ره آورد نور

مقدمه

با ظهور فضای مجازی و ایجاد پایگاه‌ها در بستر اینترنت که دسترسی به اطلاعات را توسط کاربران در سرتاسر جهان به‌سادگی و سرعت امکان‌پذیر ساخت، لزوم فعالیت در زمینه‌های مذهبی و دینی و استفاده از ابزارهای مفید در جهت شناساندن مکتب، شیوه زندگی و سخنان اهل بیت (ع) به مسلمانان و غیر مسلمانان در فضای سایبر، بیش از پیش احساس می‌شود.

در این بین، فعالیت دشمنان قسم‌خورده و همیشگی اهل بیت (ع) و شیعه، به صورت گسترده و با سرمایه‌گذاری‌های عظیم در فضای اینترنتی، اهمیت کار تبلیغی و فرهنگی را بسیار بیشتر از گذشته کرده است.

با نامگذاری سال 1379ش به نام سال امام علی (ع) از سوی مقام معظم رهبری، اقبال مؤسسات و نهادهای فرهنگی به فعالیت در این بستر و جذب مخاطب از طریق ارایه موضوعات و مطالب متنوع و جالب، بیشتر شده و پایگاه‌های متعدد و فراوانی در این زمینه ایجاد شدند؛ هرچند هنوز تا استفاده کامل از این ظرفیت‌ها، راه درازی در پیش است؛ به عنوان مثال، فعالیت در شبکه‌های اجتماعی که هم‌اکنون یکی از پر رفت و آمدترین فضاها در بستر اینترنت بوده و خاستگاه بسیاری از جوانان شده است، می‌تواند راهکار مؤثری برای جهت‌دهی به افکار مسلمانان در مقابل تخریب‌ها و نادرستی‌های دشمنان باشد.

به هر روی، در این مقاله سعی شده است پایگاه‌هایی که از لحاظ به روز بودن و ارایه مطالب متنوع، در وضعیت بهتری به سر می‌برند، معرفی و وضعیت آن‌ها به طور خلاصه بررسی شود.

1. ابوتراب www.aboutorab.com

 زبان: فارسی.

این پایگاه در سال 1385ش جهت شناساندن و نشر فضایل حضرت علی (ع) در فضای مجازی و اینترنت شروع به فعالیت کرد. پایگاه ابوتراب در زمینه موضوعات تخصصی مرتبط با امام علی (ع) شامل قسمت‌های گوناگون است، مانند: تالارهای گفتمان با مباحث اجتماعی و اعتقادی، گالری‌های صوت و تصویر شامل سخنرانی‌های مذهبی و مدایح، نوشته‌های کاربران، زندگی‌نامه حضرت امام علی(ع)، ابوتراب در قرآن شامل تفسیر آیات قرآنی درباره امام علی (ع)، فرازهایی از نهج البلاغه به همراه شرح مختصری از آن، شرح و تفسیر زیارت جامعه، فروشگاه سی‌دی، کتاب، مجلات و... مرتبط با امام علی (ع)، اخلاق در کلام امیر مؤمنان (ع)، به همراه  مباحث و امکانات بسیار دیگر.

2. آستان قدس علوی www.imamali-a.com

زبان: فارسی، عربی، انگلیسی.

این پایگاه، به شرح تاریخی و جغرافیایی قسمت‌های مختلف حرم علوی می‌پردازد.

در این پایگاه، تاریخچه گنبد طلا و ایوان‌های حرم، هدایا، کتابخانه حرم مطهر، مساجد درون صحن و اطراف حرم حضرت حضرت و نیز آرامگاه مشاهیر مدفون در حرم منتشر شده و همچنین بخش‌هایی همچون: پخش زنده از حرم مطهر، گالری تصاویر، قوانین حرم مطهر امام علی(ع)، زندگی‌نامه امیر مؤمنان (ع) و اخبار آستان قدس علوی وجود دارد.

3. غدیر خم www.ghadirekhom.com

زبان: فارسی.

پایگاه غدیر خم، با محوریت معرفی و نشر خطابه غدیر خم در قالب‌های: قرایت صوتی، فلش، متنی و پی‌دی‌اف و با موضوعات و قسمت‌های متنوعی از قبیل: کلیپ‌های صوتی و تصویری، مقالات، محصولات و نرم‌افزارهای مرتبط با امام علی (ع) و پخش زنده از حرم مقدس حضرت علی (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) فعالیت می‌کند.

4. پایگاه تخصصی نهج البلاغه www.balaghah.net

زبان: بیش از بیست زبان شامل: عربی، فارسی، انگلیسی، فرانسه، ایتالیایی، آلمانی و... .

پایگاه تخصصی نهج البلاغه، وابسته به مرکز جهانی آل البیت، به صورت تخصصی و ویژه به موضوع نهج البلاغه می‌پردازد. متن نهج البلاغه، ترجمه و شرح نامه‌ها، خطبه‌ها و حکمت‌ها، حافظان نهج البلاغه، مقالات مرتبط با نهج البلاغه، اندرزها و شگفتی‌های نهج البلاغه، درس‌هایی از نهج البلاغه و همچنین نهج البلاغه گویا، از جمله بخش‌های فارسی این پایگاه می‌باشد.

5. سیزده رجب www.13rajab.ir

زبان: فارسی.

بیشترین حجم مطالب این پایگاه را مقالاتی درباره امیر مؤمنان(ع)، پیامبر و اهل بیت (ع) تشکیل می‌دهد. پایگاه سیزده رجب، شامل بخش‌های دیگری نیز هست که از جمله آن‌ها می‌توان به: پرسش و پاسخ، گالری‌های تصاویر و فیلم و صوت، کتابخانه، پخش زنده حرم مطهر امام علی(ع)، امام حسین و حضرت عباس (ع) اشاره کرد.

6. راهنمای پایگاه‌های امام علی(ع) www.imamali.ir

زبان: فارسی، عربی، انگلیسی، اردو.

فهرست‌های راهنما که گاهی تحت عنوان راهنمای موضوعی یا راهنما از آن‌ها یاد می‌شود، پایگاه‌هایی هستند که پایگاه‌های مختلف اینترنت را جمع‌آوری کرده و با کمک ویراستاران بسیاری،آن‌ها را براساس موضوعات مختلف، به صورت کاملاً دستی طبقه‌بندی می‌کنند.

این پایگاه وابسته به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مرکز تحقیقات امام علی (ع) است و طبق گفته خود، رسالت آن معرفی موضوعی مطالب مرتبط با امام علی (ع) است.

در راهنمای پایگاه‌های امام علی(ع) نیز اطلاعات و محتوای پایگاه‌ها پس از شناسایی به صورت موضوعی مرتب و عرضه شده است. همچنین کاربران می‌توانندبه عنوان ویراستار، پایگاه‌ها یا صفحات مرتبط امیر مؤمنان (ع) را معرفی و اضافه کنند.

این راهنما هم‌اکنون دارای بیش از 13هزار نشانی از 126 پایگاه و در بیش از 580 زیرشاخه می‌باشد. کاربران پس از ثبت نام و تأیید عضویت، می‌توانند به عنوان ویراستار در این پایگاه همکاری کنند.

7. پایگاه امام علی(ع) www.emamali.net

زبان: فارسی.

در صفحه اصلی این پایگاه، مقالاتی درباره سیره و رفتار حضرت علی(ع) در ابعاد: اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، دینی و... به چشم می‌خورد.

زندگی‌نامه، فضایل و احادیث حضرت علی (ع)، اشعار و گالری تصاویر مرتبط با امیر مؤمنان (ع) و نهج البلاغه، از دیگر بخش‌های این پایگاه به شمار می‌روند.

8. خطابه غدیر www.khetabeghadir.com

زبان: فارسی، عربی، انگلیسی.

در قسمت «درباره ما» این پایگاه آمده است: «ما تنها عقیده به اسلام و آنچه پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت (ع) برای ما به یادگار گذاشته‌اند، داریم و نسبت به دستوراتی که آن بزرگواران به ما ابلاغ کرده‌اند، احساس وظیفه می‌کنیم ... و از آن همه سخنرانی مهم روز غدیر خم، فقط یک جمله مانده است: «من کنت مولاه فعلی مولاه.» اما این را هم روا نداشته‌اند که عاشقان ولایت داشته باشند و به آن چنگ بزنند و تمسک جویند... و پایگاه خطابه غدیر نیز در جرگه این علاقه‌مندان، عاشقان و شیفتگان است که فرمان آن رسول گرامی (صلی الله علیه و آله) را گردن بگذارند... .»

همان طور که از رسالت این پایگاه برمی‌آید، قسمت اعظم مطالب و محتوای آن را، مطالبی درباره واقعه غدیر خم تشکیل می‌دهد؛ از جمله: متن کامل و قرایت صوتی خطابه غدیر به شش زبان، گالری خطابه غدیر که علاوه بر مجموعه تصاویر و ویدیوهای مرتبط، شامل سرودهای زیبا، تور مجازی و گالری سه‌بعدی نیز می‌باشد. نرم‌افزار ویژه موبایل، ویژه‌نامه‌ها، درس‌ها و سخنرانی‌های مرتبط با خطابه غدیر و مسابقات حفظ خطابه غدیر، از دیگر بخش‌های تشکیل دهنده این پایگاه است.

در این پایگاه، دو بخش جذاب هم وجود دارد که یکی مختص کودکان است تا با ارسال آثار خود در قالب نقاشی و یا دریافت بازی‌های مرتبط با غدیر خم، بیشتر با این واقعه آشنا شوند. دیگری نیز بخش ویژه پزشکان است که تحت عنوان «گروه پزشکان خطابه غدیر»، با هدف نشر و فرهنگ‌سازی این خطبه شریف و مضامین بلند آن بین پزشکان، همکاران کادر درمانی، دانشجویان پزشکی، منشی‌ها و... و همچنین گسترش این مفاهیم در بین مراجعان به محیط‌های درمانی، گام برمیدارد.

9. کتابخانه تخصصی امیرالمؤمنین(ع) www.imamalislib.com

زبان: فارسی.

این پایگاه، وابسته به کتابخانه تخصصی امیر المؤمنین (ع) است که در سال 1379ش در جوار حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) است و با هدف گردآوری تمامی منابع و اسناد مربوط به حضرت علی (ع) احداث و راه‌اندازی شده است.

پایگاه کتابخانه تخصصی امیر المؤمنین(ع)، به معرفی کتبی که در این کتابخانه موجود است، می‌پردازد و همچنین دارای قابلیت جستجو در: منابع کتابخانه، شامل کتب و نسخ خطی، پایان‌نامه‌ها، ناشران، زبان‌ها و... و نیز فهرست موضوعی (بیش از 100 موضوع برگرفته از آثار موجود در کتابخانه) می‌باشد.

10. شبکه امام علی(ع) www.Imamalinet.net

زبان: فارسی، عربی، انگلیسی.

پایگاه امام علی(ع)، در سال 1379 ش و همزمان با سال مزین به نام امام علی (ع) در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی راه‌اندازی شد. این پایگاه با ارایه مطالب تخصصی و عمومی، سعی در جذب محققان و اندیشمندان درباره شخصیت امام علی(ع) و همچنین دوستداران و عاشقان آن حضرت داشته و با‌ به‌روزرسانی‌های مستمر، این هدف را دنبال می‌کند.

نسخه اولیه این پایگاه در سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی و با موضوعاتی همچون اندیشه و سیره امام علی(ع)، امام علی(ع) در قرآن، سنت و از منظر دیگران، فضایل امام علی(ع)، شرح و تفسیر نهج البلاغه و همچنین در بخش‌هایی همچون: کتابخانه، ویژه‌نامه‌ها، پایان‌نامه‌ها، معرفی نرم‌افزار و... راه‌اندازی شد.

نهج البلاغه، یکی از غنی‌ترین بخش‌های این پایگاه است که علاوه بر متن و ترجمه آن، شامل قسمت‌های دیگری همچون: اشعار، مصادر، فرهنگ‌نامه و... نیز می‌باشد.

در قسمت کتابخانه این پایگاه، متن بیش از 200 جلد کتاب به سه زبان: فارسی، عربی و انگلیسی به همراه کتاب‌شناسی امام علی(ع) و نهج البلاغه، پایان‌نامه‌ها، معرفی نویسندگان کتب و معرفی نرم‌افزارهای مرتبط با امام علی (ع) به چشم می‌خورد.

غدیر، یکی دیگر از قسمت‌های پرمحتوا و جذاب پایگاه امام علی (ع) است که شامل متن کتاب گران‌سنگ الغدیر، ترجمه الغدیر، فهرست موضوعی، خطبه غدیر با ترجمه و مؤلف‌شناسی این اثر فاخر می‌باشد.

اندیشه و سیره امام علی (ع)، اعتقادات و کتب شیعیان امام علی (ع)، فضایل آن حضرت، امام علی(ع) در قرآن و امام علی(ع) از منظر اندیشمندان و بزرگان و شعرا و عرفا، از دیگر بخش‌های خواندنی این پایگاه به شمار می‌رود.

اما در نسخه جدید این پایگاه که چندین بار به‌روزرسانی شده است، همزمان با تغییرات گرافیکی و بهبود رابط کاربری و سرعت پایگاه، بخش‌هایی مانند: پرسش و پاسخ، نگارخانه (شامل کلیپ‌های صوتی و تصویری و عکس)، اخبار، دانشنامه و ... نیز اضافه شده است.

در نسخه جدید، بخشی با عنوان «دانش‌نامه» به پایگاه اضافه شده که مقالات بسیاری در مورد زندگانی حضرت علی (ع)، سیره آن حضرت، فضایل امیر مؤمنان(ع)، سخنان و اندیشه‌های امام (ع) به همراه موارد بسیار دیگر، در این قسمت گنجانده شده است.

در پرسش و پاسخ، سؤال‌ها و ابهامات کاربران پایگاه در مورد امام علی (ع) و در زیرشاخه‌های: ماجرای غدیر خم، امام علی (ع)‌ در قرآن، ماجراهای امام علی (ع) و خلافت و... پاسخ داده شده است.

سخن آخر

در پایان، به بررسی آمار و ارقام مربوط به پایگاه‌هایی که در بالا معرفی شده‌اند، می‌پردازیم. این آمار، از پایگاه الکسا و در تاریخ 31 اردیبهشت سال 1392 ش استخراج شده است.

به طور کلی آنچه از محتوا‌های فارسی اینترنت برمی‌آید، نشان‌دهنده اقبال کاربران فعال در زمینه‌های مذهبی و عقیدتی، به انتشار مطالب و محتوا در قالب‌های الکترونیکی در فضای مجازی است؛ چه در سال‌هایی که مزین به نام مبارک بزرگانی چون رسول اعظم و امام علی (صلوات الله علیهما) شده بود و چه در سایر ایام.

بی‌گمان، برنامه‌ریزی‌ها و رفتار مسیولانه نهادها و سازمان‌های مرتبط، در جهت تحقق و به ثمر رساندن تلاش جوانانی که بدون چشم‌داشت و فقط به عشق برپاداشتن پرچم حق و زنده نگه داشتن راه اهل بیت (ع) در این جبهه فعالیت می‌کنند، نقش بسزایی خواهد داشت و در عمل نیز به ناکامی دسیسه‌های تبلیغاتی و فرهنگی دشمنان خواهد انجامید.