پايگاه اطلاع‌رساني تبيان که با پشتکار و تلاش‌هاي شبانه‌روزي دست‌اندرکارانش مشغول فعاليت است، تاکنون بيش از شصت ميليون بازديد کننده داشته است که اين رقم به طورمتوسط شامل روزانه 38000 بازديد کننده درهر روز مي‌باشد. تنوع مطالب، تعدد زبان‌ها، کاربردي و به روز بودن مطالب، عدم نياز به کارت اينترنت و موارد موثر ديگر، عواملي هستند که در کنار هم جمع شده‌اند تا پايگاه تبيان هم اينک به يک اينترانت بزرگ و قدرتمند داخلي تبديل شود؛ به طوري که کمتر کاربر اينترنتي را مي‌توان يافت که با نام و نشاني اين پايگاه آشنا نباشد و تاکنون به آن سري نزده باشد.
بررسي اهداف شکل‌گيري و مطلوبيت هدف‌گذاري‌ها، ميزان همخواني عملکرد با اهداف، ميزان موفقيت در رسيدن به اهداف، ميزان موفقيت در حفظ مخاطب پس از جذب شدن، باز خورد و تأثير فرهنگي مثبت يا منفي در مخاطب و در يک کلام نقد کمي و کيفي اين پايگاه نياز به فرصت بيشتري دارد كه اين نوشتار را ياراي آن نيست؛ اما آنچه اين مقاله در پي آن است، معرفي گزارش‌گونه‌اي از محتويات پايگاه تبيان است تا خوانندگان محترم با مهم‌ترين موضوعات و مطالبي که در اين پايگاه ارائه مي‌شود، آشنا شده واز ظرفيت‌هاي بالفعل آن مطلع گردند.
چگونگي اتصال به پايگاه تبيان
پايگاه تبيان، بر روي شبکه جهاني اينترنت قابل دسترسي است؛ اما براي اتصال به تبيان لزوماً نياز نيست که از طريق شبکه جهاني اينترنت وارد شويد. مؤسسه فرهنگي و اطلاع‌رساني تبيان در جهت ايجاد فضايي سالم به منظور استفاده بهينه و مفيد از فنّاوري روز ( شبکه جهاني) طي يک هدف‌گذاري بلندمدت، اقدام به ارائه پايگاه‌هاي اينترنتي اسلامي و فرهنگي از طريق اينترانت رايگان نموده است. شبکه اينترانت تبيان که طي اين هدف‌گذاري به «شبکه ملي» تبديل خواهد شد، به مرور در تمام مراکز استان‌هاي کشور، فعال خواهد شد که گستردگي آن، تمام پايگاه‌هاي اسلامي و فرهنگي را در بر خواهد گرفت. در حال حاضر، بيش از 23 استان کشور به سيستم اينترانت سراسري تبيان متصل شده‌اند که اين روند رو به افزايش مي‌باشد. شهرهايي که در حال حاضر تحت پوشش اينترانت تبيان قرار دارند، عبارت‌اند از: تهران، قم، مشهد، اصفهان، کرمان، همدان، زاهدان، اهواز، يزد، اراک، شهر کرد، قزوين، بندر عباس، خرم آباد، بيرجند، بجنورد، بابل، سنندج، اردبيل، گرگان، شيراز، شاهرود و تبريز. اگر شما کاربر اينترنتي يکي از اين شهرها باشيد، بدون نياز به تهيه کارت اينترنت و فقط با يک خط تلفن مي‌توانيد به اينترانت تبيان متصل شويد. «نام کاربري» و «کلمه عبور» جهت دسترسي به کليه شبکه‌هاي استاني اينترانت تبيان، عبارت «tebyannet» مي‌باشد. شماره شبکه (اتصال) شهرتان را نيز مي‌توانيد با مراجعه به بخش «اينترانت» پايگاه تبيان دريافت کنيد. در اين بخش، علاوه بر شماره اتصال شهرها، فهرست پايگاه‌هاي اسلامي و فرهنگي ارائه‌شده در اينترانت تبيان نيز مشخص شده است.هم اکنون بيش از 200 پايگاه اينترنتي اسلامي و فرهنگي، از طريق اينترانت تبيان قابل دسترسي است که به مرور زمان بر اين تعداد افزوده خواهد شد.
زبان‌هاي پايگاه
پايگاه اطلاع‌رساني تبيان، از ابتداي فعاليت خود مصمم به راه‌اندازي پايگاه‌هاي زبان خارجي بوده است. ارائه پايگاه به دو زبان فارسي و انگليسي در همان سال اول آغاز فعاليت و با فاصله کمي بعد از آن، راه‌اندازي زبان عربي پايگاه، گواه اين ادعا است. در بهار سال 85 پايگاه‌هاي ترکي استانبولي و روسي نيز به جمع پايگاه‌هاي زبان خارجي اضافهشد. در طليعه بهار 1386 و از اوّل فروردين ماه، پايگاه زبان فرانسه تبيان نيز راه‌اندازي و به کاربرانفرانسه زبان ارائه شد. اکنون 6 پايگاه:انگليسي، عربي، اردو، ترکي استانبولي، روسي و فرانسه به صورتفعال در مجموعه زبان‌هاي خارجي تبيان ارائه مي‌شود. گفتني است كه مطالب اين پايگاه‌ها صرفاً برگردان پايگاه فارسي نمي‌باشد و با توجه به نيازمخاطبان به صورت روزانه تهيه و ارائه مي‌گردد.
معرفي قسمت‌هاي مختلف پايگاه
در اين بخش،به معرفي مهم‌ترين بخش‌ها و محتويات پايگاه تبيان خواهيم پرداخت که عبارت‌اند از:
1. صفحه اصلي
اگر تا کنون به پايگاه تبيان سري زده باشيد، اوّلين صفحه‌اي که در مقابل چشمان شما باز مي‌شود، صفحه‌اي است با مطالب متنوع و گزينه‌هاي فراوان که از آن مي‌توان به نبض تبيان تعبير کرد؛ صفحه‌اي که مطالب هر روزش با ديگر روزها متفاوت است و معمولاً با مناسبت‌ها و اتفاقات مهم آن روز همخواني دارد؛ صفحه‌اي که مطالبش نسبت به کل مطالب پايگاه شبيه نسبت تيتر صفحه اوّل روزنامه است به کل مطالب روزنامه. دين و انديشه، ادبي و هنري، ورزشي، اجتماعي، جامعه و سياست، تغذيه، مجله کامپيوتر و ويژه‌نامه‌ها مهم‌ترين عناوين صفحه اصلي پايگاه تبيان را تشکيل مي‌دهند.
در بخش دين و انديشه، به مباحثي درباره قرآن و عترت، نهج البلاغه، حديث، احکام اسلامي، اخلاق اسلامي، تقويم تاريخ و... پرداخته مي‌شود. ادبي و هنري، بخش ديگري است که در بردارنده موضوعاتي مانند: ادبيات ايران و جهان، مصاحبه، سينما، انواع هنر‌هاي سنتي و تجسمي مي‌باشد. در بخش اجتماعي نيز مباحثي از قبيل: خانه و خانواده، دانستني‌هاي زندگي، بهداشت و سلامت روح و روان، نوجوان و جوان و هنر در خانه به چشم مي‌خورد. بخش ورزشي، مباحثي مانند: اخبار ورزشي، مصاحبه با ورزشکاران، ورزش بانوان، مطاب آموزشي و علمي و معرفي مراکز ورزشي را در بر دارد. در بخش تغذيه هم مي‌توان انواع رژيم‌هاي درماني، خواص خوراکي‌ها، آشپزي اينترنتي و دانستني‌هاي تغذيه‌اي را مشاهده کرد.
پايگاه تبيان با توجه به مناسبت‌هاي مختلف، ويژه‌نامه‌هايي را تهيه و در صفحه اصلي قرار مي‌دهد. اين ويژه‌نامه‌ها بسته به مناسبت مورد نظر در سه سطح مذهبي، ملي و جهاني تهيه مي‌گردد. از ويژه‌نامه‌هاي تولد و شهادت معصومين و يا مبعث در سطح مذهبي، ويژه نامه‌هاي دفاع مقدس، شهيد مطهري و يا سال تحويل در سطح ملي و ويژه‌نامه‌هاي خانواده، معلولان و يا مبارزه با ايدز در سطح جهاني مي‌توان به عنوان نمونه‌هاي ارائه شده نام برد. با توجه به تغيير مداوم مطالب صفحه اصلي، مطالب قبلي جمع آوري و در قسمت بايگاني پايگاه جمع‌آوري مي‌شود.
2. کتابخانه
يکي از بخش‌هاي بسيار مهم و قابل استفاده پايگاه تبيان، کتابخانه آن است. اين کتابخانه مجازي در بر دارنده هزاران جلد کتاب و مقاله در بيش از 20 موضوع مختلف مي‌باشد. اين کتاب‌ها به سه زبان فارسي، عربي و انگليسي، در موضوعاتي از قبيل: قرآن و اهل بيت، ادب و هنر، اخلاق، تاريخ و جغرافيا، بانوان، جوانان، سياست و فلسفه ارائه شده است. در اين بخش، سه کتابخانه تخصصي نيز داير مي‌باشد؛ کتابخانه پيامبر اعظم (ص) با بيش از 300 جلد کتاب، کتابخانه نهج البلاغه با ده‌ها عنوان کتاب در ترجمه و شرح نهج البلاغه و کتابخانه مطهر با ده‌ها جلد کتاب از آثار متفکر شهيد مرتضي مطهري.
کتابخانه تبيان بر اساس فهرست موضوعي و الفبايي قابل دسترسي است و همچنين امکان جست‌و‌جو در محتواي کتب، فهرست‌ها، نويسنده و نام کتاب براي كاربران فراهم گرديده است. اعضاي پايگاه تبيان علاوه بر استفاده از امکانات ذکر شده،مي‌توانند در اين بخش يک کتابخانه شخصي با موضوع‌بندي خاص ايجاد کنند. ايجاد طرح تحقيقاتي و مشارکت با ساير افراد، از ديگر امکانات کتابخانه شخصي مي‌باشد.
3. فروشگاه اينترنتي
از ديگر بخش‌هاي پايگاه تبيان، فروشگاه اينترنتي آن است که زمينه تجارت الکترونيک در آن فراهم مي‌باشد. پايگاه تبيان در اين قسمت به عرضه و فروش محصولات متنوعي مانند: انواع کتاب، نرم‌افزار، سخت‌افزار، کارت اينترنت پرداخته است. در اين فروشگاه، بخشي با نام بازارچه اعضا در نظر گرفته شده که اعضاي پايگاه مي‌توانند محصولات نو يا دست دوم خود را معرفي و در معرض فروش قرار دهند. در اين بازارچه محصولاتي مانند صنايع دستي، کتاب دست دوم، نرم‌افزار، لوازم و قطعات کامپيوتر به چشم مي‌خورد. خريدار مي‌تواند با استفاده از امکان جست‌و‌جو، جنس مورد نظر خويش را در محصولات بازارچه جست‌و‌جو کند. امکان فروش محصولات فرهنگي به کاربران خارج از کشور نيز وجود دارد و به دو صورت ريالي و دلاري مي‌توان از اين فروشگاه خريد کرد. همچنين اين فروشگاه،تمامي کارت‌هاي اعتباري عضو شبکه شتاب را پشتيباني مي‌کند.
4. نظرسنجي
نظرسنجي حاضر اگر چه استقرايي ناقص است و مفيد يقين نيست، ولي به دلايل متفاوتي در دنياي امروز پذيرفته شده و به نتايج آن استناد مي‌شود. از مهم‌ترين فوايدي که براي نظرسنجي مي‌توان ذکر کرد، بهره‌برداري‌هاي تبليغاتي با استناد به نتيجه نظرسنجي است که در سطح اجتماع يک جو رواني ايجاد کرده و با استفاده از آن جو، نتيجه نظرسنجي را به افراد اجتماع تلقين مي‌کنند. گذشته از نقد مسأله نظرسنجي و صرف نظر از حسن يا سوء استفاده‌هايي که از آن مي‌شود، اين عنوان يکي از بخش‌هاي پايگاه تبيان را تشکيل مي‌دهد.
تبيان هر از چند گاهي موضوعي را در معرض نظرسنجي قرار مي‌دهد که اعضا مي‌توانند در آن شرکت و نظر خويش را اعلام کنند. نظرسنجي در خصوص تغيير ساعت رسمي ، نظرسنجي حضور تيم ملي فوتبال ايران در آلمان ، نظرسنجي نيروي انتظامي در خصوص استفاده از ماهواره و نظرسنجي در خصوص طرح مبارزه با مفاسد اجتماعي، نمونه‌هايي از نظرسنجي‌هاي اخير انجام گرفته در پايگاه تبيان مي‌باشند. شما نيز اگر مايل باشيد، مي‌توانيد به بخش نظرسنجي اين پايگاه مراجعه نماييد و با ابراز نظر خويش در نظرسنجي جاري پايگاه شرکت کنيد.
5. مشاوره
در اين بخش، امکان مشاوره و طرح پرسش در بيش از 15 موضوع مختلف وجود دارد. روان‌شناسي، سلامتي، راهنماي تحصيلي، حقوقي، علمي و درسي، رايانه و فنّاوري، ورزشي، مذهبي، ايران‌شناسي، تعبير خواب و سياسي، از جمله موضوعات بخش مشاوره است. در هر يک از موضوعات که وارد شويد، تعدادي مشاور به شما معرفي مي‌شوند که شما مي‌توانيد يکي از آنها را براي مشاوره خويش انتخاب نماييد. پس از انتخاب مشاوره ارسال سؤال، يک کد به عنوان کد سؤال در اختيارتان قرار مي‌گيرد.که در اتصال‌هاي بعدي به پايگاه تبيان با در دست داشتن اين کد مي‌توانيد پاسخ سؤال خويش را پي‌گيري کنيد. دقت و سرعت، رويکرد بخش مشاوره تبيان در پاسخگويي به سؤالات دوستان مي‌باشد. از اين‌رو، بسياري از مشاوره‌ها در همان ساعات اوّليه پاسخ داده مي‌شوند و البته پاسخ برخي از سؤال‌ها نيز با فاصله يک هفته يا کمي بيشتر ارائه مي‌شود. ولي غالب مشاوره‌ها در همان فاصله زماني يک تا سه روز پس از ارسال، پاسخ داده مي‌شوند که با توجه به حجم زياد مشاوره‌ها و رعايت اتقان و کارشناسي در پاسخ‌ها، زمان قابل قبولي است. اگر به بخش مشاوره سري بزنيد و به تعدادي ازپاسخ‌هاي مشاوران نگاهي بيندازيد،اين نکته کاملاً مشهود است در اين بخش کارشناساني با تجربه مشغول پاسخگويي به سؤالات هستند.
همچنين در اين بخش،ادب حاکم بر پاسخ‌ها در کنار اتقان و سرعت موجود در پاسخ دادن، جلب اعتماد مراجعه کننگان را در پي داشته است؛ به‌طوري که مي‌توان ادعا کرد که اين بخش در زمينه مشاوره موفق بوده و مأمن و محل مناسبي براي طرح مشکلات و دريافت پاسخ يا راهنمايي مي‌باشد. سؤالات عمومي دوستان پس از پاسخگويي در معرض ديد عموم قرار داده مي‌شود تا مورد استفاده ديگر دوستان نيز قرار گيرد. در اين صفحه، تمام پرسش‌هاي غيرشخصي کاربران، همراه با پاسخ سؤال، براي شماقابل مشاهده خواهد بود. شما مي‌توانيد پرسش و پاسخ‌هاي يک گروه، زيرگروه و يامشاوره خاص را با انتخاب آنها مشاهده نماييد و يا سؤالات مربوط به محدوده زمانيخاصي را ببينيد؛ مثلاً سؤال‌هاي يک هفته قبل و يا سه ماه قبل را ملاحظه كنيد.
6. آموزش
بخش آموزش تبيان خود به دو بخش تقسيم مي‌شود: حوزه علميه و مدرسه اينترنتي. مدرسه اينترنتي در حال حاضر در شش بخش رياضي، فيزيک، زيست‌شناسي و محيط زيست، شيمي، ربوتيک و نجوم به ارائه دروس و اطلاعات مشغول است. همچنين مطالبي با عناوين: فنّاوري، معلّم‌ها و کنکوري‌ها به صورت جنبي در اين مدرسه اينترنتي ارائه مي‌شود.
حوزه علميه، بخش ديگر آموزش تبيان مي‌باشد که در آن همه دروس حوزه‌هاى علميه براى آموزش علاقه‌مندان عرضه شده است. دروس حوزه علميه تبيان در سه سطح فشرده، متداول و خارج ارائه شده است. دروس فشرده حوزه علميه اينترنتى تبيان عبارت‌اند از: صرف، نحو، ادبيات فارسي، منطق، فقه، اصول، رجال الحديث، دراية‌الحديث، فلسفه، کلام، عقايد، تاريخ، ملل و نحل، علوم قرآن و تفسير، نهج البلاغه، اخلاق و نجوم اسلامي که به صورت فشرده و در حد آشنايي ارائه مي‌شود. دروس متداول حوزه علميه اينترنتى عبارت است از همان درس‌هايي که در پايه‌هاي اول تا دهم حوزه‌هاي علميه تدريس مي‌شوند. دروس خارج حوزه علميه اينترنتي را درس‌هاي خارج فقه و اصول متداول در حوزه‌هاي علميه تشکيل مي‌دهد. هم اينک دروس خارج فقه و اصول حضرات آيات: جوادي آملي، مصباح يزدي، سيد علي خامنه اي، شبيري زنجاني، فاضل لنکراني، ميرزا جواد تبريزي(ره)، مکارم شيرازي و خوانساري، در اين بخش قابل دسترسي مي‌باشد. همچنين در کنار دروس خارج فقه و اصول و به صورت جنبي مباحثي در تفسير، عقايد، اخلاق و شرح حديث نيز از ايشان ارائه شده است. از امکانات آموزشي حوزه علميه تبيان مي‌توان به فايل‌هاي صوتي تدريس اساتيد، متن کتب، امکان جست‌و‌جو و يادداشت‌برداري اشاره کرد. پايگاه تبيان در صدد است كه چنانچه موانع پيش رو برداشته شود، براي طلابي که از اين طريق در مباحث حوزه علميه شرکت دارند و در امتحانات حضور پيدا مي‌کنند، تأييديه‌هايي صادر کند.
حوزه عربي، شرح اصطلاحات فقهي، شرح اصطلاحات اصولي، فرزانگان حوزوي، كتابخانه حوزه و اخبار حوزه، از ديگر عناوين فعال در حوزه علميه اينترنتي تبيان مي‌باشند.
7. مسابقات
يکي از قسمت‌هاي جذاب و پر مخاطب پايگاه تبيان، بخش مسابقات است. در اين بخش، سؤالاتي به صورت روزانه، هفتگي، هفتگي عربي، هفتگي انگليسي، آدينه و ويژه مطرح مي‌گردد و به کساني که پاسخ صحيح بدهند، امتياز آن سؤال داده مي‌شود. امتياز سؤالات متفاوت است؛ براي مثال، سؤال روزانه 1 امتياز و سؤال آدينه 5 امتياز دارد. امتياز پاسخ به سؤال را مي‌توان ذخيره و يا مستقيماً وارد قرعه‌کشي جوايز کرد. جوايز اين قرعه کشي معمولاً اقلام فرهنگي مانند CD و کتاب و يا وسايل ورزشي مانند عينک شنا، ساک ورزشي و توپ فوتبال مي‌باشند. در صورتي که شما امتيازتان را به جاي قرعه‌کشي ذخيره کنيد، آن‌گاه شما پس از مدتي امتياز بالايي را در کارنامه خود خواهيد داشت که در اين صورت شما از اين امتياز ذخيره شده به چند صورت مي‌توانيد استفاده کنيد؛ اوّل اين‌که مي‌توانيد آن را در قرعه‌کشي بزرگ‌تري شرکت دهيد؛ مثلاً شما با 150 امتياز مي‌توانيد در قرعه‌کشي سفر مشهد مقدس يا CD رايتر و با 1700 امتياز در قرعه‌کشي سفر حج واجب شرکت کنيد. فرهنگ معين، وسايل منزل، سفر سوريه، رايانه و سفر حج عمره از ديگر جوايز موجود در اين قرعه‌کشي‌ها مي‌باشند که ميزان امتياز لازم براي هر کدام در پايگاه آمده است. يکي ديگر از موارد مصرف امتياز‌هاي ذخيره شده، دريافت کارت اينترنت است. اعضاي تبيان در قبال از دست دادن 2 امتياز، مي‌توانند 3 ساعت کارت اينترنت دريافت کنند.
8. ساير خدمات
علاوه بر خدماتي که تا کنون راجع به آنها صحبت کرديم، پايگاه تبيان خدمات فراوان ديگري از قبيل پست الکترونيک رايگان، چت، ثبت مطالب روزانه، مباحثه، انجمن‌ها، وضعيت آب و هوا، فرهنگ لغت، بورس، استخاره، موسيقي را نيز ارائه مي‌کند؛ اما به دليل گستردگي پايگاه از پرداختن به همگي آنها معذور بوده و در اين مقاله چنانچه در ابتدا نيز گفته شد، سعي شده فقط به معرفي مهم‌ترين قسمت‌ها و بخش‌هاي پايگاه پرداخته شود. گفتني است که استفاده از برخي خدمات ارائه شده در پايگاه تبيان نياز به ثبت‌نام و طي مراحل عضويت دارد.
سخن آخر
فعاليت‌هاي اينترنتي و به‌تبع، کاربران اينترنتي، روز‌به‌روز در حال افزايش هستند. از طرف ديگر، دنياي مجازي در کنار مزايا و کاربرد‌هاي مثبت خويش، جذابيت‌هاي کاذب و آفات فراواني را نيز به همراه دارد. چه بسيار وقت‌هاي ارزشمند و با نشاطي که به جاي به‌کارگيري در راه کسب علم و معرفت، در اتاق‌هاي چت و يا پايگاه‌هاي بي‌محتوا و تفريحي سپري و تلف مي‌شوند. چه بسيار پايگاه‌هايي که مدعي خدمت‌رساني هستند و ممکن است من و شما مشکلاتمان را به اميد گشايش با آنها در ميان بگذاريم؛ در حالي که هيچ شناختي از طرف مقابل خود نداريم و اين مشاور مجهول الهويه ممکن است با راهنمايي‌هاي ناصواب يا مطالب منفي، تأثيرات غير قابل جبراني را در روند زندگي و تکامل ما بگذارد.
اما اگر کمي با پايگاه تبيان تعامل داشته باشيد، حتماً به رويکرد ديني و مثبتي که منبعث از تدين مسئولان و دست‌اندرکاران محترم آن مي‌باشد، پي خواهيد برد. همچنين پايگاه تبيان با تنوع موضوعات، گستردگي مطالب،کاربردي و به روز بودن آنها، زمينه‌اي را فراهم ساخته تا پاسخگوي حداکثر نياز‌هاي کاربران اينترنتي باشد؛ به بيان رساتر اين‌كه تبيان، شهري مجازي است که با ورود به آن از سرگرداني بين پايگاه‌هاي فراوان دهکده جهاني بي‌نياز مي‌شويد.