وبلاگ رسانه ای آسان امّا قدرتمند
گذشته از این نگاه منفی که متأسفانه دایره فرهنگ را نیز شامل شده است، انصاف این است که پدیده وبلاگ و وبلاگ نویسی به خودی خود مسئله ای منفی یا مثبت نیست؛ بلکه بسته به نوع استفاده از آن رنگ و بوی خاص به خود می گیرد. وبلاگ، رسانه ای است آسان که بر خلاف تمامی رسانه ها نه تنها به عوامل فنی و تجهیزات پیچیده نیاز ندارد، بلکه در کوتاه ترین زمان ایده های صاحب خود را در تمامی جهان منتشر می کند؛ به گونه ای که کوچک ترین فرد گمنام یک جامعه می تواند به بزرگ ترین رهبر فکری یک جریان تبدیل شود.
با توجه به همین چند نکته اخیر در می یابیم که قدرت این رسانه نوظهور به اندازه ای است که می تواند ساختارهای رسانه ای قدرت مند حاکم بر جامعه که از سوی صاحبان ثروت و قدرت طراحی و اجرا می شوند را به آسانی بشکند و بر ناهمگونی های فرهنگی دامن زند و موجب بروز فرهنگ جدیدی در جامعه شود که اکنون به علت تازه بودن این موج، هنوز نتوانسته تصویر واقعی خود را ارائه نماید.
وبلاگ، رسانه ای تبلیغی
شرع مقدس اسلام به ویژه آیین تشیع، بر موضوع تبلیغ تأکید خاص دارد و در انقلاب اسلامی نیز نهادهای خاصی با قدرت این امر را پشتیبانی می نمایند. از این رو، شناخت و استفاده از رسانه های سنتی و مدرن در نظر مدیران فرهنگی و تبلیغ دینی جایگاه ویژه ای دارد و بایسته است که مدیران و مبلّغان همواره به دنبال شناخت راه های جدید اثرگذاری و توسعه دامنه مخاطبان خود باشند. پر واضح است که وبلاگ، رسانه ای مدرن است که می تواند همانند سایر رسانه ها در اختیار انتشار فرهنگ مردمی باشد.
وبلاگ و مدیران فرهنگ دینی
ظهور پدیده وبلاگ در ایران به خصوص در میان اقشار مذهبی جامعه، موجب گردیده که مدیران فرهنگ و مبلّغان دینی توجه بیشتری به آن داشته باشند. هرچند در میان مدیران فرهنگی و دولتی عنایت به این پدیده کم رنگ است و شاید بتوان گفت بی رنگ است؛ اما تعداد اندکی از مراکز فرهنگی-دینی مانند دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم نسبت به این مسئله برخورد پررنگ تری نشان داده اند که جا دارد معاونت تبلیغ حوزه و نیز بخش هایی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم به این مقوله عنایت نمایند و از فواید آن بی بهره نمانند.
ساختارشکنی وبلاگ در عرصه تبلیغات دینی
افرادی که به صورت شخصی و با انگیزه های فردی به ارائه مطالب دینی و مذهبی در فضای وبلاگ اقدام نموده اند، بیشترین آمار را به خود اختصاص می دهند و از میان آنان، کسانی که به صورت حرفه ای و به عنوان مبلّغ از این ابزار بهره می جویند، اندکی از جمعیت وبلاگ نویسان دینی را شامل می شوند که این خود از ویژگی های ساختارشکن وبلاگ است؛ زیرا افرادی که به عنوان مخاطبان فرهنگ دینی به شمار می آیند، اینک خود به مروجان و مبلّغان این حوزه تبدیل شده اند. این مسئله از نظر جامعه شناسی تبلیغی پدیده ای تازه است که باید به آن توجه داشت.
وبلاگ های فارسی زبان در نگاه اوّل
گذشته از این نوع نگاه تشکیلاتی و طبقه بندی شده به وبلاگ نویسان دینی، آنچه در نگاه اوّل به وبلاگ های فارسی در ذهن خطور می کند، تنوع و کثرت این دست وبلاگ هاست. نگاهی گذرا به این وبلاگ ها نشان می دهد که در بیشتر آنها رنگ دین و مذهب، هرچند برای زمانی کوتاه، خودنمایی می کند و این اعم از هر گونه مذهبی است و شامل مذاهب و فرقه هایی چون: مسیحیت، وهابیت، شیعه و اهل سنّت می گردد. گرچه بیشترین حضور به شیعیان تعلق دارد، اما دیگر وبلاگ های فارسی زبان نیز هر از گاهی رنگ مذهبی نویسندگان خود را به نمایش می گذراند که علت این مسئله را می توان در عجین بودن مذهب و دین با آحاد افراد فارسی زبان دانست. صاحبان وبلاگ های فارسی حتی از نوع تخصصی که به مباحثی غیر دینی مانند فناوری و اقتصاد می پردازند، دست کم در ایام و مناسبت های مذهبی نمی توانند گرایش های دینی خود را مخفی نگه دارند و به این مناسبت ها بیانی دینی ارائه می کنند و در آن مورد به ابراز ایده و تعریف و توضیح اقدام می نمایند. ماه مبارک رمضان، سوگواری های ماه محرم، اعیاد قربان و فطر، میلاد ائمه و مناسبت های ویژه در ادیان و مذاهب، از این جمله اند.
رویکرد مذهبی در وبلاگ های فارسی
با این نگاه می توانیم معمول وبلاگ های فارسی را با رویکرد دینی ببینیم و از این منظر، وبلاگ نویسان فارسی زبان اکثر قریب به اتفاق جزء وبلاگ نویسان دینی به حساب می آیند و حتی آنان که با مذهب بیگانه اند یا ساز مخالف می زنند نیز به مناسبت هایی، تعریفی، هر چند تحریفی، از دین ارائه می دهند که این نیز به نوعی مذهبی نویسی است؛ امّا با گرایش شبهه افکنی و مخالفت.
به هرحال، مباحث دینی و مذهبی در میان تمامی وبلاگ نویسان فارسی زبان به صورت مثبت یا منفی با گرایش زیاد یا کم موجود است و این خود نکته ای است قابل درنگ برای متفکران و فرهنگ شناسان و جامعه شناسان که فرهنگ حاکم بر وبلاگ های فارسی صبغه دینی و مذهبی دارد.
تولید محتوای دینی وبلاگ
نظر به اهمیت و جایگاه وبلاگ نویسی در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، بجاست که مراکز و سازمان هایی که گرایش فرهنگی دارند، وارد عرصه وبلاگ نویسی شوند و با تشکیل انجمن های تخصصی و نیز حمایت از وبلاگ نویسان نوپا، بر تولید محتوای مثبت و ارزشی در اینترنت کمک کنند.
بحث تولید محتوای مثبت به زبان فارسی در اینترنت، یکی از بزرگ ترین دغدغه های مدیران فرهنگی و مسئولان نظام جمهوری اسلامی است که پدیده وبلاگ به بهترین وجه پاسخگوی آن است؛ چنان که هم اکنون در جستارهای اینترنتی کمتر کلمه ارزشی ای را می یابید که در موتورهای جستجو بیشترین پاسخ ها را از وبلاگ ها ارائه ننمایند و این مسئله به قدری واضح است که نیاز به تبیین ندارد. از این رو، جا دارد که مدیران بخش های فرهنگی با حمایت از وبلاگ نویسان دینی کمکی بسزا در تولید محتوای مثبت و ارزشمند در این فضای بی کران نمایند.
وبلاگ و هزاران منبر دیجیتال
امروزه همگی خوب می دانیم که منبر یکی از رسانه های بسیار قدرتمند در ترویج فرهنگ دینی می باشد؛ روحانیون با استفاده از منبر و فنّ خطابه در هزاران مسجد و حسینیه به تبلیغ شریعت مقدس می پردازند و از طریق ارتباط رو در رو (Face to face) یا چهره به چهره، با تک تک افراد جامعه ارتباط برقرار نموده، به آنها کمک می کنند.
پس از ظهور رسانه هایی مانند رادیو و تلویزیون این منبرها به صورتهای گوناگون و رسانه های صوتی تصویری نیز جای باز کردند.
امّا آنچه اکنون می توان در مورد وبلاگ گفت این است که وبلاگ می تواند منبر باشد؛ امّا از نوع دیجیتال. روحانیون می توانند با استفاده از این امکانات مدرن و آسان، منبری به بلندای مرتفع ترین قلّه های جهان با گستره مخاطبانی به اندازه همه دنیا را در اختیار گیرند و با هزاران منبر دیجیتال به ارشادات خود ادامه دهند.
ایجاد سرگرمی سازنده در اینترنت
مسئله اوقات فراغت و سرگرمی های سالم، همیشه از دغدغه های مهم روزگار ما بوده و هست. امروزه مبلّغان دینی یکی از راه های تبلیغ خود را در ترویج سرگرمی های سالم می دانند تا از آلودگی نسل جوان به فرهنگ مبتذل بیگانه جلوگیری نمایند. بدیهی است با ترویج هدفمند وبلاگ نویسی نوجوانان و جوانان با موضوعات دینی می توان به گونه ای مؤثر و راهگشا به این دغدغه اجتماعی پاسخ گفت. یکی از ویژگی های مهم وبلاگ، اشتغال و سرگرم سازی کودکان، نوجوانان و جوانان است و وبلاگ نویسان می توانند با رویکردی هدف مند برای خود دفترچه یادداشت اینترنتی بسازند و با جمع آوری مطالب دلخواه در موضوع های علمی، فرهنگی، هنری، سیاسی و اجتماعی و یا یادداشت خاطرات روزانه، کاری سرگرم کننده، هدف مند و جذّاب را برای مخاطبان خود در گستره جهان ارائه نمایند.
امید آنکه با شناخت صحیح این رسانه قدرتمند و سهل الوصول، بتوانیم گام های بلندی در زمینه تولید محتوای مثبت در اینترنت و نیز فرهنگ سازی دینی و ارزشی برداریم و فضایی شایسته برای حضور همه افراد در سنین مختلف، مهیا نماییم.