در ذیل به نام برخى از مؤلفان این کتاب‌ها همراه با رویکرد فکرى آن ها اشاره مى‌کنیم:
- فلاسفه یونان مانند افلاطون و ارسطو؛
- فلاسفه اسکندریه مانند افلوطین؛
- حکمیون مانند زکریاى رازى؛
- فلاسفه اسلامى مشاء نظیر: کندى، فارابى، ابن سینا، ابن باجه، ابن رشد، فخر رازى، محقق طوسى، قطب الدین رازى و میر داماد؛
- فلاسفه اشراق همچون: شیخ اشراق، قطب الدین شیرازى و محقق دوانى؛
- صدر المتألهین، مؤسس حکمت متعالیه و شارحان مکتب وى.
آنچه نرم‌افزار حکمت اسلامی را از سایر نرم‌افزارهای مشابه متمایز می‌سازد، وجود کتابخانه فلسفه به زبان انگلیسى در ضمن کتابخانه فلسفه که به زبان عربى یا فارسى است، می باشد. این کتابخانه شامل موارد ذیل است: کتب فلاسفه یونان همچون: ارسطو و افلاطون، فلاسفه نو افلاطونى نظیر: افلوطین و فلاسفه غرب نظیر: کانت، دکارت، برکلى، هیوم، میل، نیچه، اسمیت، هابز، بیکن و آگوستین. همچنین آثارى در مورد فلسفه کنفوسیوس و بودا در این نرم‌افزار ارائه شده است تا محققان خاصه دین‌پژوهان گرامى به شکل شایسته‌تری از این برنامه استفاده نمایند.
گفتنی است که مجموعه کتاب‌هاى کتابخانه حکمت را در یک نگاه میتوان به پنج دسته تقسیم کرد:
- کتاب‌هاى اصلى که توسط حکماى بزرگ نوشته شده است؛
- شرح و حاشیه‌هایی که بر این کتاب‌ها نگاشته شده است؛
- کتاب‌هایى که درباره یکى از این حکما یا اندیشه‌هاى آنها به‌نگارش درآمده است؛
- اصطلاح‌نامه‌هایى که به شرح و توضیح اصطلاحات فلسفى مى‌پردازند؛
- کتابخانه انگلیسى.
قابلیت‌های برنامه
کتابخانه، مهم‌ترین بخش نرم‌افزار حکمت اسلامی است که اطلاعات برنامه را در قالب کارتابلهاى: نمایش، جستجو، متن و شرح، فرهنگ‌نامه، قرآن و کتب انگلیسى در اختیار کاربر قرار مى‌دهد.
1. نمایش
در این بخش، متن کامل 210 عنوان کتاب در 259 جلد از مهم‌ترین منابع حکمت اسلامی قابل مشاهده است. این قسمت داراى دو پنجره اصلى است که در پنجره سمت راست، نام کتب برنامه و عناوین مطالب آنها به دو شیوه «درختى» و «گزینشى»، و در پنجره، سمت چپ، متن کتب ارائه شده است. در این بخش، فهرست کامل عناوین کتاب‌های موجود در برنامه با امکان نمایش متن کتاب انتخابی همراه با قابلیت انتخاب جلد و صفحه مورد نظر در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. در قسمت فهرست کتب، محقق به وسیله امکان «فهرست درختی» می‌تواند عناوین ابواب و سرفصل‌های مباحث کتاب مورد نظر خویش را انتخاب نماید و از متن مرتبط با عنوان انتخابی نیز بهره‌مند شود.
چنانچه قسمت «فهرست گزینشی» فعال باشد، فهرست بیش از 56800 باب از عناوین ابواب و فصول تمام کتب برنامه در معرض استفاده پژوهشگر قرار می‌گیرد. ویژگی خطّ ورود در این قسمت به کاربر برنامه امکان می‌دهد که با درج کلمه مورد نظر خویش در این سطر، به عناوین مرتبط با واژه دلخواه در سرفصل‌های مباحث منابع برنامه دسترسی داشته باشد؛ به عنوان مثال، اگر در این سطر کلمه «حکمت» را درج کنیم، 72 مورد از عناوین و سرفصل‌های کتب در فهرست گزینشی ارائه می‌شوند که در آنها کلمه «حکمت» آمده است. شایان توجه است که با استفاده از فهرست گزینشی در واقع میتوان به انجام پژوهش موضوعی در متون برنامه نیز مبادرت ورزید.
از دیگر قابلیت‌های بخش نمایش، «دامنه» است که امکان محدود کردن فهرست درختی یا گزینشی را به کتاب یا کتاب‌های خاص فراهم می‌سازد. در دامنه نمایشی همچنین میتوان نسبت به مرتب کردن الفبایی کتب برنامه بر اساس: نام کتاب، نام مؤلف، موضوع، زبان و تعداد مجلدات اقدام نمود. پس از تعیین دامنه دلخواه و انتخاب ترتیب مورد نظر، فهرست درختی و گزینشی بخش نمایش بر مبنا و ترتیب دامنه انتخابی ارائه می‌شوند.
مقایسه بین دو متن متفاوت در برنامه، از دیگر توانمندی‌های موجود در بخش نمایش است. به کمک این قابلیت میتوان متن دو کتاب مختلف و یا دو فراز از یک کتاب را در کنار یکدیگر قرار داد و به انجام پژوهش‌‌های تطبیقی و تکمیلی در آنها پرداخت.
2. جستجو
با مراجعه به صفحه جستجو، کاربر می تواند در دو قسمت «جستجو در متن» و «جستجو در فهرست» به جستجوی کلمه یا عبارت مورد نظر خویش بپردازد. امکان جستجوهای متنوع و پیشرفته در تمام متون از طریق کلمه و عبارت، از دیگر قابلیت‌های گنجانده شده در بخش جستجوی برنامه است.
در این قسمت میتوان با کمک عملگرهای ترکیبی، عبارات مختلف را بازیابی کرد و در صورت نیاز از گروه‌های فهرست‌سازی برای ساختن فهرست‌های پویا و متنوع از کلمات با استفاده از کاراکترهای عمومی (*و؟) به شکل‌های مختلف بهره برد و کلمات موجود در یک فهرست را یک‌جا در ترکیب واژه‌ها و یا فهرست‌های دیگر جستجو نمود.
3. متن و شرح
این بخش از برنامه که امکان ارتباط بین کتاب‌ها و شرح آنها را فراهم مىکند، از دو پنجره اصلى تشکیل شده است. آن دسته از کتب برنامه که داراى شرح هستند، در پنجره بالا نمایش داده مىشوند. گفتنی است که هر یک از عبارات متن که داراى شرح باشند، با علامتى ویژه (دایره سبز رنگ) مشخص شدهاند و با کلیک کردن بر این علامتها شرح یا شروح مربوط به عبارت جارى در پنجره پایین به نمایش درمىآید. گزینه «نمایش فهرست درختی» امکان تطبیق فهرست با متن را به کاربر می‌دهد.
4. فرهنگ‌نامه
در این قسمت به منظور آشنایى کاربر با اصطلاحات فلسفى، شرح کوتاهى در مورد هر یک از این اصطلاحات ارائه شده است.
نام مآخذ این توضیحات در سمت راست صفحه و پایین فهرست مشاهده مىشود. با استفاده از کلید دامنه مىتوان مآخذ را به یک یا چند کتاب خاص محدود نمود.
در حالت پیش‌فرض، اصطلاحات عربى در فهرست قرار دارند. با انتخاب هر یک از چهار زبان دیگر، اصطلاحات مربوط به آن زبان فهرست می شوند.
برخی از فرهنگ‌نامه‌های موجود در برنامه عبارت‌اند از:
- - شرح اصطلاحات عربی (9 فرهنگ‌نامه): «الفارابی فی حدوده و رسومه»، «موسوعه مصطلحات علم المنطق عند العرب»، «کتاب التعریفات»، «المعجم الفلسفی»، «شرح مصطلحات الفلسفیه»، «موسوعه مصطلحات الامام فخر الدین رازی»، «کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم» و «المبین فی شرح الفاظ الحکماء و المتکلمین»؛
- شرح اصطلاحات فارسی (4 فرهنگ‌نامه): «فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق»، «فرهنگ فلسفی»، «فرهنگ معارف اسلامی» و «فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا»،
- شرح اصطلاحات فرانسوی و انگلیسی (3 فرهنگ‌نامه): «المعجم الفلسفی»، «فرهنگ فلسفی» و «کشاف اصطلاحات و الفنون»؛
- شرح اصطلاحات لاتین (2 فرهنگ‌نامه): «المعجم الفلسفی» و «فرهنگ فلسفی».
با قرار گرفتن نوار کنترل فهرست روى هر اصطلاح، نشانىهاى آن در فهرست پایین به نمایش در مىآید. با کلیک کردن بر روى هر یک از نشانىها، توضیح آن در پنجره مقابل نمایش داده مىشود و نام مأخذ توضیح جارى در بالاى آن پنجره مشخص می شود.
5. قرآن
یکی دیگر از ویژگی‌های این برنامه، عرضه متن کامل قرآن کریم به همراه ترجمه آیت الله مکارم شیرازی است. متن نمایشی قرآن برنامه بر اساس خطّ نیریزی است که با فشردن کلید Enter یا دابل کلیک بر روی متن قرآنِ در حال نمایش، کاربر می‌تواند از نمایش متن قرآن کریم با خطّ عثمان طه نیز استفاده نماید.
این بخش در دو قسمت اصلی عرضه شده است:
5-1. نمایش: در این قسمت، متن کامل قرآن کریم در دسترس محقق قرار دارد که از طریق انتخاب شماره سوره، نام سوره، آیه، جزء و یا حزبهای قرآن می‌تواند به قسمت‌های مختلف قرآن کریم منتقل شود.
5-2. جستجو: در این قسمت، از طریق جستجو در کلمه و ریشه میتوان کلمات یا عبارات مورد نظر خود را در متن قرآن کریم یافت.
6. کتب انگلیسى
در این بخش از برنامه، 110 عنوان کتاب و مقاله به زبان انگلیسی در دو قسمت ارائه مىشود:
6-1. نمایش: در این قسمت، متن کتب و مقالات انگلیسی موجود در اختیار کاربر قرار می گیرد. با فعال شدن قسمت نمایش، نام کتب انگلیسى موجود در برنامه در پنجره سمت چپ نمایش داده مىشود. متن هر کتاب با دو بار فشردن کلید سمت چپ ماوس روى نام آن، در دسترس کاربر قرار مىگیرد. در این صورت، پنجره سمت راست به ابتداى کتاب مورد نظر منتقل شده و با استفاده از نوار پیمایش و کلیدهاى جهت مىتوان در متن حرکت کرد.
6-2. جستجو: کاربر با استفاده از امکانات این قسمت مىتواند کلمه یا عبارت مورد نظر خود را در متن کتب انگلیسى برنامه بیابد.
سادهترین راه براى جستجوى یک کلمه نوشتن حروف ابتداى آن کلمه در خط ورود بالاى فهرست است. با این عمل، فهرست کلمات به‌تدریج کلمه مورد جستجو را در دسترس کاربر قرار مى‌دهد. جستجوى یک عبارت فقط از طریق جستجوى ترکیبى امکانپذیر خواهد بود. براى این منظور میتوان کلمات مورد نظر را به همراه عملگرهاى جستجو در خط ورود پایین صفحه وارد کرد.
لغت‌نامه
هم زمان با استفاده از برنامه، کاربر می‌تواند از لغتنامههای آن نیز بهره‌مند شود و به کمک آنها معانى لغات مورد نظر خود را به روش‌هاى مختلف ببیند و یا واژهاى را از متن کتب به این قسمت منتقل کرده و مفهوم آن را بیابد.
در این برنامه 10 عنوان از مهم‌ترین کتاب‌هاى لغت ارائه شده است که عبارت‌اند از: کتاب العین، المفردات فى غریب القرآن، لسان العرب، مجمع البحرین، التحقیق فى کلمات القرآن، قاموس قرآن، فرهنگ ابجدى، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، النهایه فى غریب الحدیث و الاثر و مصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى.
بخش لغت‌نامه داراى 2 قسمت مجزا با کارآیىهاى متفاوت است: 1. ریشه؛ 2. مشتق. با انتخاب هر یک از این دو قسمت، امکانات مربوط به آن در دسترس پژوهشگر قرار مىگیرد.
امکانات پژوهشی
یکی از مهم‌ترین امکانات پژوهشی نرم‌افزار حکمت اسلامی، گزینه «پژوهش فعال» است. کارایی آن نیز بدین صورت است که اگر مکان نما روی واژه‌ای خاص از متن قرار داشته باشد، هنگام فشردن کلید راست ماوس، گزینه‌های: نمایش، جستجو در کتاب‌ها، جستجو در قرآن، جستجو در لغت‌نامه، جستجو در متن جاری، کتابنامه و فرهنگ‌نامه نمایش داده می‌شود و انتخاب هر یک باعث می‌شود که مثلاً در بخش «جستجو در کتاب‌ها» کلمة انتخابی در خط ورود جستجوی کارتابل «جستجو» قرار گیرد و کاربر را در سرعت بخشیدن به امر پژوهش یاری رساند.
همچنین محققان می‌توانند با استفاده از گزینه‌های: «رنگی کردن»، «نمایه‌زنی»، «حاشیه‌نویسی» و «علامت‌گذاری» پژوهش خویش را سامان بخشند.
سایر امکانات
گزینش مطالب مورد نظر و انتقال آنها به دفترچه یادداشت، از جمله قابلیت‌هایی است که در قسمت‌های مختلف برنامه وجود دارد. در کلیه بخش‌های برنامه امکان «چاپ» متن کتاب‌ها در اندازه‌های مختلف موجود است و به وسیله گزینه «راهنما» میتوان اطلاعات مختصر و مفیدی درباره قسمت‌های گوناگون برنامه به دست آورد.
با ورود به قسمت «کتابشناسی» نام کتب موجود در برنامه قابل مشاهده بوده، امکان دسترسی به توضیحات کافی درباره هر کتاب و مؤلف آن برای کاربر فراهم گردیده است. همچنین قابلیت دستیابی به7 نوع قلم و 7 نوع صفحه کلید رایج برای سهولت در انجام تحقیق و امکان حذف نمایه‌ها، نشانه‌ها، حاشیه‌ها و محل‌های رنگی شده، در قسمت «تحقیقات» وجود دارد. افزون بر آن، امکان تغییر زبان برنامه به فارسی، عربی و انگلیسی برای محقق میسر است. همچنین در قسمت «درباره» اطلاعات مفیدی در مورد نرم‌افزار حکمت اسلامی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و کتابخانه دیجیتالی نور ارائه گردیده است. ■
