ره آورد نور

چکیده

دین و فرهنگ، در زندگی انسان نقش مهمی را ایفا می‌کنند و از سوی دیگر، فنّاوری و ابزارهای فنّاورانه، می‌توانند دین و فرهنگ و انسانیّت را نشانه روند. قرائن موجود، بیانگر آن است که جوامع پیشرفته ‎یا جوامعی که خود را در معرض فنّاوری افسارگسیخته قرار می‌دهند، بیشتر در مسیر جدایی از دین و فرهنگ واقع شده و از هویت حقیقی خویش جدا می‌شوند. از نگاهی دیگر، مزایا و منافع فنّاوری اطّلاعات و ارتباطات بر کسی پوشیده نیست و چنانچه در زیر چتر انسانیت و دین و فرهنگ مدیریت شود، بسیار پُرفایده و کارآمد خواهد بود. در این مقاله، تأثیر فنّاوری بر دین‌داری و فرهنگ مورد بررسی قرار گرفته است.

چکیده

با فراگیر شدن اینترنت و به دنبال آن، شکل‌گیری مفاهیم جدیدی همچون واقعیت مجازی و فضای سایبری، تغییر و تحوّلات فراوانی در جوامع بشری ایجاد شد و افراد جامعه با دنیای جدیدی روبه‌رو شدند که از آن به «عصر فنّاوری» تعبیر می‌شود.

این مسئله، با ظهور شبکه‌های اجتماعی و توسعه و گسترش آنها به ‌عنوان بزرگ‌ترین نوآوری و دستاورد بشر در حوزه فنّاوری، شکل تازه‌ای به خود گرفت و باعث ایجاد تحوّلات فراوان و چشمگیری در حوزه‌های مختلف: اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و به‌وجودآمدن فرصت‌ها و چالش‌های فراوانی در جوامع بشری شد.

امروزه، شبکه‌های اجتماعی، به دلیل سادگی و بهره‌گیری گسترده از قابلیت‌ها و امکانات تعاملی، مورد توجّه و استقبال اکثر افراد جامعه قرار گرفته و عرصه جدیدی را در ارتباطات بشری و برآورده کردن نیازهای اقشار مختلف جامعه فراهم کرده‌اند.

در این نوشتار، با نگاهی گذرا به شبکه‌های اجتماعی و ضرورت فعّالیّت در آنها، به راهکارها و اصول موفقیت در این بستر محبوب ارتباطی پرداخته شده است تا فعّالان فرهنگی با به‌کاربردن راهکارهای ذکرشده و حضور گسترده و مستمرّ در شبکه‌های اجتماعی، زمینه را برای اشاعه ارزش‌های دینی و ملّی و مقابله با آسیب‌های فضای مجازی فراهم نمایند.

نظارت دولت امریکا بر شبکه های اجتماعی

بر اساس تحقیقات علمی، مدارک رسمی دولتی و پرونده های خصوصی که سایت مادربورد مورد بررسی قرار داده، دولت ایالات متحده در حال سرعت بخشیدن به اقدامات خود برای نظارت بر شبکه های اجتماعی به منظور پیشگیری از تظاهرات بزرگ ضدّ دولتی در امریکاست. پست‌های شهروندان امریکایی مخالف دونالد ترامپ در شبکه های اجتماعی، موضوع اصلی تحقیقی بوده که ارتش امریکا بودجه آن را تأمین کرده است. این تحقیق که با هزینه نیروی زمینی امریکا انجام شده و یک پژوهشگر شاغل در آکادمی نظامی وست پوینت نیز از نویسندگان آن است، بخشی از اقدام وسیع‌تر دولت ترامپ برای تشدید نقش ارتش امریکا و نفوذ آن بر اطلاعات داخلی است.

بازتاب دامنه گسترده این اقدام را می‌توان در شمار مجوزهایی دید که برای دولت در سال جاری برای نظارت بر شبکه‌های اجتماعی اعطاء کرده و به یک برنامه جاسوسی مرتبط هستند که دولت ترامپ سال گذشته از طریق یک شرکت خصوصی آن را عملیاتی کرده است. کارشناسانی که مادربورد با آنها مصاحبه کرده، می گویند که تحقیق پنتاگون پیرامون این فنّاوری جدید، ممکن است در متمّم‌هایی که آوریل گذشته به دکترین دفاعی داخلی ستاد مشترک ارتش افزوده شد، نقش داشته باشد؛ دکترینی که نقش پنتاگون را به تأمین اطّلاعات برای «وضعیت‌های اضطراری» داخلی، از جمله یک «شورش» تسری می دهد.

چکیده

همگانی‌شدن استفاده از پیام‌رسان‌های موبایلی، با وجود ایجاد آسان‌سازی در ابعاد زندگی انسان، چالش‌هایی را نیز متوجّه زندگی وی ساخته است. انتشار شایعه و عدم دقت افراد در بازنشر مطالب ناصحیح و جعلی‌بودن برخی محتواها، از جمله این چالش‌هاست. علاوه بر این روش، اعتبارسنجی این محتوا نیز برای عموم کاربران روشن نیست. نقل احادیث، یکی از مصادیق محتواهای منتشرشده در پیام‌رسان‌هاست که با مشکل‌ انتشار احادیث جعلی، ناقص و یا با برداشت ناصحیح مواجه بوده و اعتبارسنجی نیز در آن با معضلاتی همچون تخصّصی‌بودن اعتبارسنجی و در دسترس‌نبودن منابع برخط روبه‌روست. به نظر می‌رسد که استفاده از راهکارهای فنّی نظیر ارائه منابع جامع برخط حدیثی به همراه راهکارهای آموزش عمومی و سواد رسانه‌ای، و همچنین، بسیج رسانه‌ها در اصلاح فرهنگ مواجهه با حدیث، در بین عموم مخاطبان پیام‌رسان‌ها می‌تواند برطرف کننده چالش‌های ذکر شده باشد.

اشاره

امروزه، با وجود دنیای ارتباطات در فضای مجازی، شاهد رشد قارچ گونه شبکه های اجتماعی متنوّع و با قابلیت های مختلف هستیم. جوانان ایرانی نیز تا کنون تلاش های قابل توجّهی انجام داده اند و پیام رسان های متنوّعی را تولید کرده اند که بیشتر آنها با استقبال کمی رو به رو شدند و در این میان، گروهی از متخصّصان ایرانی اقدام به ساخت پیام رسانی هایی صد در صد وطنی نموده اند. این پیام رسان ها برای کاربران ایرانی امنیّت و سرعت بیشتری فراهم کرده است. بر اساس آماری که روی اپلیکیشن کافه بازار درج شده، اکنون پیام رسان های بومی توانسته اند روی دستگاه هفت میلیون و 500 هزار ایرانی نصب شوند. فروشگاه گوگل (Google play) نیز نشان می دهد که 2 میلیون و 250 هزار پیام رسان بومی، از این منبع دانلود شده اند. بر مبنای مجموع این ارقام، پیام رسان های ایرانی تا به حال توانسته اند حدود 9 میلیون 750 هزار کاربر را به سوی خود بکشانند. در مطلب پیش رو، برخی امکانات و مزیّت های این پیام رسان ها ارائه می شود.

جایگاه و نقش رسانه

اندیشمندان برای هر دوره ای، نام یا نام هایی انتخاب کرده اند. از «عصر سنگ»، «دوران کشاورزی»، «دوره صنعتی»، «عصر اتم» تا امروز که از آن با عنوان «عصر ارتباطات»، «عصر سرعت و تبادل اطّلاعات»، «عصر دیجیتال» و «عصر رسانه ها» یاد می شود.

در فرهنگ ما، انسان، فرزند زمان خویش است؛ هر چند ضرورت دارد به افق آینده نیز نظر داشته باشد. همین مسئله، ضرورت آگاهی از مفهوم رسانه را آشکار می سازد. امروزه، رسانه ها می تازند، جنگ می آفرینند، مدیریت می کنند و خود پایان دهنده امورند. رسانه ها به کار مهندسی افکار می پردازند، قلب ها و ذهن های مردم را به دست گرفته، مدیریت می کنند. از این رو، صاحب نظران بر این باورند که رسانه های دیداری و شنیداری، در شکل گیری افکار عمومی در سراسر تاریخ بشریت، نقش تعیین کننده داشته و دارند. رسانه می تواند نقش هدایتگر یا گمراه کننده را در جامعه ایفا کند.

از سوی دیگر، انسان امروز ناچار به استفاده از رسانه هاست. او اطّلاعات را از رادیو و تلویزیون و اینترنت می گیرد، به وسیله شبکه های اجتماعی با مردم جهان ارتباط برقرار می کند و اوقات فراغتش را در سینما به عنوان «نقطه تلاقی همه هنرها و شبکه های اجتماعی» پُر می کند.

اشاره

فضای مجازی، پدیده ‎ای مهم و تأثیرگذار در عصر جدید است که در کنار تهدیدهایی که دارد، فرصت های مناسبی را برای رشد و پیشرفت انسان در ابعاد مختلف زندگی‏‌اش فراهم کرده است. یکی از این فرصت ها، زمینه‎های مرتبط با فعالیت های اقتصادی است. در این مقاله، ضمن اشاره به حیثیت های مختلف فضای مجازی از حیث سخت افزار، نرم افزار، محتوا و ویژگی های فراهم آمده در آن، نقش و جایگاه هر یک از این حیثیت ها در ارتباط با تولید ملّی و حمایت از کالای ایرانی مورد بررسی قرار گرفته و در پایان، راهکارهایی برای تحقق موضوع حمایت از کالای ایرانی و تولید ملی ارائه شده است.

از جمله مسائلی که امروزه در جامعه ما بسیار مورد بحث و نظر است، موضوع استفاده از تلگرام است. تلگرام، یک پیام رسان خارجی است که از آن سوی مرزهای کشور، هدایت و سامان دهی می شود. بدیهی است، کنترل و نظارت کامل بر آن نیز از حیطه اختیار ما خارج است و در عمل، مشکلات خُرد و کلان بسیاری را برای کشور ایران پدید آورده و به همین جهت، مسئولان و دلسوزان نظام جمهوری اسلامی، ناگریز از تصمیم گیری جدی در این باره شدند. بهترین تشبیهی که درباره این پیام رسان می توان بیان نمود، «گوساله سامری» است.

اشاره

تبلیغ دین، هیچ گاه محصور در مکان و زمان و ابزار خاصی نبوده، مبلّغان دین اسلام از گذشته تاکنون، از هر فرصتی برای تبیین معارف اسلام بهره برده اند. پیش از این، منبر، یکی از مؤثرترین و قدیمی ترین ابزارهای تبلیغ دین محسوب می شد که البته هنوز هم با وجود گسترش شبکه های اجتماعی، جایگاه خاصی در بین مردم دارد؛ اما با پیشرفت تکنولوژی و استقبال مردم از ابزارهای جدید رسانه ای و تبلیغاتی، به خصوص فضای مجازی، ضرورت بهره گیری از آنها در کنار سایر فعالیت های تبلیغی ضروری به نظر می رسد. این نوشتار، در صدد است ضمن واکاوی رهنمودهای رهبر معظم انقلاب درباره فضای مجازی، به بیان دیدگاه های ایشان در مورد ضرورت و نقش روحانیون در این فضا بپردازد.

چکیده

در جامعه امروزی، حقیقت این است که اگر زندگی، شیوه، روش و سبک زندگی آدم هایی که زندگی می کنند، بر مبنای یکسری مباحث و مبانیِ متقن استوار باشد، طبیعتاً قوام جامعه و مباحث مربوط به امور اجتماعی نیز مستحکم خواهد شد. از این رو، یکی از مسائل مهمی که امروزه نظر بسیاری از سیاست گذاران را به خود جلب کرده، موضوع سبک زندگی و عوامل مؤثر بر آن است.

طیّ سال های گذشته، رهبر معظم انقلاب نیز بر این مورد تأکید فراوان داشته اند که این عوامل مشخص شود و در اختیار سازمان ها قرار گیرد. یکی از این عوامل، تأثیر فضای مجازی است. در واقع، از جمله مباحثی که همیشه جزء دغدغه های اصلی جامعه در این زمینه بوده، تأثیر فضای سایبری و مجازی بر زندگی ایرانی ـ اسلامی است. با وجود آنکه در حوزه فضای مجازی، مطالعات خاصی صورت نگرفته، اما همیشه شاهد تأثیرگذاری آن بر شیوه زندگی افراد بوده ایم. رسانه های اجتماعی به دلیل فضای تعاملی و محاوره ای بودنش، بر اعضای خود بسیار اثرگذارند. تأثیر مخرّب شبکه های مجازی بر شاخص های مختلف زندگی، همچون: پوشش، همسریابی، روابط دوستانه و فعالیت های سیاسی، به وضوح مشاهده می شود؛ اما هنوز این مشکلات و معضلات ریشه یابی نشده است. بر همین روند، در حال حاضر، فضای مجازی به تهدید مبدل شده است؛ در صورتی که می تواند یک فرصت به شمار بیاید؛ به شرط اینکه با سیاست از قبل تعیین شده با آن برخورد کنیم.

در این مقاله، سعی شده است با تبیین و تعریف مفاهیم فضای مجازی و سبک زندگی اسلامی، نقش فضای مجازی را در گسترش سبک زندگی اسلامی مورد بررسی قرار دهیم.