♦ با تشکر از اینکه وقت خود را در اختیار این نشریه قرار دادید، به عنوان اولین سؤال بفرمایید اهداف مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی از راه‌اندازی پایگاه اندیشوران چه بوده است و از چه زمانی این کار آغاز شد؟
◊ ضمن تشکر از اینکه فرصتی را در اختیار بنده قرار دادید، باید عرض کنم یکی از وظایف مهم این مرکز اطلاع‌رسانی صحیح در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی است. از این رو، راه‌اندازی پایگاه‌های اینترنتی همچون: حوزه، مجلات تخصصی و امام علی(ع) در دستور کار دست اندرکاران قرار گرفته و تا کنون خدمات شایانی در این زمینه انجام شده است.
از ابتدای سال 1381 راه‌اندازی پایگاه اندیشوران هم با اهداف ذیل در دستور کار قرار گرفت:
- جمع‌آوری اطلاعات کامل محققان حوزه و اطلاع‌رسانی در این زمینه؛
- جلوگیری از صرف هزینه‌های موازی در زمینه جمع‌آوری اطلاعات محققان توسط مراکز مختلف؛
- ایجاد فضای مناسب شبکهای برای پیوند دادن کاربران با محققان حوزه.
از سال 1381 جمع‌آوری اطلاعات محققان آغاز شد و برای استفاده عموم در پایگاه حوزه www.hawzah.net)) قرار گرفت. با ارتقای سطح کمی و کیفی کار و به منظور زمینهسازی برای راه‌اندازی پایگاه اندیشوران به رایزنی‌های مختلف با مراکزی که در این زمینه فعالیت داشتند، پرداختیم. بحمدالله استقبال خوبی از طرف مراکز مختلف صورت گرفت که در این خصوص میتوان از همکاری تنگاتنگ معاونت پژوهشی حوزه و مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما نام برد و من از همین جا از ایشان تشکر میکنم.
تبادل اطلاعات با اینگونه مراکز ما را به بالاترین سطح از اطلاعات محققان رساند و زمینه را برای راه‌اندازی پایگاه اندیشوران آماده کرد. از این رو، کار تحلیل و طراحی پایگاه در سال 1386 انجام شد و هم اکنون تمامی اطلاعات موجود در پایگاه قرار داده شده است و برای استفاده عموم کاربران مهیا است.
♦ آیا این پایگاه مختص پژوهشگران حوزه است یا دیگر پژوهشگران نیز میتوانند در آن عضو شوند؟
◊ آنچه در ابتدا به عنوان یک خلأ جدی پیش روی ما بود، عدم وجود یک فضای مناسب برای معرفی چهره‌های علمی حوزه در محیط اینترنت بود، و در تمام مراحل جمع‌آوری اطلاعات و تبادل آن با دیگر مراکز، محورِ کار ما محققان حوزوی بودهاند؛ اما در نظر داریم بهزودی یکی از این دو کار را انجام دهیم یا اینکه شرط حوزوی بودن را برای عضویت در پایگاه برداریم و یا اینکه برای محققان غیر حوزوی نیز پایگاهی به همین شکل راه‌اندازی نماییم.
♦ پس تنها شرط عضویت در پایگاه حوزوی بودن است؟
◊ خیر، از جمله شرایط اولیه عضویت در پایگاه اتمام پایه ششم حوزه و داشتن حداقل یک اثر پژوهشی چاپ شده در یکی از نشریات معتبر است و البته رعایت شرایط عمومی عضویت نیز لازم است که کاربر ضمن ثبتنام به آنها متعهد خواهد شد.
چه نوع اطلاعاتی از پژوهشگران پایگاه آمده است و آیا همه اطلاعات آنان در اختیار کاربران قرار می گیرد؟
به وسیله فرمهای ده صفحهای همه اطلاعات شخصی و علمی هر محقق را جمع‌آوری کردهایم، این اطلاعات طبقهبندی شدهاند و اطلاعات علمی و عمومی هر محقق در اختیار همه کاربران قرار میگیرد و اطلاعاتی مثل شماره تماس یا اطلاعات خاصتر افراد فقط درصورت نیاز مراکز و مؤسسات و با ضوابط خاصی در اختیار آنان قرار خواهد گرفت.
♦ آیا یک پژوهشگر میتواند خود از طریق اینترنت اقدام به عضویت در پایگاه و ارائه اطلاعات خود کند؟
◊ همانطور که میدانید این پایگاه اولین پایگاه خودروزآمد مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است. ما این امکان را در پایگاه قرار دادهایم که هر محقق بتواند مراحل عضویت، ورود اطلاعات و ویرایش آن را بدون حضور در مرکز و فقط از طریق اینترنت انجام دهد.
♦ آیا ممکن است مراحل عضویت یک محقق را به اختصار توضیح دهید؟
◊ هر محقق پس از ورود به پایگاه میتواند در قسمت عضویت، مشخصات خود را وارد کند. پس از بررسی صحت اطلاعات درج شده، نام کاربر و کلمه عبور مورد نیاز محقق به پست الکترونیکی او ارسال میشود که به وسیله آن خواهد توانست صفحات مربوط به خود را از نظر ورود اطلاعات مدیریت کند.
♦ آیا نظارت دقیقی بر کمیت و کیفیت اطلاعات وارد شده از طرف پایگاه اعمال میشود؟
◊ چنان که میدانید پایگاه‌هایی از این دست غالباً نظارت اولیه، یعنی تأیید یا ردّ همه اطلاعات وارد شده را انجام نمیدهند؛ چرا که به خودروزآمد بودن پایگاه لطمه میزند؛ اما کنترل روزانه همه اطلاعات وارد شده و همچنین ویرایش‌ها از مسلّمات اینگونه پایگاه‌ها است که ما نیز این کار را خواهیم کرد.
♦ لطف کنید مهمترین قسمتهای پایگاه را بهطور خلاصه تشریح کنید؟
◊ ابتدا لازم است نکته مهمی را توضیح دهم؛ همانطور که قبلاً هم اعلان کردهایم سعی ما این بوده است که در مرحله جمع‌آوری اطلاعات محققان، فرم‌هایی استفاده شود که از طریق آن بتوان به همه اطلاعات مورد نیاز از یک محقق دست یافت. از اینرو، محققانی که توسط این پایگاه معرفی شدهاند اطلاعات کامل آنها توسط فرمهای مربوطه جمع‌آوری شده است. پس میتوان مدعی شد که اطلاعات کامل هر محقق در اختیار پایگاه قرار دارد؛ اما در مرحله طراحی و راه‌اندازی پایگاه دو نکته قابل طرح است:
یکی اینکه پس از طبقه بندی اطلاعات، مقداری از اطلاعات از دستور کار برنامهای خارج شده و به نسخه دوم پایگاه حواله داده شده است.
دوم آنکه قابلیت‌های بسیاری برای پایگاه اندیشوران در نظر بوده است که به حداقل آن بسنده کردهایم و بقیه آن را برای نسخه‌های دیگر پایگاه نگاه داشتهایم. به همین جهت، قابلیت‌های قرار داده شده در پایگاه حداقل مواردی است که مورد نیاز کاربران است و ما بهزودی امکانات و برنامه‌های جدیدی را به پایگاه خواهیم افزود و به عنوان نسخه دوم ارائه خواهیم کرد.
اما در مورد معرفی قسمتهای مختلف پایگاه باید عرض کنم که مهمترین بخشهای این پایگاه عبارت اند از:
1. صفحه اصلی پایگاه: این صفحه شامل مهمترین قسمتهای پایگاه است، یعنی: جستجو، انواع فهرست‌ها، عضویت، درباره ما، گروه‌های علمی، فهرست تخصص‌ها و فهرست سازمان‌ها، معرفی محققان جدید، پرسش و پاسخ و مهمترین اخبار. اگر بخواهیم همه قسمتهای پایگاه را تشریح کنیم بسیار به طول میانجامد. از اینرو، مهمترین قسمتهای پایگاه را بهاختصار معرفی میکنم:
2. انواع فهرست‌های محققان: در این پایگاه 4 نوع فهرست در نظر گرفته شده است که بر اساس آن میتوان به محقق مورد نظر دست یافت:
اول: فهرست الفبایی، که کاربرد آن روشن است.
دوم: فهرست بر اساس تخصص: هر محقق پس از ورود کلیه اطلاعات خویش میتواند تخصص علمی خود را مشخص کند و حداکثر تخصص در پایگاه 3 تخصص در نظر گرفته شده است. با انتخاب هر تخصص، نام او در آن قسمت اضافه خواهد شد. بر این اساس، میتوان با مراجعه به فهرست تخصص‌ها فهرست محققان متخصص در آن علم را طبق حروف الفبا پیدا کرد.
سوم: فهرست بر اساس نام مراکز: با توجه به اینکه بیشنر محققان با مراکز علمی و غیر علمی در ارتباطاند این امکان را ایجاد کردهایم که هر محقق، مرکز مورد نظر خود را انتخاب کند و بر اساس این انتخاب، فهرستی از محققان هر مرکز در اختیارمان قرار میگیرد و ما آن فهرست را ذیل نام آن مرکز آوردهایم.
چهارم: فهرست ترکیبی: در این فهرست شما یک جستجوی پیشرفته را برای پیدا کردن محقق یا محققان مورد نظرتان انجام میدهید. همچنین این امکان فراهم آمده است که میتوانید با انتخاب یک یا همه موارد ذیل، گزارش فرد یا افراد مورد نظرتان را دریافت کنید:
- انتخاب تخصص؛
- انتخاب مراکز؛
- انتخاب سطح تحصیلات حوزوی محقق؛
- انتخاب سطح تحصیلات دانشگاهی محقق.
در واقع شما میتوانید گزارش شخص یا اشخاصی را بخواهید که با یک تخصص مورد نظر در یک مرکز خاص مشغول فعالیت هستند و از جهت تحصیلات حوزوی و دانشگاهی نیز در یک سطح خاص باشند. چهار دامنه مذکور، کمک بسیار مهمی برای کاربران خواهد بود.
3. جستجو: یکی دیگر از قسمتهای پایگاه، جستجو است که در صفحه اصلی پایگاه آمده است. امتیاز ویژه این قسمت آن است که با انتخاب هر حرف، ده مورد نام پیشنهادی با همان حرف تایپشده در صفحه ظاهر میشود. از اینرو، نوشتن نام کامل محقق برای یافتن آن ضروری نیست و غالباً با نوشتن چند حرف، به نام محقق مورد نظرتان خواهید رسید.
4. گروه‌های علمی: در این قسمت در نظر داریم امکان ایجاد حلقه‌های علمی محققان را فراهم کنیم و از طریق آن محققان را در محیط اینترنت در تالاری علمی قرار دهیم/ این قسمت در دست تهیه است و جزئیات معرفی آن را به زمان دیگری وامیگذارم.
5. صفحه عضویت: یکی دیگر از قسمتهای پایگاه، عضویت از طریق اینترنت است. کاربر محقق با ورود به این قسمت و پرکردن فرم اولیه و ارسال آن میتواند داوطلب عضویت در پایگاه باشد. شرایط و راهنمای عضویت، در این صفحه آمده است.
6. صفحه شخصی هر محقق: برای صفحه شخصی هر محقق گزینه‌های ذیل در نظر گرفته شده است که با پر شدن آنها توسط محقق، آن قسمت‌ها فعال میشوند و کاربر می تواند از آن استفاده کند:
زندگینامه علمی، آثار علمی (اعم از کتب، مقالات و جزوات)، آثار رایانه ای و صوتی- تصویری، فعالیت‌های علمی و اجرایی، تحصیلات حوزوی و دانشگاهی، آلبوم تصاویر، دوستان، صندوق پیغامها، اطلاعات اولیه ، نشانی اینترنتی و پست الکترونیکی.
همه گزینه‌های ذکر شده گویای کاربرد خود میباشند. البته در مورد دو قسمت دوستان و پیغامها این توضیح لازم است که این دو قابلیت اختصاص به اعضای پایگاه دارد و کاربران غیر عضو نمیتوانند از این دو قابلیت استفاده کنند. هر محقق عضو میتواند برای دیگر اعضا پیغام‌های مورد نظر خود را ارسال کند و به همین شکل میتواند تعدادی از اعضا را به عنوان دوستان خود انتخاب کرده و در صورت تأیید آنها نامشان را در فهرست دوستان محقق قرار دهد.
محقق می تواند دوستان خود را به عموم کاربران به نمایش در آورد و یا مخفی نگه دارد. در قسمت کتب، مقالات و دیگر آثار نیز این امکان قرار داده شده است که تصاویر موبوطه به هر اثر و در صورت امکان، فایل آن اثر پژوهشی در پایگاه قرارداده شود تا دیگر کاربران و محققان نیز از آن استفاده کنند.
♦ اطلاعاتی که در معرض عموم قرار نمیگیرد، چه نوع اطلاعاتی است و چگونه در اختیار مراکز قرار میگیرد؟
◊ اطلاعاتی از قبیل نشانی منزل و شماره تلفن تماس مواردی هستند که عموم محققان علاقهمند به عدم نمایش آن هستند. از اینرو، چنین اطلاعاتی به صورت عمومی نمایش داده نمیشود و مراکز و مؤسسات در صورت نیاز میتوانند با ضوابط خاصی از این اطلاعات بهرهمند شوند/ البته ارائه اطلاعات به مراکز نیز شبکهای و از طریق اینترنت خواهد بود.
♦ چه تعداد از محققان توسط پایگاه ورود اطلاعات شدهاند و در این مدت کوتاه استقبال محققان برای عضویت از طریق اینترنت چگونه بوده است ؟
◊ تا کنون بیش ار دو هزار مورد ورود اطلاعات شده است و این تعداد رو به افزایش است. آنچه برای ما جالب است، استقبال بینظیر محققان از این برنامه است. با اینکه هنوز هیچ گونه تبلیغ جدی انجام ندادهایم، اما سیر درخواست عضویت رو به افزایش است و روزانه تعداد بسیاری از محققان خواهان عضویت در پایگاه هستند.
♦ به عنوان آخرین سؤال بفرمایید پایگاه در چه زمانی بهطور رسمی افتتاح خواهد شد و برنامه شما پس از افتتاح چیست؟
◊ در نظر است پس از تکمیل اطلاعاتی که در اختیار داریم، پایگاه را به صورت رسمی افتتاح کنیم و ان شاء الله این کار بهزودی انجام خواهد پذیرفت. آنچه در ادامه برای ما مهم است، چند چیز است:
- معرفی کامل پایگاه و اطلاع‌رسانی در این زمینه؛ چرا که با راه‌اندازی این پایگاه، نیاز بسیاری از مراکز و افراد در این جهت مرتفع می گردد و جلوی بسیاری از موازیکاری‌ها و صرف هزینه‌های موازی در این زمینه گرفته می شود.
- ارائه پیشنهادات جدید به محققان برای ایجاد حلقه‌های علمی و به مراکز علمی برای استفاده از استعدادهای مختلف محققان.
- سومین کاری که پرداختن به آن ضروری است، سوق دادن پایگاه به سمتی است که در آن بتوانیم در یک برنامه هدفمند و حساب شده بسیاری از مشکلات آماری حوزه را که از دغدغه‌های مقام معظم رهبری است، حل نماییم.
♦ در پایان، ضمن تشکر از حضرتعالی به دلیل وقتی که در اختیارمان قرار دادید، اگر نکتهای به نظرتان میرسد که بیان آن لازم است، ارائه بفرمایید؟
◊ در پایان، برخود لازم میدانم از تمام عزیزانی که در این مدت همراه ما بودند و در به ثمر رسیدن این کار بزرگ ما را یاری کردند، مدیران محترم مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و پرسنل فعال بخش اندیشوران صمیمانه تشکر کنم. همچنین از همه محققان صاحب اثر دعوت می کنم با مراجعه به پایگاه و عضویت در آن ما را در اطلاع‌رسانی هرچه بهتر یاری نمایند.