بازآفرینی هوشمند واژگان در فضای دیجیتال
اشاره
مهرماه سال جاری، در مؤسسه لغتنامه دهخدا مراسم رونمایی از پایگاه لغتنامه برخط قاموس نور به شکل مجازی (پخش زنده) و با حضور حداقلی میهمانان، پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی برگزار شد. سخنرانان این مراسم، دکتر محمود بیجن خان، رئیس مؤسسه لغتنامه دهخدا و مرکز بینالمللی آموزش زبان فارسی، و دکتر محمدحسین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و نیز حجتالاسلام والمسلمین مسیح توحیدی، متکفل پروژه بودند که در این آیین رونمایی، مطالبی را در حوزه زبان فارسی و قابلیتهای وبگاه قاموس نور بیان نمودند.
قاموس نور؛ واژهنامه هوشمند عربی
چکیده
مراجعه به منابع لغوی برای درک صحیح معانی کلمات، یکی از نیازهای اولیه در فرآیندهای پژوهشی حوزه علوم اسلامی است. هر پژوهشگر، جهت فهم معانی کلمات یا عبارات مد نظر خود، هنگام مراجعه به منابع لغوی در نسخههای چاپی سنّتی، فرآیندی را در چندین مرحله طی مینماید تا به مقصود نهایی خویش، یعنی یافتن توصیفات مندرج ذیل مداخل لغوی، دست یابد. این فرآیندها، در خصوص زبان عربی که کلمات دستخوش تغییرات متعددی در ساختار صرفی خود شدهاند، پیچیدهتر است. هدف از طراحی و تولید «قاموس نور»، به عنوان یک لغتنامه هوشمند الکترونیکی، گذر از شیوههای سنّتیِ مراجعه به منابع لغوی متعدد و پیادهسازی حداکثری الگوهای ماشینیِ هوشمند جهت ارائه سریع پاسخهای صحیح به پژوهشگران است.
ساماندهی لغتنامههای متقدم عربی و نظامبندی این منابع ارزشمند بر اساس یک ساختار واحد و همچنین تحلیل صرفی کلمات ورودی کاربران توسط دو موتور قدرتمند تحلیلگر صرفی نور و استمر هوشمند نور جهت اتصال ماشینی به نزدیکترین مداخل لغوی، از دستاوردهای منحصربهفرد این واژهنامه هوشمند الکترونیکی است که در قالب پایگاه اینترنتی، نرمافزار رومیزی و تلفنهای همراه قابل استفاده است. همچنین، با ایجاد شبکه واژگانی بین مداخل، تطبیق بر آیات قرآن و روایاتِ سرشار از معارف غنی اهلبیت(ع)، اطلاعات متنوع و ارزشمند دیگری نیز در اختیار پژوهشگر قرار میگیرد که این واژهنامه هوشمند را از دیگر رقبای خود متمایز میسازد.
لغت نامه استاندارد نور؛ ویژگی ها و چشم اندازها
اشاره
امروزه با توسعه و رشد فنّاوری اطّلاعات، ابزارهای گوناگونی در حوزه تحقیقات شکل گرفته و راه دستیابی به علوم و تولید دانش، هموارتر از گذشته گردیده است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، از جمله مراکز پیشرو در زمینه دادهپردازی علوم اسلامی است که تولیدات فاخر و ارزشمندی را تقدیم جامعه علمی نموده است.
یکی از اموری که پیوسته پژوهشگران در روند تحقیق به آن نیاز داشته و دارند، دسترسی به لغتنامه و فرهنگ واژگان یا اصطلاحات است که آنان را در خصوص فهم آسان کلمات و درک بهتر معانی عبارات کتب یاری رساند.
نظر به اهمّیّت این بحث، در این شماره از فصلنامه، به حضور مدیر گروه ادبیات متنکاوی نور، جناب آقای مسیح توحیدی رسیدیم و کارهای علمی و فنّی صورت گرفته در این مرکز را در حوزه مربوط به لغت جویا شدیم؛ امید که مباحث مطرح شده در این گفت وگو برای خوانندگان و علاقه مندان عزیز قابل استفاده باشد.
لغت در آینه نرم افزار
اشاره
همگام با پیشرفت علوم و دستیابی آسان به اطلاعات، در زمینه لغت نامه نیز باید گام های بلندی برداشت، زیرا این بخش، از علوم دیگر مستثنا نیست.
وقتی انبوهی از متون و اطلاعات را از زبان خودی و بیگانه دریافت می کنید، لزوم داشتن وسیله ای برای رسیدن به معنا و مفهوم این اطلاعات را بیشتر احساس می کنید. بر این اساس ضرورت وجود نرم افزارهای کارآمد و بی نقص در زمینه فرهنگ لغت، بر کسی پوشیده نیست.
در دهه اخیر تلاش های فراوانی برای دستیابی به این مهم انجام گرفته است. اگر نیم نگاهی به نرم افزارهای موجود در زمینه فرهنگ لغت در بازار ایران بیندازیم، متوجه خواهیم شد که با وجود کارهای فراوان انجام شده، کاستی ها و نقایص عدیده ای نیز به چشم می آید که باید با دقت نظر، برای رفع آنها همت گمارد.
علم لغت، پیشنیاز همه علوم است
اشاره
به دنبال تولید و بهروزرسانی نرمافزار قاموس النور، بر آن شدیم تا گفتگویی را با متکفل این برنامه انجام دهیم. علیرضا مسعودی، مسؤول گروه اِعراب و ریشه در معاونت پژوهشی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که اطلاعات ارزندهای را در باره محتوای علمی این کتابخانه الکترونیکی لغت و نیز قابلیتهای تحقیقاتی آن به خوانندگان و علاقهمندان ارائه میدهد. با ما همراه باشید تا با منابع لغوی و نیز توانمندیهای پژوهشی این برنامه آشنا شوید.