محتوای برنامه
«تراجم و کتاب شناسی 2»، یک معجم لفظی است که به معرفی 25210 نفر از دانشمندان شیعه همراه با شرح زندگانی آنان پرداخته و محتوای اصلی آن شامل 10 عنوان کتاب در 66 مجلد از منابع مهمّ کتاب شناسی و شخصیت شناسی شیعه (تراجم) است که عبارت است از:
- الذریعة إلی تصانیف الشیعة، 25 جلد، شیخ آقا بزرگ تهرانی. این مجموعه نفیس به هدف ثبت آثار مؤلفان شیعی و گردآوری اسامی کتاب های تألیف شده توسط نویسندگان شیعه، نگاشته شده است و تنظیم آن به صورت الفبایی می باشد. به یقین، الذریعة در موضوع کتاب شناسی شیعه، کامل ترین کتاب موجود است.
- أعیان الشیعه، 11 جلد، علامه سید محسن امین عاملی. در این اثر که به منظور شخصیت شناسی و معرفی بزرگان و رجال شیعه امامیه از صدر اسلام تا کنون تألیف یافته، شرح حال بیش از 12000 نفر بیان گردیده است. جلد اوّل و دوم أعیان الشیعة به تاریخ و سیره پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت(ع) اختصاص یافته است.
- مستدرکات أعیان الشیعة، 7 جلد، محقق سید حسن أمین عاملی. این کتاب در راستای تکمیل أعیان الشیعة به نگارش درآمده است.
- معالم العلماء، 1 جلد، محمد بن علی بن شهرآشوب مازندرانی. کتاب معالم العلماء به سبک و سیاق الفهرست شیخ طوسی(ره) در راستای تکمیل آن کتاب نوشته شده است و شامل معرفی 990 تن از نویسندگان و شاعران شیعه می باشد. بیان نقاط ضعف و قوت اشخاص موجب شده تا این اثر یکی از منابع علم رجال نیز محسوب گردد.
- موسوعة طبقة الفقهاء، 15 جلد، شیخ جعفر سبحانی. این موسوعه به معرفی تمامی فقهای اسلامی پرداخته و فقیهان و راویان هر قرن را به تفکیک ارائه نموده است و شرح حال هر یک را به همراه نام استادان و شاگردانشان به اختصار بیان می کند.
- فهرس التراث، 2 جلد، سید محمد حسین حسینی جلالی. مؤلف در این کتاب، زندگی نامه بزرگان جهان اسلام و نویسندگان مهم را از آغاز بعثت پیامبر(ص) تا قرن حاضر جمع آوری کرده است.
- أمل الآمل فی علماء جبل عامل، 2 جلد، شیخ حرّ عاملی. کتاب مذکور از دو بخش فراهم آمده است: بخش نخست، در بیان تراجم و شرح حال علمای جبل عامل لبنانی است که مشتمل بر 214 شرح حال است و بخش دوم به علمای متأخر از شیخ طوسی(ره) پرداخته که شامل 1122 شرح حال است.
- تکملة أمل الآمل، 1 جلد، سید حسن صدر. نگارنده در این اثر، به تکمیل کتاب أمل الآمل در هر دو بخش پرداخته و ضمن جبران کاستیهای آن، شرح حال علمایی را که پس از شیخ حرّ عاملی آمده اند، بیان نموده است.
- تعلیقة أمل الآمل، 1 جلد، میرزا عبدالله افندی اصفهانی. اثر حاضر، تعلیقه ها و تصحیحاتی است که مؤلف بر کتاب أمل الآمل نوشته است.
- تتمیم أمل الآمل، 1 جلد، شیخ عبد النبی قزوینی. این کتاب، شامل 137 شرح حال است که تنها تا حرف «شین» پیش رفته است.
امکانات برنامه
کتابخانه، قابلیت اصلی برنامه است که بخشهای مهم آن از قرار ذیل اند:
1. نمایش
در بخش نمایش، متن کامل کتاب های موجود در برنامه با قابلیت های گوناگون در دسترس می باشد. به منظور استفاده بهتر، دو نوع فهرست در این بخش وجود دارد؛ فهرست درختی، فهرستی از کتب و سرفصل های آنها را در معرض مشاهده قرار می دهد و فهرست گزینشی، فهرست تمام عناوین و سرفصل های کتب برنامه را عرضه می دارد و در هر دو فهرست با استفاده از امکان دامنه کتابی می توان به محدود کردن کتب و یا ابواب و سرفصل های آنها مبادرت ورزید.
یکی دیگر از ویژگی های این بخش، امکان مقایسه دو متن مختلف است که جهت بررسی تطبیقی متون موجود در برنامه تنظیم گردیده است. این امکان، جهت مقایسه دقیق متون موجود در برنامه ارائه شده تا پژوهشگر به آسانی به نتیجه مورد نظر دست یابد.
2. جستجو
بخش جستجو، جهت یافتن عبارات و مطالب دلخواه در برنامه طراحی شده است که در دو قسمت: جستجو در متن و جستجو در فهرست تنظیم گردیده است و از طریق: فهرست کلمات، استفاده از عملگرهای منطقی، فهرست سازی و فهرست عناوین و ابواب کتب می توان به کاوش در متون برنامه پرداخت. بازسازی فهرست کلمات با تغییر دامنه جستجو، از دیگر قابلیت های مهمّ این بخش است.
3. أعلام
در این بخش، فهرستی از أعلام موجود در برنامه در دو قسمت «کتب» و »اشخاص» به همراه نشانی کامل آنها ارائه شده است. در قسمت أعلام کتب، فهرست کتبِ معرفی شده در کتاب الذریعة و فهرس التراث در اختیار کاربر قرار می گیرد و در قسمت أعلام اشخاص، فهرست کسانی که نام آنها در کتب برنامه آمده است، قابل مشاهده می باشد.
4. لغت نامه
از نیازهای اساسی به هنگام تحقیق، در دسترس بودن لغت نامه ای معتبر جهت استفاده محقق می باشد. از این رو، به منظور سهولت در مسیر پژوهش و دستیابی آسان به مفهوم لغات نامأنوس، کتاب ارزشمند لسان العرب (15 جلد) در برنامه گنجانده شده است.
5. سایر امکانات
کاربر می تواند مطالب انتخابی را به بخش یادداشت منتقل سازد و پس از ویرایش، در پرونده ای مشخص ذخیره کند و یا به چاپ برساند.
انتقال متن انتخابی به قسمت یادداشت و یا انتقال مستقیم متن گزینشی به محیط MS-Word و بر عکس، از دیگر توانمندی های این برنامه است. گفتنی است که امکان راهنما توضیحات لازم را درباره هر قسمت از برنامه به نمایش می گذارد.
در بخش امکانات برنامه، قابلیت انتخاب هفت نوع قلم و صفحه کلید رایج قابل دستیابی است و در قسمت تحقیقات نیز می توان مسیری را جهت ضبط پژوهشهای شخصی خود تعیین کرد و از امکانات گوناگون آن مانند حذفِ، نمایه ها، حاشیه ها، رنگ متن ها و علامت های موجود در متن کتب بهره مند شد.
در این نرم افزار همچنین اطلاعات مفیدی نیز در مورد کتاب های برنامه و مؤلفان آنها، معرفی تراجم و کتاب شناسی 2 و نیز مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، قابل دستیابی است.
امکانات پژوهشی
ابزارهای پژوهشی متنوعی در این برنامه ارائه شده است، همچون: علامت گذاری در متن جهت علامت گذاشتن در جاهای مختلف متن به منظور مراجعات بعدی، نمایه بر متن برای قرار دادن نمایه یا عنوان خاص برای متن مورد مطالعه و مراجعه دوباره در صورت لزوم، رنگی کردن متن به منظور رنگی کردن متن مورد نظر و ایجاد زمینه های مختلف به رنگ های دلخواه و انتخاب عنوان برای هر رنگ و نیز انتقال متن انتخابی به دفترچه یادداشت، حاشیه نویسی جهت درج دیدگاه ها و نکته های مهم کاربر و دستیابی آسان به آنها در صورت نیاز؛ که همگی از قابلیت های کارآمد پژوهشی به شمار می روند و کاربر را در استفاده بهتر از برنامه یاری می رسانند.
یکی دیگر از امکانات پژوهشی این برنامه، دستیابی به گزینه پژوهش فعّال در بخشهای مختلف برنامه است. در صورتی که کاربر هنگام ملاحظه متن، نیازمند مراجعه به قسمت جستجو و یا لغت نامه باشد، می تواند از این قابلیت کاربردی استفاده کند.
ضمائم برنامه
ویرایشگر فارسی و لاتین نورنگار و مبدّل نور، در بخش ضمایم این نرم افزار گنجانده شده است.