گزارشی که در پی می آید، حاصل گفت و گو و تماس امور کاربرانِ مرکز با خریداران نرم افزارهای نور است که نظرات آنان را درباره امتیازات و بایسته های نرم افزارهای نور جویا شده است. به امید آنکه این نظرات بتواند راهگشای مسئولان مرکز و طراحان نرم افزارهای نور برای تدارک قابلیت های افزون تر در برنامه های مرکز و یافتن راهکارهای مناسب تر در ارائه آنها باشد. گزیده ای از دیدگاه های کاربران را در این زمینه می خوانیم.
• ارزیابی امکانات و قابلیت ها
نخستین مسأله ای که اکثر کاربران نرم افزارهای نور به آن اشاره داشتند، امکانات و قابلیت های برنامه های نور است.
بیش از هفتاد درصد از کاربران از توانمندی های موجود در برنامه های نور و نیز سهل الوصول بودن دسترسی به امکانات، ابراز رضایت نموده اند و امکانات نرم افزارهای نور را در نوع خود کم نظیر یا بی نظیر توصیف کرده اند. در این میان، برخی از آنها پیشنهادات جالبی نیز ارائه نموده اند.
آقای دکتر بحر العلومی، استاد دانشگاه ساری، می گوید: «برنامه نور الأنوار برای بنده سهل الوصول است، ولی برای عموم مردم فکر نمی کنم این طور باشد. البته نرم افزاری که بنده در اختیار دارم، هرچند محتوایی بسیار بالا دارد، ولی از نظر تکنیکی مشکلاتی دارد؛ یکی این که مقداری شلوغ است و یک مبتدی نمی تواند به سرعت از همه امکاناتش اطّلاع یابد؛ چون در آغاز برنامه فیلمی نمایشی که نحوه استفاده از این سی دی را بیان نماید، وجود ندارد. در حالی که شما هر نرم افزار خارجی را که تهیه می کنید، ابتداء در عرض چند دقیقه کلیه امکانات را به تصویر می کشد. امّا این نرم افزار یک نقشه راهنما ندارد تا کاربر بداند که باید از کجا آغاز کند و به کجا برود».
آقای سید محسن سراج از شیراز (پرستار) در ارزیابی قابلیت های برنامه نور الانور 2 پیشنهاداتی برای تکمیل بخش قرائت آن دارد. وی می گوید: «بهتر بود زمانی که قرائت برنامه اجراء می شد، ترجمه همزمان آیات نیز ارائه می گشت. ضمن این که حاشیه سمت چپ مربوط به حزب ها، استفاده چندانی ندارد و اگر حذف شود، فضای صفحه نمایش نیز بزرگ تر خواهد شد. البته قسمت مربوط به جزءها خوب است و برای ایّامی مثل ماه مبارک رمضان استفاده زیادی دارد».
آقای محسن اعرابی از تهران (پزشک)، از نرم افزارهای مرکز نظیر برنامه قرآنی نور الأنوار و امکانات تلاوت آیاتِ قرآن و جست و جو از طریق ریشه لغات ابراز رضایت می کند. وی همچنین در مورد قابلیت های برنامه «نورالجنان» می افزاید: «بنده از ادعیه موجود در این برنامه، مانند دعاهای شب چهارشنبه، دعای حضرت صاحب الزمان علیه السلام ، دعای ندبه و یا دعای کمیل بهره لازم را می برم. البته از تلاوت این ادعیه بیشتر از دیگر بخشهای برنامه استفاده می کنم».
خانم مهبان صادقی زاده (دبیر فیزیک از شیراز) در باره کاربردهای نرم افزارهای تولیدی مرکز چنین اظهار می دارد: «از تفسیرهای موجود در سی دی نورالأنوار خاصه در مورد موضوع یابی در آیات قصار خیلی استفاده کردم و از آنجایی که به حفظ قرآن علاقه زیادی دارم، چند جزء از قرآن کریم را به کمک این برنامه حفظ نموده ام. در ضمن از بخش ترتیل برنامه به ویژه در ماه مبارک رمضان تاکنون بسیار بهره برده ام.
اما در خصوص «نورالجنان» باید بگویم که در زمینه چاپ و انتشار موضوعی ادعیه کاربرد مفید و خوبی برای ما داشت؛ به عنوان مثال، در مورد نماز، روزه و به طور کلی مسائل مذهبی و دینی ابتداء ادعیه را به کمک این برنامه موضوع بندی کردیم و سپس آنها را جهت نشر آماده نمودیم تا در کنار استفاده از آیات قرآن کریم و زبان وحی، از کلمات حضرات معصومین علیهم السلام نیز مستفیض گردیم».
آقای یاراحمدی، یکی از طلاّب فاضل قم، در مورد قابلیت های پژوهشی نرم افزارهای علوم اسلامی مرکز بیان می دارد که: «در خصوص موضوعات گوناگون اسلامی که مورد پژوهش بنده است، از این برنامه ها استفاده وافری کرده ام. حتی گاهی در کلاس درس، استاد در موضوع بحث یک حدیث را ارائه می نمود، ولی من به کمک این سی دی ها به روایات دیگر و بهتر از آن چه مطرح شده بود، دست می یافتم. نمونه دیگر اینکه پدر اینجانب، قریب به دویست حدیث جهت مباحث کتاب خود نیاز داشت که برنامه نور 2 به راحتی و در کمترین وقت، این روایات را در اختیار ما گذاشت».
آقای زارعی، یکی دیگر از مشترکان نرم افزارهای نور به ارزیابی یکی از برنامه های مرکز پرداخت و برای تکمیل امکانات برنامه نور الانوار 2 پیشنهاد می دهند: «از آنجا که 80-70 درصد این نرم افزار به صورت عربی ارائه شده است، برای امثال ما که مبتدی هستیم، کار با برنامه را دچار مشکل نموده است. از این رو، اگر ترتیبی اتخاذ شود که ترجمه تعداد بیشتری از تفاسیر به آن اضافه شود، بسیار مفید و ثمربخش خواهد بود و عده بیشتری می توانند از امکانات این برنامه قرآنی استفاده کنند».
• موضوعات نوین و کارآمد
یکی از مسائلی که مورد تأکید اکثر کاربران نرم افزارهای نور قرار گرفته است، توجه به موضوعات عمومی و تأکید بر ضرورت تهیه نرم افزارهایی است که کاربرد گسترده تری داشته باشد. آنان ضمن برشمردن مواردی که مراکز تولید کننده نرم افزارهای اسلامی کمتر بدان پرداخته اند، از مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به عنوان بزرگ ترین و پرتوان ترین مرکز تولید کننده نرم افزارهای دینی انتظار دارند که همگام با تولید نرم افزارهای تخصصی، در زمینه تولید نرم افزارهای عمومی نیز گام های بلندتری بردارد.
آقای یوسفی در خصوص تولید نرم افزارهای اسلامی برای کودکان و نوجوانان، ابراز می دارد: «بهتر است این مرکز برای سنین کودکان و نوجوانان و یا دوره راهنمایی و دبیرستان نرم افزارهای علوم اسلامی را به گونه ای که قابل استفاده برای هر گروه سنّی باشد، طراحی نماید؛ مثلاً داستان های قرآنی، تصاویر انیمیشن، صوت، مالتی مدیا به شکلی ارائه گردد که قشر جوان و نوجوان ما به سوی مسائل اسلامی جذب شوند».
دکتر احمد ذبیحی، یکی دیگر از کاربران نرم افزارهای نور، انتظارات خویش را از مرکز تحقیقات چنین بیان می‌کند: «بیش از بیست سال است که در مملکت ما انقلاب اسلامی شکل گرفته و هدف آن نیز پیاده سازی احکام اسلام در زمینه هایی چون: اخلاقی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است. به همین خاطر، سزاوار است که نرم افزارهایی تولید شود که هم جاذبه داشته باشد، هم استفاده از آن آسان باشد و هم مردم را به جنبه های مختلف یک زندگی پسندیده اسلامی آشنا سازد؛ به عنوان مثال، آنچه ما در باره چگونگی حیات انبیاء و امامان علیهم السلام می دانیم، این است که مدّتی زندگی کردند، زندانی کشیدند و یا چطور به شهادت رسیده اند، اما اینکه آن حضرات چگونه با مردم زندگی می نمودند؛ با خانواده خویش به چه روشی برخورد داشتند و یا با فرزندان و همسرانشان به چه شکلی صحبت می کردند، از چنین اموری اطّلاعات چندانی نداریم. در حالی که متأسفانه! زندگی نامه فلان دانشمند خارجی و یا فلان فیلم که از خارج آمده، خیلی راحت در اختیار مردم قرار می گیرد. بنابراین، یکی از وظایف مهم مراکزی مثل مرکز شما که در این زمینه فعالیت می کنند، طرح این گونه مباحث است که در اصلاح و بازسازی معنوی جامعه بسیار اثربخش می باشد».
آقای نریمان زاده معتقد است که در کنار امور اسلامی و علوم قرآنی، بایسته است که به مسائل ملّی هم توجه شود و به تولید نرم افزارهایی نظیر: مثنوی معنوی، شاهنامه فردوسی، حافظ شیرازی و به طور کلّی، نسبت به موضوعات ملّی این کشور نیز همّت گمارده شود.
عده ای دیگر از کاربران نور اظهار می دارند که به جای اینکه رساله های احکام به صورت متنی عرضه شود، اگر بتوان مسائل شرعی را به صورت ویدئویی ارائه نمود، بسیار مؤثرتر است؛ مثلاً شیوه عملی وضوء، طریقه خواندن نماز و یا قرائت آن، چگونگی انجام مناسک حجّ و مسائلی از این قبیل که به طور معمول مبتلا به مردم است.
جناب آقای دکتر احمدی، درباره نیازمندی عصر حاضر، خاصّه دانشجویان معتقدند که «آنچه جوانان دانشجو در مورد آن دچار تناقض هستند، مسأله عرفان است؛ چنان که دانشجو حاضر است حتی در کلاس هایی که مربوط به عرفان است تا هنگام غروب هم بنشیند و گوش فرا دهد و به طور کلّی در موضوعات اخلاقی و عرفانی شدیداً تمایل نشان می دهند. از این رو، علاوه بر نرم افزارهای تخصصی عرفانی باید به فکر تهیه برنامه های عمومی با قالب های متنوّع تر هم بود».
دکتر صادقی نیز با معرفی سی دی هایی چون صبا و عصمت که شامل تعلیم آموزه های دینی به کودکان و نوجوانان است، می گوید: «اگر این نوع نرم افزارها برای رده های سنّی مختلف تهیه شود، خیلی کارایی خواهد داشت و غیر از این موضوعات که عرض کردم، اگر بتوانید روی سیره پیامبران و یا وقایع اسلامی مثل واقعه عاشورا کار کنید، موفقیت زیادی را به دست خواهید آورد».
آقای دکتر بحر العلومی پیشنهادات و انتظارات خویش را چنین اظهار می دارد: «من از طریق نرم افزار «نورالأنوار 2» با فعالیت های ارزنده مرکز شما آشنا شدم که بسیار در سطح بالا و تخصصی است. ولی در سطح عموم از این خدمات کمتر استفاده می شود.
یکی از اموری که الآن جامعه ما مبتلای آن است، مسأله کمبود اخلاق اسلامی است. در این راستا، تا آنجایی که بنده در میان نرم افزارهای کشورهای مختلف گشتم، نرم افزاری که بتواند از نظر اخلاقی و معنوی عموم جامعه، خاصه نسل جوان را که بسیار به کامپیوتر علاقه نشان می دهد، ارضاء کند، نیافتم. هر چند سی دی سخنرانی های اخلاقی را مؤسسات زیادی تهیه کرده اند و در قالب های مختلف ارائه نموده اند، ولی این میزان مدّ نظر بنده نیست؛ چون گاهی برای یک جوان و یا یک مسلمان سئوال های گوناگونی پیش می آید که بنا به دلایلی نمی تواند به فرد خاصّی مراجعه کند، لذا ارائه این گونه برنامه ها بسیار راه گشا خواهد بود و انبوهی از مشکلات فکری و اعتقادی را حل می کند.
مثلاً می توان متون اسلامی و یا سخنرانی هایی را که در زمینه اخلاق موجود است، دسته بندی کرد و برای موضوعات گوناگون و حالت های روانی افراد اینها را به صورت فیلم و یا سخنرانی در اختیار مردم قرار داد.
به اعتقاد من، با توجه به تأثیر عمیقی که امروزه کامپیوتر و یا اینترنت در جامعه دارد، خوب است، برنامه های طبقه بندی شده و یا سایت هایی مختص به مباحث اخلاقی عرضه گردد. اگر در کشور ما مشکلات اخلاقی حلّ شود، بقیه مشکلات قابل حلّ است؛ زیرا ضعف مسائل اخلاقی و معنوی است که به دیگر مشکلات دامن می زند. به همین خاطر، چنانچه این مرکز با امکانات بسیار وسیعی که در اختیار دارد و نیز از توان علمی مطلوبی برخوردار است، می تواند چنین برنامه هایی را به انجام برساند و با تحقق عینی آنها در متن جامعه خدمت بسیار ارزنده و بزرگی را به ثمر بنشاند».
• قیمت نرم افزارهای نور
موضوع قیمتگذاری نرم افزارهای تولیدی مراکز علمی پژوهشی از مباحث مهمّی است که بحث های زیادی را در بین کاربران و تولید کنندگان برانگیخته است. از این رو، در گفت و گویی که با کاربران صورت گرفت، دیدگاه های آنان را در این زمینه جویا شدیم.
برخی کاربران ضمن اظهار نارضایتی از قیمت نرم افزارهای عرضه شده معتقدند که باید هزینه های تولید این گونه سی دی های ارزشمند را از طریق تخصیص یارانه کاهش داد تا راحت تر به دست مخاطبان این برنامه ها، که قشر مهمّی را نیز به خود اختصاص داده اند، برسد و هدف از تأسیس مراکز و مؤسسات اسلامی نیز در حدّ وسیعی تأمین شود.
از سوی دیگر، این قیمت ها برای قشر کم درآمد مثل کارمند و دانشجو هزینه بالایی محسوب می گردد. لذا باید در قیمت عرضه محصولات نرم افزاری تجدید نظر صورت گیرد.
عده ای دیگر از مشترکان همچون آقای میرزائی، از منظری دیگر به موضوع نگریسته و اظهار داشتند که «نرم افزاری مثل نور 2 جامع الأحادیث خیلی برای من مفید است و به راحتی از آن استفاده می کنم. قیمت این سی دی هم مناسب است؛ چون وقتی قیمت کتب موجود در آن را که قریب 200 عنوان کتاب است، حساب کردم، خیلی زیاد شد. لذا نسبت به ارزش کتب ارائه شده در این برنامه، قیمت آن خیلی خوب است. به طور کلی، با توجه به حجم بالای اطلاعاتی و همچنین امکانات صوتی و تصویری که در این برنامه ها وجود دارد، قیمت آنها متعادل و مناسب است».
دکتر محرابی این مطلب را به بیانی دیگر مورد تحلیل قرار داده، می گوید: «وقتی با کتاب های موجود در نرم افزارها، مقایسه می کنیم، گران نیست. ولی در مقایسه با نرم افزارهای موجود در بازار، خیلی زیاد است. اگر تولید بیشتر باشد، قطعاً مؤسسه سعی می کند که یک مقداری قیمت ها را پایین بیاورد تا بهتر آنها را در معرض فروش قرار دهد. بنده در مرحله نخست که می خواستم این سی دی ها را بخرم، به نظرم گران می رسید، ولی وقتی با کتاب های برنامه می سنجم، گران نیست».
آقای رزاقی راجع به ارزان تر شدن نرم افزارهای تولیدی مرکز می گوید: «با توجه به کاری که روی این نرم افزارها انجام شده، قیمت زیادی ندارد و مناسب است. ولی با عنایت به وضع فعلی جامعه ما که خیلی از سی دی های مبتذل با قیمت های بسیار ارزان در اختیار جوانان قرار می گیرد، من فکر می کنم که قیمت های موجود، بالا باشد و هر کس امکان این را ندارد که آنها را تهیه کند. به همین خاطر، اگر به این گونه مراکز یارانه ای تعلق بگیرد و قیمت محصولاتش مقداری پایین تر بیاید، خیلی بهتر است».
خانم محمدی معتقد است که چون این نرم افزارها معمولاً تخصصی هستند و عدّه خاصّی از افراد جامعه با آن سر و کار دارند، قیمتش خوب است و برای این دسته، ارزش مادّی آن مسأله نیست.
ایشان در خصوص سایر اقشار اظهار می دارد: «هر چند قابلیت های خوبی در این نرم افزارها ارائه شده و قیمت آن با توجّه به این موضوع مناسب به نظر می رسد، ولی اگر هدفمان آشنا ساختن عامّه مردم با اسلام باشد تا همه جامعه بتواند از این برنامه ها استفاده کند، قیمت متعادل تر بهتر است».
آقای رشادی در این خصوص اظهار می دارد که «با توجه به بازار آشفته ای که در حال حاضر در خصوص اینترنت و نرم افزارهای خارجی وجود دارد، جوان ها خیلی راحت و با قیمت ارزان برنامه های مستهجن را به دست می آوردند، ولی سی دی های اسلامی با قیمت گران عرضه می شود؛ به عنوان مثال، نرم افزار «نور الأنوار» را بنده 9000 تومان خریدم که البته از طرف مرکز شما تضمین گردیده و خدماتی هم برایش در نظر گرفته شده است. این در حالی است که نسل جوان با 400 تومان برنامه مستهجن خارجی را خیلی آسان به دست می آورد. و یا نرم افزارهایی مثل «صبا» را که برای بچه هایم گرفتم، آن را هم با قیمت گران تهیه کردم. در صورتی که اگر با میزان پایین تری به دست جوانان ما برسد، هدف تبلیغاتی و تولیدی چنین برنامه هایی بهتر حاصل می شود».
دکتر موسوی نیز در باره قیمت نرم افزارهای تولیدی مرکز می گوید: «تبلیغات نادرست ضربات سنگینی به جامعه ما زده است. به نظر بنده تبلیغات اسلامی باید رایگان باشد. هر چند از مؤسسات هم نمی شود انتقاد کرد؛ چون به هر حال یک مؤسسه باید از نظر مالی تأمین گردد. البته راهش این است که از افراد خیّری که حاضرند به این گونه امور کمک کنند، استفاده شود. مسأله دیگر، موضوع کپی گرفتن از روی این برنامه هاست که شما آن را از جهت شرعی حرام دانسته اید. چه اشکالی دارد که وقتی یک نفر این نرم افزار را خرید، آزادش بگذارید تا دیگران هم بتوانند از آن بهره ببرند. به اعتقاد بنده نباید مسأله تبلیغات اسلامی با امور مادّی قضیّه یکی دانست».
برخی دیگر از کاربران برنامه های نور معتقدند که اگر مرکز تیراژ بیشتری از این سی دی ها را با حداقل قیمت، مثلاً 3000 تومان عرضه کند، دیگر کسی به کپی کردن این برنامه ها روی نمی آورد؛ چون هم از یک برنامه اصلی (اورژینال) بهره می برد و هم از خدمات پشتیبانی برنامه که معمولاً مراکز ارائه می دهند، برخوردار هستند.
• تبلیغات و اطلاع رسانی
گرچه قابلیت های کارآمد و قیمت ارزان یک لوح فشرده در توجه کاربران تأثیر بسزایی دارد، امّا تا زمانی که یک برنامه به خوبی معرفی نشود و به سهولت در اختیار کاربران قرار نگیرد، نمی توان به استقبال علاقه‌مندان دل بست. از این رو، شاید به جرأت بتوان گفت اگر اهمیت تبلیغات و اطلاع رسانی نرم افزارهای نور بیش از جنبه های فنّی و پشتوانه های پژوهشی آنها نباشد، کمتر هم نیست. یکی از سؤال هایی که از کاربران شده، در باره نحوه آشنایی آنان با نرم افزارهای نور و میزان موفقیت روش های اطلاع رسانی آنها بود.
با توجه به گفتگویی که با مشترکان نرم افزارهای تولیدی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی صورت گرفت، اکثر قریب به اتفاق این عزیزان ابراز داشتند که از طریق نمایشگاه های نرم افزاری با محصولات این مرکز آشنا شده اند. از این رو، برگزاری نمایشگاه هایی از این دست، نقش مهمی در امر اطلاع رسانی مراکز و مؤسسات علمی تحقیقاتی ایفا می نماید و حضور چشمگیر در نمایشگاه های مربوطه، مؤثرترین راه معرفی دستاورها و ساماندهی و توسعه تبلیغات می باشد.
علاوه بر نمایشگاه ها، موضوع دیگری که در امر اطلاع رسانی تولیدات مرکز بسیار مؤثر می نماید، بهره مندی از رسانه های گروهی نظیر صدا و سیما می باشد؛ چنان که آقای محمد اکبرلو از قم بیان داشته است که به وسیله شبکه دوم سیما با نرم افزار نور الأنوار آشنا گردیده است. سایر کاربران نیز از طریق مراکز آموزشی محل خود و یا به وسیله آشنایان و همکاران خویش با نرم افزارهای نور آشنا شده اند.
به هر ترتیب، بایسته است که مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی از شیوه های مختلف تبلیغاتی به معرفی محصولات و فعالیت های خویش بپردازد تا هدف از تأسیس چنین مراکز و مؤسسه هایی به شکل مطلوبی تأمین گردد.
آقای دکتر حسینی در خصوص شیوه گسترش فعالیت مرکز و توسعه امر اطلاع رسانی تولیدات مرکز ابراز داشت:
«یکی از راه هایی که مراکز نرم افزاری مثل مرکز شما، باید در این زمینه توجه داشته باشند، موضوع زیر ساخت هاست. از این رو، خوب است که نرم افزار تولیدی به طور مشخص به محقّقان معرفی شود و صرف اینکه نامه و یا یک کارت اشتراک برای فلان حوزه، دانشگاه و یا مؤسسه بفرستید، کفایت نمی کند. البته به نظر می رسد که امر اطلاع رسانی بیشتر در سطح حوزه های علمیه صورت می گیرد تا جاهای دیگر».
ایشان در ادامه افزود: «انتظارم این است که در زمینه علوم دینی، نرم افزارها به تمام محقّقان معرّفی شود و به راحتی در دسترس همگان قرار گیرد؛ به عنوان نمونه، علم اصول مورد استفاده من است، ولی ابواب فقه به کار بنده نمی آید. لذا به این برنامه خیلی احتیاج دارم و از شرح ها و ترجمه های کتاب های اصولی بهره مند می‌شوم».
نکته دیگری که برخی از کاربران بدان اشاره داشتند، در خصوص گستره تبلیغاتی نرم افزارهای مرکز است. به طور کلّی، ابزارها و روش هایی را که مصاحبه شوندگان جهت اطلاع رسانی بیان کرده اند، عبارت اند از:
برگزاری نمایشگاه ها؛ تبلیغ از طریق رسانه های دسته جمعی مانند صدا و سیما و مطبوعات؛ ارسال نرم افزارهای تولیدی به مراکز و نهادهای علمی تحقیقی نظیر: دانشگاه ها، مراکز آموزشی، کانون های فرهنگی و کتابخانه های بزرگ و ایجاد فروشگاه های متعدّد در شهرهای بزرگ کشور.
بنا بر این، موضوع اشاعه حوزه اطلاع رسانی از مسائل مهمّی است که می طلبد مرکز در این زمینه به شهرهای خاصّ بسنده ننماید و گستره ایران اسلامی و دیگر کشورها خاصّه بلاد اسلامی را از نتایج و دستاوردهای ارزشمند خود بهره مند سازد.
