ره آورد نور

چکیده

نمایه سازی موضوعی و طبقه بندی سنتی، در بسیاری از مجموعه های رقمی اجراشدنی نیستند. ابزارهای خودکارشده و برچسب گذاری اجتماعی، بیشتر به مثابه دو راه حل ممکن پیشنهاد شده اند؛ هرچند هردوی آنها معایبی دارند و بسته به هدف و زمینه استفاده از آن، مستلزم نظارت و دستکاری اند. این مطالعه، راه های تقویت برچسب گذاری اجتماعی از طریق نظام های سازمان دهی محتوا، با نظری به تقویت کیفیت برچسب ها برای افزایش کشف اطلاعات و اجرای بازیابی را بررسی می کند. مزیت های استفاده از برچسب های اجتماعی و اصطلاح های کنترل شده، شامل تقویت نظام های سازمان دهی دانش با مفاهیم جدید نیز تبیین خواهد شد.

چکیده

فهم و ادراک دانش، از فردی به فرد دیگر و نیز در حالات گوناگون یک فرد، متفاوت است. این امر سبب می شود درخواست کاربران در نظام های سازمان دهی دانش، به سبب متفاوت بودن فهم ایشان با اندیشه سازندگان نظام های سازمان دهی، به گونه کامل پوشش داده نشود. این مسئله که در متون مربوط به علم اطلاعات تحت عنوان «هرمنوتیک اطلاعات» مطرح است، به شیوه های گوناگون بررسی شده است. در این مقاله، به توصیف هرمنوتیک اطلاعات پرداخته خواهد شد.

چکیده

سازمان دهی دانش و متن کاوی، در بازیابی دقیق اطلاعات کاربرد بسیاری دارند. از این رو، متن کاوی می تواند کارکردهای بسیاری در بهبود سازمان دهی دانش داشته باشد. اگرچه متن کاوی، به ویژه در بخش یادگیری ماشینی و به دست آوردن اسناد و نمونه های آموزشی، نیازمند نظام های اصطلاح نامه، طبقه بندی، فهرست نویسی و نمایه سازی است، سازمان دهی برای تسریع کار خود، نیازمند فنون متن کاوی و نتیجه کارهای آن خواهد بود تا هم سرعت کار خویش را افزایش دهد و هم هزینه هایش را بکاهد. در این نوشتار، به کارکردهای متن کاوی در حوزه سازمان دهی دانش پرداخته خواهد شد.

چکیده

سازمان دهی دانش در هر دوره، با توجه به نوع دادگان و حجم آنها، شکل هایی گوناگون داشته؛ هرچند که نوع نظام ها، تقریباً یکسان بوده است. امروزه با توجه به گسترش روزافزون پژوهش های میان رشته ای و ارتباط های تنگاتنگ رشته های گوناگون علمی به یکدیگر، لزوم داشتن شبکه ای به هم پیوسته از مفاهیم در رشته های گوناگون بسیار حس می شود. یافتن ارتباط های شبکه ای و متقابل میان مفاهیم و اشیا، زمینه ای فراهم خواهد کرد که از یک سو جست وجوی کاربران با سرعت و دقت بسیار به نتیجه بینجامد و از سوی دیگر، افق های نو در کشف دانش به روی پژوهشگران گشوده شود. در این مقاله، به بررسی رهیافت های نوین به سازمان دهی دانش پرداخته خواهد شد.

چکیده

نظام های سازمان دهی دانش، دارای کارکردهایی هستند که عمده آنها، در فراهم آوردن زمینه ای مناسب برای سهولت دسترسی به منابع عظیم اطلاعات با استفاده از نظم‌دهی و مرتب کردن آنها بر پایه فهرست‌ها، و دسته‌بندی‌شان در نظام‌هایی از پیش‌تعیین‌شده، خلاصه می‌شود. در ذیل، افزون بر شمردن این کارکردها، تبیین هر یک نیز عرضه خواهد شد.

چکیده

هر حوزه‌ای از دانش، اصطلاح‌ها و عبارت‌هایی دارد که دارای تعاریف و معانی ویژه است و متخصصان آن حوزه برای آن‌ها در نظر گرفته‌اند. ممکن است هر یک از این اصطلاح‌ها در دیگر رشته‌های علوم، یا حتی در زیررشته‌های دیگر یک علم، معانی و تعاریف دیگری داشته باشند. در حوزه سازمان‌دهی اطلاعات که از مباحث مطرح در علم کتابداری و اطلاعات است، اصطلاح‌هایی خاص مطرح است که در ذیل به برخی از رایج‌ترین آنها پرداخته خواهد شد.

چکیده

دست‌برد فکری، از معضلات عمده در مؤسسه‌های علمی و محیط‌های دانشگاهی به شمار می‌رود. دست‌برد فکری، شکل‌های گوناگونی دارد و راه‌های مختلفی نیز برای تشخیص آن پیشنهاد شده است. راه حل‌های موجود، برای تشخیص  این تخلفات در متون ساختاریافته مانند کد منابع، محدود به مقایسه‌های مشابهت متنی دو بخش از اثر است. در این نوشته، اسناد تألیف به مثابه وسیله‌ای برای تشخیص سرقت فکری بررسی شده و برخی از راه‌ حل‌های دیگر نیز معرفی می‌شوند.

چکیده

سهولت تولید محتوا و در نتیجه، انبوهی اطلاعات در فضای رقمی، سبب شده سامان‌مند کردن محتوا، جایگاهی بسیار مهم در بازیابی اطلاعات داشته‌ باشد. اطلاعات انبوه ساخت‌نیافته کاربران را در جستجوها با میزان گسترده از پاسخ‌های گاه نامرتبط مواجه می‌کند که از یک سو، طولانی شدن زمان تحقیق را سبب می‌شود و این خود، نقض غرض در رقمی‌سازی محتوا و پایگاه‌های کتابخانه‌ای است. از سوی دیگر، بسیاری از اطلاعات مفید که کاربران به آن نیاز دارند، به ایشان عرضه نمی‌شود. در این مقاله، به معرفی و توصیف نظام‏های سازمان‌دهی محتوا در پایگاه‌های اطلاعاتی برخط و برون‌خط کتابخانه‌های رقمی پرداخته خواهد شد.

اشاره

از کارکردهای پردازش زبان طبیعی، استخراج خودکار ساختارها، موجودیت‌ها و اطلاعات متن به شکل هوشمند است. از این کارکرد می‌توان در تهیه محتوا برای پایگاه‌ها سود جست. افزایش اطلاعات و محتواهای رقمی در حوزه علوم اسلامی از یک سو و گسترش مباحث میان‌رشته‌ای در این حوزه از سوی دیگر، سرعت و دقت در عرضه محتوا به مخاطبان و پژوهشگران علوم اسلامی را ضروری ساخته است. استفاده از فناوری‌های استخراج خودکار متون، از راهکارهای مطرح برای تهیه سریع و دقیق محتوا برای این پایگاه‌ها به شمار می‌رود.

در این مقاله، به بررسی راه‌های گوناگون تهیه و عرضه محتوا در پایگاه‌های اسلامی و ضرورت توجه به شیوه‌های هوشمند و خودکار تهیه محتوا پرداخته خواهد شد.

چکیده

کتابخانه‌های رقمی، به سبب دسترس‌پذیر کردن محتوا، فارغ از زمان و مکان، و به دست دادن راهکارهایی برای بازیابی سریع و آسان اطلاعات از میان انبوه منابع، به پژوهشگران و جویندگان اطلاعات بسیار کمک می‌کند. بی‌نیازی از فضای واقعی و نیاز کم به فضای مجازی سبب شده کتاب‌های فراوانی در کتابخانه‌های دیجیتال عرضه شود. حجم گسترده اطلاعات در این کتابخانه‌ها، مستلزم دسته‌بندی‌ها و سامان‌دهی محتوا است تا از یک سو بازیابی اطلاعات دقیق و کامل باشد و از سوی دیگر، نتایج ناخواسته عرضه نگردد.