ره آورد نور

قبل از ورود به بحث، بیان این نکته لازم است که پایگاه های مربوط به قرآن را در یک نگاه کلّی به دو دسته می توان تقسیم کرد:

• الف) پایگاه هایی که تنها در زمینه قرآن فعالیت دارند؛
• ب) پایگاه هایی که در کنار موضوعات گوناگون به قرآن نیز پرداخته اند.

در معرفی پایگاه ها سعی شده است تا پایگاه هایی که حجم قابل ملاحظه ای از مطالب خود را به قرآن اختصاص داده اند مقدّم شوند. البته همان طور که قبلاً گفته شد برخی از این پایگاه ها به عنوان یک پایگاه قرآنی محسوب بلکه در کنار مطالب دیگر خود، قرآن هم بخشی از آن پایگاه است. امّا در عین حال می توان به این بخش به مثابه یک پایگاه مستقل نگریست.

1. پایگاه الشیعه (www.al-shia.com/html/far/main/index.htm?quran&1)

این پایگاه از جمله مهم ترین و بزرگ ترین پایگاه هایی است که در کنار چند موضوع دیگر، فضای قابل ملاحظه ای را به قرآن و موضوعات قرآن اختصاص داده است. مطالب این پایگاه به 18 زبان زنده دنیا عرضه می شود که مهم ترین عناوین صفحه قرآن آن عبارت اند:

• - متن کامل قرآن با قابلیت جستجو در متن و ترجمه همزمان با امکان استماع ترتیل قرآن با صدای 6 استاد؛
• - ترتیل قرآن کریم با صدای 5 قاری مشهور و تلاوت مجلسی توسط 49 قاری؛
• - آموزش روخوانی و حفظ؛
• - زندگی نامه کوتاهی در باره تعدادی از حافظان و قاریان قرآن؛
• - ارائه برخی از کتاب های تفسیری از جمله برگزیده تفسیر نمونه، تفسیر کوثر، طبقات مفسران شیعه و مقالاتی در زمینه قرآن؛
• - معرفی مترجمان قرآن به زبان های: انگلیسی، فرانسوی و آلمانی.

2. پایگاه حوزه (www.hawzah.net/per/Q/Q/QDefa.asp?URL=start /QStart.htm)

در این پایگاه، ترجمه فارسی آیة الله مکارم شیرازی، ترجمه فارسی استاد فولادوند و ترجمه انگلیسی irving وجود دارد. همچنین، تعداد قابل توجهی کتاب و 420 مقاله و معرفی 1000 عنوان پایان نامه قرآنی از مطالب دیگر این پایگاه می باشد. در بخش دیگری از این پایگاه به معرفی تفسیرهای قرآن پرداخته شده است و گزینه ای به نام «دائرة المعارف قرآن» مشاهده می شود که شامل توضیحاتی در باره اصطلاحات رایج در ترجمه ها و تفاسیر می شود. در گوشه مؤسسات قرآنی، مراکزی که به نوعی در زمینه قرآن از نظر علمی و خدماتی فعالیت دارند، معرفی شده و نگارخانه قرآنی این پایگاه شامل 40 مورد تلاوت مجلسی، تصاویری از قرآن و قطعاتی فیلم می باشد و در مجموع، مطالب نسبتاً زیاد و ارزنده ای در این پایگاه جمع آوری شده است.

3. منابع قرآن در اینترنت (www.quran.org.uk)

این پایگاه یکی از بهترین پایگاه ها در زبان انگلیسی است که مطالب خود را خوبی دست بندی کرده است. حجم مطالب بسیار چشمگیری بوده و در برخی موارد به پایگاه های دیگر پیوند خورده است. به طور کلّی، می توان این پایگاه را دائرة المعارف نسبتاً کاملی درباره قرآن دانست.

مطالب این پایگاه در موضوعات زیر دسته بندی شده است:

• - مقالاتی در خور ویژگی های منحصر به فرد قرآن؛
• - بیان کارهای انجام شده در زمینه ترجمه قرآن؛
• - معرفی تفاسیر قرآن و در برخی موارد متن تفاسیر؛
• - ارائه متن کتاب و رساله در زمینه های مختلف علوم قرآنی.

4. پایگاه قرآن کریم (www.holyquran.net)

یکی از پایگاه های خوب و ارزشمند در زبان عربی، پایگاه قرآن کریم است که چند دوره تفسیر قرآن از جمله تفسیر المیزان و مجمع البیان برای اولین بار در این پایگاه قرار داده شده است. در این پایگاه، جستجو در متن تفسیر المیزان به طور کامل و در تفاسیر: مجمع البیان، نور الثقلین و تقریب القرآن در بعضی از سوره ها امکان پذیر است.

موضوعات دیگری مانند: تدبر در قرآن، قرآن و علم، احادیث درباره قرآن، دعاهایی در باره قرآن و دانستنی های قرآن و ارائه ده ها جلد کتاب، از دیگر امکانات و مطالب این پایگاه به شمار می رود.

5 . پایگاه الإسلام (www.al-islam.org)

این پایگاه به زبان انگلیسی است که مسلمانان مقیم آمریکا آن را پشتیبانی می کنند. بی تردید می توان آن را بزرگ ترین پایگاه شیعی به زبان انگلیسی دانست. بیشتر پایگاه های دیگر کتاب های موجود در پایگاه خود را به این پایگاه پیوند داده و یا از آن استفاده کرده اند.

بخش قرآنِ پایگاه الإسلام نیز مثل بقیه موضوعات آن نسبتاً غنی است. سه ترجمه انگلیسی برای قرآن، تعداد قابل توجهی کتاب و مقاله و نیز ترتیل قرآن به صورت گلچین از قاریان از قاریان مشهور، از جمله مطالب قرآنی این پایگاه است. در مجموع، 256 گزینه که شامل: کتاب، مقاله، ترجمه، تفسیر و صوت و تصویر می باشد. صفحه قرآن این پایگاه را تشکیل می دهد.

با این حال، این پایگاه باید گفت که اوّلاً: از گرافیک خوشایندی برخوردار نیست، ثانیاً: چینش مطالب آن براساس منطق خاصّی نمی باشد؛ یعنی نه موضوعی است و نه الفبایی.

6. پایگاه مرکز اطلاع رسانی غدیر: (www.ghadeer.org/qoran.html)

بخش قرآن پایگاه غدیر بدون شک غنی ترین پایگاه شیعی از نظر متون قرآنی است. گفتنی است که ترجمه تفسیر المیزان و نیز تفسیر نمونه برای اوّلین بار در این پایگاه قرار داده شده است. علاوه بر دو دوره تفسیر مذکور، کتاب هایی در زمینه تفسیر قرآن از آثار ارزشمند استاد شهید مطهری و استاد محسن قرائتی به صورت موضوعی نیز آورده شده است.

7. پایگاه بلاغ: (www.balagh.net/persian/quran/index.htm)

در فضایی که در این پایگاه برای قرآن اختصاص داده شده، مقالاتی در موضوعات مختلفی چون: علوم قرآن، معارف قرآن (اعتقادات، اخلاق و فقه)، تفسیر و مفسران و آرایه های ادبی قرآن ارائه شده است. این پایگاه در بخش مقالات فارسی با موضوع قرآن، موفق بوده و حجم وسیعی از مقالات را به صورت طبقه بندی معرفی کرده است. همچنین ارائه چندین جلد کتاب و معرفی پایان نامه ها و کتاب شناسی قرآن، از دیگر مطالب موجود در این پایگاه می باشد.

8. جامعة القرآن کریم (www.jameatulquran.com)

این پایگاه وابسته به مؤسسه فرهنگی قرآنی جامعة القرآن الکریم است که از خرداد سال 1377 هـ . ش به تربیت حافظان قرآن کریم در شهر مقدّس قم اقدام کرده و در همین راستا، بخشی از فعالیت های خود را برای اطلاع علاقه مندان، در اینترنت قرار داده است و در مجموع، شامل معرفی حافظان قرآن کریم، اخبار و اطلاعات و مطالبی در باره چگونگی آموزش و حفظ قرآن کریم می باشد. علاوه بر این، کاربران می توانند سؤال های خود را از طریق پست الکترونیکی طرح نموده و جواب دریافت کنند.

9. مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام (www.ahl-ul-bait.org/quan-finall/index-f.htm)

در این پایگاه، متن قرآن کریم با گرافیکی جذّاب به همراه ترجمه آن وجود دارد، که پس از انتخاب هر آیه می توان به ترتیل آن گوش فرا داد و همزمان ترجمه آن را نیز مشاهده کرد.

10. پایگاه المیزان (www.almizan.org)

این پایگاه برای اوّلین بار ترجمه تفسیر المیزان به زبان انگلیسی را عرضه کرده است. امّا متأسفانه با اینکه چندین سال از تأسیس آن گذشته، هنوز ترجمه تفسیر المیزان کامل نشده و از جلدهای نخستین آن تجاوز نمی کند.

11. شبکه قرآن کریم (www.qurannetwork.com)

مهم ترین ویژگی این پایگاه آن است که ترجمه قرآن را به 22 زبان زنده دنیا در خود جای داده است.

ضمن اینکه در آن، گزینه های پیوند به پایگاه های دیگر و تفسیر المیزان نیز به چشم می خورد.

12. قرآن برای بچه ها (www.quranchildren.com)

این پایگاه شامل نقاشی هایی است که از سوی دانش آموزان دوره های ابتدایی و راهنمایی و دبیرستان برای پایگاه ارسال شده و به اسم خودشان در اختیار عموم قرار گرفته است. افزون بر این، برای ایجاد ارتباط با کاربران، نرم افزاری معرفی شده که دانش آموزان می توانند پس از عضویت از طریق آن، به صورت زنده با اساتید مرتبط شده و قرآن را فرا گیرند. همچنین، نرم افزار دیگری به نام «پیک قرآن» تهیه شده که جهت ارتباط گفتاری و نوشتاری نسل جوان با تکیه بر دانش فنّی داخل کشور و با هدف پرهیز از تبعات منفی مسنجرهای (Messenger) خارجی ارائه گردیده است.

13. فجر قرآن: (www.fajrequran.com)

مؤسسه فرهنگی انتشاراتی فجر قرآن تنها پایگاهی است که روش ساده ای را برای قرائت و حفظ قرآن کریم در اینترنت قرار داده است. در این روش، هر درس حدود پنج آیه با زمان اجرای شش دقیقه می باشد؛ بدین ترتیب که کاربران همراه با نوار ترتیل قاری نوجوان قرآن، آقای مجید فقیه، ابتداء هر آیه را به دقت گوش نموده و در مرحله دوم همان آیه را همراه استاد زمزمه می کنند و سپس همراه استاد با صدای بلند می خوانند و آیات بعدی نیز به همین منوال ادامه می یابد.

14. قرآن در پایگاه صدا و سیما: (www.irib.ir/worldservice/quran-etrat/main2.htm)

ترتیل پرهیزگار، ترجمه قرآن به زبان های: اردو، فرانسه، آلمانی، چینی، انگلیسی، بوسنیایی، ایتالیایی، اندونزیایی و اسپانیایی، و نیز امکان اتصال به رادیو قرآن از مهم ترین گزینه هایی است که در صفحه قرآنی این پایگاه ارائه شده است.

15. پایگاه کتاب مقدس: (www.theholybook.org)

اصلِ پایگاه به زبان انگلیسی است که ترجمه قرآن به 9 زبان را در خود جای داده است.

16. بخش قرآن رافد: (www.rafed.net/books/olom-quran-html)

این پایگاه به مرکز جهانی آل البیت وابسته است و شامل: متن قرآن کریم، ترتیب قرآن با صدای استاد پرهیزگار، تفسیر فرات کوفی و چندین عنوان کتاب دیگر در زمینه قرآن می باشد.

17. پایگاه کوثر: (www.al-kawthar.com/maktaba/list2.htm#tebiyan)

در کتابخانه این پایگاه، تفاسیر: المیزان، تبیان، جوامع الجامع، نور الثقلین، تفسیر قمی و چند کتاب دیگر درباره قرآن قابل دسترسی است.

18. پایگاه حدیث: (www.hadith.net/persian/quran/index.htm)

این پایگاه که وابسته به مؤسسه دارالحدیث است، در بخش قرآن خود به معرفی 25 نرم افزار در زمینه قرآن پرداخته است. همچنین، در گزینه دیگری با عنوان کتاب شناسی تعدادی کتاب در زمینه تاریخ قرآن را معرفی کرده است.

19. مؤسسه حافظان قرآن کریم: (www.daroltahfiz.com)

طرح آموزش از راه دور حفظ قرآن کریم مهم ترین برنامه ارائه شده در این پایگاه است. در صورت اتصال به اینترنت و عضویت در پایگاه، کاربران می توانند به صورت ماهانه یا هفتگی برنامه لازم را از طریق پست الکترونیکی دریافت و استفاده کنند. علاوه بر این، امتحان شفاهی برای ساکنان تهران به صورت حضوری، و برای غیر آنان به صورت الکترونیکی برگزار می شود. ترتیل و تلاوت قرآن نیز در این پایگاه موجود است.

از آنجا که اطلاع رسانی صحیح و کافی خودْ بخش مهمی از فعالیت های لازم در معرض موضوعات گوناگون همچون قرآن به شمار می رود، اکنون مناسب است به برخی از پایگاه هایی که به جمع آوری آدرس های اسلامی از جمله قرآن اقدام کرده اند، اشاره می کنیم:

1. جستجوگر پایگاه های شیعی: (www.shiasearch.com)

این پایگاه بزرگ ترین جستجوگر در معرفی و دسته بندی پایگاه های شیعی است که در زمینه قرآن صفحات زیادی را با تقسیم بندی موضوعی نشانی دهی کرده است. در شاخه قرآن، زیر گزینه هایی مانند: متن قرآن ترجمه قرآن، جستجوگر قرآن، احادیث مربوط به قرآن، دعاهای مربوط به قرآن، علوم قرآنی و مقدمات تفسیر دیده می شود. کاربران با مراجعه به این پایگاه می توانند از طریق طبقه بندی موضوعی و ساختار درختی، در کوتاه ترین زمان به فهرستی از پایگاه یا صفحات فعال در زمینه موضوع مورد نظر خود دست یابند.

2. راهنمای پایگاه های اسلامی: (http://rahnam.noornet.net)

این پایگاه که وابسته به شبکه اطلاع رسانی نور است، پایگاه های مختلف اسلامی در 14 موضوع و در سه زبان: فارسی، عربی و انگلیسی طبقه بندی نموده و هر پایگاه را به صورت مختصر معرفی کرده است. از مهم ترین گزینه های این پایگاه، قرآن کریم است که در مجموع، 110 آدرس قرآنی را در هر سه زبان معرفی نموده است.

نتیجه گیری

در پایان پس از معرفی پایگاه های قرآن، لازم است نکاتی چند را به عنوان جمع بندی و نتیجه گیری بیان نماییم.

1. پایگاه هایی که به نوعی در زمینه های قرآنی فعالیت دارند، جز اندکی از آنها را نمی توان به عنوان پایگاه های قرآنی مستقل به حساب آورد؛ چون تعداد پایگاه هایی که برای اوّلین بار به تولید و اطلاع رسانی در مورد قرآن اقدام کرده اند، انگشت شمار است و بقیه پایگاه ها در حقیقت، یا برنامه خود را به مطالب دیگران پیوند داده اند و یا آنچنان که امروزه رواج دارد، بدون اینکه به منبع اصلی داده ها اشاره کنند، آنها را ذخیره کرده و با اندک تغییراتی در شکل و ظاهر صفحات به پایگاه خود افزوده اند. از این جهت، داوری در خصوص این که کدام پایگاه در عرصه مطالب مقدّم بوده، کار چندان ساده نیست.

2. در بعضی از موضوعات قرآنی، اطلاع رسانی خوبی صورت گرفته است، ولی برخی موضوعات دیگر با وجود اهمّیّت بسیار زیاد آنها، یا اصلاً توجّهی به آنها نشده و یا چندان مورد توجّه قرار نگرفته اند؛ به عنوان مثال، بسیاری از پایگاه ها کتاب و مقاله های زیادی در صفحات خود قرار داده اند و یا در زمینه ترتیل قرآن هر پایگاهی حداقل یک دوره ترتیل ارائه نموده است. اما در موضوعات مهمی مثل آموزش تجوید یا روخوانی قرآن، نمی توان پایگاهی را به زبان فارسی پیدا کرد. در زمینه تلاوت قرآن نیز قاریان مشهور عربی و مصری، زیاد به چشم می خورند، ولی نامی از قاریان مهم کشورمان دیده نمی شود.

3. با وجود اینکه گرفتن اطّلاعاتِ آماده از پایگاه های دیگران و ارائه مطالب مشابه و تکراری، امری ناپسند جلوه می کند، امّا وجود پایگاه های مشابه حتّی در صورتی که بدون ذکر مأخذ از مطالب پایگاه های دیگر استفاده کنند، از جهاتی مفید است؛ زیرا اوّلاً: در مواردی که پایگاه بنا به دلایل مختلفی مسدود شده و قابل دسترسی نمی باشد، چنانچه مطالب آن در دیگر سایت ها موجود نباشد، با از بین رفتن یک پایگاه، منابع عظیمی از اطّلاعات از دست می رود. ثانیاً: تکرار مطالب در حدّ معمول، موجب جذب کاربران بیشتری از پایگاه های متعدد به سوی یک مجموعه مطالب مفید و کارساز می باشد.

4. با مطالعه و بررسی پایگاه های مربوط به قرآن در اینترنت روشن می شود سهم زبان فارسی و پایگاه های شیعی نسبت به زبان های دیگر اندک است که شاید یکی از علل آن تازه بودن پدیده اینترنت در کشور ماست. در عین حال، باید بیشتر از این ها وظیفه خود را در قبال قرآن اداء کنیم.

5 . عدم وجود سیستم اطّلاع رسانی صحیح و به موقع، موجب انجام کارهای تکراری در بیشتر زمینه ها از جمله موضوع قرآن است که موجب صرف هزینه های سنگین و اوقات ارزشمند است. حلّ این مشکل در مرحله اوّل به دست متصدیان پروژه هاست که باید خبر پروژه های جاری خود را به موقع در اختیار وسایل ارتباطی و اطّلاع رسانی قرار دهند.