ره آورد نور

امام حسین(ع) در چشم انداز نرم افزار های اسلامی

امام حسین(ع) در میان مذاهب و فرقه های مختلف جایگاهی ویژه و مقامی بس سترگ دارد و همگی او را به اوصاف پسندیده ای چون: شجاعت، شهامت، ظلم ستیزی، ایثار و از جان گذشتگی یاد می کنند. از این رو، آن حضرت را می توان الگویی مناسب برای همه جهانیان دانست و تمامی مراحل زندگی او را نمادی بسیار روشن برای پیروی و درس آموزی نسل های حاضر و آینده به شمار آورد. به همین جهت، مسئولیت متولّیان امور فرهنگی جامعه در انتقال فرهنگ و اندیشه حسینی، به بشریت، بسیار حائز اهمّیت خواهد بود.

بدیهی است که تولید و عرضه نرم افزارهای گوناگون در این مسیر می تواند نقش بسزایی در ماندگاری فرهنگ اصیل اسلامی و معرفی هادیان بزرگ دین ایفا نماید.

اگر چه در این مسیر، نرم افزارهای فراوان و مفیدی تولید گشته و به بازار مصرف عرضه شده، امّا هنوز برای رسیدن به آن قلّه رفیع، راهی بس طولانی و پر زحمت را در پیش روی داریم؛ زیرا آنچه تا به حال تولید شده، غیر از موارد اندکی، همه در راستای احیاء فرهنگ عمومی حسینی بوده است؛ که آن هم تنها به بخش حماسی تاریخ امام حسین (ع) یعنی عاشورا و کربلا پرداخته اند؛ در حالی که اگر چه نقطه عطف زندگی آن حضرت در صحنه کربلا رقم خورده است؛ امّا منحصر به آن نیست؛ بلکه جوانب فراوانی از زندگی ایشان به غفلت سپرده شده و معرّفی نگردیده است؛ به طور مثال، بخش هایی چون: تفسیر، عرفان، اخلاق و احکام در نرم افزارهای اسلامی حضور ملموسی ندارند، و حتّی منابع نوشتاری نیز در این باره اندک است.

بایسته هایی چند

از جمله بایسته های نرم افزارهای این بخش، توجّه به بخش های علمی از تاریخ آن حضرت برای بهره مندی محقّقان و اندیشمندان، در ارائه نظرات کاربردی امام حسین(ع) در رشته های گوناگون است، که جای آنها امروزه در برنامه های موجود خالی می باشد. افزون بر این، جمع آوری مجموعه منابع و کتاب های نوشته شده در آن موضوع یا تهیه نرم افزار کتاب شناسی امام حسین(ع) به همراه متن کتاب ها جهت استفاده بهتر محققان.

همچنین مناسب به نظر می رسد با همکاری گروهی از صاحب نظران در حوزه تاریخ عاشورا، نرم افزاری با عنوان موسوعة الوقایع الدخیلة در زمینه معرّفی حوادث ساختگی و ضعیف در داستان کربلا تولید شود تا بخشی از دغدغه های پژوهشگران و صاحب نظران دلسوز را در خصوص وقایع تحریف شده عاشورا برطرف کند.

اما بایسته دیگر این است این است که باتوجّه به مقبولیت عمومی امام حسین(ع) در میان گروه های مختلف اسلامی و غیر اسلامی، به جمع آوری نظرات بیگانگان در باره آن حضرت نیز توجه شود و شخصیت آن امام همام(ع) از منظر جهانی نیز معرفی گردد.

اینک، برای آشنایی بیشتر خوانندگان محترم با وضعیت موجود دربخش نرم افزارهای اسلامی با موضوع امام حسین (ع)، به معرّفی تعدادی از آنها می پردازیم.

اندیشه حسینی

این برنامه، مزبور محصول تلاش شرکت مبلغ رایانه آسیا، وابسته به کانون نشر فرهنگ و معارف اسلامی مبلغ می باشد، که اطّلاعات خود را در چند گزینه ارائه نموده است:

• الف- سخن حسینی: شامل چند سخنرانی از سخنرانان معروف، درباره امام حسین(ع)؛
• ب- حرم حسینی: مشتمل بر معرّفی حرم های امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل العبّاس و برخی از اصحاب امام حسین(ع) با استفاده از صوت و تصویر؛
• ج- تاریخ حسینی: شامل چند موضوع تاریخی در مورد امام حسین(ع) و عاشورا از سوی سخنرانان، مانند: ورود به کربلا، شهادت حضرت قاسم، شهادت وهب و مادر بزرگوارش؛
• د- زمزمه حسینی: حاوی برخی از مدایح و مراثی؛
• ه - داستان های حسینی: مشتمل بر چند داستان درباره امام حسین(ع) و فرزندان و شهدای کربلا با گویندگی چند کودک دختر و پسر؛
• و- روضه حسینی: مشتمل بر چند مجلس روضه خوانی؛
• ز- زیارت عاشورا: شامل متن کامل زیارت عاشورا با صدای دو تن از مدّاحان معروف.

اهل بیت(ع)

این لوح فشرده که به همت مرکز مطالعات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تولید شده، در موضوع تاریخ و سیره اهل بیت(ع) اطّلاعاتی را به نمایش گزارده است.

جامع المقاتل

نرم افزار مزبور، حاصل تلاش شرکت حدیث نما بوده، از مجموعه گنجینه معرفت به شمار می آید و شامل چند گزینه مهم می باشد که عبارت اند از:

1. صوت و تصویر: چندین برنامه عزاداری و سوگواری از مداحان معروف با سبک های متنوع، زیبا و جذّاب در این بخش قابل دستیابی است.

2. دامنه: که در آن می توان محدوده فعّالیت برنامه را مشخّص نمود.

3. جستجو: گزینه جستجو امکان کاوش در متن منابع، اعمّ از فارسی و عربی وجود دارد.

4. متن: این گزینه مشتمل بر متن 14 عنوان از مقاتل است که در طی 20 جلد ارائه شده است. عناوین این کتب عبارت اند از: لهوف سید ابن طاووس، فرسان الهیجاء ج 1 و 2، فرهنگ عاشورا، زندگانی امام حسین(ع)، روضة الشهداء، نفس المهموم، مقتل مقرّم، شهیدان کربلا، العبّاس مقّرم، ناسخ التواریخ، ج 1 تا 4، مقتل بحار ج 1 و2، ارشاد مفید، وقعة الطف، بحارالانوار ج 44 و 45 فارسی و عربی.

در گزینه متن همچنین فهرست کامل کتاب های برنامه موجود است. ضمن اینکه کتاب هایی که متن معادل داشته باشند، متن معادل آن نیز قابل مشاهده است.

5. معرّفی: که مشتمل بر معرّفی شرکت تولید کننده و آثار آن می باشد.

نرم افزار جامع المقاتل همان طوری که از نام آن نیز پیداست، تنها به ارائه مقاتل در زندگی امام حسین(ع) پرداخته که تقریباً در این خصوص، خوب به نظر می رسد، هرچند مقاتل دیگری نیز وجود دارد که نرم افزار مزبور به آنها نپرداخته است.

چهارده معصوم(ع)

در نرم افزار مزبور که به سفارش دار القرآن الکریم نیروی زمینی سپاه تولید و تهیه شده است، اطّلاعات فراوانی با قابلیهای مناسب به نمایش درآمده است. برخی از قابلیت های این لوح فشرده عبارت اند از: 1400 حدیث و سخن گهر بار از 14 معصوم(ع) با استفاده از منابع معتبر شیعی و سنّی، دسترسی به متن کامل زندگی چهارده معصوم(ع)، 30 ساعت مداحی و مولودی به همراه پخش تصاویر زیبای مذهبی، بانک اطّلاعات عمومی چهارده معصوم به همراه صوت و متن زیارت نامه، سرگرمی های آموزنده برای کودکان و نوجوانان جهت آشنایی با چهارده معصوم(ع) و پخش فیلم های مراسم سوگواری و عزاداری.

سید الشهداء(ع)

نرم افزار مزبور محصول شرکت طاووس رایانه بوده، یکی از نرم افزارهای عمومی در باره امام حسین(ع) به شمار می آید و اطّلاعات خود را درچند گزینه از قبیل: مرثیه، سخنرانی های شب های محرّم، زیارت، مولودی و فیلم عرضه می کند.

الطف

نرم افزار مزبور که نسخه سوّم آن در اختیار کاربران قرار گرفته است، از مجموعه الموسوعة الاسلامیة الکومبیوتریة می باشد که در کشور لبنان تولید شده است. این لوح فشرده به بیان سیره امام حسین(ع) و واقعه کربلا به همراه مقاتل و تعدادی از مراثی و زیارات می پردازد، و اطّلاعات خود را در چند گزینه عرضه می کند:

1. سیرة الامام الحسین(ع): در این گزینه، موضوعات مختلفی از « زندگی امام حسین(ع) » عرضه شده که انتخاب هر کدام، متن مرتبط با آن را در معرض مشاهده قرار می دهد.

2. مقتل الامام الحسین(ع): این گزینه، دو نمایه را در اختیار کاربر قرار می دهد.

• الف- احداث یوم عاشورا: در این نمایه، موضوعات و حادثه های روز عاشورا به صورت مقتل و روضه خوانده می شود و متن آن نیز قابل مشاهده است.
• ب- مسیر السبایا: مقتل اسارت و حرکت اسیران به صورت روضه به همراه متن آن، در این نمایه قابل مشاهده است.

3. اعلام: در این گزینه به معرّفی سه گروه از اعلام با نام های: اعلام الطف (اهل البیت، انصار الحسین و الخصوم)، اعلام المنبر (شامل برخی از بزرگان اهل منبر) و شعراء الطف می پردازد.

4. اماکن و معالم: این گزینه مشتمل بر ارائه مطالبی چند درباره اماکن مقدّسه، مسیر قافله امام حسین از مدینه تا کربلا و حرم های امام و اصحاب وی، به صورت فیلم و تصویر می باشد.

5. ادعیه و زیارات: شامل چندین زیارت و دعا همراه با صوت و تصویر.

6. رثاء: مشتمل بر چندین مجلس مرثیه و مصیبت

عترت «امام حسین(ع)»

دوره نرم افزار «عترت» محصول تلاش موسسّه تحقیقاتی امام رضا(ع) که هر شماره آن ویژه یکی از معصومان(ع) می باشد و شماره 5 آن به امام حسین(ع) اختصاص داده شده و اطّلاعات نسبتاً جامعی را در باره آن حضرت، در چند بخش ارائه نموده که عبارت است از: زندگی نامه امام حسین(ع) به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی؛ متن احادیث نقل شده ازامام حسین(ع) با امکان شنیدن ترجمه آن به فارسی و انگلیسی؛ جستجو و دستیابی به متن احادیث از طریق موضوعی و واژه های کلیدی؛ حدود 40 داستان در باره امام حسین(ع) با صدا و تصویر به سه ربان فارسی، عربی و انگلیسی؛ زیارت عاشورا همراه با دیدن متن آن و شنیدن ترجمه آن به فارسی و انگلیسی؛ شنیدن دعای عرفه همراه با دیدن متن آن و شنیدن ترجمه آن به زبان فارسی و انگلیسی؛ بیان تحریف های موجود درباره عاشورا و نقد آنها بر اساس آثار شهید مطهری به فارسی و عربی؛ متن کتاب فرهنگ عاشورا؛ امکان جستجو در همه فهرست های انتخابی؛ چاپ مطالب دلخواه و ده ها فیلم و تصویر درباره عزاداری برای واقعه کربلا.

فرهنگ عاشورا

این لوح فشرده که به همت سازمان کامپیوتر نور، وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در شهر مقدّس قمّ تهیه و تولید شده، شامل چند گزینه است:

1. تابلوی عاشورا: عناوین تاسوعا، صبح عاشورا و عصر عاشورا در این قسمت ارائه شده است که با انتخاب هر یک، تابلوی بزرگی از صحنه کربلا و آمادگی سپاه برای جنگ در کنار فرات، وضعیت عصر تاسوعا و صبح و عصر عاشورا با حوادث مناسب آن به نمایش در می آید.

پیش از ورود به تابلوها، نقشه ای گشوده می شود که مسیر حرکت امام حسین(ع) را از حجاز به عراق و منازل میان راه را نشان می دهد. انتخاب اسامی هر یک از منازل، صفحه ای از اطّلاعات را به همراه فهرست موضوعی از مسائل مربوط مانند: جادّه ها و شهرها، ابزار و سایل، اشیاء و پدیده ها، موضوعات و مفاهیم، اشخاص، گروه ها، حادثه ها، اصطلاحات و کتاب ها در معرض نمایش قرار دهد.

گفتنی است که نقشه مزبور دارای چند جهت است: از مدینه تا مکه، مکه تا کربلا و کربلا تا شام (مسیر حرکت اسیران).

2. فرهنگ عاشورا: گزینش کلمات و واژه های به کار رفته در نقشه، گزینه فرهنگ عاشورا را به همراه توضیحاتی چند نمایش می دهد.

3. زیارت: که مشتمل بر چند زیارت نامه و دعا با نمایش تصویر و ارائه صوت می باشد.

4. آداب و سنن عزاداری: این بخش به معرّفی آداب و رسوم عزاداری در اقوام مختلف و مناطق گوناگون دنیا با توضیح نوشتاری پرداخته است.

5. اشعار و روایات: در این قسمت، تعدادی از اشعار با تنظیم بر اساس موضوع شعر، ترتیب شاعر و روایات در موضوع امام حسین(ع) با فهرست موضوعی به نمایش گزارده می شود.

6. آثار و ابنیه: که اطلاعات آن در دو بخش اماکن و آثار هنری ارائه شده است.

قابلیت «اماکن» در سه بخش: اماکن متبرکه، شهدای کربلا و عزاخانه، که هرکدام شامل چندین زیر مجموعه می باشد. و امکان »آثار هنری» در چند موضوع: آواز نغمه ها، تصنیف، سخنوری، شعر، موسیقی، طرح ها و نقشه ها، فیلم و کتاب به نمایش در آمده است.

ولاء امام حسین(ع)

«ولاء» که محصول تلاش و زحمات بی شائبه دفتر تحقیقاتی یاسین می باشد، با موضوع امام حسین (ع) تولید و به بازار عرضه شده است که مجموعه بسیار خوبی از اطّلاعات مفید را به جامعه حسینی و تشنگان کوی ولایت و امامت ارائه می دهد. مجموعه اطلاعات این نرم افزار از طریق چند گزینه قابل دستیابی است:

1. امام حسین(ع) (موسوعه کلمات): در این گزینه، متن کامل موسوعه کلمات امام حسین(ع) همراه با ترجمه آن، در قالب پنچ موضوع کلّی و عام، مانند: «حدیث» شامل 230 موضوع خاص به ترتیب الفبایی، «خطبه» شامل 34 موضوع به صورت الفبایی، «نامه» شامل 10 موضوع با تنظیم الفبایی، «حکایت» شامل 21 موضوع، و «دعا» شامل 26 موضوع ارائه شده است.
2. فرهنگ عاشوراء : در این گزینه نیز چندین نمایه و زیر نمایه با چینش درختی قرار دارند که عبارت اند از: مدخل ها، مفاهیم، اشخاص، مکان ها، حادثه ها، اصطلاحات، گروه ها.
3. نوای حسینی: گزینه مزبور شامل بخش ادعیه (دعای عرفه، دعای عثرات)، زیارت (وارث، عاشورا، اربعین) مدایح و مراثی (شش موضوع مدیحه و 15 موضوع مرثیه)، و «چند فیلم از بارگاه امام حسین(ع)، اصحاب ایشان و مراسم سوگواری می باشد.
4. زندگی نامه: در این بخش زندگی امام حسین(ع) در قالب بیست فصل و هر فصل شامل چندین گفتار، معرّفی شده است. همه فصول مزبور از امکانات صوتی و تصویری نیز برخوردار می باشند.
5. قرآن و عترت: این گزینه مشتمل بر آیات و روایاتی است که در شان امام حسین (ع) وارد شده است.