گفتنی است که مطالب ارائه شده در این مقاله، طرحی کلی است که در دیگر حوزه های علوم اسلامی، همچون فقه، حقوق، اخلاق، فلسفه و کلام نیز قابل استفاده است.
شیوه های پژوهش در اینترنت
نخستین گام در هر تحقیق، شناخت منابع لازم و آنگاه دسترسی به منابع و استفاده از آنهاست. چنان که گذشت، امروزه یکی از ابزارهای مهم تحقیق، در کنار سایر منابع، اینترنت یا پایگاه های اطلاع رسانی است. به طور کلی، دو شیوه برای انجام یک تحقیق در فضای اینترنت وجود دارد؛(1) به عبارت دیگر، پس از آنکه شما موضوع پژوهشی خود را انتخاب کردید، از دو راه می توانید، به مطالب مرتبط با موضوع تحقیقی خود دست یابید. اکنون با توجه به اینکه شمار بسیاری از مخاطبان ما را فارسی زبانان تشکیل می دهند، محور بحث خود را به معرفی صفحات فارسی اینترنت اختصاص می دهیم.
ابزارها و شیوه های پژوهش در عرفان اسلامی در اینترنت عبارت است از:
1. موتورهای جست وجو
موتورهای جست وجو، ابزارهایی هستند که کاربران می توانند، با توجه به نیاز خود، به انتخاب نوع فضای تحقیقی خویش، همچون وب، تصاویر، گروه ها، فهرست و اخبار بپردازند و سپس به کاوش در صفحات اینترنتی بپردازند. موتورهای بسیاری برای گشت و گذار در فضای اینترنت ارائه شده که در حال حاضر می توان موتور جست وجوی گوگل (google)را از جمله بهترین و قدرتمندترین این موتورها برشمرد. سرعت در ارائه نتایج جست وجو، ارائه خلاصه ای از متن مطابق با موضوع پژوهشی، اولویت بندی در ارائه پاسخ ها، با توجه به میزان اهمیت و ارتباطشان با موضوع مورد جست وجو، و نیز امکان کاوش در میان پاسخ های جست وجو شده، از جمله ویژگی های کاربردی گوگل است.
این موتور جست وجو دارای قابلیت های مفیدی برای پژوهش های مختلف، در حیطه فایل های متنی، تصویری و صوتی در اینترنت بوده و در نوع خود، جامع ترین موتور ارائه دهنده صفحات وب به شمار می آید و به دلیل برخورداری از همین ویژگی های کارآمد، امروزه مورد توجه بیشتر کابران اینترنت واقع شده و هر از چند گاهی امکانات کاربری ارزشمندی را برای تسهیل امر پژوهش در اینترنت عرضه می دارد؛ برای مثال می توان به قابلیت جدیدی به نام Google Desktopاشاره کرد که به کاربر امکان می دهد تا به جست وجو در فایل های رایانه شخصی خود که با موضوع پژوهشی او ارتباط دارند، بپردازد. برخی امکانات دیگر گوگل که در خصوص تحقیق در اینترنت قابل استفاده اند، عبارت است از: استفاده از علائم خاص برای دستیابی آسان و زود هنگام به محتوا، امکان ترجمه چکیده و عنوان اسناد یافت شده به زبان انگلیسی، قابلیت دسترسی به فایل های PDF و نیز ارائه پایگاه اینترنتی مرتبط با نخستین مورد جست وجو شده از طریق پیوند( Similar Pagesصفحات مشابه).
به هر حال، چنانچه بخواهید از طریق موتور جست وجوی گوگل، به کاوش در فضای اینترنت بپردازید، به چند صورت می توانید به این کار اقدام کنید: نخست اینکه برای مثال، در خط جست وجوی گوگل، واژه «عرفان» را درج کنید و تکمه «جستجو» را بفشارید. در این صورت، بیش از یک میلیون پاسخ ارائه می شود که یقیناً حجم انبوهی از پاسخ های ارائه شده، هیچ گونه ارتباطی با موضوع مورد نظر شما ندارد. از این رو، در گام بعدی، باید موضوع خود را دقیق تر و با توضیح بیشتر، در خط جست وجو وارد کنید تا هم پاسخ های کمتری عرضه شوند و هم ارتباط بیشتر و دقیق تری با موضوع شما داشته باشند؛ از این رو، به بخش «جست وجوی پیشرفته» وارد شوید و دامنه تحقیق خود را محدودتر کنید و به کمک شگردهای جست وجو، حوزه پژوهش خویش را به گونه ای خاص و مشخص کنید که پاسخ های ارائه شده در فهرست پاسخ ها، با موضوع ارتباط نزدیک تری حقیقی شما داشته باشند و نتیجه کاوش شما نیز مرتب تر و کوچک تر شود؛ برای مثال، پس از فعال کردن گزینه Webو درج واژه «"عرفان"» در خط جست وجوی گوگل و نیز فشردن کلید Enter، بیش از 965000 پاسخ را به ترتیب اهمیت و بر اساس اولویت ارتباطشان با موضوع عرفان ارائه می دهد؛ در حالی که جست وجوی واژه «"عرفان اسلامی"»، تعداد 11000 پاسخ را عرضه می دارد.
یا جست وجوی عادی کلمه «"انسان کامل"»، 34300 پاسخ را به نمایش می گذارد؛ اما اگر به بخش جست وجوی پیشرفته وارد شویم و دامنه پژوهش خود را به «زبان عربی، تحقیق در متن صفحات وب و مطالب تا سه ماه گذشته» محدود کنیم، تعداد پاسخ ها اندکی کاهش خواهد یافت. در همین مثال، با محدود کردن حوزه جست وجو به کشوری خاص، مانند عمان، شمار پاسخ ها به 32700 مورد تنزل می یابد و افزون بر موارد یادشده، با محدود کردن حیطه تحقیق به فایل های با فرمت، Word از میزان پاسخ ها به تعداد قابل توجهی کاسته می شود و به 9 پاسخ می رسد. در همین مثال، اگر به تعداد کلمات موضوع خود بیفزاییم و دایره آن را تنگ تر کنیم و مثلاً عبارت «"انسان کامل در عرفان"» را جست وجو کنیم، تعداد 10 پاسخ ارائه می شود.
توجه داشته باشید که مشخص کردن جایگاه عبارت مورد جست وجو، همچون در عنوان مطالب، در پیوندهای صفحه، در URLصفحه یا در خود متن، از اهمیت به سزایی برخوردار است و بسته به نوع و کلمات جست وجو، نتایج دقیق تر و مفیدتری را ارائه می دهد.
خصیصه دیگر گوگل، امکان جست وجو دریک پایگاه مشخص است. چنانچه پایگاهی دارای محتوای عرفانی باشد؛ ولی از امکانات پژوهشی و جست وجویی لازم برخوردار نباشد، شما می توانید در صفحه مربوط به جست وجوی پیشرفته گوگل، با محدود کردن قلمرو پژوهش به پایگاه دلخواه، به کاوش در آن پایگاه انتخابی بپردازید.
ویژگی دیگر گوگل، قابلیت پژوهش در گروه ها و یا فهرست های عرضه شده، از سوی این موتور قدرتمند جست وجو است که پاسخ های دقیق تر و مرتبطتری را نشان می دهد و مواردی را که صرفاً تشابه اسمی با موضوع پژوهشی شما دارند و هیچ گونه ارتباطی با موضوع شما ندارند، از فهرست پاسخ ها حذف می کند؛ برای نمونه، درج واژه «"عرفان"» در خط جست وجوی فهرست راهنمای (Directory) گوگل و فشردن کلید Enter، 282 مورد از صفحات وب را که به موضوع عرفان اختصاص دارند، عرضه می دارد و اگر در همین فرض، از میان فهرست های ارائه شده، دسته «جامعه» را برگزینید و واژه مزبور را کاوش کند، تنها 4 مورد پاسخ به نمایش درمی آید.
حال اگر در خط جست وجوی گروه ها کلمه «"عرفان"» را درج و فرآیند پژوهش را دنبال کنید، تعداد 108 پاسخ در دسترس شما قرار خواهد گرفت و چنانچه گروه خود را به زیر مجموعه های ذیل هر گروه محدود کنید، مطمئناً شمار محدودتر و دقیق تری از پاسخ ها را مشاهده خواهید کرد و پاسخ های عرضه شده، دقیقاً خواسته شما را برآورده می سازد.
نمونه دیگر، کاوش عبارت «"اسما و صفات"» است که به صورت عادی، 735 پاسخ را نمایش می دهد؛ ولی پس از انجام تنظیمات پیشرفته (زبان عربی و مطالب موجود در متن صفحات وب تا سه ماه گذشته) در بخش جست وجوی پیشرفته و فشردن کلید Enter، 421 پاسخ مرتبط ارائه خواهد شد.(2) همین طور شما می توانید، بسته به نوع نیاز تحقیقاتی خود، دامنه جست وجوی خویش را تا آنجا که لازم است، محدود کنید و به وسیله امکانات کارآمد گوگل، به پاسخ های دقیق تر و مرتبطتری دست بیابید. پیشنهاد ما این است که پیش از کار با گوگل، راهنمای جست وجو در آن را به دقت مطالعه کنید تا از امکانات مفید آن بهره لازم را ببرید.
پیشنهاد دیگر ما در خصوص استفاده از سایر موتورهای جست وجو، مراجعه به پایگاه اینترنتی www.iranhotlinks.comاست. این پایگاه، دامنه متنوعی از موتورهای جست وجو را با امکان انتخاب نوع فضای تحقیق، مانند وب، گروه ها، اخبار یا تصاویر ارائه کرده است. شما می توانید پس از درج موضوع خود در خط جست وجوی پایگاه، نوع حوزه پژوهشی خویش را از میان موتورهای جست وجوی ارائه شده برگزینید و روند تحقیقتان را به راحتی دنبال کنید. برخی موتورهای کارآمد و مهم جست وجو که در این پایگاه برای استفاده کاربران ارائه شده، و عبارت است از: Google. Yahoo. Altavista.Ask Jeeves .Excites . All the web و Metacrawler
2. فضاهای طبقه بندی شده
با بررسی اجمالی پایگاه های اطلاع رسانی شیعی، می توان گفت که پایگاه های اینترنتی مزبور، فضاهای مفیدی را به صورت طبقه بندی شده عرضه داشته اند که علاقه مندان و دانش پژوهان عرفان اسلامی می توانند، با استفاده از این پایگاه ها پژوهش خویش را به گونه ای مطلوب سامان دهند. به طور کلی می توان، پژوهش های عرفانی را ذیل این موضوعات، مورد جست وجو قرار داد: فلسفه، عرفان، عرفان نظری، عرفانی عملی، عارفان و منابع عرفانی، از قبیل کتاب، مقاله، مجله و پایان نامه.
در این بخش، به معرفی این پایگاه ها می پردازیم.
1. بلاغ نت(www.balagh.net )
بلاغ نت، از پایگاه های اطلاع رسانی مناسب، برای انجام پژوهش های عرفانی است که بیشتر به عرضه کلیات و مبانی مباحث عرفانی مبادرت ورزیده است. به طور کلی، مباحث مطرح شده در این حوزه، بر اساس محورهایی چون فلسفه، عرفان، عرفان نظری، عرفان عملی، عارفان، دستور العمل های سلوکی، مقالات و کتابخانه، تنظیم گردیده و پژوهش گران عزیز می توانند، بر اساس نوع نیاز تحقیقاتی خویش، از محتوای طبقه بندی شده بلاغ نت بهره مند شوند.
اگر واژه «عرفان» را در خط جست وجوی این پایگاه وارد کنید و گزینه جست وجو را بفشارید، پیوند (Link)مربوط به بیش از 240 صفحه اینترنتی که در بردارنده واژه مزبورند، در دسترس شما قرار می گیرد. برخی از این پیوندها عبارت است از: توبه و جایگاه بلند آن در عرفان، اخلاق و عرفان، درآمدی بر مبانی عرفان و تصوف در قرآن، ویژگی های عرفان اسلامی، عرفان حماسی، و نقش قرآن در اندیشه عرفانی امام خمینی(ره).
چنان که گذشت، یکی از راهکارهای دستیابی آسان به محتوای علمی مورد نیاز در تحقیق، جزئی کردن موضوع است. بدیهی است، کلی بودن عنوان موضوع به هنگام جست وجو در فضای وب، به ارائه حجم انبوهی از پاسخ ها می انجامد که بررسی تمام آنها، وقت بسیاری را از محقق می گیرد و شماری از پاسخ های عرضه شده نیز ارتباط لازم و کافی را با موضوع مورد پژوهش ندارند؛ در حالی که مشخص بودن موضوع، علاوه بر اینکه تعداد معینی از پاسخ ها را در دسترس قرار می دهد، پاسخ های ارائه شده نیز ارتباط نزدیک تر و مطلوب تری با موضوع مورد نظر دارند؛ برای مثال جست وجوی موضوعی چون «نفس»، در پایگاه 329 پاسخ را ارائه می کند و کاوش در خصوص موضوع «محاسبه نفس»، 9 مورد نشانی را نمایش می دهد یا جست وجوی عبارت «مراحل محاسبه نفس»، 2 مورد پاسخ را عرضه می کند.
مثال دیگر اینکه اگر در خط جست وجوی پایگاه بلاغ نت، به جای درج واژه کلی «عرفان»، یکی از موضوعات خاص عرفان، همچون «انسان کامل» را درج کنید، نشانی شمار محدودتری از صفحات اینترنتی را که در مورد موضوع مزبور مطالبی ارائه کرده اند، در اختیار شما قرار می دهد و مسیر هموارتری را برای دستیابی به موضوع پژوهشی مزبور، طی خواهید کرد. بعضی عناوینی که در پاسخ به جست وجوی مذکور ارائه می شوند، عبارت است از: انسان کامل از دیدگاه روانشناسی و صدر المتألهین، انسان کامل از دیدگاه اسلام و روانشناسی، و امام مصداق انسان کامل.
برخی کاستی های موجود در بلاغ نت، به این شرح است: قابلیت جست وجوی پیشرفته ندارد؛ امکان پژوهش مجدد در نتایج جست وجو در دسترس قرار نگرفته است؛ جست وجوی پایگاه، فقط به عناوین پایگاه اختصاص دارد؛ پاسخ های ارائه شده از توضیح کافی برخوردار نیستند، و همچنین بخش کتابخانه یا بخش مربوط به عرفان از امکان جست وجو محروم است و محقق برای پژوهش در این قسمت ها با مشکل جدی رو به روست. با اینکه جست وجوی پایگاه در عناوین مطالب آن صورت می گیرد؛ اما گاهی اوقات، کاوش برخی عناوین موجود در پایگاه، نتیجه ای را نمایش نمی دهد؛ برای مثال اگر چه یکی از عناوین موجود در بلاغ نت «ولایت عرفانی در اندیشه علامه طباطبایی» است؛ ولی جست وجوی عبارت «ولایت عرفانی» در خط جست وجو هیچ پاسخی را به نمایش نمی گذارد.(3) به نظر می رسد بخش جست وجوی پایگاه، نیازمند بازسازی و تکمیل فنی و محتوایی است.
از این رو، لازم است که مدیران و مسئولان محترم بلاغ نت نسبت به ارائه موضوعات بیشتری در مورد عرفان اسلامی و تکمیل بخشهای مختلف این قسمت، عنایت بیشتری از خود نشان دهند و خاصه گزینه های ناقص در مورد عرفان را به گونه ای مطلوب سامان دهند؛ مانند گزینه «کتابخانه» که نیازمند تکمیل و ارائه عناوینی چون کتابشناسی است تا محققان حوزه عرفان، از این بخش پایگاه بیشتر و بهتر استفاده کنند.
2. حوزه نت(www.hawzah.net )
پایگاه اطلاع رسانی حوزه نیز از دیگر از فضاهایی است که به طور دسته بندی شده، به ارائه محتوا پرداخته است. از قابلیت های خوب این پایگاه، توان دسترسی محقق به دامنه جست وجوست. کاربر به وسیله این قابلیت کارآمد، می تواند حوزه پژوهش خود را به مقالات، کتابخانه، مجلات یا مجله خاصّ عرضه شده در پایگاه (بیش از 70 عنوان مجله در حدود 2000 شماره) اختصاص دهد یا اینکه در کل مطالب پایگاه به تحقیق بپردازد.
ویژگی دیگر این پایگاه اسلامی آن است که برای مثال، پس از درج واژه مورد نظر در خط جست وجو و فشردن گزینه «جست وجو»، حداکثر 300 پاسخ مرتبط با کلمه مورد کاوش را در پایگاه نشانی دهی می کند و از ارائه حجم انبوهی از پاسخ ها صرف نظر می کند. چنان که پیش از این گفته شد، درج واژه های کلی مانند «عرفان»، عناوین مختلفی با موضوعات گوناگون عرفانی را در دسترس قرار می دهد، مانند: عرفان گرایی آریایی، کتابشناسی برگزیده عرفان اسلامی، مشرب عرفانی امام خمینی(ره) و حافظ.
روشن است که خاص کردن واژه مورد تحقیق و نزدیک ساختن آن به موضوع دلخواه، پاسخ های مرتبطتری را به نمایش می گذارد؛ برای مثال نوشتن عبارت «عرفان امام» و جست وجوی آن در کل پایگاه، عناوینی چون، «منزلت اخلاقی و عرفانی امام خمینی»، «مشرب عرفانی امام خمینی و حافظ» و «بررسی مضامین مشترک اشعار امام خمینی و حافظ» را ارائه می کند که برای پژوهندگان اندیشه های عرفانی امام (ره) قابل استفاده خواهد بود.
استفاده از دامنه جست وجو در پایگاه حوزه نت نیز بسیار مفید و راهگشاست؛ از این رو، چنانچه موضوعی مانند «کلیات و مبانی عرفان اسلامی» را پس از محدود کردن دایره جست وجو به مقالات پایگاه، مورد کاوش قرار دهید، پاسخ های متناسب با موضوع انتخابی در میان مقالات پایگاه عرضه می گردد؛ از جمله «عرفان و تصوف اسلامی در یک نگاه» و «آشنایی با عرفان و تصوف اسلامی». ویژگی جواب های ارائه شده این است که به ترتیب، براساس درجه اهمیت و درصد ارتباطشان با موضوع جست وجو شده، نمایش داده می شوند.
3. شیعه سرچ (www.shiasearch.com)
این پایگاه را باید بهترین و مفیدترین جست وجوگر پایگاه های شیعی دانست. جست وجوی واژه «عرفان» در پایگاه بلاغ نت، نزدیک به 250 پاسخ را عرضه می کرد که برخی آنها، تنها در بردارنده کلمه عرفان بودند و ارتباطی به موضوع تحقیقی نداشتند؛ در حالی که پایگاه شیعه سرچ، به دلیل گستره حوزه جست وجویی در آن، بیش از 1350 پاسخ مرتبط به عرفان را عرضه می دارد؛ به بیان دیگر، این موتور جست وجو، پایگاه های شیعی متعددی را مورد کاوش قرار می دهد و مطالب مرتبط با کلمه جست وجو شده را به همراه نشانی آنها ارائه می کند، چنان که جست وجوی واژه «"اسم اعظم الهی"» 29 نشانی از صفحات اینترنت را نمایش می دهد، و کاوش موضوعی چون «مشیت مطلقه» 10 پاسخ، جست وجوی بحثی چون «"اسفار اربعه"» 109 پاسخ، و جست وجوی نام محققان در عرفان، مانند «"سید حیدر آملی"» 14 مورد را نشانی دهی می کند یا کاوش عبارت قوس«" عود و نزول"» 4 صفحه اینترنتی را ارائه می کند.
گفتنی است که درج همین عبارت بدون علامت «" "» در ابتدا و انتهای آن، 21 پاسخ را نشانی دهی می کند.(4)
البته پایگاه شیعه سرچ، با دو پایگاه قبلی (بلاغ نت و حوزه نت) تفاوت اساسی دارد و آن اینکه عملکرد این پایگاه واسطه گری است؛ یعنی محتوای سایر پایگاه های اطلاع رسانی شیعی را به صورت موضوعی، طبقه بندی کرده است و کاربر می تواند علاوه بر جست وجو، از طریق نمودار درختی نیز به مطلوب خود دست یابد.
4. الشیعه (www.al-shia.com)
به هنگام بررسی این پایگاه، بخش جست وجوی آن در حال بازسازی بود و امکان اظهار نظر نهایی درباره این پایگاه اسلامی ممکن نبود؛(5) اما در یک نگاه کلی به بخش های مختلف پایگاه الشیعه، می توان چنین نتیجه گرفت که محتوای علمی مفیدی را در معرض استفاده کاربران و پژوهش گران قرار داده است. از جمله در بخش «کتابسرا» عناوینی چون، قرآن، حدیث، فلسفه، کلام، عقاید، مقالات و مجلات را عرضه داشته و در بخش مربوط به اهل بیت (ع) نیز عناوینی چون: امامت، اهل بیت (ع) در قرآن و سیره قابل دسترسی است. از این رو، می توان، این پایگاه را فضایی مناسب برای انجام یک پژوهش اسلامی معرفی کرد که امید است، مسئولان محترم الشیعه، امکانات مناسب و لازم را برای جست وجو در مطالب پایگاه فراهم آورند تا محققان به آسانی، به محتوای علمی مورد نظر خود دست یابند.
5. تبیان (www.tebyan.net)
تبیان، در شمار بهترین پایگاه های اسلامی است که تعداد بسیاری از کاربران فارسی زبان را میزبانی می کند. پایگاه اطلاع رسانی تبیان را نیز باید به دلیل برخورداری از قابلیت های نوین کاربری در خصوص امر پژوهش، به فهرست پایگاه های مورد تحقیق خود اضافه کنید.
از جمله ویژگی های تبیان در این زمینه، بهره مندی از جست وجوی پیشرفته است که به وسیله آن می توان دامنه تحقیق خود را به فهرست ها، متن کتاب ها و یا موضوعات خاص محدود کرد. موضوعات ارائه شده در دامنه عبارت است از: قرآن، مقالات، تاریخ، اندیشه ها، ادب و هنر، اخلاق و تربیت، احکام فقهی، بانوان، اجتماعی و کتابخانه مطهر؛ برای مثال، اگر واژه «مراتب وجود» را جست وجو کنید، 2249 صفحه نشانی دهی می شود و اگر علامت «" "» را در ابتدا و انتهای آن درج و عملیات جست وجو را تکرار کنید، 92 پاسخ ارائه خواهد شد. ویژگی جست وجو در نتایج جست وجو، به کاربر امکان می دهد که در میان پاسخ های ارائه شده، به پژوهش جدید اقدام کند و در محدوده ای کوچک تر، روند تحقیق خویش را دنبال کند.
حال، اگر عبارت «"مراتب وجود + امام خمینی"» را کاوش کنید، 312 مورد عرضه می شود که در آنها عبارت «مراتب وجود»، به همراه واژه «امام خمینی» آمده است. اگر همین عبارت را در حیطه مقالات جست وجو کنید، 5 نشانی نمایش داده می شود و چنانچه دامنه موضوع را به کتابخانه مطهر محدود سازید، فقط 3 پاسخ ارائه خواهد شد.
چنان که گفتیم، محدودتر یا مشخص تر کردن موضوع، به دسترسی آسان تر به محتوای دلخواه کمک شایانی می کند، چنان که جست وجوی موضوع «"ولایت عرفانی"»، 5 نشانی از صفحات مرتبط با موضوع مذکور را ارائه می کند و جست وجوی عبارت «"رابطه ولایت عرفانی و فقهی"»، تنها یک مورد را نمایش می دهد.(6)
ویژگی ارزشمند تبیان، پس از گشوده شدن متن هر پاسخ، این است که امکانات پژوهشی متنوع و کارآمدی چون، لغت نامه، جست وجو در متن پاسخ جاری، فیش برداری، علامت گذاری در متن، و تغییر نوع و اندازه قلم را در اختیار محققان قرار داده است.
به نظر می رسد اگر به همت دست اندرکاران تبیان، بر غنای محتوایی کتابخانه پایگاه افزوده شود، این پایگاه را می توان فضایی بسیار راحت و مناسب برای انجام پژوهش های اسلامی به شمار آورد.
سخن آخر
سخن پایانی نخست این است که آنچه در این مقاله، با نام پایگاه های اطلاع رسانی قابل تحقیق در حوزه علوم اسلامی، خاصه عرفان اسلامی اشاره کردیم، تنها برخی از پایگاه های مرتبط به بحث بودند و قطعاً پایگاه های مفید دیگری، نیز مانند پایگاه صالحین (www.salehin.com)(7) هستند که روش های فوق در مورد آنها نتیجه بخش است و در این مجال مختصر، فرصت معرفی تمام آنها وجود ندارد.
در پایان، با توجه به مباحث پیش گفته، می توان نکاتی چند را برای بهتر شدن موتورهای جست وجو و پایگاه های اسلامی که به ارائه طبقه بندی شده محتواهای دینی و اسلامی پرداخته اند، بیان داشت که به یقین، رعایت آنها، به هموارسازی راه تحقیق و پژوهش علمی و آسان در فضای اینترنت کمک شایانی می کند:
1. طبقه بندی علمی
دسته بندی علمی و منطقی موضوعات، از مزایای یک پایگاه اطلاع رسانی مطلوب است. در این صورت محققان علوم اسلامی، بسیار راحت تر، به پژوهش در مطالب یک پایگاه می پردازند. بدیهی است که درهم آمیختگی موضوعات ارائه شده در دامنه جست وجو یا ارائه موضوعات متداخل، از ارزش علمی پایگاه می کاهد و پژوهش گران نیز باید، وقت و دقت نظر بیشتری را برای به انجام رسانیدن یک تحقیق صرف کنند.
2. جست وجوی پیشرفته
ارائه جست وجوی پیشرفته یا دامنه گسترده جست وجو، از دیگر بایسته های یک پایگاه یا موتور جست وجوی قدرتمند است. امکان محدود کردن موضوع انتخابی به مواردی چون، نوع خاصی از یک علم، نوع فایل، زمان ارائه در اینترنت، فهرست یا متن کتاب، و قالب خاص از یک نوشتار، مانند کتاب، مقاله یا پایان نامه، توان پژوهشی کاربر را برای تحقیق در فضای اینترنت، به طور چشمگیری بالا می برد.
3. امکانات متنوع پژوهشی
عرضه قابلیت های متنوع و کارآمد تحقیقاتی، روش بسیار خوبی است که در پایگاه اطلاع رسانی تبیان شاهد آن بودیم و به گوشه ای از ارزش پژوهشی و میزان کارایی آن به هنگام تحقیق در فضای اینترنت، اشاره کردیم. گنجانیدن امکاناتی چون، لغت نامه های عمومی یا فرهنگ واژگان تخصصی هر علم، امکان جست وجو در متن پاسخ ها، فیش برداری، علامت گذاری در متن، تغییر نوع و یا اندازه قلم نمایشی، به همراه ذخیره و چاپ مطلب مورد نظر، فضای مناسبی را برای یک پژوهشگر اینترنتی به منظور انجام پژوهش سریع علمی و کارآمد فراهم می سازد.
4. ارائه پیوندهای مرتبط
معرفی لینک های مرتبط با عناوین کلی یک علم، مانند ارائه لینک های مرتبط با مبحث عرفان نظری در دیگر پایگاه های اسلامی، از نشانه های یک پایگاه علمی و درخور توجه است. پُر واضح است که وجود این نوع قابلیت ها کاربران و محققان بسیاری را به استفاده از فضای چنین پایگاه هایی سوق می دهد و بر شمار بازدید کنندگان آنها می افزاید.
پی نوشت ها: