ره آورد نور

کلیدواژگان: اصطلاح نامه، روابط سلسله مراتبی، واژگان کنترل شده، جستجوی مفهومی، بازیابی جامع و دقیق.

مقدمه

مفهوم اصطلاح نامه، از فهرست واژگان به شکل مفهومی به هم مرتبط،  به واژگان کنترل شده امروزی که در آن اصطلاح ها، ساختارهای پیچیده ای را از طریق روابط مفهومی شکل می دهند، نمو یافته است. این اصطلاح، از ریشه لاتین است و به نوبه خود، از واژه یونانی «θησαυρός» مشتق شده که به معنای گنجینه و نیز به معنای نامی که مؤلفان به برخی از فرهنگ لغات، فهرست ها و گلچین نوشته ها می دهند، می باشد. افزایش ارتباط های علمی و باروری دانش ها، گسترش نظام های نمایه سازی را ضروری ساخته است. برای این منظور، برخی از کارشناسان از فهرست های کنترل شده برای اشاره به مفاهیمی که به شکل شهودی و کشفی مرتبط شده است، سخن می گویند. بنا بر عقیده رابرتس (Roberts)، مویرز (Mooers) نخستین کسی بود که اصطلاح نامه ها را به نظام های بازیابی اطلاعات مرتبط ساخت. تائوب (Taube)، شالوده های پساهماهنگی را ریخت؛ درحالی که لان (Luhn) بر ایجاد اصطلاح نامه با استفاده از فنون خودکار، اهتمام داشت. بروانسون (Brownson) (1957) نخستین کسی بود که از این اصطلاح برای اشاره به نوع ترجمان مفاهیم و ارتباطشان که در اسناد بیان شده است، به زبان های دقیق تر، رها از ابهام، به منظور سهولت بازیابی اطلاعات مطرح کرد. (Pastor, Martinez and Rodriguez, 2009, 1)

کارکردهای اصطلاح نامه

از منظر کارکردگرایی، اصطلاح نامه زبان مستندسازی است که واژگان کنترل شده را به منظور حل ابهام مسائل زبان طبیعی هنگام فرایند نمایه سازی و بازیابی اطلاعات، به کارمی برد. اصطلاح نامه، مبتنی بر ابزارهای واژه نگارانه اساسی است و به سوی نظام هایی که بر سازمان دهی اطلاعات و عرضه محتوای پیکره های سندی تمرکز دارند، پیش می رود و به گونه هنجارمند برای استخراج اصطلاح ها به کارمی آید. اصطلاح های راجح در اصطلاح نامه در فرایند نمایه سازی و در گزینش اصطلاح ها برای جست وجوی اطلاعات به کارمی رود که به وسیله آن، امکان ارتباط میان کاربر و نظام بازیابی اطلاعات افزایش می یابد. نمایه سازی، زنجیره ای از زبان طبیعی ایجاد شده است. معمولاً اصطلاح نامه های عام، حوزه های کمتر خاص عرضه دانش را در قیاس با اصطلاح نامه های خاص عرضه می کنند که در آن، تمرکز بر عرضه محتوای یک پیکره سندی ویژه است. کاربران هنگام کاوش ساختار اصطلاح نامه ها، ممکن است اصطلاح جست وجو را ایجاد کنند. این فرایند گزینش، در معرض پیش خورد، انتشار اصطلاح یا بسط اصطلاح های سازنده جست وجوست.

کاربرد اصطلاح نامه ها در محیط وب

نسخه های چاپی اصطلاح نامه ها، در محیط های رقمی قابل استفاده نیستند؛ زیرا به سبب افزایش میزان اطلاعات رقمی، کاربرد اصطلاح نامه های ایستا کم شده است و شایسته است میان اصطلاح نامه ها و محیط وب و وفق داده شود. فرایند یکپارچه سازی اصطلاح نامه با نظام های بازیابی، در اوایل 1990 آغاز شده است. نخستین طرحی که با ایجاد و نگهداری مبتنی بر عرضه با استفاده از الگوهای داده ای اهتمام داشت، الگوی رابطه موجودیت و فرانماهای مرتبط بود. پس از آن، این طرح ها شامل توصیف هایی از پایگاه های دادگان کتاب شناختی، به مثابه ابزار کمکی در گزینش اصطلاح ها برای جست وجو شدند. ارتباط میان ابرمتن و اصطلاح نامه ها شناسایی شد و رادا (1991) نظامی از آماده سازی اطلاعات به شکل مشارکتی درون محیط ابرمتن، ایجاد شبکه ای از پیوندهای مبتنی بر مفاهیم مندرج در اسناد، مطرح کرد.

ظهور وب بر کاربرد اصطلاح نامه تأثیر گذار بود. پیش از ظهور وب، اصطلاح نامه در محیط های کنترل شده و دارای ساختارهایی با تعریف روشن، گذرگاهی مؤثر در به دست آوردن اطلاعات به شمار می رفت. گوناگونی قالب ها و ساختارها در وب، از یک سو و رشد منابع و محتواها از سوی دیگر، اعمال این اصطلاح نامه ها را دشوار ساخت. معابر دسترسی، به عناصر اطلاعات که تعیین شده یا از پیش بنیان یافته نبودند، سوق یافت و به روزرسانی پیوسته محتوای وب سبب شد عملاً اعمال مستقیم اصطلاح نامه به آن غیرممکن شود. البته یادآوری این نکته مهم است که نبود ابزارهای عملی برای عرضه اصطلاح نامه در وب به همراه شیوه مدیریت، روش استفاده و نیز یکپارچه سازی آن در حالت توزیع شده، در این امر مؤثر بوده است. نوآوری هایی مانند نمایه سازی صفحات وب یا فهرست های راهنما مانند یاهو، دی موز و طرح فهرست راهنمای گشوده، نشان داد که می توان از اصطلاح نامه یا دیگر ابزار مبتنی بر نمایه سازی دستی در وب استفاده کرد. اگرچه اصطلاح نامه با انتشارش در محیط رقمی منطبق شده بود، اما هنوز به دلایل ذیل، با بهره برداری مؤثرش در وب فاصله داشت:

• - پیشرفت محدود و محدودیت مفهومی اصطلاح نامه، به همراه تصویر لغوی غالبش: کاربرد اصطلاح نامه های لغوی درون محیط پویایی مانند وب، در قیاس با تلاش های صورت گرفته برای فرایند نمایه سازی نتایج کافی دربرنداشت؛
• - نبود استانداردهای اولیه و الگوهایی برای عرضه سطوح گوناگون چکیده ها در وب (مانند: ایکس.ام.ال. آر.دی.اف یا اسکاس)؛
• - توفیق اولیه و سریع موتورهای جست وجو که با به کارگیری فنون خزشگر وب و ساختار نمایه سازی خودکار، به مثابه نوشدارویی که در موارد بسیار، نقد آن دشوار است؛
• - دسترسی به فنون پیشرفته وب (مانند: جاوا، پی.اچ.پی و مای.اس.کیو.ال)؛
• - نسخه ای از اصطلاح نامه عرضه شده، دارای محدودیت در استفاده در محیط وب بود و خواسته های کاربران را برطرف نمی کرد؛
• - کارکرد اصطلاح نامه در محیط های رقمی، مستلزم امری فراتر از تغییری در سکوهاست و شامل بازتعریفی اساسی از اصول مفهومی از این ابزار را ارائه می دهد.

بسط گونه هایی از روابط، مانند هستی شناسی ها سبب می شود که تطبیق بیشتر با دیدگاه های مطرح در حوزه های علمی گوناگون و در سراسر زمان ها، ایجاد شود. آینده اصطلاح نامه ها در وب مفهومی، بالضروره نفوذ دیگر طرح ها، ترکیب با دیگر روش ها و تأسیس یک الگوی متفاوت در ایجاد اصطلاح نامه با تمرکز بر اصطلاح نامه مفهومی را دربرمی گیرد. این نیز ممکن است در حوزه هایی که برای ایده اصطلاح نامه به مثابه ابزاری برای کنترل اصطلاح ها (رده بندی عامه)، بیگانه به نظر می رسد، با فراهم کردن ساختاری برای ایجاد واژگان نیمه کنترل شده، عناصری که از آنها برای سهولت پرس وجو و شیوه بازیابی اطلاعات ساختار یافته است، به کاررود.

طرح های گوناگونی وجود دارد که اصطلاح نامه ها و فرانماهای مفهومی در قالب ایکس.ام.ال را با هدف به کاربردن در سازمان ها و به ویژه متون، عرضه می کنند. برخی از اینها مانند مش (سرعنوان های موضوعی پزشکی)، سابقه طولانی دارند. با وجود این، تمایلات به استفاده از الگوی عرضه شده با آر.دی.اف و رمزهای مطابق با آن در ایکس.ام.ال برای این اهداف، به مثابه ارزیابی منطقی از رهیافت های مطالعاتی گوناگون برای عرضه اصطلاح نامه در وب مفهومی، سوق داده شده است. این تغییر، نتیجه امکانات مهم برای یکپارچه سازی، استفاده دوباره و بسط آنچه با آر.دی.اف و هستی شناسی زبان وب عرضه شده، در حوزه وب مفهومی است. شمار فزاینده ای از نوآوری ها برای انطباق آر.دی.اف با عرضه اطلاعات در وب و استفاده از ایکس.ام.ال برای رمزگذاری الگوهای عرضه اطلاعات وجود دارد.

اصطلاح نامه و جست وجوی پایگاه ها

از هنگام شکل گیری واژگان های مهارشده از جمله اصطلاح نامه ها، تاکنون پژوهش های متعددی صورت گرفته است که تأثیر استفاده از زبان های مهارشده یا زبان های نمایه ای را بر نتایج جست وجو در مقایسه با زبان طبیعی مورد بررسی قرار می دهد. تاریخچه این پژوهش ها به مطالعات کرانفیلد در دهه 1960 باز می گردد. با وجود این، تعداد تحقیقاتی که مستقیماً تأثیر استفاده از اصطلاح نامه را به عنوان ابزار کمکی در کار جست وجو بسنجد، چندان زیاد نیست و در همین تعداد اندک نیز نتایج گاه کاملاً متفاوتی به چشم می خورد.

اصطلاح نامه، نقش مهمی در نظام های ذخیره و بازیابی اطلاعات ایفا می کند. در حالی که طرح و پیشنهاد اولیه استفاده از اصطلاح نامه ها، بر توانایی آنها در اطمینان از تحلیل هماهنگ اسناد طی ورود به نظام های بازیابی تمرکز داشت. اصطلاح نامه ها به گونه فزاینده ای به مثابه کمک حیاتی در بازیابی مؤثر بدل شده است. مایل استید (1998)، خاطرنشان کرده است که در آینده نزدیک اصطلاح نامه ها بیشتر برای بازیابی به کاربرده شوند تا در ورود اطلاعات. حرکت به استفاده فزاینده از اصطلاح نامه ها به مانند ابزار کمکی در بازیابی، گستره کارکرد خود را در نظام های بازیابی اطلاعات گسترش داده است. آیتچیسون و دیگران (1997) اظهار داشته اند که نقش اصطلاح نامه عوض شده است؛ اما به نظر می رسد آنها به منزله ابزاری مهم برای بازیابی باقی بمانند. تأکید بر استفاده از اصطلاح نامه ها در نظام های بازیابی اطلاعات به این معناست که ضرورت دارد کارشناسان از ظرفیت اصطلاح نامه ها به مثابه مکمل بنیادین بازیابی اطلاعات بسیار عظیم، یعنی وب جهان گستر، شناخت داشته باشند. (Shiri, Ruecker , Rossello , Bouchard and Mehta , 2007, 2)

چهارچوب نظری برای طراحی رابط کاربر، مبتنی بر دو مفهوم کلیدی خواهد بود: نخست، انگاره رابط کاربر اکتشاف غنی که در آن نمایش های فردی از هر فقره در مجموعه، با ابزارهای نوخاسته ترکیب می شود. استفاده از این چارچوب مفهومی، شماری از رابط های کاربری تقویت شده با ابرداده را برای پشتیبانی از جست وجوی اطلاعات توسط کاربر و فعالیت های کاوش و بررسی بسط داده شده به کارمی برد. دومین مفهوم کلیدی، مجموعه ای از اصول طراحی انگاره ها برای رابط های کاربر جست وجو مبتنی بر اصطلاح نامه است که شامل:

• - فراهم آوردن فهرست های الفبایی و سلسله مراتبی برای پشتیبانی از راهبردهای گوناگون؛
• - مجازکردن راه های انعطاف پذیر گزینش اصطلاح ها؛
• - سهل کردن حرکت میان توصیف گر و ساختارهای سلسله مراتبی آن؛
• - کمک به گزینش عملگرهای بولی جایگزین؛
• - فراهم کردن گزینه بانک واژگان برای ذخیره توصیف گرها؛
• - یکپارچه سازی اصطلاح نامه و نمایش های اسناد بازیابی شده؛
• - در دسترس قرار دادن گزینه های اصطلاح نامه در همه مراحل فرایندهای جستجو. (Shiri, et al., 2010, 47)

طراحی رابط کاربر

اصطلاح نامه ها برای چندین منظور می توانند در کار جست وجوی اطلاعات مورد استفاده قرار گیرند. برخی از این موارد عبارت اند از:

• - تحلیل و مفهوم سازی نیاز اطلاعاتی؛
• - یافتن و انتخاب نقاط دسترسی مناسب؛
• - اصلاح درخواست/پرس وجو؛
• - رتبه بندی نتایج حاصل از جست وجو.

پژوهش ها نشان می دهد در هر کدام از این موارد، اصطلاح نامه عملکرد متفاوت و تأثیر مختلفی بر نتایج جست وجو از خود نشان می دهد (بهمن آبادی، 1380، 80)

ضرورت به کارگیری اصطلاح نامه در بازیابی اطلاعات در پایگاه مجلات تخصصی نور

پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریات علمی گوناگون در حوزه علوم اسلامی و انسانی را با دسته بندی های موضوعی، عنوان نشریه و نویسندگان عرضه می کند. جست وجو نیز در این پایگاه، به دو شکل کلی ساده و پیشرفته انجام می شود که در جستجوی ساده، کاربر می تواند با گزینش خود در مقالات، عنوان نشریه و پدیدآورندگان به کاوش بپردازد. در شکل پیشرفته امکان استفاده از جست وجوهای چندزمینه ای و نیز امکان غربال گری جست وجو و محدودکردن آن به موضوع نشریات، رتبه علمی، زبان و تعیین جایگاه اصطلاح و یا عبارت جست وجو در: عنوان، چکیده، کلیدواژه و متن وجود دارد.

با این همه، هنوز کاربران نمی توانند به گونه کامل همه محتوای درخواستی را از این پایگاه بازیابی کنند یا نتایج ناخواسته را بکاهند؛ برای نمونه، اگر در این پایگاه عبارت «فلسفه اطلاعات» را جست وجو کنیم، در جست وجوی ساده، 190623 نتیجه عرضه می شود که در همان ده عنوان نخست در صفحه نتایج، دست کم چهار نتیجه غیر مرتبط با جست وجوست. در جست وجوی پیشرفته و با واردکردن عبارت در نوار «عین این عبارت»، 26 نتیجه یافت می شود که در میان آنها نیز نتایج غیرمرتبط و نیز ریزش اطلاعات وجود دارد.

ریزش کاذب اطلاعات و نیز عرضه پاسخ های غیرمرتبط فراوان در پایگاه ها، شاید بیش از هر چیز، ریشه در ابهام هایی است که در زبان طبیعی وجود دارد. اصلی ترین امر در پیچیدگی زبان طبیعی برای رایانه ها، وجود مشترکات لفظی، مشترکات معنوی و مترادفات است. اصطلاح «فلسفه اطلاعات» که در مثال بالا به منزله عبارت جست وجو در پایگاه مجلات وارد شد، شاید به این جهت همه نتایج را در پی نداشت که موتور جستجوی پایگاه نتوانست عبارت های مترادف با آن، مانند نظریه پردازی در علم اطلاعات یا هرمنوتیک اطلاعات را بازیابی کند.

گاه نیز موتور جستجو به جهت نداشتن شناخت از اشتراکات لفظی، ممکن است نتایج ناخواسته فراوان به کاربر عرضه کند که هیچ ارتباطی با درخواست او ندارد.

در نمونه پیشین، فلسفه اطلاعات که یک اصطلاح و حوزه موضوعی خاص است، با مقالاتی که در حوزه فلسفه نوشته شده، مشتبه می شد و نتایج ناخواسته ای به بار می آورد.

جست وجوی لفظی متن، هر اندازه به طور هوشمند طراحی شود، امکان دسترسی به موضوعات واقعی و جامع موجود در متون را فراهم نمی کند؛ یعنی جامعیت و مانعیت را در دسترسی به اطلاعات نخواهد داشت.

چه بسا لفظی در متن تکرار می شود که به عنوان یک واژه محاوره ای و یا نوشتاری به کاررفته است و پیام مهمی را ارائه نمی کند و موضوع خاصی را بیان نمی نماید و چه بسا موضوعات و مطالبی در متن ارائه شده باشند که الفاظ و عبارات ظاهری متن آن ها را القا نمی کند و باید توسط موضوع نگاران مسلّط و آگاه، محتوای متن در شکل یک موضوع اصطلاح یا کلیدواژه نمایانده شده و ثبت گردد. (یعقوب نژاد، 1381، 22)

بنابراین، استفاده از اصطلاح نامه ها سبب می شود که ابهام های موجود در زبان کاربران، منطبق با زبان موتور جست وجو شود و از همین روی، نتایج جست وجوها دارای بیشترین ارتباط با عبارت جست جو باشد.

بسیاری از پایگاه های مشابه پایگاه مجلات، به شکل صریح یا به منزله پشتوانه جست وجو، از اصطلاح نامه ها استفاده می کنند؛ برای نمونه، پایگاه پروکوئست (Proquest) و پایگاه اریک (ERIC)، از اصطلاح نامه در جست وجو استفاده می کنند.

موتور جست وجو در پروکوئست دارای این ویژگی هاست:

• - پیشنهاد اصطلاح که اصطلاح ها و عبارت های عمومی جست وجو را به کاربر هنگام تایپ عبارت در نوار جست وجو به شکل فهرست آبشاری ظاهر می شود و کاربر می تواند از میان عبارت ها و اصلاح های پیشنهادشده، گزینش و به جست وجو بیفزاید.
• - ریشه یابی که واژگان یا اصطلاح هایی که با معنای یکسان یا مشابه هستند، تهیه و عرضه می کند؛ برای نمونه، کاربر اگر اصطلاح حکمت را در نوار جست وجو وارد کند، در نتایج جست وجو اصطلاح هایی نظیر: حکیم، حکما، حکیمانه و دیگر اصطلاح های هم ریشه و هم معنا آورده می شود.
• - اسم جمع که به شکل خودکار اصطلاح های جمع و مفرد واژگان جست وجوشده را به کاربر عرضه می کند.
• - تفاوت در تلفظ واژگان در باره عبارت های اختلافی، برای موتور جست وجو قابل تشخیص است.
• - تشخیص املای نادرست یا مهجور و پیشنهاد واژگان و عبارت های مشابه جایگزین به کاربر، با عبارت «آیا مقصود شما... است؟»
• - با استفاده از اصطلاح نامه ها می توان نه تنها جست وجوهای پایگاه مجلات نور را بهبود بخشید و از نتایج ناخواسته و ریزش اطلاعات جلوگیری کرد، بلکه همچنین می توان دسته بندی های موجود در عنوان نشریات را نیز بر استانداردهای پذیرفته جامعه علمی انطباق داد.
• - اصطلاح نامه ها در فرایند گذار از نظام های سنتی سازمان دهی دانش به نظام های نوین، در الگوی مفهومی ای بسط یافته اند که سه سطح را دربرمی گیرند: مفاهیم، اصطلاح ها و رشته ها. هدف، به دست آوردن غنای فناورانه یک اصطلاح نامه خوب و تکمیل آن با ساختارهای صوری تر، سلسله مراتبی و روابط تفصیلی مناسب با استدلال های مفهومی است. (Pastor, et al., 2009, 423-426)

اهمیت و ضرورت به کارگیری اصطلاح نامه در جست وجو

اصطلاح نامه به گونه خاص و فرانماهای مفهومی به گونه عامل، در بازیابی اطلاعات و سازمان دهی آن به کاربرده شده است. اصطلاح نامه گاه به مثابه ابزاری برای نمایه سازی، کمک به جست وجو یا مرور اصطلاح های موجود در پایگاه دادگان به کاربرده شود. اصطلاح نامه در جایگاه ابزار نمایه سازی ممکن است اصطلاح های نمایه را به مجموعه اسناد خاص تخصیص دهد. محققان، پژوهش های بسیاری درباره گسترش و پیشرفت های سازمان دهی دانش به گونه عام و اصطلاح نامه به گونه خاص، انجام داده اند؛ برای نمونه، پژوهش هایی که مک وین (2003) در باره نظام های سازمان دهی دانش انجام داده، نوآوری های اصطلاح نامه ها را به منزله یکی از تمایلات اخیر، برجسته کرده اند. ویلیام سون (2007)

خاطر نشان کرده است که به تازگی گونه های مختلف واژگان کنترل شده (مانند اصطلاح نامه) و دیگر انواع ساختارهای اطلاعات، نقش مهمی در سازمان دهی دانش ایفا می کنند. او می گوید: روشن است که اصطلاح نامه، نقش یک ابزار جست وجو را ایفا می کند. طی چندین سال گذشته، پژوهشگران بسیار درباره شأن، شایستگی، اهمیت و گوناگونی کارکرد اصطلاح نامه در محیط های جدید اطلاعات، بحث کرده اند. ایشان برآن اند که نقش اصطلاح نامه در حال تغییر است؛ اما همه ایشان اتفاق نظر دارند که اصطلاح نامه ابزار مهم در بازیابی اطلاعات است. این تغییر در کارکرد اصطلاح نامه، به مثابه یک نقش گسترده و فراگیر، نه تنها در تقویت اجرا در نظام های تمام متن، بلکه همچنین به سان ابزاری برای استفاده در پایگاه های اینترنتی، در اینترانت هاف و برای نمایه سازی، گسترش اجرای جست وجو و سازمان دهی های مصوّر ملاحظه می شود.

دلیل تمایل پژوهشگران به استفاده از اصطلاح نامه ها را شاید بتوان این گونه برشمرد:

• - رشد عظیم منابع اطلاعات، مستلزم شناسایی موضوع است؛
• - مهاجرت از منابع اطلاعات سنّتی به وب، مستلزم رهیافت های موضوعی هماهنگ و سازوار است؛
• - نیاز مبرم به توصیف منابع و کشف از طریق بازاستفاده از ابزارهای مدیریت اطلاعات موجود، مانند واژگان کنترل شده؛
• - معضلات مربوط به کیفیت اطلاعات ساختارنیافته بازیابی شده از وب؛
• - نیاز به تجهیز کاربران با  ساختارهای اطلاعاتی مانند اصطلاح نامه برای دسترسی سریع و آسان به اطلاعات سازمان یافته.

میلر (2003) استدلال می کند که شیوع استفاده از وب، مسئله سازمان دهی مفهومی اطلاعات را ضروری تر کرده است. او برای حل این مسئله، ساخت اصطلاح نامه بر پایه حداکثر شمار ممکن از اصطلاح ها و مترادفات آنها، روابط عینی میان اصطلاح ها، زبان های گوناگون و نیز دریافت اصطلاح های جدید را پیشنهاد می کند. نیلسن (1998) پیشنهاد می کند که اصطلاح نامه های آینده باید به مثابه ابزارهای جست وجو برای پشتیبانی از کاربران در تحلیل و مفهومی سازی نیازهای اطلاعاتی، در یافتن و گزینش نقاط دسترسی مناسب، و بازیابی درخواست ها و پرس وجوها عمل کند.

راهکارهای استفاده از اصطلاح نامه در جست وجو

با مرور متن هایی درباره اصطلاح نامه و کارکردشان در محیط های اطلاعاتی رقمی جدید، می توان راه های گوناگونی را که در آن اصطلاح نامه می تواند برای محیط های جدید جست وجو مناسب باشد، شناسایی کرد. برخی از آن راه ها را می توان این گونه برشمرد:

1. تجدید نظر در ساختار استاندارد اصطلاح نامه برای آسان سازی گسترش و استفاده از اصطلاح نامه. استانداردهای ساخت اصطلاح نامه های امریکا و بریتانیا، به تازگی برای بازنمایی تغییرات جاری و گسترش در حوزه اصطلاح نامه و دیگر گونه های واژگان ساختاریافته و کنترل شده، تغییر یافته است؛

2. استفاده از طیف وسیعی از فنون کاربربنیان و سندبنیان برای ساخت اصطلاح نامه، شامل: رهیافت های کتاب سنجی، تحلیل های اصطلاح های هم وقوع، آزمون های تداعی واژگان، لوگاریتم های انتقال، و فنون داده کاوی و وب کاوی؛

3. غنی سازی اصطلاح نامه با ترکیب شمار عظیمی از اصطلاح ها و روابط؛ به گونه ای که مداخل وسیعی از واژگان برای پشتیبانی از تعاملات نخستین کاربر با نظام های بازیابی اطلاعات فراهم کند. اصطلاح نامه های جست وجو، نمونه ای از ابزارهایی است که می توان با استفاده از آن، جست وجوی متن آزاد را پشتیبانی کرد؛

4. تقویت ساختار مفهومی اصطلاح نامه، مانند گسترش نوع روابط درون اصطلاح نامه یا پوشش میزان وسیع تر از روابط میان اصطلاح ها؛

5. ساخت قابلیت های رابط کاربری خبره تر و با کارکردپذیری بیشتر. بسیاری از نظام های بازیابی اطلاعات و پایگاه دادگان اصطلاح نامه دارند؛ اما دسترسی درستی به اصطلاح نامه ها برای پشتیبانی از کاربران در فرایند جستجو فراهم نکرده اند. این گونه از دسترسی ها می تواند به شیوه ای طراحی شود که ساختارهای اصطلاح نامه را برای اهداف: مرور، جست وجو و ناوبری، به گونه صریح مصورسازی کند. فنون طراحی رابط کاربر و راهبردهایی که جست وجو و مرور را ترکیب می کند، برای فراهم کردن رابط های کاربری پویا و تعاملی می توانند بهینه سازی شوند.

5. استفاده از اصطلاح نامه برای صورت بندی پرس وجوی تعاملی (مرئی) و خودکار (نامرئی) یا گسترش به پشتیبانی از تعامل اطلاعات کاربر؛

7. به کاربردن اصطلاح نامه به مثابه منبعی از فراداده موضوعی. بسیار از اصطلاح نامه ها اکنون، برای فراهم کردن توصیف سازوار موضوع در استانداردهای مشهور، مانند هسته دابلین بهینه سازی شده اند؛

استفاده از اصطلاح نامه های موجود برای سازمان دهی و مصورسازی نظام ها و خدمات اطلاعاتی مبتنی بر وب؛ نمونه های آن:

8. پایگاه های اینترنتی، اینترانت ها، نظام های مدیریت محتوا، درگاه ها (پرتال ها) و گذرگاه های موضوعی (Subject Gateways) هستند؛

9. استفاده از اصطلاح نامه های موجود برای گسترش ساختارهای دانش ساده شده یا خبره تر برای سازمان دهی و عرضه برنامه های یک رشته ای یا چندرشته ای مبتنی بر وب؛

10. به کارگیری اصطلاح نامه های چندزبانه برای بازیابی اطلاعات مبتنی بر وب و چندزبانه؛

11. آغازبه کار اجرای ارزیابی کاربر از اصطلاح نامه و سودمندی های آن در متن نظام ها و خدمات اطلاعات وب پایه به منظور فراهم کردن بصیرت هایی درباره شیوه های پشتیبانی اصطلاح نامه از رفتارهای اطلاع یابی کاربر  (Shiri, et al., 2012, 13-15)

منابع:

1. Pastor, J. A., Martinez, F. J., and Rodriguez, J. V. (2009, December 14). "Advantages of thesaurus representation using the Simple Knowledge Organization System (SKOS) compared with proposed alternatives". Retrieved from http://InformationR.net/ir/14-4/paper422.html]
2. Pastor-Sanchez, J.-A., Mendez, F. M., & José VicenteRodríguez, J. V. (2009). "Advantages of thesaurus representation using the Simple KnowledgeOrganization System (SKOS) comparedwith proposed alternatives". information reaserch. 14(4): 422-438.
3. Shiri, A. 2012. Powering Search: The Role of Thesauri in New Information Environments. Medford: Information Today.
4. Shiri, A., Ruecker , S., Rossello , X., Bouchard , M., & Mehta , P. 2007. "Development of A Thesaurus-enhanced Visual Interface for Multilingual Digital Libraries". Proceedings of the 35th Annual Conference of the Canadian Association for Information Science, Information Sharing in a Fragmented World, Crossing Boundaries, Montreal, 1-8.
5. Shiri, A., Ruecker, S., Fiorentino, C., Stafford, A., Bouchard, M., and Bieber, M. 2010. "Designing a Semantically Rich Visual Interface for Cultural Digital Libraries Using the Unesco Multi". Proceedings Cultural Attitudes Towards Communication and Technology: 45-52.

6. بهمن آبادی، علی رضا. «کاربرد اصطلاح نامه در بازیابی اطلاعات». مطالعات ملی کتابداری و سازمان دهی اطلاعات.46. (1380): 77 - 103.
7. یعقوب نژاد، محمدهادی. «نقش آفرینی اصطلاح نامه علوم اسلامی (فقه) در اطلاع رسانی ساختاری». آیینه پژوهش.75. (1381): 20 - 30.