، گمنام و با هویت های ساختگی فعّالیّت کرد، عفاف و حجاب باید بیشتر در کانون توجّه قرار گیرد. نامه الکترونیکی، گفت‌وگوی برخط، پسندیدن (لایک کردن)، انتخاب دوست و عضویت در گروه، از جمله فضاهای چالشی در رفتار عفیفانه است. (همان: 13)
فضای مجازی و مشخصه‌های آن
فضای مجازی، پدیده‌ای نوین است که در قیاس با زمان پیدایش آن تاکنون، سرعت نفوذ بسیار داشته است؛ به‌گونه‌ای‌که امروزه نسل‌های گوناگون، از کودکان تا کهنسالان، از کاربران فضای مجازی به شمار می‌روند. این فضا، با توسعه ابزارها و وسایل گوناگون دسترسی، پیوسته در حال گسترش و تغییر است. در فضای مجازی، مرز واقعیت با غیرواقعیت، برداشته می‌شود و افراد حاضر در آن، با امری متفاوت از آنچه در زندگی واقعی مواجه‌اند، برخورد می‌کنند.
با این همه، فضای مجازی، جدای از فضای حقیقی نیست و پیوستگی استواری میان فضای مجازی و زندگی واقعی انسان‌ها در جهان خارج قابل مشاهده است. فضای مجازی، دارای منشأ اثر در عالم خارج است و کاربران فضای مجازی با حضور در عالم مجازی، در فضایی مجزا و مقطوع از عالم زندگیشان حاضر نمی‌شوند.
روابط مجازی، فرهنگ‌ها و سنّت‌ها را تحت تأثیر قرارداده و جوامع سنّتی را با نگرانی‌هایی روبه‌رو کرده است. در کشور ما نیز با ورود اینترنت و گسترش آن در سطح ابزارهای ارتباطی گوناگون، فضای مجازی به مکانی پُررونق برای شکل‌گیری روابط متفاوت تبدیل شده است.
مقوله‌ای که در این میان، نگرانی‌هایی را به‌ویژه برای نسل جوان به همراه دارد، اباحی‌گری در فضای مجازی و قیدناپذیری افراد و به‌ویژه زنان در تعامل و ارتباط است. گسترش روزافزون انتشار تصویرهای بدون پوشش شرعی از سوی زنان در فضای مجازی، از جمله این نگرانی‌هاست که در جامعه‌های اسلامی، یک نگرانی جدّی و رفتار پُرمخاطره به شمار می‌رود. این رفتار ناشایست، ممکن است از سوی نسل جوان و ناآگاه که دنبال الگویابی هستند، تقلید شود.
معماری خاصّ فضای مجازی
فضای مجازی، به سبب تازگی‌اش هنوز برای همه، به‌ویژه کاربران عمومی، ناشناخته است و بسیاری از این کاربران، در فضایی مبهم و گنگ به تعامل می‌پردازند. این امر، سبب بروز بسیاری از مشکلات برای استفاده‌کنندگان از این فضا می‌شود. از این رو، تبیین دقیق و شناخت کافی از این فضا، برای همه کاربران ضرورت دارد. پویایی زمان (برخط بودن پیوسته کاربران در این فضا و تعطیل‌ناپذیری آن)، فشردگی مکان (از میان رفتن فاصله‌ها و نزدیکی همه افراد جامعه مجازی با یکدیگر)، گمنامی هویت (سیّال بودن هویت کاربران و ناشناس‌بودن آنها) و فردگرایی (خودمحوری و ارتباط با رایانه به جای ارتباط با انسان‌های دیگر)، از ویژگیهای فضای مجازی است.
فضای مجازی، مفهوم مکان را دگرگون ساخته است و معنای مکان که محیطی محدود و فیزیکی است، با وجود اینترنت از میان رفته است. تا پیش از پیدایی اینترنت، ارتباط افراد محدود به محله و منطقه خود می‌شد؛ امّا فضای مجازی، توانایی سیر و گذار انسان را از محلّی به محلّ دیگر، ممکن ساخته است؛ به گونه ای که انسان می تواند در لحظه ای کوتاه چند محلّ متفاوت را زیر نظر داشته باشد.
در فضای مجازی، انتخاب اسم، تصویر پروفایل، حلقه دوستان و مهم‌ّتر از همه، بازنمایی از خود، بدون هیچگونه نظارت اجتماعی و به صورت آزادانه انجام می شود. از این رو، می توان گفت این آزادی انتخاب را به صورت تمام و کمال می توان دید.
به خلاف دیگر رسانه‌های ارتباطی، در فضای مجازی انسان می تواند خود دست به تولید محتوا بزند. همچنین، فضای مجازی، دنیای اطّلاعات است و هر نوع اطّلاعاتی و در همه سطحی، در آن یافت می شود. مخاطب در این فضا می تواند خود به عنوان گزینشگر اطّلاعات عمل کند و اطلاعاتی را که به آنها نیاز دارد، انتخاب کند.
شناخت معماری خاصّ اینترنت، از این رو مهمّ است که به ما کمک می کند تا با شناخت دقیق از محیطی که در آن کنشگری می کنیم، استفاده از این فضا را بهینه نماییم و آسیبهای آن را کاهش دهیم. (گردآب، 1395)
در فضای مجازی، افراد «احساس آزادی بیانِ» بیشتری نسبت به فضای واقعی را تجربه می کنند؛ یعنی فرد از هویت واقعی خود جدا شده و در فضایی جدید، روابط و هویت جدیدی را می آزماید. (گرامی و گاموری، 1396: 5)
فضای مجازی همچون دنیای واقعی، بستر بروز و ظهور ایده‌ها و اشکال و فرم‌های مختلف رفتاری است و طبعاً به سبب گستردگی و فراگیری و عمق نفوذش، این روزها از اهمّیت بیشتری در اشاعه ارزش‌ها و هنجارها برخوردار است. مقوله حجاب و عفاف نیز از جمله مواردی است که در این فضا دستخوش هجمه ها و تهدیدهای هنجاری قرار گرفته است. (هدایتی، 1395)
شاید به جرئت بتوان فضای مجازی را از هم گسیخته‌ترین و متکثّرترین فضای ممکن نامید. این فضا، کاملاً مرکز گریز، بدون مرز و فاقد نقطه ثقل است. مفهوم مرز در این فضا، دگرگون می شود و دیگر نمی توان از چارچوب مشخص و قاطعی به نام مرز صحبت کرد؛ فضایی بدون مرکز که سبب ایجاد تکثّر معنایی می‌شود و از هرگونه طبقه‌بندی و دسته‌بندی شدن می‌گریزد؛ زیرا هر یک از مراکز به نوبه خود، منشأ معنابخشی‌های متفاوت به پدیدارهای اجتماعی می‌شوند. هویت حاصل از چنین فضایی، هویتی سیّال، ناپایدار و نامحدود خواهد بود. در چنین حالتی، رابطه ساده و مشخص بین فرد با اجتماع، و معنای ثابت هویت در دنیای سنّتی، از بین می‌رود و رابطه ای پیچیده، غیرمتمرکز و منتج از مفهوم فضا در ارتباط با هویت‌ها شکل می‌گیرد که فاقد شکل ساخت‌یافته و مشخص است و از هرگونه تعریف و صورتبندی مشخّص می‌گریزد. (گرامی و گاموری، 1396)
مسئله عفاف و حجاب در فضای مجازی
موضوع عفاف و حجاب در فضای مجازی، شاید از دو منظر قابل طرح باشد؛ یکی، عفاف و حجاب کاربران در فضای مجازی، و دوم، شناسایی و بررسی محتواها و فعّالیت‌های گوناگون درباره عفاف و حجاب در فضای مجازی.
الف. حجاب و عفاف کاربران در فضای مجازی
بسیاری از کاربران به چگونگی رفتار دینی در رعایت ارتباط مبتنی بر عفاف و حجاب آگاه نیستند و موارد متعدّدی در پسندیدن (لایک کردن)، گفت‌وگوهای برخط، نظردهی زیر مطالب و نظایر آن مشاهده می شود که با ارزش عفاف مطابق نیست. بسیاری از جرائم اینترنتی و جنسی ناشی از آن، مربوط به: نبود سواد اطّلاعاتی، سواد دیجیتال و سواد فضای مجازی، سادگی‌ها و اعتمادهای کاربران به دوستان اینترنتی، به‌ویژه از سوی دختران است.
کاربران در ارتباطاتی که از طریق فضای مجازی با یکدیگر برقرار می‌کنند، به دلیل گمنامی می توانند خود را آن‌گونه‌که مایل‌اند، اظهار کنند. گمنامی، معمولاً به دو شکل بر برقراری ارتباط عفیفانه تأثیرگذار است؛ از یک طرف، وقتی فرد در شرایط گمنامی قرار دارد، بدون ترس از قضاوت دیگران به افشای خواسته ها و نظرهایش می پردازد. در این حالت، ممکن است ارتباط وی به راحتی به سوی ارتباطی غیرعفیفانه پیش برود. این در حالی است که همین فرد در دنیای واقعی هرگز نمی تواند چنین رفتارهایی از خود بروز دهد. از طرف دیگر، گمنامی باعث می‌شود که افراد تمایل بیشتری به خودافشایی داشته باشند و بدون ترس از قضاوت دیگران، خواسته ها، نظرها و خاطراتشان را نزد همگان فاش کنند. بنابراین، سطحی از احساسات که ارتباطگران در ارتباطات رایانه واسط منتقل می کنند، حتّی از آنچه در تعامل رو در رو می گذرد، پیشی گرفته است. همان‌طورکه اشاره شد، چنین ارتباطات صمیمانه ای به طور معمول با ارتباط عفیفانه در تقابل و تضاد است. بسیاری از کاربران جوان، به‌ویژه دختران و زنان، تصاویر خصوصی و غالباً بدحجاب و بدون حجاب خود را در صفحات مجازی به اشتراک می‌گذارند؛ غافل از اینکه این عمل، مانند آن است که افراد آلبوم تصاویر خصوصی و خانوادگی خود را با شمارگان میلیونی در سطح جهان منتشر کنند.
شاید بتوان از جنبه‌هایی، تعامل کاربران در فضای مجازی را همانند بازیگران تئاتر دانست. ضمن آنکه در ارتباطات فضای مجازی و به‌ویژه در شبکه های اجتماعی سایبری، کاربران در نقش مخاطبان تئاتر نیز بازی می کنند. افراد در تعامل با یکدیگر، به خوداظهاری می پردازند؛ به طوری که هر آنچه در این نوع از ارتباطات رخ می دهد، نمایش است. (علم الهدی و نوروزی اقبالی، 1393: 30) بازنمایی از خود، در فضای مجازی ناقص است؛ به این معنا که این فرهنگ، تمامی ویژگی هایی را که در فضای واقعی بر اساس آن طبقه فرهنگی استنباط می شود، ندارد. در فضای مجازی، رفتارهایی به صورت قاعده در می آیند که سایر ویژگیهای فرهنگی فرد را نادیده می گیرند. همه افرادی که در فضای مجازی حضوری فعّال دارند، به نوعی در استفاده از آن، دارای زبان یکسانی می شوند که ممکن است با فرهنگ آنها در فضای حقیقی خوانایی نداشته باشد.
فضای مجازی، قواعد فرهنگ واقعی را کمرنگ می کند. در فضای واقعی، در جامعه ایران، قواعد عرفی و قانونی مشخّصی برای مثال در خصوص رعایت حجاب وجود دارد. این قواعد در فضای مجازی، یا به صورت اندکی به نمایش گذاشته می شوند و یا اصلاً به نمایش گذاشته نمی شوند؛ تا جایی که انتشار و تماشای عکس بی‌حجاب، برای بسیاری از کاربران، امری طبیعی و به‌هنجار در فضای مجازی به شمار می آید. (دانشجو، 1394)
فضای مجازی در این روزگار، به سبب غلبه فضاها و محتواهای ناسالم و غیرعفیفانه بر محیط و مطالب سالم و مفید، ناامن و پُرمخاطره است و بیشتر کارشناسان و بزرگان، افراد را از حضور افسارگسیخته و بدون آگاهی در این فضا، منع می‌کنند. نمونه‌های بسیاری از انسان‌های عفیف و محجوب را می توان یافت که با حضور در این فضا، از دایره عفت و حجاب خارج شده‌اند. بر پایه یک پژوهش، نمره نگرش به حجاب در دنیای واقعی و رفتار عفیفانه در دنیای مجازی در کسانی که کمتر از یک ساعت از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، بالاتر از افرادی است که بیش از یک ساعت از این شبکه‌ها بهره می‌برند. (اسکندری، 1395: 111)
رفتارهای کاربرانی که در فضای مجازی، غیرعفیفانه یا کمتر همراه با عفاف است، گاه به نیّت خصومت با عفاف و حجاب و به گونه عامدانه به خلاف عفاف و حجاب است. گاهی نیز این کار با قصد و نیّت بی‌احترامی به عفّت و حجاب صورت نمی‌گیرد؛ أمّا نتیجه‌ای که از آن رفتار حاصل می‌شود، به خلاف عفاف و حجاب است؛ یعنی کاربران به دلیل ناآگاهی یا نداشتن سواد فضای مجازی، مرتکب چنین خطاهایی می‌شوند. راه‌اندازی پویش‌هایی همچون: قراردادن عکس بدون حجاب، چهارشنبه‌های سفید، آزادی‌های یواشکی و نظایر آن، از نمونه‌های مبارزه با عفاف و حجاب در فضای مجازی است. در خصوص نمونه‌های نوع دوم هم می‌توان به انتشار عکس‌های باحجاب و انتشار تصاویر زنان با چادر، اما با چهره‌ای آرایش‌کرده، برگزاری پویش‌های «دلبر کی قشنگتره؟» «تو چادر خیلی ماهتر شدی» و مانند آن اشاره کرد.
حجم بالای تصاویر بدحجابی در شبکه های اجتماعی موجب می شود تا این تصوّر اشتباه در کاربران ناآگاه شکل گیرد که تمام جامعه اینگونه‌اند و بدحجابی یک رفتار عمومی و عرفی است و این موضوع دقیقاً ترفندی است که در جریان جنگ نرم بر علیه ارزش های اسلامی از جمله حجاب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ب. پایگاه‌های مرتبط با عفاف و حجاب
محتواهایی که در مورد عفاف و حجاب در فضای مجازی عرضه می‌شوند، در یک سطح نیستند؛ برخی پایگاه ها ویژه موضوع عفاف و حجاب اند و بعضی پایگاه‌ها نیز در موضوعاتی عام‌تر به این مقوله می پردازند و به ارائه مطالبی مرتبط با عفاف و حجاب مبادرت می‌ورزند.
1. پایگاه‌های ویژه عفاف و حجاب
در فضای مجازی پایگاه‌های گوناگونی راه‌اندازی شده است که به مسئله عفاف و حجاب پرداخته و محتواهای مختلفی درباره آن عرضه می‌کنند. در جدول ذیل، به معرّفی برخی از این پایگاه‌ها پرداخته ایم.
www.effat.ir
سامانه جامع حجاب و عفاف، با دو هدف عمده راه اندازی شده است:
- جمع‌آوری فعّالیّتهای انجام‌گرفته در حوزه حجاب و عفاف؛
- پاسخگویی به پرسش‌های جوانان در حوزه‌های: حجاب و عفاف، ازدواج، ارتباط با نامحرم، فرهنگی، اعتقادی، اخلاقی، سیاسی و نظایر آن.
مخاطب این طرح، مدیران و پژوهشگران مراکز خصوصی و دولتیِ خواستار فعّالیّت در تمامی سطوح بنیادی، راهبردی و کاربری در حوزه عفاف و حجاب، و همچنین، سایر اقشار، علاقه‌مندان و دغدغه‌مندان عرصه عفاف و حجاب‌اند.
افزون بر این، امکان ارزیابی از طرح‌های عفاف و حجاب با دسترسی به این دائرة‌المعارف، آسان می‌شود و کمبودهای این حوزه نیز آشکار می‌گردد.
با توجّه به نیاز بسیج عمومی اطّلاعات و تولیدات انجام‌گرفته در موضوع عفاف و حجاب برای تولید این مجموعه و لزوم امکان به‌روزرسانی برای این دائرة المعارف، قالب در نظرگرفته‌شده برای آن وبگاه اینترنتی است.
این طرح بیشتر محورهای مرتبط با حجاب و عفاف را دربرگرفته و قرار است به طور تخصّصی در زمینه ایجاد دائرة‌المعارف و نیز ایجاد انجمن‌های گفت‌وگو و مشاوره تخصّصی حجاب و عفاف، و معرّفی محصولات مرتبط با این حوزه فعّالیّت کند.
این پایگاه، دارای بخش‌های اصلی: بانک اطّلاعات، مناسبت‌نامه، پرونده‌ها، ادبیات، جوانان، خبر و تحلیل، مشاوره و پرسش و پاسخ است. در بخش بانک اطّلاعات، نرم‌افزارها، ایده‌ها، کتاب‌ها، مقالات، سایت‌ها و وبلاگ‌ها، محصولات، مؤسّسات و تشکل‌ها، سخنرانان و مراکز اعزام سخنران، قرار داده شده است.
www.bahejab.com
در خرداد سال ۱۳۹۲ با مشارکت و مشاوره‌های فعّالان فرهنگی و هنری کشور آغاز به کار نمود. این پایگاه با دربرداشتن عناوین متنوعی از موضوعات مختلف سبک زندگی در حوزه حیا و عفاف، بستری مناسب را جهت علاقه‌مندان و فعّالان عرصه عفاف و حجاب در فضای مجازی ایجاد کرده است.
این پایگاه، در بخش‌های گوناگون: مقالات، اخبار، داستان، عکس، گرافیک، صوت، فیلم و انیمیشن به عرضه محتواهایی درباره حجاب می‌پردازد. بخش اندیشه شامل: معرّفی کتاب، سخنرانی، نقد و نظر، یادداشت، گفتگو و پژوهش است. در بخش طرح‌ها و خدمات، به موضوعات: تبلیغ، آموزش، مشاوره تخصّصی در حوزه عفاف و حجاب و مشاوره آفلاین حجاب پرداخته می‌شود.
پایگاه مرکز حجاب ریحانة النبی(س)
www.fa.rih.ir
این پایگاه، وابسته به مرکز حجاب ریحانة النبی(س) است که دارای بخش‌های گوناگون: اخبار، گزارش‌های تصویری، چندرسانه‌ای و معرّفی محصولات مرکز است.
mohajabeh.mihanblog.com
این وبلاگ، دارای موضوعات متنوع درباره حجاب است. در بخش‌های آیات و روایات، ضوابط پوشش در دانشگاه‌های جهان، اخبار، شعر و جملات زیبا، صوت و ویدئوی حجاب، مقالات، عکس و کاریکاتور به عرضه محتوا در وب می‌پردازد.
www.hejab.in
در پایگاه حجاب، محتواهایی در قالب‌های گوناگون: وب‌نوشته، کتاب، فیلم، عکس و مطالب گوناگون در موضوع حجاب عرضه می‌شود. محتواهای این پایگاه در زیرموضوعات: فلسفه حجاب، حجاب در اسلام، حجاب در قرآن و روایات، حجاب از نظر پیامبران، آثار و فواید حجاب، نقش زن در امنیت روانی جامعه، زن و ولایت‌مداری، حیا و وقار، دل‌نوشته‌ها، استفتاء از مراجع تقلید درباره حجاب، و زندگی‌نامه حضرت فاطمه زهرا(س) است.
www.hejabiran.ir
پایگاه حجاب ایران، وابسته به مؤسسه ریحانة النبی(س) است که در آن، طیّ بخش‌های گوناگون موضوع عفاف و حجاب مطرح می‌شود. بخش‌های اصلی این پایگاه، عبارت است از: احکام، فلسفه حجاب، اندیشه، مشاوره حجاب، حجاب نوا، حجاب نما، مقالات، شبکه‌های اجتماعی، داستان و شعر، کافه کتاب.
www.reihane.ir
این وبگاه، وابسته به مؤسسه فرهنگی، هنری و کاربردی خیبر است. پایگاه ریحانه، شامل بخش‌های اصلی: اخبار، اندیشه، طرح‌ها و خدمات، چندرسانه‌ای، دانلود و فروشگاه است.
2. پایگاه‌های دربردارنده محتواهایی درباره عفاف و حجاب
برخی وبگاه‌ها هر چند به طور اختصاصی به مقوله حجاب و عفاف نپرداخته‌اند، وی مطالبی مفید و مرتبط با این حوزه ارائه نموده‌اند. شماری از این پایگاه‌ها در جدول ذیل معرفی شده‌اند.
www.hawzah.net
این پایگاه، وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است.
در پایگاه حوزه، طیّ بخش‌های گوناگون: دانشنامه، ویژه‌نامه، مقالات و چندرسانه، محتواهایی ارزشمند درباره عفاف و حجاب عرضه شده است.
www.noormags.ir
وبگاه نورمگز، وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که در زمینه عرضه مقالات نشریات در حوزه علوم اسلامی و انسانی فعّالیت می‌کند. در پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریات و مقالات بسیاری درباره عفاف و حجاب وجود دارد که کاربران می‌توانند با استفاده از دسته‌بندی‌های موضوعی و جست‌وجوی ساده و پیشرفته، به آنها دست یابند.
www.welayatnet.com
این پایگاه اینترنتی، وابسته به گروه اینترنتی رهروان ولایت است.
یکی از موضوعات اصلی در این وبگاه، عفاف و حجاب است که در قالب‌های محتوایی گوناگون، به آن پرداخته است.
www.hayatebartar.ir
این پایگاه، با راهنمایی و هدایت حضرت آیت‌الله جاودان(دامت برکاته) ایجاد شده که یکی از زیرپایگاه‌های آن، یعنی: hijab.hayatebartar.ir به مسئله عفاف و حجاب پرداخته است. در این زیرپایگاه، محتواهای مختلف متنی، صوتی، فیلم، پوستر و نظایر آن درباره حجاب و عفاف عرضه می‌شود.
نتیجه
بسیاری از رفتارهای ناهنجار و نادرست افراد، بر اثر نداشتن آگاهی درباره آن اعمال رخ می‌دهد. از این رو، آگاهی بخشی درباره رفتارهای درست و شناساندن درستی و نادرستی رفتارها به افراد، کاری بسیار با اهمّیّت است. در زمینه رعایت عفاف و حجاب نیز از مهم‌ّترین کارها، آگاهی بخشی در این زمینه است. انتشار محتواهای مناسب در زمینه عفاف و حجاب و نشر آن در فضای مجازی با قالب‌هایی همچون: متن، صوت، تصویر، گرافیک و انمیشن، بسیار ضرورت دارد.
چنانکه پیش‌تر مشاهده شد، پایگاه‌هایی که در زمینه عفاف و حجاب ایجاد شده و فعّالیّت می‌کنند، چندان پُرشمار و پُرمحتوا نیستند. تقویت این پایگاه‌ها و راه‌اندازی پایگاه‌های تخصّصی، عمومی، پژوهشی، آموزشی و سرگرمی در زمینه عفاف و حجاب، از جمله کارهایی است که انتظار می‌رود مراکز متولّی این امر و نیز افراد و گروه‌های مسلمان انجام دهند. هر چه شناخت‌افزایی در این حوزه بیشتر انجام شود، نشر عفاف و حجاب در جامعه حقیقی و مجازی بیشتر خواهد بود.
بصیرت افزایی درباره فضای مجازی و کارکردها و آثار آن به کاربران این فضا، از دیگر ضروریات است. بسیاری از انحرافات و کج‌روی‌هایی که در این فضا مشاهده می‌شود، بر اثر نداشتن شناخت در مورد موضوع است. آموزش سواد دیجیتال، سواد رسانه و سواد فضای مجازی، برای همه افرادی که به نوعی در آن حاضرند و فعّالیّت می‌کنند، لازم است. وظیفه متولّیان فضای مجازی، آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت فرهنگ و مهم‌ّتر از همه، والدین، آن است که به فرزندانشان درباره چگونگی استفاده از فضای مجازی آموزش‌های لازم و کافی را عرضه کنند. شاید از مهم‌ّترین مراحل تربیتی یا مهم‌ترین زمینه‌هایی که والدین باید به آن اهتمام ورزند، تربیت فرزندان در چگونگی حضور و فعّالیّت در فضای مجازی است. از این رو، والدین نخست باید خود از چندی و چونی این فضا آگاه شوند تا بتوانند به فرزندان نیز آموزش دهند.
امروزه، یکی از مهم‌ّترین ابزار برای ترویج عفاف و حجاب در جامعه، استفاده از فضای مجازی است. در کنار هجمه‌های فراوان پیدا و پنهانی که علیه حجاب در فضای مجازی می‌شود، مسلمانان و کاربران عفیفی نیز هستند که با دغدغه ترویج عفاف و حجاب در این فضا فعّالیّت می‌کنند؛ از نمونه این فعّالیّت‌ها می‌توان به عرضه مجموعه عکس‌نوشته‌های گرافیکی «بچه شیعه باس» اشاره کرد که در آن حفظ و تکریم خانواده، رعایت تقوا و همچنین حجاب مورد توجّه قرار گرفته است. این تصاویر با انتشار در کانال‌های پیام‌رسان‌های گوناگون و شبکه‌های اجتماعی، به سبب استفاده از تصاویر به جای متن تنها، تأثیری بسیار بر کاربران می‌گذارد.
پویش «من حجاب را دوست دارم» نیز از دیگر فعّالیّت‌ها در فضای مجازی است که ابتداء از انتشار این شعار بر روی اشیاء فانتزی و تزئینی سعی در جذب حداکثری داشت و بعد به فضای مجازی هم راه یافت و با استقبال خوبی مواجه شد. پویش «من خانواده‌ام را دوست دارم» که به مناسبت هفته جهانی عفاف و حجاب به راه افتاد و هدف از آن، گسترش این فریضه در فضای مجازی است، از دیگر فعّالیّتهای خوب در این عرصه به شمار می رود.
منابع:
