امروزه شاهدیم که بسیاری از حوادث مهم، در جای جای این جهان پهناور، به‌ویژه در جغرافیای جهان اسلام، ریشه در حرکت عاشورا دارد. نهضت عاشورا حادثه دیروز نیست؛ بلکه حادثه عبرت‌آموز امروز و فردا و فرداها است.
اگر حسین و فداکاری او و یارانش نبود، امروزه از اسلام عزیز جز اسمی و از قرآن کریم جز رسمی باقی نمانده بود؛ چرا که حماسه و فداکاری او بود که جان تازه‌ای در کالبد اسلام دمید و او کشتی نجات اسلام و اسلام‌گرایان گردید و قرآن را معنا و تفسیر کرد و راز فرمایش رسول گرامی اسلام(ص) را روشن ساخت که: «ان الحسین... مصباح هدی و سفینة نجاة(2) ؛ حسین(ع) چراغ هدایت و کشتی نجات است».
این نرم‌افزار در پی معرفی اجمالی از چنین انسان سترگی است و به ارائه ابعاد زندگی، سخنان، سیره، فضایل و حادثه عظیم عاشورا پرداخته و گله‌مند از کسانی است که از روی جهل و نادانی دست به تحریف قیام بی‌مانند او زده و می‌زنند.
1. محتوای برنامه
کتابخانه (محتویات)
در این قسمت، فهرست کتاب‌ها و مقاله‌های موجود درباره امام حسین(ع) را که شامل 750 کتاب و مقاله به زبان فارسی و عربی است، مشاهده کنید. با کلیک بر روی عنوان کتاب یا مقاله مشخصات مربوط به آن را ملاحظه خواهید کرد. همچنین می‌توانید با دوبار کلیک کردن بر روی عنوان کتاب، فهرست آن کتاب را مشاهده کنید که با انتخاب هر فهرست، محتویات آن نیز نمایش داده می‌شود.
محتویات، در 9 بخش به صورت ذیل ارائه شده است:
- - تاریخ زندگانی و قیام امام حسین(ع) شامل 141 جلد کتاب و 125 مقاله؛
- سیره امام حسین(ع) شامل 33 جلد کتاب و 100 مقاله؛
- فضائل امام حسین(ع) در بردارنده 21 جلد کتاب و 35 مقاله؛
- سخنان امام حسین(ع) شامل 21 جلد کتاب و 15 مقاله؛
- امام حسین(ع) در ادبیات فارسی مشتمل بر 6 جلد کتاب و 14 مقاله؛
- عاشورا امام حسین(ع) شامل 25 جلد کتاب و 90 مقاله؛
- مقاتل امام حسین(ع) شامل 29 جلد کتاب و 3 مقاله.
همچنین این نرم‌افزار به ارائه 90 جلد کتاب و مقاله در مباحث گوناگون درباره امام حسین(ع) پرداخته است.
فهرستگان
در این قسمت، فهرستی از عناوین کلیه کتاب‌هایی که در مورد امام حسین(ع) می‌باشد، به ترتیب حروف الفبا نمایش داده می‌شود.
جستجو
با توجه به کلیدهای در نظر گرفته شده، تنظیمات مورد نیاز برای جستجو را انجام دهید.
کجا جستجو شود: می‌توانید مشخص کنیدکه در عناوین و فهرست‌ها، در متن‌ها، یا در زیرنویس‌ها و یا این‌که در تمامی موارد فوق جستجو را انجام دهید.
چگونه جستجوشود: این قسمت را با یک مثال شرح می‌دهیم؛ کلمه سجاد را در نظر بگیرید.
جستجوی ریشه‌ای: در متن، فهرست یا زیرنویس‌ها با توجه به انتخابی که در قسمت «کجا جستجو شود» مشخص کرده‌اید، تمامی عباراتی را که شامل کلمه سجاد باشد را برمی‌گرداند.
جستجو با پیشوند: در این قسمت امکان جستجوی کلمه با پیشوند وجود دارد. مطابق مثال، عباراتی را که مشتمل بر کلمه «السجاد» می‌باشند، برمی‌گرداند؛ به بیان دیگر، چون «ال» فاصله (space) در انتهای کلمه سجاد قرار گرفته، به عنوان پسوند این کلمه در نظر گرفته می‌شود.
جستجوی با پسوند: در این قسمت امکان جستجوی کلمه با پسوند وجود دارد. از این‌رو، عباراتی را که شامل کلمه «سجادیه» می‌باشند، برمی‌گرداند؛ چون «یه» بدون فاصله (space) در انتهای کلمه سجاد قرار گرفته، به عنوان پسوند این کلمه در نظر گرفته می‌شود.
جستجوی دقیق: عیناً کلمه‌ای را که وارد می‌کنید، جستجو می‌کند؛ مطابق مثال، عیناً عباراتی را که دربردارنده کلمه «سجاد» می‌باشند، برمی‌گرداند.
تعیین گروه‌های جستجو: با انتخاب گزینه تعیین گروه‌های جستجو از جعبه باز شده می‌توانید گروه مورد نظر را انتخاب کنید.
تعیین محدوده جستجو: در این قسمت با انتخاب گزینه «تعیین محدوده جستجو» می‌توانید از جعبه باز شده محدوده‌ای را برای جستجوی خود انتخاب نمایید.
یادداشت
با استفاده از این قسمت و با کلیک روی دکمه «یادداشت گذاری روی متن» می‌توانید مطابق با متن انتخاب شده یادداشت مورد نظر خود را به فهرست یادداشت‌ها اضافه کرده و یا دکمه «حذف از لیست»، یادداشت منتخب را از فهرست حذف کنید.
در این قسمت می‌توانید قسمتی از متن مورد نظر را انتخاب کرده و بر روی آن یادداشت گذاری کنید. پس از یادداشت گذاری روی قسمت مورد نظر، یک علامت پرچم در کنار آن گذاشته می‌شود. بعد از انتخاب متن مورد نظر جهت یادداشت گذاری، با کلیک بر روی گزینه «یادداشت گذاری روی متون» پنجره‌ای نمایش داده می‌شود که در آن متن انتخابی ما نمایش داده می‌شود. در این قسمت، همچنین علاوه بر متن انتخابی می‌توانید متنی را به صورت دستی تایپ کنید و در نهایت با فشردن یک دکمه، عمل یادداشت گذاری انجام می‌شود و این یادداشت به فهرست یادداشت‌ها اضافه می‌شود. همچنین می‌توانید متن را با زدن دکمه تحت یک فایل متنی بر روی رایانه خود ذخیره کنید.
چنانچه بخواهید یادداشت ایجاد شده را حذف کنید، بر روی گزینه «حذف از لیست» کلیک کنید.
فیش‌برداری
در این قسمت با کلیک بر روی دکمه «فیش برداری متن انتخابی» می‌توانید متن مورد نظر را به شرح فیش اضافه کرده و با انتخاب دکمه «حذف از لیست» نیز فیش انتخاب شده را حذف کنید.
مطلوب‌ها
«مطلوب‌ها»، یکی از قسمت‌های جدید برنامه‌های اسلامی است. با کلیک بر روی گزینه «اضافه کردن به صفحات دلخواه» می‌توانید کتاب انتخاب شده را به فهرست کتاب‌های مورد علاقه خود اضافه کرده و با دکمه «حذف از لیست» آن را از فهرست حذف نمایید.
2. امکانات پژوهشی و گرافیکی
وجود قابلیت‌های متنوع پژوهشی نظیر: علامت‌گذاری، نمایه‌زنی، رنگی کردن متن در موضوعات مختلف و انتقال آن به قسمت یادداشت و یا چاپگر، از دیگر توانمندی‌های این نرم‌افزار است که توانسته است فضای پژوهشی خوبی را برای استفاده محققان مهیا نماید.
امکان تغییر محیط گرافیکی برنامه، نیز از ویژگی‌های منحصر به فرد برنامه است که ذوق و هنر اصفهانی را به‌خوبی نمایش می‌دهد.
3. کاستی‌ها و بایسته‌های نرم‌افزار سفینه النجاه
تاریخ زندگی، سخنان، سیره و فضایل امام حسین(ع) همواره جایگاه ویژه‌ای داشته و نرم‌افزارهای متعددی در این زمینه تولید گردیده و به تازگی نیز نرم‌افزار «سفینه النجاه» در دسترس محققان قرار گرفته است. البته انتظار می‌رفت این نرم‌افزار بتواند پاسخگوی کاستی‌ها و چالش‌های موجود بوده و راه تحقیق را آسان‌تر نماید. در این بخش از نوشتار با تقدیر از تولید کنندگان این برنامه به بخشی از بایسته‌ها و کاستی‌های موجود در آن اشاره می‌شود تا در نسخه‌های آتی این نرم‌افزار مورد توجه قرار گیرد.
1. جستجو
یکی از قابلیت‌های مهم هر برنامه، موتور جستجو آن است. ویژگی‌هایی مانند سرعت بالا، وجود عملگرهای استاندارد و جستجو در متون و فهرست‌ها و همچنین تفکیک کلمات مفرد از کلمات مرکب و تشخیص این‌که حروف تعیین شده یک کلمه مستقل است یا بخشی از یک کلمه است، از شاخص‌های مرغوبیت و کیفیت بالای یک موتور جستجو به شمار می‌رود. اکتفا کردن به موتور جستجو بسیار ساده، یکی از ضعف‌های عمده این برنامه است.
2. محتویات
نرم‌افزار سفینه النجاه به دلیل برخورداری از تنوع مطالب و دسته‌بندی مناسب، مجموعه‌ای کم‌نظیر در نوع خود است و این احتمال را تقویت می‌کند که طراحان این نرم‌افزار نیم‌نگاهی نیز به نیازهای پژوهشگران داشته‌ند؛ ولی انتظار می‌رفت که از کاستی‌ها خالی بوده و از نظر ساختار مباحث و امکانات دسترسی به مطالب در حد مطلوبی باشد.
به منظور بهبود ساختار این نرم‌افزار در بخش محتویات، توجه به موارد زیر بایسته می‌نماید:
- نظر به این‌که بیشتر کتب موجود در برنامه دارای نسخه‌های متعدد چاپی است، دسترسی به شناسنامه کامل کتاب امری ضروری به نظر می‌رسد. فقدان شناسنامه، کار نشانی دهی به منابع را برای پژوهشگران با مشکل مواجه می‌سازد.
- مشخص بودن کتاب، جلد و شماره صفحه آن از موارد ضروری می‌باشد که در برنامه مورد توجه واقع شده است.
- دسترسی به متن یک کتاب از طریق جلد و صفحه، یکی از امکانات مورد نیاز هر پژوهشگر بوده که دسترسی او را به متن مورد نیازش امکان می‌بخشد.
- جستجو در فهرست کتب و مؤلفان از موارد ضروری در امر پژوهش بوده که در برنامه مورد توجه قرار نگرفته است؛ به عنوان مثال، اگر کاربر بخواهد متن کتاب «آخرین دیدار» را مطالعه کند، باید نوار پیمایش را آن‌قدر بالا و پایین ببرد تا به کتاب مورد نظر دست یابد؛ در حالی که مشکل مزبور با امکان جستجو در نام کتاب‌ها و مؤلفان قابل حل است.
4. سخن آخر
با وجود همه مطالبی که بیان شد، نرم‌افزار سفینه النجاه کتابخانه بزرگی درباره گفتار، سیره و شخصیت سید الشهداء امام حسین(ع) است و می‌تواند کمک شایانی به شناخت ابعاد زندگی آن حضرت نماید.
پی نوشت ها:
