رایانه و کتابخانه
چکیده
با توسعه فناوری در ابعاد گوناگون، عرصه کتاب و کتابخوانی هم از آن بی بهره نبوده و توانسته است با وجود تمامی مشکلات و محدودیت های خاص، حضور خود را در شکل ها و قالب های جدید الکترونیکی حفظ کند. کتابخانه های رایانه ای در نظام های آموزشی، مبادلات کتب و در نهایت در امر اطلاع رسانی، تحول عظیمی ایجاد کرده اند و روند سرعت و هزینه دسترسی، مخاطب سازی و نیاز به ابزار را دگرگون ساخته اند.
جهت نیل به اهداف کتابخانه های رایانه ای باید استانداردهای مخصوص تولید، بایگانی و اطلاع رسانی رایانه ای را رعایت نمود و به منظور استمرار مخاطب سازی و استفاده بیشتر و بهینه و بهره گیری از امکانات فراوان آن، باید مشکلاتی را که امروزه مطرح است، بررسی کرد و در پی راه حل های مؤثر آن برآمد.
برای ارتقاء جایگاه کتابخانه های رایانه ای در علم و فرهنگ بایسته است که زمینه های بهره گیری از آن را توسعه داد و به بسترسازی سخت افزاری از سویی و فرهنگ سازی نرم افزاری از طرف دیگر، همت گمارد.
نرم افزار باب العلم
اشاره
نرم افزار «باب العلم»، به همت مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان و تهیه و تولید شده و در اختیار علاقمندان و مراکز علمی قرار گرفته است. در این نرم افزار سعی شده، سخنان، سیره و فضائل حضرت امیر مؤمنان علی (علیه السلام) جمع آوری و در قالب دو دفتر، در دو لوح فشرده ارائه گردد:
دفتر اوّل حاوی سخنان آن حضرت، به همراه کتابنامه موضوعی، صوت ادعیه و نگارخانه است و دفتر دوم به فضائل، سیره و تاریخ زندگی آن حضرت پرداخته است و کتاب های مربوط به آن زمینه را ارائه می دهد.
در این فرصت کوتاه، با ویژگی ها، محتوا و امکانات این نرم افزار آشنا می شویم و به کاستی ها و بایسته های آن اشاره می کنیم.
بانک های اطلاعاتی و منابع اسلامی در اینترنت
چکیده
نویسنده در این گزارش سعی دارد که ضمن توصیف و معرفی پدیده بانک های اطلاعاتی و کتابخانه های دیجیتال و بیان اهمیت آن در عصر کنونی، به لزوم توجه به این مقوله در خصوص منابع اسلامی و کمبودهای آن در این زمینه بپردازد. در این میان، به تعدادی از مهم ترین پایگاه های بانک اطلاعاتی و کتابخانه دیحیتالی نیز برای آشنایی خوانندگان به طور مختصر اشاره می شود.
معرفی کتابخانه دیجیتالی و جایگاه آن در نرم افزارهای اسلامی
چکیده
این مقاله به معرفی کتابخانه های دیجیتالی از منظر کلی و ساختاری می پردازد. در این منظر قلمروی مجازی برای دیجیتال قائل نشده چون خود نفس کتابخانه دیجیتال مستقل از محدودیت زمان و مکان و در نتیجه ملاحظات نیست. نیاز به وثوق و مرجعیت و همینطور حفظ مالکیت معنوی اطلاعات دیجیتالی مورد بحث قرار گرفته و در نهایت کاربرد و جایگاه این معماری در مباحث اسلامی و انفورماتیک وابسته به آن مطرح گردیده است.
کتابشناسی؛ حلقه گمشده خدمات کتابخانه دیجیتال
اشاره
گمان اولیه غالب افراد، آن است که کتابشناسیها آنچنانکه در کتابخانههای سنتی مرسوم است، باید همچون سایر منابع مرجع نظیر دائرة المعارفها، فرهنگها و اطلسها، جزئی از محتوای کتابخانه دیجیتال قرار گیرد. این تصور، ناشی از عدم توجه به نقشهای ویژه کتابخانه دیجیتال و تفاوتهای اساسی آن با کتابخانههای سنتی در نوع و کیفیت ارائه خدمات است؛ تفاوتهايی که ما را ناگزیر میکند در خدمات کتابخانه دیجیتال نقش ویژهای برای کتابشناسی در نظر بگیریم و با بهرهگیری از ابزارهايی که این نوع کتابخانه در اختیار ما قرار میدهد، کتابشناسی را از بخش محتوا به زنجیره خدمات کتابخانه دیجیتال بیاوریم.
کتابخانه دیجیتال در پایگاه های اسلامی
با وقوع انقلاب اطلاعات، راه برای استفاده بهتر از مهمترین منابع اطلاعات بشر بهخوبی هموار شده است. این منابع، چیزی جز کتابهای کاغذی نیستند که انسان در این عصر با دستیابی به پدیدهها و ابزارهای جدید دیجیتالی در واقع به فنّاوری قدرتمندی برای رشد و ترقی دادن آنها رسیده است تا به کمک مجموعه ابزارها و فنّاوریهای جدید، حجم انبوه کتابهای کاغذی را به بستههای کوچک الکترونیکی و کتابخانههای کاغذی را به کتابخانههای بدون در و دیوار و کتابهای بیکاغذ تبدیل کند. روشهای جدید ذخیره، سازماندهی و دسترسی به اطلاعات، مسیر استفاده بیشتر و بهتر از کتابها را فراهم کرده است. اگر اطلاعات و مطالب کتابها را پول رایج دانش در نظر بگیریم، کتابخانههای دیجیتالی به عنوان بانکهایی برای سرمایهگذاری هستند که مسلماً سرمایهگذاری در این قبیل بانکها، آثار مفید و سودآوریهای خوبی را به دنبال خواهد داشت. در نتیجه این سرمایهگذاری است که علاوه بر صاحبان سرمایه، گروه دیگری از اعضای آن جامعه نیز از این بهره نصیب میبرند و در نتیجه، رشد فرهنگی و افزایش دانش و علم برای مجموع آن جامعه به ارمغان میآید.
کتابخانه دیجیتالی صهیونیزم پژوهی
اهمیت یهودشناسی
فراوانی پرداختن قرآن به بحث بنیاسرائیل و یهود، نشان از اهمیت شناخت این جریان دارد. تجربههای مثبت و منفی انباشته در این جریان تاریخی ما را به بهرهگیری از این تجربه و توجه به این جریان و هوشیاری نسبت به اقدامات و رفتارهای آنها وا میدارد.
مسأله غیرقابل انکار درباره این جریان تاریخی، ثبت دو انحراف بزرگ است:
- انحراف در برابر ظهور حضرت عیسی(ع): با توجه به اطلاعاتی که در اختیار آنها بود، باید عیسی را میپذیرفتند و به آیین او سر تسلیم فرود میآوردند؛ اما مقاومت کردند، مدعی دروغگویی او شدند و او را بر اساس گمان خود به قتل رساندند.
- انحراف در برابر ظهور پیامبر اسلام(ص): آنان نسبت به پیامبر آخرالزمان اطلاعات جامعی داشتند که هرگونه تردید درباره وی و جانشینانش را منتفی میساخت؛ ولی با تمام وجود در برابر پیامبر اسلام(ص) ایستادند و از هیچگونه فساد و افسادی دریغ نورزیدند.
نرم افزار سفینة النجاة؛ کتابخانه تخصصی امام حسین(ع)
اشاره
نرمافزار «سفینه النجاه» به همت مرکز تحقیقات رایانهای حوزه علمیه اصفهان تهیه و تولید شده و در اختیار علاقهمندان و مراکز علمی قرار گرفته است.
در این نرمافزار(1)، سخن از سید الشهداء حضرت ابا عبد الله الحسین(ع) بزرگترین قهرمان عرصههای حماسه و خون و قیام است؛ همو که جاودانهترین نام در عالم، نام زیبا و درخشان حضرت او است.
نهضت و قیام او سرمنشأ بسیاری از حرکتهای حقخواهانه و بروز و ظهور خط جدیدی از دینداریها و حمایت و احیای اسلام است.
کتابخانه دیجیتالی نور، گامی نو در نرم افزاری کردن آثار دینی، علمی و فرهنگی
اشاره
امروزه ديجيتالي كردن متون و اطلاعات به منظور استفاده آسان و زودهنگام از مطالب مورد نظر، دغدغه بسياري از توليد كنندگان و صاحبان آثار مختلف به شمار ميرود. مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي به منظور پاسخگويي به اين نياز كاربران و پژوهشگران و عرضه دستاوردهاي مراكز، نهادها و مؤسسات ديني، علمي و فرهنگي و نيز ناشران و نويسندگان محترم، اقدام به تهيه قالبي مهيا و آماده جهت تبدل آسان متون به نرمافزاري برخوردار از قابليتهاي متنوع و كارامد نموده است. اين قالبِ پيشساخته كه «كتابخانه ديجيتالي نور» نام دارد، از امكانات متعدد تحقيقاتي و فني بهره ميبرد تا مسير استفاده از متون را براي علاقهمندان هموار نمايد.
تاکنون نرم افزارهای کتابخانه ای عدیده ای از سوی این مرکز تولید و عرضه شده است که از آن جمله می توان به:جامع فقه اهل البیت(ع)2/1 ،اصول فقه،عرفان2،گنجینه روایات نور،کتابخانه حکمت اسلامی،مجموعه آثار آیت الله میانجی (ره)، کتابخانه ابوالفتوح رازی(ره) و فاضلین نراقی(ره) اشاره کرد.
جهت آشنايي با اين برنامه مفيد و ارزنده كه به همت مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي تهيه شده است، به حضور جناب حجت الاسلام و المسلمین محمدباقر خوانساري، مدير بخش خدمات فرهنگي اين مركز رسيديم تا از روند توليد اين برنامه و قابليتهاي گوناگون آن اطلاعات بيشتري پيدا كنيم.
بانک اطلاعات نمامتن، دسترسی به نشریات ادواری کشور در وب* (www.namamatn.ir)
نمامتن نشریات ایران، کتابخانه دیجیتال مندرجات نشریات ایران است که متن کامل مقالات، نقدآثار، گفتگوها، گزارش ها و... را از سال 1377 تا کنون، به صورت ادامه دار در بردارد. این پایگاه با موتور جستجوی کارآمدِ پویشگر نمامتن، قابل دسترس بوده، ماهیانه چند هزار عنوان به این کتابخانه افزوده می گردد.