امکانات برنامه
نرم افزار «اصول فقه» دارای قابلیتهای فراوانی است که کاربر را در دستیابی آسان به موضوعات و مطالب اصولی یاری می رساند. این امکانات عبارتند از:
1. نمایش متن
در این قسمت، فهرست کتابهای موجود در برنامه به همراه متن کتاب انتخابی در اختیار کاربر قرار دارد. امکان انتخاب عنوان کتاب و جلد و صفحه آن از راه های مختلف در بخش نمایش متن فراهم می باشد، به گونه ای که پژوهشگر با گزینش شماره جلد دلخواه به ابتداء آن جلد از کتاب منتقل می شود و با درج شماره صفحه مورد نظر، متن نمایش به ابتداء همان صفحه از جلد جاری انتقال می یابد.
در ارائه متن کتابها هر سه قسمت متن، شرح و تعلیقه با رنگ مشخصی در برنامه آمده است.
از طریق انتخاب کتاب، جلد، صفحه و فهرست درختی می توان به تمامی متن کتاب و فصلهای آن دسترسی پیدا کرد.
از قابلیتهای مهم این برنامه، این است که همه پاورقیها در متن کتاب آورده شده و با علامت ویژه ای مشخص شده اند و ویژگی بارز آن این است که آخرین پاورقی ای که پژوهشگر مشاهده کرده، به صورت فعّال باقی می ماند.
به منظور دستیابی به متون برنامه، سه محیط جداگانه؛ یعنی فهرست درختی کتابها، نام کتابها و نام مؤلفان طراحی شده است که دسترسی آسان کاربر را به مطالب مورد نظر فراهم می سازد.
2. شرح و متن
از قابلیتهایی که برای اوّلین بار در این نرم افزار گنجانده شده است، پیوند دادن میان شرح و متن است. از آن جایی که معمولاً در کتابهایی که دارای شرح می باشند، تنها قسمتی از متن آورده شده است و کاربر برای دسترسی به متن کامل آن دچار مشکل می شود، در این برنامه متن تمامی کتابها و شروح آنها در کارتابل جداگانه ای به نام «شرح و متن» فراهم آمده و میان آنها ارتباط برقرار شده است. علاوه بر شروح، پاورقیها نیز در متن کتاب آورده شده اند.
3. جستجو
قابلیت جستجو در این برنامه در دو قسمت طراحی شده است:
الف) جستجو در متن
در این بخش، محقّق می تواند کلمه دلخواه خود را به دو شکل دقیق و غیر دقیق جستجو نماید.
یکی دیگر از امکانات این قسمت توانایی کاربر در انجام انواع جستجوی ترکیبی عبارت یا تک واژه به صورت دقیق و غیر دقیق می باشد. علاوه بر این، به خاطر تنوع و فزونی پیشوندها و پسوندها در کلماتی نظیر بالبراءة، فالبراءة، کالبراءة و ... و نیز به جهت دشواری جستجو در تمامی مشتقات یک ریشه، جستجوی پیشرفته «فهرست سازی» در برنامه گنجانده شده است تا بدین وسیله کاربر بتواند با به کاربردن کاراکترهای عمومی یا حروف نامتعین ( * و ؟ ) مشتقات یک ریشه یا پیشوند و پسوندهای یک کلمه را به دست آورد و جستجو کند.
در این قسمت، حالت ریشه ای بیشتر مورد نظر است و به همین خاطر، در حالت غیر دقیقِ «فهرست سازی» حروفی مانند ؤ، ئ و ... به صورت همزه لحاظ شده اند، برخلاف قسمت فهرست سازی کلمات و جستجوی ترکیبی که حالت نوشتاری مورد نظر است.
به عنوان مثال، اگر کاربر بخواهد در«فهرست سازی» به دنبال کلمه «المؤمن» بگردد، ابتدا باید به این صورت بنویسد: «× امن » و سپس به امر جستجو مبادرت ورزد. در این حال، کلمه «المؤمن» در فهرست دیده می شود؛ چون ملاک، ریشه کلمات است، ولی اگر بخواهد همین کلمه را در فهرست کلمات بیابد، باید بنویسد: «المؤمن»، که به سرعت کلمه «المؤمن» را در دسترس کاربر قرار می دهد؛ زیرا ملاک، حالت نوشتاری است. در حالت غیر دقیق در فهرست سازی، بین حروف کوچک و بزرگ و حروفی که در نوشتن چندین شکل برای آنها لحاظ شده تفاوتی نمی باشد، اما در حالت دقیق، مطابق نوشتار جستجو می گردد.
ب) جستجو در فهرست
امکان جستجو در فهرست، همان قابلیتهای جستجو در متن را داراست، با این تفاوت که در این قسمت پژوهشگر می تواند در فهرست و عناوین بابها نیز به جستجو بپردازد؛ مثلاً چنانچه کاربر بخواهد بداند که در کدام یک از متون درباره برائت بحث شده است، نخست باید در قسمت «جستجو در فهرست»، بنویسد: «البراءة» و سپس آن را مورد کاوش قرار دهد. در این صورت، عنوانهایی که کلمه «البراءة» در آنها موجود باشد به مشاهده کاربر می رسد. ضمن این که پژوهشگر می تواند به متن همان بابها نیز دسترسی پیدا کند.
از قابلیتهای دیگری که در بخش جستجو وجود دارد، امکان محدود کردن دامنه جستجو به کتب یا جلدهای خاصی از یک کتاب می باشد.
4. اصطلاحات اصولی
برای آشنایی کاربران با اصطلاحات اصولی، کتاب «اصطلاحات الأصول»، تألیف آیة الله شیخ علی مشکینی در این برنامه به ترتیب الفبایی آورده شده است تا محقّق بتواند به آسانی به اصطلاحات خاصّ علم اصول دست یابد و در مسیر پژوهش از آنها استفاده مطلوب را ببرد.
5. امکانات پژوهشی
به وسیله گزینه «نشانه گذاری» کاربر می تواند در جاهای مختلف متن نشانه گذاری نماید تا در فرصتهای بعدی با حرکت بر روی آنها دوباره آن مطالب را بررسی کند.
در قسمت «نمایه گذاری بر متن» می توان در کتابهای مختلف نمایه گذاری کرده و برای هر متنی عنوان خاصّی قرار داد تا در هنگام نیاز به تمامی متونی که دارای نمایه می باشند دست یافت.
با استفاده از قابلیت «حاشیه نویسی» محقّق می تواند دیدگاههای خود را در هر کجای متن که خواست بنویسد و آنها را در کنار متن مشاهده کرده و در صورت لزوم به تمام حواشی دست یابد.
گزینه «رنگی کردن متن منتخب» این امکان را به کاربر می دهد تا متنهای گوناگونی را در کتابهای مختلف به رنگ دلخواه خود درآورد و در مواقع نیاز به تمام آن متنها دسترسی پیدا نماید. چنانچه پژوهشگر در جایی از متن قرار گرفته و نمی داند که عنوان متن چیست، می تواند با زدن کلید «تطبیق» به سرعت عنوان متن را بازیابی نموده و این گونه از قابلیت تطبیق متقابل متن با فهرست بهره مند گردد.
6. کتاب شناسی
در قسمت «اطلاعات جانبی»، توضیحات مفیدی در باره کتابهای موجود در برنامه و شرح حال مؤلفان آنها ارائه گریده است. همچنین، به منظور آشنایی با نسخه های عرضه شده در برنامه، اطلاعاتی در مورد نسخه شناسی هر یک از کتب در دسترس کاربر قرار دارد.
7. سایر امکانات
امکان چاپ تمام متن کتاب و یا قسمتی از آن با اندازه های متفاوت در قسمتهای مختلف این برنامه امکان پذیر است. کاربر با انتخاب گزینه «راهنما» در هر قسمت از برنامه که باشد، توضیحات مربوط به آن قسمت را مشاهده خواهد کرد. همچنین، می تواند مطالبی را که به هنگام پژوهش انتخاب شده، به قسمت «یادداشت» انتقال داده و عملیاتهای متفاوتی را همچون ذخیره سازی، کپی، چاپ و... روی آن به انجام رساند.
در بخش «امکانات جانبی» به منظور سهولت استفاده از برنامه، هفت نوع صفحه کلید رایج همانند نور، زرنگار، ویندوز عربی و... گنجانده شده است. ضمن این که امکان انتخاب هر یک از هفت نوع قلم نمایش در این قسمت وجود دارد. پژوهشگر می تواند برای تعیین مسیر و ثبت پژوهشهای خود و نیز امکان حذف نمایه ها، حاشیه ها، رنگ متنها و علامتهای موجود در همه کتب از گزینه «تحقیقات» استفاده کند.
قابلیت «تغییر زبان برنامه به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی» در این لوح فشرده وجود دارد که موجب تغییر زبان در همه قسمتها به جز متن کتب برنامه می شود.
ضمایم برنامه
ویرایشگر فارسی و لاتین نورنگار و برنامه مبدّل نور در قسمت ضمایم برنامه ارائه گردیده است.
محتوای برنامه
این لوح فشرده که مشتمل بر اساسی ترین منابع شیعه در زمینه اصول فقه است، شامل 75 عنوان از مهمترین کتابهای اصولی در 176 جلد از 51 نویسنده معتبر می باشد. عناوین کتب موجود در برنامه عبارتند از:
الف) متون اصول فقه
- 1. أجود التقریرات، 2 جلد، محمد حسین نائینی (1276 - 1355 ه . ق)
- 2. أصول الاستنباط فی أصول الفقه، 1 جلد، سید علی نقی حیدری (1325 - 1403 ه . ق)
- 3. الأصول الأصلیة و القواعد الشریعة، 1 جلد، سید عبدالله شبّر (1192 - 1242 ه . ق)
- 4. الأصول العامة للفقه المقارن، 1 جلد، سید محمد تقی حکیم (متولّد 1346 ه . ق)
- 5. أصول الفقه، 2 جلد، محمد رضا مظفر (1332 - 1384 ه . ق)
- 6. أصول المهذبة، 1 جلد، غلامحسین مجتهد تبریزی
- 7. بحوث فی الأصول، 1 جلد، محمد حسین غروی (1269 - 1361 ه . ق)
- 8. بحوث فی علم الأصول، 7 جلد، سید محمد باقر صدر (1350 - 1400 ه . ق)
- 9. بدائع الأفکار، 1 جلد، میرزای رشتی (1234 - 1312 ه . ق)
- 10. تحریرات فی الأصول، 6 جلد، سید مصطفی خمینی (1309 - 1356 ه . ق)
- 11. تمهید القواعد، 1 جلد، شهید ثانی (911 - 966 ه . ق)
- 12. تهذیب الأصول، 3 جلد، امام خمینی (1320 - 1409 ه . ق)
- 13. دراسات فی علم الأصول، 4 جلد، سید ابوالقاسم خویی (1317 - 1413 ه . ق)
- 14. درر الفوائد، 2 جلد، شیخ عبدالکریم حائری (1276 - 1355 ه . ق)
- 15. دروس فی علم الأصول، 2 جلد، سید محمد باقر صدر (1350 - 1400 ه . ق)
- 16. الذریعة الی اصول الشریعة، 2 جلد، سید مرتضی علم الهدی (355 - 436 ه . ق)
- 17. الرسائل، 1 جلد، امام خمینی (1320 - 1409 ه . ق)
- 18. رسالة فی الاجتهاد و التقلید، 1 جلد، شیخ انصاری (1214 - 1281 ه . ق)
- 19. رسالة فی التسامح فی أدلة السّنن، 1 جلد، شیخ انصاری (1214 - 1281 ه . ق)
- 20. رسالة فی المشتق، 1 جلد، ابوالقاسم کلانتر (1226 - 1292 ه . ق)
- 21. رسالة فی المشتق، 1 جلد، شیخ انصاری (1214 - 1281 ه . ق)
- 22. رسالة فی المشتق، 1 جلد، میرزای شیرازی (1230 - 1312 ه . ق)
- 23. روائع الأمالی، 1 جلد، ضیاء الدین عراقی (1278 - 1361 ه . ق)
- 24. العدة فی أصول الفقه، 2 جلد، شیخ طوسی (385 - 460 ه . ق)
- 25. غایة المسئول، 1 جلد، فاضل اردکانی (1235 - 1305 ه . ق)
- 26. فرائد الأصول، 2 جلد، شیخ انصاری (1214 - 1281 ه . ق)
- 27. الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة، 1 جلد، محمد حسین اصفهانی (متوفای 1254 ه . ق)
- 28. فوائد الأصول، 1 جلد، محقق خراسانی (1255 - 1329 ه . ق)
- 29. فوائد الأصول، 4 جلد، محمد حسین نائینی (1276 - 1355 ه . ق)
- 30. الفوائد الحائریة، 1 جلد، وحید بهبهانی (1117 - 1205 ه . ق)
- 31. قاعدة لا ضرر، 1 جلد، ضیاء الدین عراقی (1278 - 1361 ه . ق)
- 32. القواعد و الفوائد، 2 جلد، شهید اوّل (743 - 786 ه . ق)
- 33. قوانین الأصول، 1 جلد، میرزای قمی (1150 - 1231 ه . ق)
- 34. کفایة الأصول، 1 جلد، محقق خراسانی (1255 - 1329 ه . ق)
- 35. لمحات الأصول، 1 جلد، سید حسین بروجردی (1294 - 1380 ه . ق)
- 36. مباحث الأصول، 3 جلد، سید محمد باقر صدر (1350 - 1400 ه . ق)
- 37. مبادئ الوصول، 1 جلد، علاّمه حلی (648 - 726 ه . ق)
- 38. مجمع الأفکار، 5 جلد، میرزا هاشم آملی (1326 - 1413 ه . ق)
- 39. مجمع الفرائد، 1 جلد، علی فریدة الإسلام کاشانی (1349 - 1374 ه . ق)
- 40. محاضرات فی الأصول، 5 جلد، سید ابوالقاسم خویی (1317 - 1413 ه . ق)
- 41. مختصر التذکرة بأصول الفقه، 1 جلد، شیخ مفید (336 - 413 ه . ق)
- 42. مصباح الأصول، 2 جلد، سید ابوالقاسم خویی (1317 - 1413 ه . ق)
- 43. مطارح الأنظار، 1 جلد، شیخ انصاری (1214 - 1281 ه . ق)
- 44. معارج الأصول، 1 جلد، محقق حلی (602 - 676 ه . ق)
- 45. المعالم الجدیدة، 1 جلد، سید محمدباقر صدر (1350 - 1400 ه . ق)
- 46. معالم الدین، 1 جلد، حسن بن زین الدین (متوفای 1011 ه . ق)
- 47. مفاتیح الأصول، 1 جلد، سید محمد مجاهد (1180 - 1242 ه . ق)
- 48. مقالات الأصول، 2 جلد، ضیاء الدین عراقی (1278 - 1361 ه . ق)
- 49. مناهج الوصول، 2 جلد، امام خمینی (1320 - 1409 ه . ق)
- 50. منتقی الأصول، 7 جلد، محمد حسین روحانی (1336 - 1418 ه . ق)
- 51. منتهی الأصول، 2 جلد، سید حسن موسوی (1316 - 1395 ه . ق)
- 52. نهایة الأصول، 1 جلد، سید حسین بروجردی (1292 - 1380 ه . ق)
- 53. نهایة الأفکار، 4 جلد، ضیاء الدین عراقی (1278 - 1341 ه . ق)
- 54. الهدایة فی الأصول، 4 جلد، سید ابوالقاسم خویی (1317 - 1413 ه . ق)
- 55. الوافیة فی الأصول، 1 جلد، فاضل تونی (متوفای 1071 ه . ق)
- 56. وقایة الأذهان، 1 جلد، محمدرضا نجفی (1287 - 1362 ه . ق)
ب) شروح اصول فقه
- 57. افاضة العوائد تعلیق علی دررالفوائد، 2 جلد، آیة الله گلپایگانی( 1316 - 1414 ه . ق)
- 58. انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة، 2 جلد، امام خمینی (1320 - 1409 ه . ق)
- 59. أوثق الوسائل فی شرح الرسائل، 1 جلد، موسوی تبریزی (متوفای 1305 ه . ق)
- 60. بحر الفوائد فی شرح الفرائد، 1 جلد، میرزا محمد حسن آشتیانی( 1248 - 1319 ه . ق)
- 61. تقریرات الشیرازی، 4 جلد، میرزای شیرازی (1230 - 1312 ه . ق)
- 62. حاشیة علی استصحاب القوانین، 1 جلد، شیخ انصاری (1214 - 1281 ه . ق)
- 63. حاشیة السلطان علی معالم الدین، 1 جلد، سلطان العلماء ( 1001 - 1064 ه . ق)
- 64. حاشیة الکفایة، 1 جلد، علامه طباطبایی (1321 - 1402 ه . ق)
- 65. الحاشیة علی کفایةالأصول، 2 جلد، سید حسین بروجردی (1292 - 1380 ه . ق)
- 66. حاشیة معالم الدین، 1 جلد، ملاصالح مازندرانی (متوفای 1081 ه . ق)
- 67. حقائق الأصول، 2 جلد، سید محسن حکیم ( 1306 - 1390 ه . ق)
- 68. حواشی المحقق المشکینی علی الکفایة، 5 جلد، ابوالحسن مشکینی (1305 - 1358 ه . ق)
- 69. دررالفوائد فی الحاشیة علی الفرائد (الجدیدة و القدیمة)، 1 جلد، محقق خراسانی (1255 - 1329 ه . ق)
- 70. عنایة الأصول، 6 جلد، سید مرتضی فیروزآبادی (1329 - 1410 ه . ق)
- 71. فوائد الرضویة، 2 جلد، آقا رضا همدانی (1250 - 1322 ه . ق)
- 72. منتهی الدرایة، 8 جلد، سید محمد جعفر مروج (1328 - 1420 ه . ق)
- 73. نهایة الدرایة، 3 جلد، محمد حسین غروی (1296 - 1361 ه . ق)
- 74. نهایة النهایة، 2 جلد، علی ایروانی (1301 - 1354 ه . ق)
- 75. هدایة المسترشدین، 1 جلد، محمد تقی اصفهانی (1185 - 1248 ه . ق)
شماره ثبت کتابخانه ملی ایران : 1361، شماره شورای عالی انفورماتیک : 100249
