در دهه 1980 میلادی که شبکه های رایانه ای رو به گسترش نهاد، بشر با فضایی خودساخته روبرو گشت که برای او همه گونه ارتباطی را فراهم می ساخت؛ اجتماعی غیر سنتی که هر کس می توانست در آن اظهار وجود کند، و این در حالی بود که انسانِ عصر ارتباطات به خوبی نمی دانست این شبکه به هم پیوسته چه ماهیتی دارد، حقیقی است یا مجازی؟ شاید به همین دلیل، واژه مرکب «حقیقت مجازی» در حوزه انفورماتیک و برای گروهی که چندان به معنای واقعی آن پی نبرده اند، کاربرد دارد و با آن به اینترنت اشاره می کنند.
به این ترتیب، مردم با اصطلاحاتی شروع به تعریف اینترنت کردند. گفته می شود نخستین واژهای که برای اشاره به اینترنت به کار رفت، کلمه «سایبراسپیس» بود.
اصطلاح سایبراسپیس «Cyberspace» برگرفته از رمانی تخیلی است که از دنیای تحت سلطه کامپیوترها سخن به میان آورده است.
این واژه در خاستگاه این فنّاوری و در نخستین روزهای رونق و همگانی شدن اینترنت، به صورت عمومی به کار گرفته شد و به محیطی رؤیایی بر اساس ارتباطات شبکه ای اطلاق می شد که انسان ها در فضایی غیر واقعی با یکدیگر مرتبط می شدند. این واژه از آن جا وارد این حوزه گردید که محیط کاربردی و توانایی رایانه ها و بویژه شبکه ها برای جامعه، فضایی ناشناخته و مبهم به شمار می رفت و مفهومی خیال انگیز و تخیلی را القاء می کرد. کلمه سایبراسپیس در فرهنگ تشریحی کامپیوتر میکروسافت به «فضای مجازی» ترجمه و چنین تشریح شده است:
«شبکه واقعیت مجازی به اشتراک گذاشته شده و بسیار پیشرفته که نتیجه تخیلات ویلیام گیبسون در رمانش با عنوان Neuromancer است».
همچنین هارلی هان در کتاب The Internet Complete Reference که در ایران با نام راهنمای جامع اینترنت ترجمه و منتشر شده است، در باره این واژه می گوید:
«ویلیام گیبسون در سال 1982 م داستانی علمی به نام Neuromancer منتشر کرد و در آن دنیای پیشرفته ای به نام سایبراسپیس توصیف کرد که دنیایی ساخته و پرداخته کامپیوترها بود. گیبسون در آن زمان تصور مبهمی از رایانه ها داشت. بنابراین، فضایی تخیلی که از جهانی با حاکمیت کامپیوترها به تصویر کشیده بود، هم دلهره آور و رعب انگیز بود و هم جذاب و رمانتیک. سپس در اوایل دهه 1990 م با شروع رشد اینترنت، مردم به این پدیده جدید به عنوان سایبراسپیس اشاره می کردند».
در یکی از سایت های اینترنتی در مورد این واژه چنین آمده است:
« سایبراسپیس به معنای فضای مجازی توسط ویلیام گیبسون به کار رفت. امروزه فضای مجازی اغلب به یک محدوده از منابع اطلاعاتی که توسط یک شبکه کامپیوتری قابل دستیابی است، اطلاق می شود ».
پس از آشنایی بیشتر مردم با شبکه اینترنت و شناخت قابلیت ها و توانمندی های آن، کاربران در ازای نوع سرویس هایی که از این شبکه دریافت می کردند، در اندیشه بودند که با چه فضایی روبرو شده اند؟ آنها دریافتند که با جهانی مجازی روبرو هستند که فرآیند تعامل با آن نتایجی ملموس و واقعی را در پی دارد. از آن پس، اصطلاح جهان مجازی « Virtual World » برای این محیط شبکه ای به کار گرفته شد. اکنون بیشتر فعالیت هایی که از طریق این شبکه جهانی صورت می گیرد، با کلمه «مجازی» توصیف می شود. در فرهنگ تشریحی کامپیوتر میکروسافت در مورد جهان مجازی چنین آمده است: «محیطی الکترونیکی که پایه اساسی در دنیای فیزیکی ندارد».
«واقعیت مجازی» نیز به شبیه سازی های سه بعدی می گویند که اشیاء، خواصّ فیزیکی و حجمی خود را به مدد رایانه در فضایی غیرواقعی به شکلی واقعی آشکار می سازند.
آنچه امروزه با پسوندهای مجازی شنیده می شود مانند: دانشگاه مجازی، فروشگاه مجازی، اتاق های مجازی، اجتماع های مجازی ،کتابخانه های مجازی و دیگر عناوین شبیه به اینها همگی فعالیت هایی هستند که در محیط اینترنت صورت می پذیرد و انسان ها از طریق یک شبکه کامپیوتری برای انجام این امور به یکدیگر مرتبط می شوند.
آنچه اکنون جامعه با آن روبرو گشته، پدیده ای است که همه ابعاد اجتماع بشری را به شکلی مجازی شبیه سازی کرده است. این فضا که ساخته و پرداخته دست خود بشر است، اینک در آستانه هزاره سوم تمامی قواعد و مقررات قراردادی جوامع انسانی را به چالش کشیده است. در نگاهی که به موضوع «فضای مجازی» در اینترنت داشتیم، به این عبارات برخورد نمودیم که نسبتا گویای تصور و برداشتی است که از این فضا به ذهن می آید مانند:
«... در این شبکه جهانی به انبوهی از اخبار و اطلاعاتی برمی خوریم که با هیچ یک از اصول روزنامه نگاری و حتی ابتدایی ترین اصول ارتباط جمعی سازگاری ندارد. در این فضای مجازی هرکس هرچه خواسته به هر صورتی بیان کرده است ...
... در جرایم اینترنتی ردیابی مجرم تقریباً غیر ممکن است، مگر این که مجرم خودخواسته اثری بر جای گذارد که در این صورت هم، در فضای مجازی احراز هویت افراد ممکن نیست ...
... در اینترنت، گروه ها می توانند در زمانی معین قرار بگذارند و به تبادل نظر بپردازند، برای یکدیگر پیام بفرستند و یا در کنفرانس ها شرکت کنند و این در حالی است که همه این ارتباطات در فضای مجازی صورت می گیرد. این محیط بهترین جا برای تشکیل گروه های مجازی است ...
... پرسش و پاسخ های واقعی در فضایی مجازی، این تریبونی است که تعطیل بردار نیست ...
... متن کتاب ها، نسخه کامل فیلم ها و آلبوم کامل آهنگ ها در این فضای مجازی عرضه شده است. این جا دنیای مجازی است حتی صاحبان این اثرها نیز نمی توانند ادعایی داشته باشند ... استفاده از مطالب ما با ذکرمنبع یا بدون ذکر منبع آزاد است؛ چرا که در فضای مجازی هیچ محدودیتی وجود ندارد ...
... اینترنت مکان وقوع جرم هایی است که قابل تعریف و دسترسی نیست؛ زیرا همه چیز در فضای مجازی اتفاق می افتد ... ».
در مقابل، آنچه متأثر از فضای مجازی در گستره فرهنگ و سایر مباحث اجتماعی در حال وقوع است، پیوسته از طرف صاحب نظران به دست اندرکاران جامعه هشدار داده شده است؛ زیرا به وضوح روشن است که تأثیرات این فضای مجازی بر جامعه هرگز مجازی نخواهد بود. آنچه در فضای مجازی می گذرد، دریافت ها و بازتاب هایی از جهان واقعی است و طبیعی است که تأثیراتی واقعی نیز بر جوامع بشری خواهد نهاد. این است داستان «دنیای مجازی» که اینک بشر با آن روبرو گردیده و مجبور است برای قانونمند کردن آن دست به تدوین قوانینی فراتر از قوانین موجود بزند.
