از اين رو، بر ما است كه با پيشرفت روزبهروز علم و فناوري و همچنين تهاجم پياپى استكبار جهانى به اسلام، به ویژه مذهب تشيّع، همراه با ابزار و فناوري روز پيش رويم و به مقابله با آنان برخيزيم.
امروزه از جمله والاترین رسالت رسانههای اطلاعرسانی، معرفی همهجانبه سیره فردی و اجتماعی اهل بیت (ع) است.
نرمافزار «درّ نجف» از سلسله نرمافزارهای مذهبی است که به معرفی اهل بیت (ع) اختصاص دارد و شاید بتوان آن را یکی از بهترین نرمافزارهای موجود دانست که در خصوص معرفی شخصیت و منزلت امیر مؤمنان علی (ع) تولید شده است.
این نرمافزار به همت مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج) در قالب برنامهای چند رسانهای تولید شده و در اختیار کاربران قرار گرفته است.
در اين نوشتار سعی کردهایم خوانندگان عزيز را با ویژگیها، محتوا و امکانات این لوح فشرده آشنا كنيم و به برخی کاستیها و بایستههای آن نیز اشاره نماييم.
محتوای برنامه
از نقاط قوت این نرمافزار می توان به استفاده از گرافیکی مناسب و جذاب و قلمهای زیبا و متنوع در قسمتهای مختلف برنامه اشاره کرد. یاداشتبرداری، ذخیرهسازی متن به فرمتهای گوناگون، چاپ متون قسمتهای مختلف و گزینه «راهنما» که در تمامی قسمتهای برنامه توضیحاتی را درباره آشنایی بیشتر با قسمت مورد نظر می دهد، از دیگر ویژگیهای این نرمافزار به شمار می رود.
از امکانات مفید این برنامه که کار تحقیق را برای پژوهشگران آسانتر میکند، انواع جستجو در تمامى بخشها و فهرستها با تعيين دامنه، نمایش فهرست واژهها، و سؤالات و کتابخانه به شکل موضوعی، نمايش فهرست موضوعات و ريز موضوعات همراه با نمايش سؤالات در هر قسمت میباشد.
همچنین در این نرمافزار علاوه بر بخشهای متنوع و کارآمدی که توضیح خواهیم داد، کاربر می تواند با بیش از 50 پايگاه و منبع معتبر اینترنتی و 25 نرمافزار که در مورد امام علی (ع) ارائه و توليد شدهاند، آشنا شود.
به طور کلی، لوح فشرده «درّ نجف» شامل قابلیتهای ذیل است:
1. قرآن
دسترسی آسان به آیاتی که مربوط به امام علی (ع) است، یکی از ویژگیهای كارآمد این نرمافزار می باشد. در این قسمت میتوان علاوه بر مشاهده کامل آیات، به ترجمه، تفسیر و صوت آن نیز دسترسی پیدا کرد. البته مناسب بود که در قسمت تفسیر، مأخذ و منبع آن نیز ذکر می شد تا پژوهشگران استفاده بهتری از آن ببرند.
2. پرسمان
از جمله بخشهای قابل استفاده این برنامه است که در آن نزديک به 1200 پرسش و پاسخ مختلف در مورد اميرمؤمنان (ع) گردآوری شده است. موضوعبندی مناسب پرسمان، یکی از ویژگیهاي مثبت این بخش است که از جمله آن موضوعات میتوان به شبهات مربوط به: ولايت و امامت، جنگها، حکومت، خلافت و زندگي آن حضرت اشاره کرد.
3. کتابخانه
کتابخانه دارای دو بخش کتاب و مقالات است. در بخش کتابخانه بیش از 700 عنوان کتاب از منابع قدیم و جدید با بیش از 110 هزار ریزموضوع، و در بخش مقالات 600 عنوان مقاله درباره نهجالبلاغه، غدیر و شخصیت امام علی (ع) با امکان جستجو و انتقال به یادداشت برای پژوهشگران مهیا گردیده است.
4. حکایات
یکی از بخشهایی که علاوه بر محققان، برای عموم نیز جالب و جذاب می باشد، «حکایات» است. در این قسمت بيش از 500 عنوان حکایت دلنشین و آموزنده درباره امام علی(ع) برای کاربر آماده شده است. همچنین در اين بخش 50 داستان به صورت چند رسانهای در قالب صوت و تصوير، در مورد زندگي سياسي ، اجتماعي و قضاوتهاي آن حضرت ارائه شده است.
5. احادیث
یکی دیگر از ویژگیهای منحصر به فرد این برنامه ، انتخاب حدود 1110 عنوان حديث از سخنان گهربار امیرمؤمنان همراه با ترجمه فارسي و ذکر مأخذ آنها است. گروهبندي احادیث در بیش از 60 عنوان گروه، کار دسترسی و استفاده از احادیث را آسانتر کرده است. در این بخش علاوه بر امکاناتی همچون جستجو در احادیث و انتقال آنها به یادداشت، مجموعهاي از احاديث آن حضرت به صورت تصويري نيز قابل دسترسی است.
6. اصحاب
در بخش «اصحاب»، اسامی مشخصات و گزیدهای از شرح حال و یا زندگی اصحاب امام علي (ع) به نمایش گذاشته شده است و کاربران میتوانند با بیش از 700 نفر از اصحاب و ياران آن حضرت آشنایی مختصر پیدا کنند. که این قسمت می تواند کمک شایانی به پژوهشگران خصوصاً محققان علم رجال نماید.
در این بخش نیز كاربران قادر به جستجو و یادداشتبرداری از مطالب دلخواه خود میباشند.
7. نهج البلاغه
مشاهده متن نهج البلاغه و ترجمه آن، یکی از بخشهای مهم این لوح فشرده به شمار ميرود. این بخش به علت اهميت و گستردگي مطالب، داراي قسمتهاي متنوعي همچون: حکمتها، خطبهها، نامهها، غرائب و ادعیه موجود در نهج البلاغه می باشد که در تمامی این بخشها علاوه بر متن عربی، ترجمه ، تصویر و فایل صوتی مربوطه نیز قابل دسترسی است. همچنین پژوهشگران در این بخش می توانند به بيش از 120 مورد از آيات بهصورت تفكيكشده از ميان متن كامل نهجالبلاغه، و نيز به 200 مورد از امثال به همين صورت دسترسی پیدا کنند.
از دیگر قسمتهای این بخش ، فرهنگ موضوعی است که در آن نمایش بیش از 2200 موضوع دستهبندي شده از نهجالبلاغه با ترجمه و ذکر ماخذ، نمایش داده میشود. کتابخانه و کتابشناسی، از دیگر قسمتهای این بخش است که در آنها متن بیش از 200 عنوان کتاب و حدود 30 شرح و 32 ترجمه و 110 مقاله در مورد نهجالبلاغه با معرفی حدود 600 کتاب در باره نهجالبلاغه وجود دارد. همچنین کاربران می توانند در این بخش در قسمت سخنرانی به بیش از 100 فایل صوتی در خصوص شرح خطبههای نهجالبلاغه از شخصیتهای بزرگی همچون: استاد شهيد مطهری، استاد محمد تقی جعفری و استاد فاطمینیا گوش فرا دهند.
8. کتابشناسی
يكى ديگر از ويژگىهاى برنامه، معرفى حدود 1500 كتاب در باره امام علي (ع) به زبان فارسى و عربى به همراه امکان دسترسي به معرفي مختصر هر كتاب و فهرست بيش از 1000 عنوان از آنها است.
9. اشعار
ارائه 110 قطعه شعر و نثر ادبي در قالب غزل و قصيده و دوبيتي به صورت متن، بيش از 50 عنوان مديحهسرايي و اشعار صوتي و مجموعهاي از اشعار مرتبط با حضرت بهصورت تصويري و نيز ديوان کامل امام علي (ع) که مشتمل بر بيش از 500 قطعه شعر عربي است، از ديگر قابليتهاي اين نرمافزار مذهبي است.
10. کرامات
بخش كرامات، شامل 500 مورد از کرامات به همراه نقل قولهایی از شفایافتگان توسط امیر مؤمنان علی (ع) است که برای بزرگان و شیفتگان خاندان عصمت و طهارت رخ داده است.
سایر امکانات
1.غدير تجلّي حق
این بخش نیز به علت اهميت و گستردگي مطالب خود، داراي قسمتهایی متنوع همچون: پرسمان، کتابخانه، کتابشناسی، احادیث، اشعار، الغدیر و تصاویر است و کاربر می تواند به كمك هر یک از این قسمتها در مورد مسأله غدیر به تحقیق بپردازد. از قسمتهای مهم این بخش میتوان به «نوا و نما» اشاره کرد که شامل سه بخش: خطبه غدير (متن کامل خطبه غدير با ترجمه فارسي و قرائت زيبا)، سخنراني (28 قطعه سخنراني از واعظان توانا در مورد عيد غدير، جايگاه ولايت در غدير، پاسخ به شبهات در مورد غدير و .... ) و مديحهسرايي در مورد غدير میباشد.
2. نوا و نما
در اين قسمت قطعاتی جذاب از سریال امام علی (ع) و فیلم محمد رسول الله (ص) گنجانده شده تا پژوهشگران به تمامی زوایای زندگی آن حضرت به روایت تصویر نیز آشنا شوند. همچنین مجموعه صوتي کامل و جالبي از ادعيه، مولودي، سرود، مديحهسرايي، مرثيهخواني و همخواني و تواشيح، به همراه 65 مورد از سخنراني عالمان و واعظان در بخش «نوا و نما» گنجانده شده است.
3. زندگینامه
در این بخش، زندگینامه کامل آن حضرت به صورت موضوعبندي ارائه شده است. عناوین این بخش که به بیش از 700 عنوان میرسد، عبارتانداز: ولادت، کودکی و نوجوانی، مقام و شخصیت، خلافت و جنگها.
قسمت «فضائل» نيز 110 مورد از فضايل حضرت علي (ع) را ارائه نموده است.
4. گالری تصاویر
بيش از 500 تصوير مربوط به امام علي (ع) شامل: ويژهنامههاي تولد، غدير، شهادت، تصاوير ضريح و رواق؛ تصاوير هنري مرتبط داراي قابليتهاي: ذخيره، چاپ و نمايش بهصورت اسلايدي و همچنين امكان انتخاب تصوير به عنوان پيشزمينه در اين گالري قابل دسترسي است.
کاستیها و بایستهها
این لوح فشرده حاصل تلاش و کوشش گروهی از فضلا و محققان با همکاری برنامهنویسان رایانهای است که افزون بر ویژگیهایی چون جامعیت در موضوع، دارای قابلیتها و جذابیتهای گرافیکی نيز هست؛ اما با اين حال، این برنامه از کاستیهایی نیز برخوردار است که امید است در نسخههای بعدی مورد توجه قرار گيرد تا بتواند انتظارات بیشتری را برآورده سازد.
- در بخش کتابخانه که یکی از مهمترین بخشهای این نرمافزار است، نام برخی از نویسندگان کتب و شماری از نویسندگان مقالات مشخص نشده است. این در حالی است که نام بیشتر این نویسندگان در بخش کتابشناسی ذکر شده است. از اين رو، بایسته بود که برای استفاده مطلوبتر از کتب و مقالات، تولید کنندگان این برنامه، این كاستي را برطرف میکردند.
- یکی از نیازهای پژوهشگر ، امکان دسترسی به متن یک کتاب از طریق جلد و صفحه میباشد که متأسفانه این قابليت در این لوح فشرده تعریف نشده است.
- قابلیتهای متنوع پژوهشی نظیر: علامتگذاری، نمایهزنی، رنگی کردن متن در کتب و مقالات، از توانمندیهایی است که فضای پژوهش مطلوب را برای استفاده محققان مهیا میسازد. نادیده گرفتن این امكانات كارآمد، از کاستیهای دیگر این برنامه به شمار می رود.
- یکی دیگر از نواقص برنامه، وجود غلطهای املایی در قسمتهای مختلف برنامه است. که تا حدودي از اتقان برنامه کاسته است. امید است در نسخههای بعدی، این گونه معایب نيز رفع شود.
- در بخش پرسمان، گاهی در پاسخ به یک سؤال، پاورقیها و نشانیهای بسیاری ارائه شده؛ اما مأخذ و نشانی دقیق در این پاورقیها ذکر نشده است.
- در بعضی سؤالات با دستهبندي موضوعات هیچ سنخیتی ندارد، مانند: موضوع عمل، متوفی، مهدویت، توحید و معاد که ذیل اینها پرسشهايي در مورد: غدیر، عشق به امام علی (ع) و احیای رفتار علوی ذکر گرديده است.
- تکرار سؤالات در قسمت پرسمان، از دیگر كاستيهاي این نرمافزار است، مانند سؤال در موضوع قضاوت یا موضوع انفاق در رکوع که با خذف موارد مشابه میتوان پرسشهاي دیگر را جایگزین آنها کرد و به کارآمدی برنامه افزود.
- تمامصفحه نمودن برنامه در حالتهای مختلف چون 1024 × 768، از توانمندیهای یک برنامه به شمار ميید که این مهم در این لوح فشرده رعایت نشده است و صفحات برنامه فقط در صورتی که تنظیمات صفحه نمایش رایانه در حالت 600*800 باشد، به صورت تمامصفحه مشاهده میشود.
سخن آخر
در پایان، وظیفه خود می دانم از تولید کنندگان و دستاندرکاران این برنامه تشکر نمایم؛ زيرا اين نرمافزار برنامهای است که با تلاش و زحمات فراوان توليد شده و ميكوشد تا معرف ابعاد گوناگون شخصیت امیرمؤمنان علی (ع) در زمینههای مختلف باشد و به شناخت ابعاد زندگانی آن حضرت کمک كند. ■