ره آورد نور

واژگان کلیدی: مطبوعات دینی، فناوری اطلاعات، پایگاه های اسلامی، مطبوعات و پایگاه های اسلامی

مقدمه

جهان کنونی به میدان کارزار رشد فناوری اطلاعات و امکانات جدید و وسیع فناوری ارتباطات تبدیل شده است. دامنه حضور انواع نرم افزارها و سخت افزارهای قوی و کارآمد، به قلمرو علوم و معارف اسلامی نیز کشیده شده و رویکردهای جدیدی را در حوزه اطلاع رسانی علوم اسلامی پدید آورده است.

ویژگی این پدیده مبارک که در دسترس بودن و پرشتاب بودن آن است، باعث شده تا پژوهشگران حوزه اندیشه اسلامی، وارد عرصه های مختلف فناوری اطلاعات شوند و هر روز پدیده جدیدی را در عرصه معارف الهی تجربه کنند، به طوری که امروزه شاهد دگرگونی سریع نظام اطلاع رسانی علوم اسلامی در تمام زمینه ها هستیم. دارندگان پایگاه های اسلامی توانسته اند با بهره گیری از این فرصت و امکانات، به ارائه نشریات تخصصی و غیر تخصصی علوم اسلامی بپردازند.

طبیعی است که به کارگیری نشریات اسلامی در این دنیای جدید همچون دیگر پدیده های نوین فناوری، موانع و چالش های بزرگ و کوچک را به دنبال دارد که گاه از سرعت و شتاب لازم اطلاع رسانی می کاهد و گاه از رسیدن به اهداف تعریف شده باز می دارد.

آسیب شناسی در این زمینه، علاوه بر اینکه ارباب مطبوعات را به چالش های موجود رهنمون می سازد، زمینه مناسبی را نیز برای ارائه راهکارهای کوتاه مدت و بلندمدت در جهت کاستن مشکلات و موانع ایجاد خواهد کرد.

صاحب نظران و متولیان امر اطلاع رسانی نوین بر این باورند که فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) از سه بخش عمده تشکیل شده است:

• الف - تولد اطلاعات؛
• ب - پردازش و مرتب سازی و سازماندهی اطلاعات؛
• ج - نشر اطلاعات به روش سریع و قابل استفاده آسان.

بنابراین، رشد و توسعه فناوری اطلاعات در هر بخش قطعاً مرهون مدیریت کارآمد، برنامه ریزی صحیح و استفاده بهینه از امکانات در زمینه »تولید، پردازش و نشر اطلاعات» است.

از سوی دیگر، ناکامی و عدم توفیق در امر اطلاع رسانی، نتیجه ضعف و سوء مدیریت و ناکافی بودن امکانات در سه عرصه فوق است. از این رو، در بحث آسیب شناسی نشریات پایگاه های اسلامی ابتدا به بررسی چالش های این سه عرصه (تولید، پردازش و نشر اطلاعات می پردازیم).

الف- چالش های تولید محتوا

تبدیل و ایجاد فایل های الکترونیکی مورد نیاز پایگاه های اینترنتی

از عمده ترین مشکلات ارباب مطبوعات و متولیان پایگاه های اسلامی، ناتوانی نرم افزارهای مبدل  (Convertor) جهت درج در پایگاه های اینترنتی است. تنوع و کثرت این گونه نرم افزارها که با یکدیگر تفاوت های اساسی دارند، سبب شده است تا در بسیاری از موارد، تبدیل (Convert)  آنها به فایل های قابل ارائه در پایگاه های اسلامی با کندی صورت گرفته، در برخی موارد نیز به جهت صرف هزینه های گزاف از تبدیل آن صرف نظر گردد.

به عنوان نمونه، مجلاتی که با نرم افزار  Appleاقدام به تولید محتوا کرده اند، در این زمینه پایگاه های اسلامی معمولاً برای تبدیل آن به فایل های Arabic win یا Utf8 دچار مشکل جدّی هستند.

همچنین تعدادی از پایگاه های اسلامی به ارائه مجلات به طور تمام متن (Full text) ، همراه با قابلیت های جانبی از قبیل جستجو در متن (Search) و امکان دریافت متن (Download)  اقدام نموده اند؛ در حالی که برخی از فایل های مجلات در محیطهای گرافیکی همچون Corel و Indesign و یا با نرم افزار   Adobe acrobatتولید شده است. پر واضح است که تبدیل این گونه فایل ها به محیطهای متنی قابل استفاده در اینترنت مانند Html ، به سختی و کندی صورت می گیرد و یا با صرف هزینه و وقت مضاعف امکان پذیر است. در نتیجه، پایگاه های اسلامی ترجیح می دهند که از دریافت چنین فایل هایی جهت درج در پایگاه صرف نظر نمایند.

ناقص بودن فایل مقالات و وجود غلطهای تایپی

مدیریت ضعیف در مراحل تولید و نگهداری فایل های الکترونیکی مجلات سبب می شود، در موارد متعددی فایل های شمارگان مجلات همواره با دو مشکل اساسی مواجه باشد: اول، ناقص بودن مطالب همچون نداشتن فهرست، نداشتن نام نویسنده، مترجم و یا عنوان مقالات و همچنین حذف شدن پاورقی ها، و دوم، داشتن غلطهای متنی و اشتباهات تایپی. این امر باعث می شود دریافت کنندگان مجلات، یا با صرف وقت زیاد این دو مشکل را مرتفع سازند و یا آن را با همان کیفیت بر روی فضای اینترنتی درج نمایند. صورت اول، مستلزم درج مجله با تأخیر فراوان است و صورت دوم، مستلزم اطلاع رسانی ناقص و پایین آمدن کیفیت محتوا و عدم برخورداری از اتقان لازم در متن است. بدیهی است که هر دو امر یادشده، ضرر و خسارتی بزرگ در امر اطلاع رسانی علوم اسلامی به شمار می آید.

اکتفا به فهرست و چکیده مطالب

گرچه در عرصه اطلاع رسانی نوین، استفاده از فهرست و چکیده مطالب کتب و نشریات امری طبیعی و رایج است و درصدی از کاربران این گونه پایگاه ها، صرفاً به دنبال این دست از اطلاعات طبقه بندی شده هستند، ولی باید اذعان داشت که در سطح وسیع برای همه کاربران چنین اطلاعاتی مفید و کارگشا نخواهد بود.

می توان گفت که این نوع اطلاع رسانی در حدّ و اندازه خودش؛ مثلاً در چند پایگاه مهم کشوری همچون بانک های مهم اطلاع رسانی نشریات کشور، آن هم تحت عنوان یکی از خدمات اطلاع رسانی به کاربران، کاری منطقی و مطلوب به نظر می رسد؛ در حالی که اگر سیاست گذاری و جهت گیری بیشتر پایگاه های اسلامی در بخش نشریات به سمت ارائه خلاصه مقالات، چکیده مطالب و اکتفا نمودن به فهرست عناوین باشد، فناوری اطلاعات قطعاً در این عرصه با چالش جدی کمبود محتوا مواجه خواهد شد و خسارت جبران ناپذیری خواهد دید. و معمول کاربران جز صرف وقت و هزینه، چیزی عایدشان نخواهد شد.

ب- چالش های پردازش محتوا

جستجو (Search)

یکی از برجسته ترین ویژگی های فناوری اطلاعات در عرصه نشریات و کتب، جستجوی متنوع در متن است. کاربر از این راه می تواند در کمترین زمان به انبوهی از مطالب مورد نیاز خود دست یابد. هرچه انواع فیلدهای جستجو در طراحی پایگاه در بخش جستجوی ساده و پیشرفته بیشتر، در نظر گرفته شود، سرعت اطلاع رسانی و میزان بهره وری از پایگاه نیز بالاتر خواهد رفت. متأسفانه مشکلی که پایگاه های اسلامی به خصوص در بخش مجلات اسلامی با آن روبه رو هستند و کاربران و محققان از آن رنج می برند، فقدان موتور جستجو در فیلدهای اساسی از قبیل: «جستجو در نام پدیدآورندگان»، «جستجوی واژه ای و عبارتی»، «جستجو در انواع مطالب، مانند: جستجو در مقاله، گزارش و مصاحبه»، «جستجو براساس تاریخ چاپ نشریه»، «جستجو در یک عنوان بخصوص» و بالاخره «جستجو در مجلاتی با موضوع واحد» می باشد. به نظر می رسد که سرمایه گذاری پایگاه های نشریات اسلامی در این زمینه، یکی از اولویت های اساسی و مهم است که باید به آن توجه نمود.

نمایه

نمایه موضوعات، از جمله خدمات فناوری اطلاعات به شمار می آید که به امر اطلاع رسانی شتاب و سرعت خاص می بخشد. کاربران با استفاده از درختواره هایی که به صورت استاتیک روی صفحه نمایشگر رایانه نمایش داده می شود، با پیمودن مسیر دلخواه و گذر از شاخه های اصلی، به راحتی و در کمترین زمان به مطلب مورد علاقه خود خواهند رسید و مجموعه ای از مطالب و مقالات را در آخرین شاخه انتخاب شده مطالعه خواهند نمود؛ به عنوان مثال، برای مطالعه مقالاتی در زمینه «کاتبان وحی» کافی است که در بخش نمایه موضوعات، در قسمت «قرآن» روی شاخه اصلی «علوم قرآنی» کلیک کرده، آن گاه با انتخاب موضوع «وحی» و انتخاب زیرگزینه «کاتبان وحی» مطلب مورد علاقه را فراخوانی نمود.

پایگاه های اسلامی که به امر ارائه نشریات اسلامی همت گمارده اند، یکی از بهترین خدماتی که باید برای ارائه به کاربران و محققان علوم اسلامی در دستور کار خود قرار دهند، ایجاد نمایه موضوعات یا درختواره موضوعات است. بر این اساس، انبوهی از مطالب مجلات، دسته بندی و طبقه بندی شده و در قالب عناوین اصلی، زیر شاخه های فرعی ارائه می شود.

متأسفانه در شرایط کنونی، این گونه پایگاه ها به ارائه چنین خدماتی به کاربران خود اقدام ننموده اند و کاربران برای یافتن مطالب مورد علاقه خویش چه بسا به روش های سنتی، مانند مطالعه فهرست هر مجله روی می آورند.

مجلات تمام متن و تمام تصویر (Full Image)

از جمله مشکلاتی که پایگاه های اسلامی در ارائه مجلات با آن روبه رو هستند، عدم توانایی در ارائه گرافیک مجلات، مانند فایل های PDF همراه با فایل متنی همچون html است؛ چرا که مجلات نیز همانند سایر رسانه ها، مجموعه ای از مطالب علمی و سودمند در قالب های متفاوت هستند و جدا نمودن هر کدام از دیگری، دور ماندن از رسالت این رسانه قلمداد می شود.

واقعیتی که امروزه ما شاهد آن هستیم، این است که تعدادی از پایگاه ها اقدام به ارائه فایل تصویری مجلات کرده اند و در نتیجه، کاربر از امکانات وسیع فایل های متنی مانند فایل html محروم خواهد ماند. از طرف دیگر، شماری از پایگاه های اسلامی به ارائه فایل های متنی مجلات اقدام نموده اند و مجلات بدون رنگ آمیزی، تصاویر جذاب، گرافیک مجله و صفحات صفحه آرایی شده ارائه گردیده اند و حال آنکه این گونه پایگاه ها برای نزدیک شدن به اهداف مقدس خود که همان جذب و هدایت گستره عظیمی از اقشار جامعه است، می بایست تلاش خود را در این جهت مضاعف کرده، به ارائه مجلات به صورت تمام متن و تمام تصویر اقدام نمایند. در غیر این صورت، علاقه جوانان و نوجوانان به سرکشی از این گونه پایگاه ها و مطالعه مجلات اسلامی، دور از انتظار نخواهد بود.

ج - چالش های نشر محتوا

بحران شمارگان

چاپ و نشر نامناسب و نامنظم، یکی از قدیمی ترین و عمومی ترین مشکل مطبوعات به خصوص نشریات دینی بوده و هست. آنچه مشتریان و متولیان این گونه نشریات همواره از آن رنج برده اند، انتشار نامنظم و به عبارتی بحران شمارگان مجله است. کمتر نشریه ای با این خصوصیت یافت می شود که بر اساس دوره انتشار، در موعد مقرر چاپ گردد و به دست خوانندگان رسیده باشد. چاپ دو شماره در یک مجله، تأخیر چند ماهه و یا تأخیر دو فصل از سال، از موارد رایج و اتفاقات شایعی است که در عرصه مطبوعات به چشم می خورد. این مشکل اگر چه در عرصه چاپ و نشر مجلات در حد خودش بزرگ و غیر قابل بخشش است، اما در عرصه فناوری اطلاعات که موضوع آن انتقال اطلاعات با ویژگی سرعت، دقت و روزآمدی است، صد چندان رخ می نماید. اگر ویژگی برجسته فناوری اطلاعات در سرعت و شتاب آن است، پس تأخیر چند ماهه و حتی چند فصل از سال در مورد مجلات هیچ گونه توجیهی نخواهد داشت، متأسفانه همواره پایگاه های اسلامی در این بخش با این مشکل اساسی روبه رو هستند!

عدم روزآمدی

از جمله مزایایی که امروزه برای مجلات الکترونیکی بیان می کنند، این است که این گونه مجلات، سریع تر از نسخه چاپی آن منتشر می شوند و در اختیار خوانندگان خود قرار می گیرند و این امر، توقع و انتظار بی جایی هم نیست؛ چرا که اساس فناوری اطلاعات برپایه سرعت و دقت در انتقال اطلاعات است. متأسفانه دلایل گوناگون از جمله: ضعف مدیریت، عدم استفاده بهینه از امکانات و کمبود بودجه این گونه پایگاه ها، سبب شده تا علاوه بر مشکل بحران شمارگان، مشکل دیگری نیز بر نشر الکترونیکی مجلات افزوده شود و آن، روزآمد نبودن درج اطلاعات در پایگاه است. چه بسیار مجلاتی که از تاریخ چاپ و نشر آن ماه ها گذشته و برای قرار گرفتن روی پایگاه به زمان طولانی نیازمند است!! به نظر می رسد که مشکل بحران شمارگان و عدم روزآمدی از عمده اشکالات نشریات الکترونیکی است که بی رغبتی و عدم تمایل بسیاری از محققان علوم اسلامی را به استفاده از این مجلات باعث شده و هر روز از شور و اشتیاق کاربران کاسته می شود. امید است متولیان امر توجه ویژه ای برای رفع این امر مشکل مهم مبذول دارند.

بحران بایگانی

از جمله مشکلاتی که در زمینه نشر الکترونیکی مجلات اسلامی وجود دارد، ناقص بودن بایگانی مجلات است. صاحبان نشریات در مواردی به دلیل ناآشنا بودن در چگونگی نگهداری فایل های الکترونیکی، به طور کلی فایل اصلی (فایل مادر) را از دست می دهند و خود نیز برای ارائه فایل دچار مشکل می شوند. این مشکلات از آنجا ناشی می شود که فایل الکترونیکی را فقط به صورت تک نسخه در رایانه، دیسکت و یا سی دی نگهداری می کنند. در این حالت، کافی است که با کوچک ترین حادثه مانند ویروسی شدن رایانه یا ضربه خوردن دیسکت، تنها فایل ذخیره شده از بین برود.

هر روزه مجلات با این اتفاق ساده و در نوع خود بسیار مهم و مشکل زا، روبه رو هستند. نتیجه این سوء تدبیر آن است که معمولاً بایگانی شمارگان نشریات الکترونیکی ناقص باشد و کاربران از مطالعه آنها محروم می مانند؛ در حالی که با رعایت کردن اصول اولیه نگهداری فایل های الکترونیکی از قبیل کپی نمودن در چند رایانه و تهیه نسخه پشتیبان، به راحتی می توان از بروز چنین حوادثی جلوگیری کرد.

زیرپا گذاشتن حقوق مالکیت معنوی

مشکلی که در عرصه فناوری اطلاعات در کشور ما به طور فراگیر وجود دارد، زیر پا گذاشتن حقوق مالکیت معنوی و عدم استفاده از قانون کپی رایت در همه عرصه ها و زمینه هاست که به گونه ای فناوری اطلاعات را با چالش و بحران جدّی مواجه ساخته است.

از جمله، در زمینه نشریات الکترونیکی این معضل به چشم می خورد. هم اکنون تعدادی از پایگاه های اسلامی به ارائه مجلات تخصصی و غیر تخصصی اسلامی اقدام نموده اند که با کمی دقت در شکل و محتوای آن به راحتی می توان تشخیص داد که این مجلات از پایگاهی دیگر کپی شده است!!

به عنوان نمونه، مجله «کلام اسلامی» در شمار مجلاتی است که تعدادی از شمارگان آن در پایگاه حوزه (howzah.net) ارائه شده است. و از آنجایی که این مجله به تولید فایل با نرم افزار Apple مبادرت ورزیده و امکان تبدیل آن به محیط یArabic winی و سپس تبدیل به فایل یhtmlی وجود نداشته، دریافت فایل متوقف گردیده است.

هم اکنون نیز تعدادی از پایگاه های اسلامی که به ارائه مجله «کلام اسلامی» اقدام نموده اند، دقیقاً همان شمارگان محدود «پایگاه حوزه» را روی پایگاه خود درج نموده اند. این معضل در سطح کلان، یعنی عدم رشد و توسعه در امر فناوری اطلاعات، در جا زدن در یک نقطه با صرف هزینه های زیاد و به کارگیری نیروی انسانی. و این خود، خسارت بزرگی است که بر پیکره پایگاه های اسلامی وارد می شود.

دو مشکل دیگر:

در این بخش، لازم است دو مشکل مهم و اساسی نشریات الکترونیکی علوم اسلامی را متذکر شویم. به امید اینکه قدم های مثبتی برای رفع آن برداشته شود.

1. شناخت نادرست از اینترنت

هنوز در کشور ما بسیاری از توانمندی ها و ابعاد واقعی فناوری اطلاعات به درستی شناخته نشده است. ناشناخته بودن این فناوری، متأسفانه دامنگیر مراکز پژوهشی و مؤسسات فرهنگی نیز شده است. بررسی های موجود نشان می دهد که پایین بودن سطح آموزشی، علت بروز این پدیده منفی است. از آثار سوء این بی خبری در عرصه فناوری اطلاعات، آن است که هم اکنون برخی از مدیر مسئولان و یا سردبیران و به طور کلی متولیان مجلات بر این باورند که حضور در عرصه پایگاه های اسلامی به طور خصوص و یا در شبکه جهانی اینترنت به طور عموم، نه تنها ضروری نیست، بلکه برای ادامه کار مطبوعاتی مضر نیز هست!! تنها دلیلی که در این زمینه مطرح می شود، آن است که حضور فعال مجلات در پایگاه های اینترنت به صورت روزآمد و بهره برداری کاربران از محتوای مجلات به طور رایگان، به کاهش (فروش مجله) می انجامد و این امر رابطه مستقیم با کاهش درآمد این مؤسسات دارد.!!

حال، در مواردی که ادامه تلاش فعالیت این گونه نشریات به کسب درآمد از این راه (فروش مجله) باشد، طبیعی است که از حضور در عرصه شبکه جهانی اینترنت پرهیز می کنند و این تفکر اگر چه با گسترش فرهنگ اینترنت در جامعه رو به کاهش است، ولی متأسفانه هنوز بر مجلات علوم اسلامی سایه افکنده است؛ در حالی که تجربه چند ساله کار مطبوعاتی به خصوص در عرصه فناوری اطلاعات، نشان می دهد که ارائه مجلات و حتی کتب در شبکه جهانی اینترنت، نه تنها به کاهش درآمد این گونه مراکز و مؤسسات منجر نمی شود، بلکه به جهت تبلیغ گسترده ای که در راستای معرفی این گونه نشریات به عمل می آید، فروش این نوع مجلات مسیر رو به رشدی را طی می کند.

از این رو، امروزه بر خلاف تفکر قدیمی، تعدادی از صاحبان مجلات، علاقه مند هستند که حتی قبل از توزیع و نشر شماره جدید مجله خود، بر روی شبکه اینترنت و پایگاه های اسلامی درج گردد.

به نظر می رسد برای تغییر این دیدگاه باید جایگاه و نقش اینترنت در زمینه اطلاع رسانی علوم اسلامی برای صاحبان مطبوعات روشن شود.

2. کاربران محدود

نشریات اسلامی چون در موضوع خاص؛ یعنی علوم و معارف اسلامی منتشر می شوند، طبعاً، مخاطبان خاص دارند. این موضوع، از جهاتی هم مثبت است و هم منفی. از آن جهت که مخاطبان خاص؛ یعنی محققان حوزوی و دانشگاهی و به طور کلی قشر تحصیل کرده جامعه، رابطه ای خاص، هدفمند و منطقی با این بخش از پایگاه های اسلامی برقرار می کنند، امری بسیار پسندیده و مایه بسی افتخار برای متولیان این گونه پایگاه های اینترنتی است که با هدف ارائه خدمت به این قشر فهیم جامعه تلاش می کنند.

ولی از نگاه دیگر ناتوانی پایگاه های اسلامی در جذب اقشار مختلف جامعه به خصوص قشر جوان و نوجوان، نسبت به سرکشی به مجلات اینترنتی علوم اسلامی و عدم تمایل و بی رغبتی عامه مردم در استفاده بهینه از این بخش از پایگاه های اسلامی، امری ناپسند و جای بسی تأمل است.

چرا مطبوعات اسلامی که با قید «دین» و به عبارتی دیگر «اسلام»، با هدف تنویر افکار عمومی جامعه نسبت به معارف والای اسلامی منتشر می شود، فقط قشر به خصوصی از طبقات جامعه را آن هم در محدوده بسیار کوچک پوشش داده است. و در سطح کشور و شهرستان ها توزیع نامناسبی دارد؛ چنان که بسیاری از نشریات اسلامی فقط در قم و تهران و چند مرکز استان مهم توزیع می شود. همین بی خبری عمومی از این گونه مجلات، بر عدم رغبت و ناآگاهی کاربران پایگاه های اینترنتی از وجود یا محتوای چنین مجلاتی، تأثیر مستقیم دارد.

معرفی چند پایگاه نشریات اسلامی

اینک به منظور آشنایی خوانندگان محترم با بانک های اطلاع رسانی نشریات اسلامی و پی بردن به پاره ای از مشکلات مطرح شده در این مقاله، تعدادی از این پایگاه ها به صورت مختصر معرفی می گردد:

پایگاه مجلات نور   www.noormags.com

این پایگاه توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و با توجه به اهمیت مجلات و اطلاع رسانی در زمینه علوم اسلامی، و نیز با نظر به چالش های جدی که در این نوشتار به اهمّ آنها اشاره گردید، در شعبان ماه 1426 ه.ق کار خود را آغاز نموده است.

هدف این پایگاه، اطلاع رسانی جامع و کامل در زمینه نشریات تخصصی و جبران کاستی ها و ضعف های موجود در عرصه نشریات الکترونیکی است. معرفی ویژگی های برجسته این پایگاه و بررسی قسمت های مختلف آن، نیازمند بحث مبسوط و جامعی است که مجال ارائه آن در این مقاله نیست.

پایگاه حوزه   www.hawzah.net

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی همچنین به منظور ارائه مقالات تخصصی و نیمه تخصصی نشریات، بخش مجلات را در پایگاه اینترنتی حوزه در معرض استفاده کاربران قرار داده است. هم اکنون، این بخش به یکی از مهم ترین بانک های اطلاع رسانی نشریات علوم اسلامی در کشور تبدیل شده است. بخش مجلات این پایگاه با ارائه 70 عنوان نشریه همراه با بایگانی مجلات شامل 2000 نسخه تمام متن، از جمله پایگاه های نادری است که به ارائه انبوهی از عناوین مجلات به صورت تمام متن به همراه جستجو در محتوای مجله اقدام کرده است و نیاز گستره و سیعی از محققان را پاسخ گفته است.

شبکه شارح   www.shareh.com

پایگاه اینترنتی شارح وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به لحاظ تعداد نسبتاً زیاد عناوین مجلات دفتر تبلیغات اسلامی، بخشی از این پایگاه را به مجلات دفتر تبلیغات اختصاص داده است. در این پایگاه علاوه بر ارائه متن بسیاری از مجلات دفتر تعدادی دیگری از مجلات علوم اسلامی همچون: اقتصاد اسلامی، پژوهش و حوزه و حکومت اسلامی نیز ارائه شده است.

پایگاه پارسا   www.islamicdatabank.com

پایگاه پارسا را باید متکفل ارائه مأخذشناسی مربوط به منابع مختلف، از جمله مجلات دانست. کاربر پس از مشاهده مأخذشناسی هر مقاله می تواند متن آن را سفارش داده و دریافت کند.

بانک اطلاعات نشریات کشور www.magiran.com

این بانک توسط شرکت نرم افزاری آفتاب، هم زمان با جشنواره مطبوعات در اردیبهشت سال 1380 با هدف ایجاد یک مرجع کارآمد از نشریات کشور در اینترنت راه اندازی شده است. این پایگاه کمک شایانی به محققان نموده و عناوین متنوع و بعضاً مهجور نشریات را ارائه کرده است.

نشریات ارائه شده در این پایگاه در 1357 عنوان و در قالب موضوعات کلی از قبیل: ادبیات، علوم پایه، هنر، علوم اسلامی و علوم انسانی می باشد. تعداد شمارگان موجود در این بانک تا پایان مرداد ماه سال جاری 12909 نسخه بوده است.

خدمات این بانک به عبارت است از: امکان فراخوانی مجله از طریق «فهرست الفبایی»، «فهرست موضوعی»، «جستجو در نام نشریه» و نیز قابلیت «جستجوی مطلب» به منظور فراخوانی مطالب مورد نیاز از مجلات.

در این پایگاه، فهرست تمامی شمارگان مجلات، و همچنین «شناسنامه مجله» و «طرح روی جلد» در اختیار کاربران قرار می گیرد، اما ارائه محتوای نشریات، بر اساس نوع اشتراک و اجازه صاحبان مجلات صورت می گیرد. از این رو، در این قسمت فقط متن تعداد معدودی از مجلات نمایش داده می شود.

بانک اطلاعات نشریات کشور (ایران) www.nashriat.net

این بانک نیز با هدف ارائه مطبوعات در شبکه جهانی اینترنت راه اندازی شده است. مجلات ارائه شده، در قالب پنج عنوان اصلی است که عبارت اند از: اجتماعی، ورزشی، خبری، اقتصادی، علمی و آموزشی. پایگاه مزبور نیز به ارائه محتوای تعداد اندکی از نشریات اقدام کرده و به نمایش شناسنامه و معرفی مجله اکتفا نموده است.

کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی www.srlst.com

این بانک به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وابسته است که در سال 1370 به منظور اشاعه اطلاعات و ارائه خدمات کتاب شناختی مرجع و همچنین ارائه مقالات علمی نشریات در سطح منطقه آسیای میانه و نیز خاورمیانه با دو زبان فارسی و انگلیسی آغاز به کار کرده است.

از جمله خدماتی که این بانک ارائه می دهد، بخش نشریات است. در این بخش، نشریات فارسی در دو بخش فارسی و انگلیسی در گزینه های مختلف ارائه شده است. در بخش فارسی، 958 عنوان نشریه در موضوعات متعدد به همراه بایگانی مجلات عرضه گردیده است. از ویژگی های این بانک آن است که مجموعه ای عظیم از مقالات نشریات را از طریق پرداخت هزینه در اختیار مشترکان قرار می دهد؛ به عبارتی روشن تر، این پایگاه به نوعی فهرست راهنمای عظیمی از مقالات فارسی و انگلیسی نشریات به شمار می آید.

پایگاه مجلات و مقالات علمی ایران www.ismage.com

این پایگاه توسط شرکت دو نارسانه، با چند زبان از جمله زبان فارسی، با هدف ارائه مجلات در اینترنت راه اندازی گردیده است. در بخش مجلات این پایگاه، خدماتی از قبیل: فهرست مطالب، چکیده ها، متن کامل مقالات، قابلیت های جستجوی موضوعی، جستجوی نام و کلمات کلیدی به کاربران عرضه شده است.