ره آورد نور

همچنین گسترش شبکه‌های اجتماعی در فضای اینترنت که جزء بنیادهای انقلاب جدید به شمار می‌آید، بستر بسیار قدرتمند و مناسبی برای مبادله اطلاعات و برقراری ارتباط میان افراد گوناگون فراهم نموده است. از این روی، شناخت دامنه نفوذ این فناوری‌ها در زندگی افراد و میزان استفاده و چگونگی استفاده از این فناوری‌ها، می‌تواند ما را در شناسایی و مدیریت ظرفیت‌های موجود در کنار مشکلات متعدد ناشی از این فناور‌ی‌ها رهنمون سازد. بنابراین، مؤسسه جهانی «پیو» با آگاهی به اهمیت این مسأله، در نظرسنجی ارزشمندی اقدام به این امر نموده است که در ذیل، متن ترجمه‌شده گزارش این مؤسسه آورده می‌شود. مترجم خود را متعهد می‌نماید تا در گامی دیگر، اقدام به شناخت، مقایسه و سنجش وضعیت کشور عزیزمان ایران از این حیث با دیگر کشورهای جهان نماید.

بررسی گزارش

شبکه‌های اجتماعی، در سراسر جهان با سرعت چشمگیری گسترش یافته است. در کشورهایی همچون: بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، روسیه، جمهوری چک و اسپانیا، نزدیک نیمی از افراد بالغِ کل این مجموعه‌ها هم اکنون از فیس بوک و وب‌‌سایت‌های مشابه استفاده می‌کنند. این پایگاه‌ها همچنین در میان دولت‌های با درآمد پایین نیز پرطرف‌دار هستند. در این کشور‌ها هر شخصی که به اینترنت دسترسی دارد، می‌خواهد که از شبکه‌های اجتماعی بهره گیرد.

در همین حال، گوشی‌ تلفن همراه، در همه جای جهان به چیزی رایج تبدیل شده و مردم از این گوشی‌ها به شیوه‌هایی چون فرستادن متن و گرفتن عکس استفاده می‌کنند. گوشی‌های هوشمند همچنین به طور فزاینده‌ای در میان نیمی از مردم بریتانیا، ایالات متحده و ژاپن رایج شده است. در سطح جهانی بیشتر کاربران گوشی‌های هوشمند اذعان می‌کنند که آن‌ها شبکه‌های اجتماعی را با گوشی‌های شخصی خود، آن هم برای گرفتن اطلاعاتی در خصوص شغل، کالاهای مصرفی و مسائل سیاسی می‌بینند.

فناوری‌هایی از این دست، به‌ویژه در میان جوانان و افرادی با تحصیلات بالا طرفدار دارند. تقریباً نظرسنجی در هر کشوری، نشان می‌دهد افراد زیر سی سال و آن‌هایی که تحصیلات دانشگاهی دارند، بیشتر احتمال دارد تا درگیر شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند هستند.

این‌ها یافته‌های کلیدی از مطالعه و نظرسنجی ۲۱ کشور جهان توسط مؤسسه تحقیقاتی «پیو» از هفده مارس ۲۰۱۲ تا بیستم آوریل ۲۰۱۲ است. نتایج این تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که عموم مردم جهان برخط (آنلاین) دیدگاه‌هایشان را به‌ویژه درباره فرهنگ عامه از این راه به اشتراک می‌گذارند. در سراسر این بیست کشور ـ پاکستان به دلیل تعداد کاربران اندک شبکه‌های اجتماعی از این تحقیق کنار گذاشته شده است ـ به طور میانگین ۶۷ درصد کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌گویند که آن‌ها از این پایگاه‌ها برای به اشتراک گذاشتن نظراتشان درباره موزیک و فیلم‌ها استفاده می‌کنند. شمار چشمگیری از کاربران نیز دیدگا‌هایشان را درباره موضوعاتی همچون: مسائل اجتماعی، ورزشی و سیاسی و شمار اندکی نیز از این راه، عقاید مذهبی خود را به اشتراک می‌گذارند.

• • آیا شما از پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنید؟

بیان عقاید درباره سیاست، مسائل اجتماعی و مذهب، به‌ویژه در جهان عرب، عمومی است؛ برای نمونه، در دو کشور مصر و تونس که قلب بهار عربی هستند، بیش از شش نفر از هر ده نفر کاربر شبکه اجتماعی برخط، عقایدشان را درباره سیاست به اشتراک می‌گذارند. در مقابل، در سراسر این بیست کشور، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد به طور متوسط، تنها ۳۴ درصد اشتراک گذاری‌ها مربوط به عقاید سیاسی است.

به طور مشابه، در مصر، لبنان و اردن بیش از هفت نفر از هر ده نفر، عقایدشان درباره مسائل اجتماعی را از این طریق به اشتراک گذاشته‌اند و این امر، در مقایسه با ۴۶ درصدی است که در سراسر این بیست کشور است.

ناگفته نماند که منافع چشمگیری در شبکه‌های اجتماعی در کشورهای با درآمد پایین و متوسط وجود دارد. هر شخصی در این کشور‌ها که به شبکه اینترنت متصل می‌شود، به میزان بسیاری، درگیر شبکه‌های اجتماعی است؛ برای نمونه، بیشتر کاربران اینترنت در: مکزیک، برزیل، تونس، اردن، مصر، ترکیه، روسیه و هندوستان از پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.

اشتراک‌گذاری دیدگاه‌ها درباره موزیک و فیلم در شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار است.

• • هنگامی که شما از پایگاه‌های شبکه اجتماعی استفاده می‌کنید، چه چیزهایی را بین هم به اشتراک می‌گذارید؟

برعکس، گویا مردم در تعداد بیشتری از کشورهای پیشرفته از لحاظ اقتصادی، کمتر تمایل به تعامل برخط با دیگران در این شبکه‌ها دارند؛ به ویژه ژاپن و آلمان. این دو،‌ تنها کشوری هستند که کمتر از نصف همه کاربران اینترنت آن در شبکه‌های اجتماعی مشارکت می‌کنند. کاربران آنلاین این دو کشور، در مقایسه با دیگر کاربران جهان، از شبکه‌های اجتماعی کمتر برای بیان عقایدشان درباره: فرهنگ، اجتماع، ورزش، سیاست و مذهب استفاده می‌کنند.

اَعراب برخط دیدگاه‌هایشان را درباره اجتماع، سیاست و مذهب به اشتراک می‌گذارند.

• • وقتی شما از پایگاه‌های شبکه اجتماعی استفاده می‌کنید، چه چیزهای را بین هم به اشتراک می‌گذارید؟

 شبکه‌های اجتماعی

در نوزده کشور از این ۲۱ کشور، نزدیک سه نفر یا بیشتر از از آن،  در هر ده نفری که مورد پرسش قرار گرفتند، از پایگاه‌هایی همچون فیس بوک استفاده می‌کنند. این نظر سنجی، شامل نصف مردم: بریتانیا (۵۲ درصد)، ایالات متحده (۵۰ درصد)، روسیه (۵۰ درصد)، اسپانیا (۴۹ درصد) و جمهوری چک (۴۹درصد) را شامل می‌شوند. تنها دو کشور تک‌رقمی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی، هند و پاکستان به ترتیب با ۶ و ۴ درصد هستند.

در کشورهای نظرسنجی شده، شیوه استفاده از شبکه‌های اجتماعی متناسب با سن افراد متفاوت است در هفده کشور از این ۲۱ کشور، یک شکاف پنجاه درصدی یا بیشتر بین کسانی که کمتر از سی سال دارند، با آن‌هایی که پنجاه یا بیشتر از پنجاه سال دارند، وجود دارد. این شکاف، به‌ویژه در کشورهایی همچون: ایتالیا، لهستان، بریتانیا، و یونان بارز‌تر است؛ یعنی جاهایی که یک شکاف دست‌کم ۰ درصدی بین گروه‌های جوان با گروه‌های مسن قابل مشاهده است.

جوانان به احتمال زیاد، از شبکه‌های اجتماعی بیشتر استفاده می‌کنند.

• • درصد استفاده افراد در سنین گوناگون از شبکه‌های اجتماعی و شکاف موجود

 به طور مشابه، استفاده از پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی به واسطه سطح تحصیلات متفاوت است؛ یعنی دومین متغیر تأثیرگذار در استفاده از این شبکه‌ها. این تفاوت با یک اختلاف دو رقمی بین آن‌هایی که دارای تحصیلات دانشگاهی هستند، با آنان که فاقد این تحصیلات هستند، در پانزده کشور از هجده کشورِ نظرسنجی شده نشان داده شده است. این یافته بدون در نظر گرفتن کشورهای همچون: مکزیک، برزیل و پاکستان به دلیل این‌که در آن‌ها از هر صد پاسخ‌دهنده تنها تعداد کمی دارای مدرک دانشگاهی بودند، می‌باشد.

گسترده‌ترین شکاف، در مصر وجود دارد که در آن ۸۱ درصد افرادی که دارای مدرک دانشگاهی هستند، از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و این، در مقایسه با ۱۸ درصد آن‌هایی است که تحصیلات پایینی دارند.

در بین کسانی که در شبکه‌های اجتماعی مشارکت دارند، به اشتراک‌گذاری نظرات درباره موزیک و فیلم، یک فعالیت پرطرفدار است. اکثریت (دست‌کم سه چهارم کاربران) در هفده کشور می‌گویند: آن‌ها کار اشتراک گذاری عقاید و نظراتشان را از طریق ارائه فیلم و موزیک انجام می‌دهند: در چین (۸۶ درصد)، هندوستان (۸۵ درصد)، مکزیک (۸۴ درصد)، یونان (۸۳ درصد)، ترکیه (۷۸ درصد)، تونس (۷۷ درصد) و ایتالیا (۷۵ درصد).

از سوی دیگر، بیان دیدگاه‌ها در خصوص ورزش، یک موضوع غیر عمومی‌تری است؛ به طوری که نصف یا بیشتر از نصف کاربران، پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی تنها در هفت کشور: هند، اردن، تونس، ترکیه، مصر، برزیل و چین می‌گویند که آن‌ها نظریاتشان را در مورد ورزش، از اینطریق به اشتراک می‌گذارند.

موارد استفاده از شبکه‌های اجتماعی

• • شما به هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی، اقدام به اشتراک گذاشتن چه چیزی می‌کنید؟

 در کشورهای عربی همچون: تونس، لبنان و مصر، پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی چارچوب پرطرفداری برای بیان دیدگاه‌ها در خصوص مسائل سیاسی و اجتماعی هستند. بیش از 7 نفر از هر 10 نفر کاربران پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی، در این کشورها دیدگاه‌های خود را در خصوص مسائل اجتماعی از طریق این پایگاه‌ها ارسال کرده‌اند و حداقل 6 نفر از هر 10 نفر دیدگاهایشان در خصوص مسائل سیاسی را از این طریق به اشتراک گذاشته‌اند. ترکیه و ایتالیا، کشورهای دیگری هستند که نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که در آن‌ها اکثریت‌ افرادی که از پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، برای بیان نظرات خود در خصوص مسائل اجتماعی از این پایگاه‌ها استفاده می‌کنند؛  به ترتیب 64 و 63 درصد. اغلب در ترکیه، همچنین دیدگاه‌های سیاسی از این طریق به اشتراک گذاشته می‌شوند؛ 57 درصد.

کاربران شبکه‌های اجتماعی در تونس 63 درصد، مصر 63 درصد و اردن 62 درصد، به احتمال بیشتر در مقایسه با سایر کشورها، مدعی‌اند که از این شبکه‌ها برای ارسال دیدگاه‌های مذهبی خود بهره می‌برند. در حقیقت، نظرسنجی در هیچ کشور دیگری نشان‌دهنده وجود اکثریتی برای به اشتراک گذاشتن عقاید مذهبی از طریق پایگاه‌های شبکه‌های اجتماعی نیست. در 14 کشور، تنها در حدود یک سوم یا کمتر از این مقدار، صرف ارسال نظرات در خصوص مسائل مذهبی از این طریق می‌شود.

همگانی شدن گوشی‌های تلفن همراه در بسیاری از نقاط جهان

بیشتر مردم در سراسر جهان دارای تلفن همراه هستنتد. در 18 کشور از 21 کشور مورد مطالعه، سه چهارم و یا بیشتر افراد اعلام کردند که دارای تلفن همراه هستند و تنها در سه کشور: مکزیک (63 درصد)، هندوستان (56 درصد) و پاکستان (52 درصد)، این رقم کمتر از سه چهارم است. علاوه بر تماس‌های تلفنی، اغلب پاسخ دهند‌گان می‌گویند که آن‌ها مرتباى از تلفن‌های همراه خود برای ارسال متن استفاده می‌کنند. حداقل دو سوم صاحبان تلفن همراه در 17 کشور از 21 کشور مورد مطالعه می‌گویند که اغلب از این وسیله برای ارسال متن استفاده می‌کنند؛ برای مثال، مکزیک (93 درصد) و لبنان (90 درصد).

البته در کشورهایی همچون: ترکیه (60 درصد)، آلمان (58 درصد)، هندوستان (42 درصد) و پاکستان (36 درصد) احتمالاً کمتر از سایرین، از گوشی‌های تلفن همراه خود برای ارسال متن استفاده می‌کنند.

موارد استفاده از تلفن همراه

• • شما اغلب از تلفن همراه خود به چه منظوری استفاده می‌کنید؟

 گرفتن عکس و یا ضبط فیلم با استفاده از گوشی‌های تلفن همراه، در مقایسه با تماس و ارسال متن، تا حدودی طرفداران کمتری دارد. در ژاپن (79 درصد)، مکزیک (70 درصد)، ایالات متحده (67 درصد) و اسپانیا (67 درصد) در مقایسه با سایرین بیشترین احتمال را در استفاده از این تلفن‌ها برای گرفتن عکس یا ضبط فیلم دارند. حدوداً 6 نفر از هر 10 نفر و یا کمتر از این مقدار، در 17 کشور مورد مطالعه اعلام کردند که از گوشی‌های همراه خود به این منظور استفاده می‌کنند. پاکستان با 13 درصد کمترین آمار را در مقایسه با دیگران در این خصوص دارد.

تعداد کمی از کاربران تلفن همراه، از این وسیله برای اتصال به شبکه اینترنت استفاده می‌کنند. در 18 کشور مورد مطالعه کمتر از 4 نفر در هر 10 نفر اعلام کردند که مرتباً از گوشی‌های تلفن همراه خود برای اتصال به شبکه اینترنت استفاده می‌نمایند. بریتانیا با (52 درصد)، ژاپن (51 درصد) و ایالات متحده (51 درصد)، بیشترین احتمال را در استفاده از تلفن همراه برای اتصال به شبکه جهانی اینترنت دارند.

کاربران گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی

در میان کاربران تلفن‌های همراه هوشمند، یعنی کسانی است که که به صورت منظم از تلفن‌های همراه خود برای اتصال به شبکه اینترنت استفاده می‌کنند، شبکه‌های اجتماعی محبوبیت بسیاری دارند.

در 12 کشور از 21 کشور مورد مطالعه، حداقل 6 نفر از هر 10 نفر کاربران گوشی‌های هوشمند، از طریق گوشی‌های خود به شبکه‌های اجتماعی دسترسی دارند. این مسأله به خصوص در کشورهایی همچون: مصر (79 درصد)، مکزیک (74 درصد) و یونان (72 درصد)، بیشتر متداول است و از طرف دیگر، در ژاپن (45 درصد) و چین (31 درصد)، کاربران گوشی‌های همراه هوشمند کمتر از این وسیله برای اتصال به شبکه‌های اجتماهی استفاده می‌کنند.

• • شما از گوشی همراه هوشمند خود، برای چه مواردی استفاده می‌کنید؟

 پاسخ دهندگان در ایالات متحده، ژاپن و اروپا، به احتمال زیاد، از گوشی‌های تلفن همراه هوشمند خود برای گرفتن اطلاعاتی درباره محصولات مصرفی، شغل خود و مسائل سیاسی استفاده می‌کنند. حداقل 4 نفر از هر 10 نفر در این کشورها می‌گویند که به طور مرتب از گوشی‌های تلفن همراه خود برای گرفتن اطلاعاتی در خصوص قیمت‌ها و در دسترس بودن محصولات و یا درباره مسائل مرتبط با شغل‌شان استفاده می‌کنند و بیش از یک سوم نیز اعلام کردند که از این گوشی‌ها برای دسترسی به اخبار و اطلاعات سیاسی بهره می‌برند.
گوشی‌های هوشمند، بیشتر بین افراد جوان عمومیت دارد.

• • آیا شما مرتباً از اینترنت استفاده می‌کنید؟

به طور کلی، کاربران تلفن‌های هوشمند در کشورهای مورد مطالعه: (خاورمیانه، آسیا و آمریکای لاتین)، کمتر از گوشی‌های هوشمند برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌کنند؛ هرچند استثناءهایی در این خصوص وجود دارد. بیشتر کاربران گوشی‌های همراه در هندوستان (60 درصد)، از گوشی‌های خود برای به دست آوردن اطلاعاتی در خصوص شغل خود استفاده می‌کنند. مصری‌ها (65 درصد) از گوشی‌های همراه خویش برای به دست آرودن اطلاعات و اخبار سیاسی استفاده می‌کنند و در چین (48 درصد) کاربران از تلفن‌های همراه خود برای به دست آوردن اطلاعات در باره سیاست استفاده می‌کنند.

جوانان، به میزان قابل توجهی نسبت به افراد مسن، بیشتر با گوشی‌های تلفن همراه خود کار می‌کنند. یک شکاف دو رقمی در اغلب کشورهای مورد مطالعه در خصوص «موارد استفاده تلفن همراه» به جز مورد «تماس» وجود دارد؛ برای مثال، در 19 کشور از 21 کشور مورد مطالعه، افراد 18 الی 29 ساله در مقایسه با افراد 50 و بیشتر از 50 ساله، با یک شکاف10 درصدی، از تلفن‌های همراه خود برای اتصال به شبکه اینترنت بهره می‌برند. بزرگ‌ترین تفاوت، در چین (63 + واحد شکاف)، ژاپن (62+) و بریتانیا (61+) رخ می‌دهد.

شیوه بهره‌برداری از تلفن‌ همراه، متناسب با تحصیلات نیز متفاوت است؛ برای مثال، در 14 کشور پاسخ‌دهندگان دارای تحصیلات دانشگاهی، حداقل 10+ (درجه یا واحد شکاف) در مقایسه با کسانی که تحصیلات پایین‌تری دارند، از گوشی‌های همراه خود برای اتصال به اینترنت استفاده می‌نمایند. شکاف تحصیلاتی، به خصوص در کشورهایی همچون: چین (47+)، ترکیه (36+)، مصر (32+) و لبنان (31+)، بزرگ‌تر است.

پی نوشت